لطفا منتظر باشید ...
دو جنس لطيف و خشن
معصومه اسدى
بررسى
تفاوتهاى يادگيرى در دختران و پسران
«دو
جنس مذكر و مونث اعضاى يك گونه حيوانى هستند اما اگر بگوييم
از استعداد، لياقت، مهارت و رفتار مشابهى بهره‌مند هستند، جامعه خود
را براساس يك دروغ علمى بنا كرده‌ايم.»
آن
مورى و ديويد جل
از
حدود 4 ميليون سال پيش انسان شكل گرفته و مغز او از حدود 2 ميليون
سال قبل شروع به رشد كرده است. رشد تدريجى مغز با رعايت تفاوتهاى
جنسيتى اتفاق افتاده و براى بقاى نسل انسان رعايت
تفاوتهاى نقش جنسى ضرورت داشته است. تا حدود 10 هزار سال پيش
وقتى عصر كشاورزى در بسيارى از نقاط جهان شروع شد، انسان‌ها
با شكار روزگار مى گذراندند. مردها مسوول شكار بودند و در جنگ‌ها شركت مى كردند.
زن‌ها هم مسووليت جمع‌آورى ريشه‌ها و سبزيجات و مراقبت از
كودكان را به عهده داشتند. طى ميليون‌ها سال مغز هم اين
شرايط را ايجاد كرد و خود هم تحت تاثير آن قرار گرفت. زن‌ها در
مهارت‌هاى كلامى بهتر از مردها و مردها در فعاليت‌هاى
تهاجمى فعال‌تر و موثرتر بودند. هم مغز و هم هورمون‌هاى آن كه كاتاليزور
فعاليت مغز به حساب مى آيند، باتوجه به جنسيت متفاوت
شدند. اين تفاوت‌ها در فرهنگ‌هايى كه تفاوتهاى بيشترى
رامى طلبيد، شكل بارزترى پيدا كرد.
تفاوتهاى
رشدى و ساختارى
در
اغلب موارد رشد زمانى مغز دخترها سريع‌تر از مغز پسرها رخ مى
دهد. دخترها يك سال زودتر از پسرها به مهارت‌هاى كلامى مى رسند.
به همين سبب است كه در اغلب مواقع دختران پيش‌دبستانى سريع‌تر
از پسرها خواندن را ياد مى گيرند و فهرست لغات و كلماتى
كه مى دانند در مقايسه با پسرها بيشتر است. رشد مغز در نوزادان
بيشتر در نيمكره سمت راست شروع مى شود و بعد از آن به نيمكره
چپ مى رسد. در دخترها حركت به سمت چپ مغز زودتر اتفاق مى افتد. دخترها
در مقايسه با پسرها داده‌هاى اطلاعاتى حسى بيشترى
را دريافت مى كنند. دخترها در مجموع بهتر مى شنوند، حس بويايى
قوى ترى دارند و به كمك سر انگشتان و پوست خود اطلاعات بيشترى
را دريافت مى كنند. دخترها در مقايسه با پسرها بهتر مى توانند
رفتار تكانه‌اى را كنترل كنند و بهتر مى توانند رفتارهاى خطرناك
و غيراخلاقى را تميز دهند.
به عبارت ديگر، دخترها كمتر از
پسرها خطرات اخلاقى را پذيرا مى شوند و پسرها بيش از
دخترها پرخاشگرند. دخترها از توانمندى كلامى بيشترى
برخوردارند و به همين سبب بيشتر روى ارتباط‌هاى كلامى
تاكيد مى كنند. اما پسرها به ارتباط‌هاى غيركلامى
توجه دارند و در مقايسه با دخترها كمتر مى توانند احساسات خود را به
زبان آورند و نمى توانند بسرعت دخترها واكنش كلامى نشان دهند. از اين‌رو
در جريان فرآيند يادگيرى مى بينيم
دخترها در حال يادگيرى از كلمات استفاده مى كنند، اما
پسرها اغلب در سكوت درس مى خوانند. پسرها در مجموع به مراتب كمتر حرف مى زنند،
حال آن كه در ميان دختران چنين چيزى نيست.
پسرها
و به طور كلى جنس مذكر در بخش‌هايى از مغز سمت راست خود با پيشرفت‌هاى
بيشترى روبه‌رو مى شوند. در نتيجه اين رشد توانايى هاى
فضايى مانند اندازه‌گيرى، طراحى هاى مكانيكى
و خواندن نقشه و جغرافى براى آنها ساده‌تر است.
تفاوتهاى
كاركردى
طرز
استفاده مغز از سلول‌ها و فعاليت خون در 2 جنس مذكر و مونث باهم تفاوتهاى
عمده‌اى دارد. تحقيقات نشان داده است مغز زنان در حالت استراحت به
اندازه مغز مردان در حال كار فعال است. مغز زنان كه هرگز در حالت آرامش قرار نمى گيرد،
امتيازات يادگيرى بيشترى دارد. از آنجا كه
مغز مردها (پسرها) در بسيارى از شرايط به اندازه مغز زن‌ها
فعال نيست، به سرعت بيشترى تحت تاثير تحريك كلافه مى شود.
