لطفا منتظر باشید ...
حقوق و آداب معاشرت
پيامبر گرامى اسلام ـ صلى الله عليه و آله ـ که
افضل انبياء و اوصياى طاهرينش که سيد اوصياء
و دين مبين اسلام که جامعترين و کاملترين اديان
است، بهترين مربى، الگو و برنامه براى تحقق يک زندگى
خوب، سالم و لذت بخش با روابط اجتماعى ايده آل، مسالمت آميز و
با صفا است. مطالعه فرمايشات و سيره عملى آن بزرگواران در زندگى
فردى و اجتماعى و عمل کردن به دستورات آنان تضمين کننده سعادت
دنيوى و اخروى است.
در حديثى پيامبر گرامى اسلام ـ صلى الله عليه
و آله ـ وظايف مسلمين نسبت به يکديگر را بيان مى
کند. و مى فرمايد: مسلمانان بر برادر مسلمانش سى حق دارد که جز
با اداى آنها يا گذشت از سوى او اين حقوق بر گردنش
برداشته نمى شود. اين حقوق در رابطه با بستگان و دوستان در درجه اول
قرار مى گيرد:
اين 30 حق اگر در عمل اجرا شود همان زندگى مسالمت آميز
با نشاط و مهر آميز را به انسان ها هديه مى کند.
1. بخشودن لغزش
اگر انسان اين نکته را به ياد داشته باشد که
دوست، فاميل و ... نه فرشته است نه پيامبر بلکه بشرى است که گاهى
هم خطا مى کند درست مانند خود او، در گذشتن از خطاى او بسيار
آسان مى شود و بعد از عفو و گذشت از چنان لذتى برخوردار مى شود
که هيچ گاه آن را با آتش انتقام و کينه عوض نخواهد کرد.
2. زدودن اشک
امام رضا ـ عليه السلام ـ فرمودند: هر کسى گره
اى از کار مؤمنى بگشايد، خدا روز قيامت گره از دلش بگشايد.
3. عيب پوشى
امام صادق ـ عليه السلام ـ فرمودند: هر که
عيبى را از مؤمنى بپوشاند که از آن بيم دارد، خدا 70 عيب
از عيب هاى دنيا و آخرتش را بپوشاند.
4. تحمل خطا
مؤمن بايد چنان دريا دل و صبور باشد که خطاهاى
برادرانش را به تمامى در خود جاى دهد.
5. جلوگيرى از غيبت
امام على ـ عليه
السلام ـ نيز مى فرمايند: دوست، دوست نيست مگر آن که
برادرش را در سه مورد حفظ کند: در هنگام مصيبت و گرفتارى، در غيبت
و در وفات. وظيفه انسان اين است که غيبت کننده را نهى
کند؛ اگر نصيحت او مؤثر واقع نشد، مجلس غيبت را ترک کند اگر کسى
براى غيبت هاى خود شنونده اى نيابد هرگز زبان به غيبت
نمى گشايد. آرى بدين ترتيب انسان با جلوگيرى
از غيبت، ارکان و پايه هاى برادرى را در جامعه محکم کرده
است.
6. پذيرفتن پوزش
پوزش پذيرى از نشانه هاى
بزرگوارى و انسانيت است.
7. نصيحت کردن
امام على ـ عليه السلام ـ مى فرمايد:
نصيحت، محبت به بار مى آورد. البته در نصيحت کردن بايد
زمان، مکان، شرايط روحى خود و شنونده، زبان نرم و شيرين و
دلسوزانه بودن و... رعايت شود.
8. نگاه داشتن دوستى
دوست، گوهرى ارزشمند است که بايد
او را حفظ کرد و حفظ دوست از طريق پيوستگى با او و پاک گردانيدن
روابط خود با وى از هر گونه شائبه ميسر است.
