ورزشهاى فكرى

محمد حسين حقجو

فكر و انديشه

يكى از ابزار موفقيت انسان تفكر و انديشه سالم
است. اگر انسان بخواهد رشد فكرى پيدا كند بايد فكر خود را در مسير
بالندگى و رشد، حركت دهد، كسانى كه انگيزه فرهنگى و علمى
والائى دارند بايد با ورزش‌هاى مخصوصى، قدرت تفكر خود را
بالا ببرند.

على ـ عليه السلام ـ مى فرمايد: همانا فكر تو
وسعت همه كارها را ندارد پس آن را براى كارهاى مهم آزاد بگذار.[1]

و در روايت ديگر فرمودند: وقتى فكرت را بر تمام كارهايت
مقدم بدارى، آينده‌ات نيكو خواهد شد.[2]

فكر و انديشه نياز به مراقبت دارد و انسان بايد سعى
كند افكار خود را از آلودگيهاى فكرى پاك كند و قدرت انديشه
و تفكر را در مسائل زيربنائى به كار گيرد.

براى اين كار تمرين بسيار لازم است تا فكر انسان
از عوامل متفرق به سوى تفكر در مسائل اعتقادى عبادات و مطالعه به كار
گرفته شود.

شرائط ورزش روحى، فكرى

ورزشهاى روحى و فكرى بايد تحت شرائط و برنامه‌هاى
صحيح اجراء شوند تا آثار و نتيجه مثبت داشته باشند.

1. مكان ورزشى خلوت و بى سر و صدا باشد. 2. زمان هر تمرين
حداقل 10 تا 20 دقيقه باشد.

3. زمان تمرين منظم باشد. 4. حداقل روزى يكبار تمرينها
انجام شود.

5. تمركز در تمرينها وجود داشته باشد.

ورزش تمركز در مطالعه

يكى از مشكلات افراد در مطالعه، عدم تمركز در مطالعه است. بسيارى
از افراد هنگام مطالعه تمركز ندارند و خيلى زود از آن خسته مى شوند.

براى آن كه در مطالعه تمركز حاصل شود بايد عوامل تفرقه در
مطالعه را جستجو كرده و آنها را از بين برد.

عوامل تفرقه فكر

1. مشكلات ونارسائيها

مشكلات و نارسائيها مى توانند عامل تفرقه فكر باشند و فكر
انسان را به خود مشغول دارند. لذا بايد مشكلات و نارسائيها را هنگام
مطالعه فراموش نمائيم.

على ـ عليه السلام ـ مى فرمايد:

كسى كه بسيارى از امور را پشت سر نيندازد خوشى
زندگيش مختل مى شود.[3]

يكى از برخوردهاى منطقى با مشكلات فراموش كردن
آنهاست.

2. كسالت و تنبلى

يكى از عوامل تفرقه در مطالعه، كسالت وتنبلى است، هر كسى
داراى اين صفت باشد، نه تنها در مطالعه موفق نمى شود، بلكه در
ساير كارهاى خود نيز موفقيتى نخواهد داشت. در روايت
مى خوانيم:

بر تو باد پرهيز از سستى و بى حوصلگى. زيرا
اين دو مانع بهره بردارى و سود تو از دنيا و آخرت خواهد شد.[4]

كسالت و تنبلى را بايد با عزم و اراده از بين برد. على
ـ عليه السلام ـ مى فرمايد: با اراده محكم به جنگ سستى ها
برويد.[5]

3. آمال و آرزوهاى معقول و غير معقول

آمال و ‌آرزوها چه معقول باشند يا غيرمعقول تلقى گردند،
باعث تفرقه حواس انسان مى شوند. از نظر شرع مقدس اسلام نيز آرزوها بايد
كوتاه و محدود و قابل دسترسى باشد و گرنه آفت دين و دنيا به
شمار مى رود.

