بهداشت روانى در دختران و زنان جوان - بهداشت روانى در دختران و زنان جوان نسخه متنی

بهداشت روانى در دختران و زنان جوان

هما  قرائى

بهداشت روانى عبارت است از سازش با خود و محيط،
سازگارى داشتن به صورت موفقيت آميز و نداشتن بيمارى
روانى، فرد سالم و داراى سلامت فكر است و قدرت و توانايى
كافى براى تحرك، لذت، ‌پيشرفت و تكامل در حد فردى و گروهى
دارد. به عبارت ديگر، بهداشت روانى مجموعة فعل و انفعالها، اقدامات و
فعاليت ها و كارهايى است كه ما را به سمت تأمين سلامت فردى
و اجتماعى از نظر روانى هدايت مى كند و از آنجا كه ابعاد
روانى جدا از ابعاد جسمى و اجتماعى نيست، طبعاً اهداف و
فعاليت هاى بهداشت روانى اغلب متوجه فعاليت هاى
بهداشت عمومى و بهداشت جسمى است.

زنان در ايفاى نقش هاى چندگانة خود، سهم تعيين
كننده اى در بهزيستى و رفاه كودكان دارند. ارتقاى موقعيت
زنان و دسترسى آنان به امكانات برابر تحصيلى، آموزشى، كسب
درآمد و ساير خدمات اجتماعى و نقش زن در توسعه بايد با توجه به
دختر بچه ها آغاز شود. لازم است فرصت هاى برابر براى دختر بچه ها
فراهم شود تا از بهداشت، تغذيه، آموزش و ساير خدمات بهداشت اوليه
بهره گيرند و به اين ترتيب بتوانند تا بالاترين حد
استعداد خويش شكوفا شوند.

امروزه جامعه جهانى ترغيب شده است تا با جديت
بيشتر بر رشد انسانى دختر بچه ها تمركز يابد و با دقت و نظر عميق
به مسأله ويژه و بسيار حساس دختر بچه ها بپردازد، زيرا آغاز
مشكلات جوامع را مى توان در بى توجهى به نيمى از
جمعيت مولد و زايندة جهان خصوصاً دختر بچه ها جستجو كرد.

امروز جهانيان متوجه اين واقعيت شده اند كه
زنان در اثر سنت هاى غلط جاهليت و رسم هاى رايج پدرسالارى
و تبعيض، سال ها و قرن ها مورد ظلم و بى عدالتى و بى توجهى
قرار گرفته اند. هم اكنون بر اثر تحقيقات انجام شده نيز مشخص شده است
كه نظام نابرابر جنسيتى گذشته نمى تواند به نفع روند كلى
توسعه جهانى باشد. اگر اندكى در مورد اين روند ناهنجار از لحظة
تولد نوزاد دختر تأمل كنيم،‌ در مى يابيم كه مفاهيم
تبعيض جنسيتى در تربيت و تعليم و تبعيض در
فرصت ها، امكانات و تسهيلات مورد استفاده طبقات مختلف، چگونه منجر به بروز طيف
گسترده اى از مشكلات اجتماعى، اقتصادى و فرهنگى حال و آينده
جوامع مى شود. توجه به دختر بچه ها كليد دستيابى به موقعيت
و نقش عادلانه ترى براى زنان آينده است، چرا كه قالب شخصيت
زنان بالغ در دوران كودكى ريخته مى شود و بهبود شرايط
دختر بچه ها و سرمايه گذارى بيشتر در زمينه رشد آنها
متضمن برخوردارى دختران از فرصت هاى بيشتر و نابرابرى
كمتر است.

تبعيض جنسيتى در تربيت بر خلاف تعليمات
شارع مقدس اسلام و سيرة نبوى (ص)، ائمة اطهار (ع) و اولياى
الهى است. در مكتب اسلام معيار سلامت روانى تحت عنوان ”رشد“
مطرح شده است؛ بدين جهت شناخت عوامل رشد دهنده و يا عوامل بازدارنده
رشد دختر بچه ها از اهميت ويژه اى برخوردار است. تحقيقات
متعدد در كشورهاى جهان و ايران نشان مى دهد كه جامعه زنان به
دلايل متعدد در معرض بيمارى هاى روانى بيشترى
قرار مى گيرند. در كشور ما تفاوت شاخص هاى توسعه بين دختر
بچه ها و پسر بچه ها و تفاوت مناطق محروم و مناطق شهرى بخوبى مشاهده مى
شود. در يك تحقيق بر روى دانش آموزان كشور در سال 1370 نشان
داده شده كه ميزان اضطراب و ترس هاى موهوم در دختران دوره راهنمايى
و دبيرستان به صورت معنى دار بيش از پسران است. بنابراين
با توجه به اين مسأله كه دختر بچه ها از نظر بهداشت روانى در معرض خطر
بيشترى نسبت به پسر بچه ها هستند، پرداختن به عوامل موثردر بهداشت
روانى دختر بچه ها و چگونگى برخورد با آنها، از ضروريات و اولويت
ها به شمار مى آيد.