9. رعايت عهد و پيمان
10. عيادت بيمار
11. حاضر شدن بر جنازه
اين حق، بيانگر احترام عميقى
است که اسلام بر مؤمن قائل شده است و اساساً تشييع جنازه، خود براى
مؤمنان يک مدرسه است زيرا چه بسا انسانهايى که پيکر
آن ها مردم را به صلاح و انجام اعمال نيک واداشته است.
12. پذيرفتن دعوت
پيامبر اکرم ـ صلى الله عليه و
آله و سلم ـ، که الگوى ما است، دعوت بردگان را مى پذيرفت و مى
فرمود: حتى اگر به پاچه گوسفندى دعوت شوم مى پذيرم.
13. پذيرفتن هديه
پيامبر خدا ـ صلى الله عليه
و آله و سلم ـ مى فرمايد: به يکديگر هديه بدهيد
تا محبت شما زياد شود.
14. جبران نيکى
15. سپاسگزارى از خداوند براى نعمتى که به دوست مى
رسد.
16. يارى رساندن
امام صادق ـ عليه السلام ـ مى
فرمايد: کسى که بتواند برادرش را يارى رساند اما او را
خوار رها کند خداوند او را خوار رها مى کند.
17. مراقبت از خانواده دوست
بسيار پيش مى آيد
دوستان و برادران به سفر مى روند يا مشکلى برايشان پيش
مى آيد و خانواده خويش را تنها مى گذارند و اين
خانواده ها به کمک هايى احتياج دارند در چنين شرايطى
بايد نيازهاى آنان را برآورده کنيم.
18. برآوردن نياز دوست
19. کوشيدن براى رفع مشکلات ديگران1
20. عطسه دوست را با دعا پاسخ گفتن
اگر در مجلسى بودى و يکى
از دوستانت عطسه کرد بايد او را مورد مهر و نوازش قرار دهى با گفتن
جمله يرحَمُک الله دعايش کنى.
21. راهنمايى کردن مؤمن
22. پاسخ گفتن به سلام
امام صادق ـ عليه السلام ـ فرمودند: هرگاه
کسى سلام مى کند بلند سلام کند و نگويد سلام کردم اما پاسخ
ندادند، شايد نشنيده باشند، جواب سلام را نيز بايد بلند
گفت تا آن مسلمان سلام کننده نگويد: پاسخ سلام مرا نگفتند.
23. تشويق دوست در هنگام سخن گفتن
اگر دوست سخنى گفت دوستان
شنونده وظيفه دارند که با جمله هايى مانند احسنت، آفرين
و... و عباراتى از اين قبيل او را تشويق کنند؛ زيرا
تشويق بر سخن نيکو مطلوب و محبوب خداوند است.
24. و 25. دوستى با دوستان مؤمن و دشمنى نورزيدن با
دوستان او
امام على ـ عليه السلام ـ فرمودند: دوستان تو سه گروهند؛
دوست تو، دوست تو و دشمن دشمن تو و دشمنانت نيز سه گروهند: دشمن تو، دوست
دشمن تو و دشمن دوست تو.
26. يارى رساندن برادر دينى، ستمگر باشد يا
ستمديده
اگر دوست تو به ستم آلوده باشد يارى اش کن تا از ستم
خويش دست بردارد و اگر مورد ظلم و ستم واقع شد او را بر گرفتن حقش کمک و يارى
برسان.
27. تسليم نکردن او
نبايد دوست و مؤمن را طعمه دشمن ساخت و
در هنگام خطر تنهايش گذاشت.
28. وانهادن او
امام على ـ عليه السلام ـ فرمودند: بدترين
برادران آن است که برادر خويش را خوار و درمانده رها کند.
29 و 30. آن چه براى خود مى خواهى براى ديگرى
نيز بخواه ـ آنچه براى خود نمى پسندى بر ديگرى
نيز نپسند.
منبع :سايت مركز مطالعات و پژوهش هاي فرهنگي حوزه علميه