عملكرد جنس مذكر در زمينه‌هاى فضايى و استدلال‌هاى
مجرد قوى تر است و اين مسائل را بهتر درك مى كنند، اما مغز
دخترها بيشتر نسبت به اطلاعات حسى پاسخ مى دهد.
بسيارى
از آموزگاران به اين نتيجه رسيده‌اند كه توانايى هاى
شنيدارى زنان و دختران بيشتر از پسرهاست. به عبارت ديگر
زن‌ها بهتر مى شنوند. به همين سبب بهتر است پسرها در رديف‌هاى
جلوى كلاس بنشينند.
زن‌ها
و مردها حتى اشيا را به گونه‌هاى متفاوتى مى بينند.
جنس مونث در تاريكى به مراتب بهتر از جنس مذكر مى بيند؛
ولى در نور روشن، مردها بهتر مى بينند.
اما
تفاوت دانش‌آموزان دختر و پسر تنها در ديدن و شنيدن آنها خلاصه نمى شود.
زن‌ها نسبت به درد واكنش سريع و حاد نشان مى دهند، اما مقاومت آنها در
برابر ناراحتى هاى بلندمدت بيشتر است.
از
سوى ديگر زن و مرد در زمينه ذائقه و حس چشايى نيز
با هم تفاوت‌هايى دارند. روى هم رفته زن‌ها نسبت به طعم تلخ
حساسيت بيشترى دارند و طعم شيرين را ترجيح مى دهند.
مردها طعم شور را بيشتر دوست دارند. بينى و حس چشايى
زن‌ها حساس‌تر از مردهاست.
در
زمينه حافظه هم تفاوتهاى قابل ملاحظه‌اى ميان زن و مرد
هست. دخترها به طور كوتاه مدت مى توانند اطلاعات بيشترى را در
حافظه خود نگه دارند، اما پسرها اگر موضوعى برايشان جالب باشد، آن را
بهتر در حافظه خود حفظ مى كنند.
تفاوتهاى
پردازش عواطف و احساسات
شايد
كم‌ترين زمينه‌اى كه درباره تفاوتهاى مغزى ثبت شده
است، پردازش‌هاى عاطفى است. عقيده بر اين است كه پردازش‌هاى
عاطفى براى يادگيرى آنقدر هم مهم نيست و اين
در حالى است كه بررسى ها درباره مغز به ما نشان مى دهد اين
مساله اهميت فراوانى دارد. مغز دخترها محرك‌‌‌هاى عاطفى و
احساسى بيشترى را از طريق حواس بيشتر پردازش مى كند
و اين كار را كامل‌تر از مغز پسرها انجام مى دهد. گاه پسرها براى
پردازش‌هاى عاطفى به ساعت‌ها وقت احتياج دارند. به همين
سبب پسرها در زمينه‌هاى عاطفى شكستنى تر هستند. پسرى
كه صبح در منزلش با بحرانى روبه‌رو شده است، در مقايسه با خواهر خود
با كورتيزول بيشترى به مدرسه وارد مى شود و همان‌طور كه مى دانيم
كورتيزول هورمون استرس است. اين پسر ممكن است تمام مدت صبح را كلافه
باشد، اما خواهرش برخورد راحت‌ترى دارد و حتى مى تواند مشكلش را
با ديگران در ميان بگذارد.
تفاوتهاى
هورمونى
گرچه
زن‌ها و مردها و به طور كلى دو جنس مونث و مذكر تمام هورمون‌هاى انسانى
را دارند، ميزان اين هورمون‌ها در 2 جنس زن و مرد تغيير مى كند.
هورمون استروژن و پروژسترون در زن‌ها و هورمون تستوسترون در مردها حالت غالب
دارند. براى مثال پروژسترون هورمون رشد زن‌هاست كه در آنها پيوندجويى
را تقويت مى كند. تستوسترون هورمون مردانه است كه ميل جنسى،
تهاجم و پرخاشگرى را در آنها سبب مى شود. دخترها به دنبال پيوندهاى
اجتماعى هستند و بيشتر تساوى طلبند و حال آن كه پسرها در صحنه‌هاى
اجتماعى براى تفوق و برترى تلاش مى كنند. اين تغييرات
هورمونى مى تواند روى كيفيت يادگيرى
دخترها و پسرها تاثير بگذارد.
زن‌ها
و مردها حتى اشيا را به گونه‌هاى متفاوتى مى بينند.
جنس مونث در تاريكى به مراتب بهتر از جنس مذكر مى بيند؛
ولى در نور روشن، مردها بهتر مى بينندبراى مثال وقتى
استروژن دخترها زياد باشد، نمرات درسى آنها در امتحانات و تست‌ها بيشتر
مى شود و زمانى كه تستوسترون پسرها بالا باشد، آنها در تست‌هاى
رياضى نمرات بيشترى مى گيرند اما نمرات آزمون‌هاى
كلامى آنها كاهش مى يابد.
