لطفا منتظر باشید ...
عفاف جامعه در پرتو حجاب
زن مظهر جمال و
زيبايى و عفاف است و مرد مظهر شيفتگى و مجذوب شدن
از آن جهت فرهنگ غنى و ارزشمند اسلام پوشش و حجاب را براى بانوان لازم
دانسته است و حجاب را حافظ ارزشهاى والاى معنوى زنان در برابر
مردان قرار داده و در طول تاريخ او را از فساد و تباهى و افتادن در
دام شهوتپرستان خودپرست نگهدارى نموده است.
نگاه
شهوتآميز مردان به زنان و بالعکس از جمله امور نکوهيدهاى است
که پيامبر اسلام(ص) آن را به شدت منع ميکرد و آن را حرام
ميدانست همان طورى که فرمود: «النظر سهم مسموم من سهام ابليس فمن
ترکها خوفا من الله اعطاه الله ايمانا يجد حلاوته فى قلبه».
(1) نگاه شهوتآميز [همراه با لذت جنسى] تير
زهراگينى است که از سوى شيطان به سوى طعمه
خويش رها ميگردد، پس هر کس به خاطر ترس از خدا نگاه با شهوت را ترک
کند خداوند ايمانى به او خواهد بخشيد که شيرينى
و اثرش را در دلش خواهد ديد.
رسول خدا(ص) در حجة
الوداع هنگامى که آن زن جوان خثعمى به حضورش آمد تا چند پرسش داشته
باشد در آن هنگام فضل بنعباس همراه بود زن وقتى سؤالهايش را مطرح
نمود پيامبر خدا(ص) به هنگام پاسخ دادن متوجه شد بين آن زن و فضل نگاهى
رد و بدل گرديد و زن عوض اينکه مطالب آن حضرت را گوش کند به فضل که
جوان زيبا و نورسى بود متوجه شده در آن وقت رسول خدا(ص) دستخود را به
طرف فضل بنعباس دراز کرد و صورت او را به طرف ديگر برگرداند و فرمود
فخشيت ان يدخل بينهما الشيطان... (2) ; در نگاه زن جوان و
مرد جوان ميترسم شيطان قدم نهد و سبب انحراف آنان گردد.
دانشمندان و
علماى بزرگ براى لزوم حجاب به قرآن و احاديث و اجماع و عقل
استدلال کردهاند و حدود پوشش را براى مردان و زنان به صورت روشن بيان
داشتهاند، ما در اين نوشتار کوتاه از آن جهت که زن را عنصر اوليه
صلاح و رستگارى جامعه ميدانيم و بر آن اعتقاديم که اگر
رستگارى و فلاح در اين قشر عظيم حاکم شود رستگارى و
عاقبتبخيرى مردان را بدنبال دارد و بعکس خداى ناکرده چنانچه
زنان جامعه فاسد و تباه شدند مجالى براى اصلاح مردان باقى
نخواهد ماند. حال به بخشى کوتاه در باره حجاب و پوشش زن
ميپردازيم.
قرآن و مساله حجاب
قرآن در باره حجاب
ميفرمايد: «قل للمؤمنات يغضضن من ابصارهن و يحفظن فروجهن
و لا يبدين زينتهن الا ما ظهر منها وليضربن بخمرهن
على جيوبهن الا لبعولتهن او آباء بعولتهن او ابنائهن او ابناء بعولتهن
او اخوانهن او بنى اخوانهن او بنى اخواتهن او نسائهن ... و توبوا
الى الله جميعا ايها المؤمنون لعلکم تفلحون» (3) ; به زنان با
ايمان بگو چشمهاى خود را [از نگاه هوسآلود]فرو گيرند و دامان
خويش را حفظ کنند و زينتخود را جز آن مقدار که نمايان است،
آشکار ننمايند و اطراف روسريهاى خود را بر سينه خود
افکنند (تا گردن و سينه با آن پوشانده شود) و زينتخود را آشکار
نسازند مگر براى شوهرانشان يا پدرانشان و با پدرشوهرانشان و يا
پسرانشان يا پسران همسرانشان يا برادرانشان يا پسران برادرانشان
يا پسران خواهرانشان يا زنان همکيششان و .... همگى به سوى
خداوند باز گرديد اى مؤمنان تا رستگار شويد.