امام صادق ـ عليه السلام ـ مى فرمايند:

دنيا مانند آب درياست، تشنه هر چه بيشتر از آن بنوشد،
عطش او زيادتر مى شود تا او را به هلاكت برساند.[6]

4. سروصداهاى ناهنجار

يكى از عوامل تفرق حواس سر و صداست. مشكل آلودگى صوتى
يكى از مشكلات فراگير جامعه است. فردى كه مى خواهد
مطالعه كند بايد مكانى را براى مطالعه در نظر بگيرد كه
خالى از سرو صدا باشد.

5. اشتغالات فكرى

يكى از عوامل تفرقه حواس، اشتغالات فكرى بيش از
حد مى باشد. وقتى فكر انسان متفرق ومشغول باشد، نمى تواند در
مطالعه تمركز پيدا كند. لذا على ـ عليه السلام ـ مى فرمايد:

همانا فكر تو وسعت همه كارها را ندارند و پس آن را براى كارهاى
مهم آزاد بگذار.[7]

6. خستگى

يكى از موانع مطالعه و تمركز خستگى است. كسى كه مى خواهد
كارهاى فكرى انجام دهد بايد خود را بيش از اندازه خسته
نكند. كارهاى بدنى، فعاليتهاى ورزشى سنگين كه
همراه با خستگى باشد با كارهايى فكرى در تضاد مى باشد.

7. اضطراب و نگرانى

اضطراب و نگرانى عامل تفرقه حواس و باعث عدم تمركز در انسان است.[8]

8. شرايط نامناسب محيط

يكى از عوامل تفرقه فكر شرائط بد و نامناسب محيط مطالعه
است.

سرد بودن زياد مكان مطالعه، گرم بودن زياد مكان مطالعه، كم يا
زياد بودن نور و عدم نور كافى، از شرائط نامناسب محيط مطالعه به
شمار مى رود.

ورزش تمركز براى خوابيدن

يكى از مشكلات عصر حاضر، بدخوابى و كم خوابى
است.[9] بسيارى از افراد. از دير خوابيدن در هنگام شب گله
دارند و برخى به داروهاى خواب آور متوسل مى شوند.

امّا بيدار خوابى را مى توان با به دست آوردن تمركز در
هنگام خواب درمان كرد.

1. هر شب هنگام خواب چند دقيقه پيرامون كارهاى روز خود
فكر كنيد و جهات مثبت و منفى آن را ارزيابى كنيد.

2. عوامل گرايش به كارهاى بد و عوامل گرايش به كارهاى
خوب را بررسى كنيد. تصميم بگيريد كارهاى بد
را تكرار نكنيد و كارهاى خوب را بيشتر انجام دهيد.

3. دعاهاى هنگام خواب را بخوانيد.[10]

4. دو ساعت قبل از خوابيدن از خوردن غذاها و آشاميدنيهاى
مقوى پرهيز كنيد.

5. بالش زير سر را كوتاه انتخاب نمائيد.

6. ازموادى كه زائل كننده خواب هستند مثل چاى و قهوه استفاده
نكنيد.

7. تنفس را از راه بينى انجام دهيد.

8. اگر از خواب بيدار شديد، روى برنامه‌هاى جديد
خود فكر كنيد، كارهائى را كه بايد انجام دهيد دسته بندى
كرده و نسبت به زمان و مكان آن برنامه‌ريزى نمائيد. اين
برنامه ريزى بر اساس واقعيات باشد.

9. پارچه‌اى روى دو چشم قرار دهيد تا به تاريكى
بيشتر كمك شود.

[1] . غرر الحكم، ص 252.

[2] . ميزان الحكمه، ج 7، ص 539.

[3] . ميزان الحكمه، ج 7، ص 268.

[4] . ميزان الحكمه، ج 8، ص 393.

[5] . ميزان الحكمه، ج 8، ص 395.

[6] . اصول كافى، ج 2، ص 136.

[7] . غرر الحكم، ص 352.

[8] . توضيح در كتاب اضطراب و نگرانى اثر ديگر
مؤلف.

[9] . توضيح بيشتر را در كتاب تربيت فرزند
اثر ديگر مؤلف مطالعه كنيد.

[10] . توضيح اين را در كتاب اخلاق در زندگى
ج 1، اثر مؤلف مطالعه كنيد.

منبع :سايت انديشه قم