تفاوتهاى
مغزى و عملكرد تحصيلى
بررسى ها
نشان داد‌ه‌اند اغلب اشكالات و ناراحتى بچه‌ها در مدارس ناشى از بى تفاوتى
و در نظر نگرفتن تفاوتهاى جنسيتى است. در عملكرد تحصيلى
دو جنس، دخترها بيشتر درس مى خوانند، نمرات بهترى هم مى گيرند
و در كلاس هم ساكت‌تر هستند. از سوى ديگر پسرها نمرات بدترى مى گيرند
و بيشتر سر و صدا مى كنند و حرف مى زنند. بار ديگر اين
طبيعت كلى دو جنس مونث و مذكر است. پسرها تكانه‌اى تر هستند و
دخترها ساكت‌تر، پسرها اصولا سركلاس درس پر سر و صداتر هستند و دخترها ساكت‌تر.
دخترها ملاحظه‌كارتر هستند و پسرها پر سر و صداتر، پرخاشگرتر و رقابت‌آميز.
بخصوص هنگام بلوغ جنسى و در نوجوانى، دخترها و پسرها سركلاس درس بيشتر
تحت‌تاثير هورمون‌هاى خود با هم متفاوت مى شوند. وقتى به
لحاظ عصب‌شناختى به تسلط دخترها در بعضى از جنبه??اى خواندن و
نوشتن و به تسلط پسرها در برخى از جنبه‌هاى رياضيات و
علوم نگاه مى كنيم به اين نتيجه مى رسيم كه
مغز دخترها و پسرها حالت على دارد. با آن كه تلاش شده است نقطه ضعف دخترها
در رياضيات و علوم برطرف شود، هنوز در حد عالى مى بينيم
كه پسرها در رياضيات و فيزيك جلوتر از دخترها هستند.
استفاده
از فضا و حركت در يادگيرى
پسرها
در يادگيرى و بخصوص در سنين جوان‌تر بيشتر از فضا
استفاده مى كنند. وقتى پسر و دخترى به اتفاق سر ميزى
مى نشينند تا درس بخوانند يا بازى كنند پسر پس از دقايقى
فضاى بيشترى از ميز را به خود اختصاص مى دهد. پسرها
هنگام يادگيرى از فضاى فيزيكى بيشترى
استفاده مى كنند. بسيارى از آموزگاران به اين مساله بى توجه
بوده و پسرها را بى ادب، بى نزاكت و ناتوان در كنترل معرفى مى كنند
در حالى كه اين طور نيست. دخترها هنگام يادگيرى
نيازى به اين كه به اطراف حركت كنند يا جابه‌جا شوند
ندارند، اما پسرها با حركت كردن و جابه‌جا شدن نه‌تنها مغز خود را تحريك مى كنند،
بلكه رفتارهاى تكانه‌اى خود را كنترل مى نمايند. حركت در
محيط‌هاى بسته در زمره طبيعت پسرهاست. وقتى پسرها تكان مى خورند،
مغزشان فعال‌تر مى شود، احساس راحتى بيشترى مى كنند
و مزاحم ديگران هم نمى شوند.
اختلال‌هاى
روانى و رفتارى
بررسى هاى
جديد در زمينه مغز نشان مى هد مغز پسرها و دخترها هر دو آسيب‌پذير
هستند كه شرايط هورمونى و شيمايى بدن در اين
خصوص نقش مهمى ايفا مى كنند. پسرها سيكل عادت ماهانه را
تجربه نمى كنند و تحت تاثير غلبه استروژن و پروژ سترون نيستند و
در نتيجه به اندازه دخترها با اختلالات رفتارى مواجه نمى شوند.
از سوى ديگر دخترها بيش از پسرها سروتونين توليد مى كنند
و از اين رو با احتمال كمترى با اختلال بيش‌فعالى روبه‌رو
مى شوند. دخترها با افسردگى بيشترى مواجه مى شوند.
پسرها هم در زمينه مصرف الكل و استعمال مواد مخدر دشوارى هاى بيشترى
دارند.
در
آخر...
نمى توان
گفت كه جنسيتى برتر و جنسيتى ضعيف‌تر است. در زمينه‌هايى
پسرها از دخترها برترند و در زمينه‌هايى هم برترى به
دخترها مى رسد. تفاوتهاى موجود در طرز متفاوت يادگيرى
و هوش‌هاى متفاوت پسران و دختران دليل خوبى است تا آموزگاران به
اين نتيجه برسند كه پسرها و دخترها به دو طرز متفاوت ياد مى گيرند.
گرچه تلاش براى آرام كردن پسرها و توجه كردن به دخترها در كلاس ضرورى
است، هدف غايى در كلاس نبايد اين باشد كه كارى كنيم
تا دخترها و پسرها به يك اندازه بلند حرف بزنند، به يك اندازه پرخاشگر
باشند و به يك اندازه دنبال سلطه و كنترل بگردند. بهتر اين است كه با
دخترها مثل دختر و با پسرها مثل پسر برخورد شود و هميشه به ياد داشته
باشيم كه چگونه تفاوتهاى طبيعى ميان پسران و
دختران روى فرآيند يادگيرى تاثير مى گذارند.
منبع: روزنامه جام جم