شيوع فقر، وجود وابستگى اقتصادى در زنان،
خشونت عليه آنها، وجود ديدگاه منفى نسبت به دختران و زنان و ساير
تبعيضات و نيز محدوديت در كنترل بارورى خويش و نفوذ
نداشتن در تصميم گيرى ها از جمله واقعيت هاى اجتماعى
هستند كه بر بهداشت زنان تأثير منفى به جاى مى گذارند.
دامنه محدوديت دختر بچه ها و زنان در مقايسه هاى زير قابل
ملاحظه است:

1- در كشورهاى در حال توسعه، دختر بچه ها در مقايسه
با پسران خردسال از خوراك، مراقبت هاى بهداشتى و امكانات آموزشى
كمترى برخوردارند.

2- در كشورهاى در حال توسعه،‌ ميزان باسوادى
زنان دو سوم مردان است.

3- بخش اعظم كارهاى انجام شده توسط دختر بچه ها و زنان
نهفته است.

4- موانع فرهنگى، اجتماعى و حقوقى و اقتصادى
موجود در برابر روند تكامل دختر بچه ها و زنان به مراتب بيشتر از موانعى
است كه مردان و پسران با آن مواجه مى شوند.

5- بار فقرى كه بر دوش زنان قرار مى گيرد
عواقب جدى براى كودكان، بخصوص دختران خردسال دارد. حتى در مناطقى
كه فقر مهمترين عامل در رشد كودك نباشند، اشكال گوناگون تبعيضات جنسيتى
فرصت هاى مساوى را از دختران خردسال دريغ مى دارد.

6- سنت ها، قوانين و عادات اجتماعى در بسيارى
مواقع دختر بچه را به كودك كم اهميت تبديل مى كند. تصميمات
خانوادگى در امورى از قبيل تغذيه، كارهاى خانه،
مراقبت هاى بهداشتى و دسترسى به آموزش، همواره به سود پسران است
تا دختران.

راههاى پيشنهادى به منظور رفع نيازهاى
روانى دختر بچه ها

آموزش خانواده ها در جهت تغيير نگرش نسبت به
دختران و رفع هر گونه تبعيض جنسيتي؛

آموزش هاى عمومى از طريق رسانه هاى
گروهى در جهت از بين بردن رجحان جنسي؛

آموزش هاى دينى و مذهبى در جهت رفع
برخى باورهاى غلط در مورد دختران؛

آموزش هاى رفتارى به والدين خصوصاً پدران
در برخورد با دختران؛

اجبارى كردن سواد (دوره راهنمايي) براى
دختران؛

انجام تحقيقات گسترده براى شناخت ارزش ها در
مناطق مختلف كشور و گسيل مبلغان مذهبى و ايجاد دوره هاى
آموزشى در روستاها و شهرها توسط مشاوران و روان شناسان منطقه اى براى
بالا بردن اطلاعات خانواده در مورد نقش موثر دختر بچه ها (زنان آينده) در
جامعه؛

ايجاد همكارى و هماهنگى بين سازمان
ها و نهادهاى مختلف در جهت ايجاد امكانات بيشتر براى
دختران؛

از ميان برداشتن آداب و رسوم سنتى كه به سلامت
جسمى، روانى و عاطفى دختران آسيب مى رساند، از طريق
اقدامات مناسب سياسى، قانونى، تبليغى و تشويقي؛

ايجاد مراكز مشاوره اى كودكان و آموزشى
عمومى معلمان؛

انجام تحقيقات مستمر و ارزشيابى از برنامه
هاى اجتماعى در مورد مشكلات روانى دختر بچه ها و كارايى
برنامه هاى آموزشى در رفع مشكلات؛

از آنجا كه دختر بچه امروز زن فرداست، اگر قرار است زن در
تحولات و توسعه اجتماعى شريك و همدوش مرد باشد، اينك زمان آن
فرا رسيده است تا در توزيع حيثيت و فرصت هاى انسانى،
دختر بچه ها سهمى را كه استحقاق آن را دارند دريافت كنند.

منبع:سايت راسخون