و در جاى
ديگر آمده است: «يا ايها النبى قل لازواجک و بناتک و نساء
المؤمنين يدنين عليهن من جلابيبهن ذلک ادنى
ان يعرفن فلا يؤذين و کان الله غفورا رحيما» (4) ;
اى پيامبر به همسران و دختران خويش و ديگر زنان مؤمنان
بگو که جلبابها (روسريها)ى خويش را بر خود فرو افکنند اين
کار براى اينکه شناخته شوند و مورد آزار قرار نگيرند به
[احتياط] نزديکتر و خداوند آمرزنده و مهربان است.
فقهاء اسلام
گفتهاند: دو آيه فوق بر وجوب پوشش و حجاب براى زنان دلالت دارد. آنان
نيز به آيات (60 تا 61) سوره نور تمسک کردهاند و آن آيات را
دليل پوشش براى زنان دانستهاند همان طورى که
رواياتى را مستند خويش قرار دادهاند، در اينجا به
يک حديث اکتفا ميکنيم.
پوشش فاطمه(س) در
محوطه منزل در برابر بيگانه
جابربن عبدالله
انصارى ميگويد: به همراه رسول خدا(ص) بودم آن حضرت اراده کرد
به خانه دخترش فاطمه(س) برود چون به درب خانه فاطمه(س) رسيد با دست مبارکش
درب را فشار داد و فرياد برآورد: السلام عليکم.
دختر گرامى
پيامبر جواب داد: عليک السلام يا رسول الله(ص)
آنگاه پيامبر
خدا(ص) اجازه ورود به منزل گرفت و فرمود: ادخل انا و من معى (آيا من و
کسى که همراه من است داخل منزل شويم). در آن وقت فاطمه(س) فرمود: پدر
جان چيزى بر سر ندارم، رسول خدا(ص) فرمود: يا فاطمة خذى
فضل ملحفتک فقنعنى بها راسک; فاطمه جان با قسمتهاى اضافى روپوش
خودت سرت را بپوشان. پيامبر(ص) دوباره اجازه گرفت فاطمه(س) پرسيد: چه
کسى با شماست، پيامبر خدا(ص) فرمود: جابر، آنگاه من به همراه
پيامبر(ص) داخل خانه زهرا(س) شدم.
جابر
ميگويد: چهره زهرا(س) همانند شکم ملخ زرد شده بود، پيامبر
خدا(ص) پرسيد: دخترم چرا چنين هستى، جواب داد: از گرسنگى
است.
پيامبر(ص)
دعا فرمود: اللهم مشبع الجوعة و دافع الضيعة، اشبع فاطمة بنت محمد; اى
خدايى که سيرکننده گرسنه و بوجود آورنده محصولات هستى
فاطمه دختر محمد(صلى الله عليها) را سير گردان.
جابر ادامه
ميدهد سوگند به خدا دعاى پيامبر خدا(ص) مستجاب گرديد. پس
از دعاى آن حضرت چهره زهرا(س) گلگون گرديد مثل اينکه خون را در
حال حرکت در زير پوست صورت ميديدم و زهرا(س) از آن پس گرسنه
نماند. (5)
پس از عموم
آيه شريفه (31 نور) و ديگر آيات استفاده ميشود که
پوشش براى زنان امرى مسلم است و کسى نميتواند آن را
انکار کند، از سوى ديگر سيره فاطمه اطهر(س) در برخورد با جابر
بنعبدالله انصارى(ره) بالاترين شيوه تبيين حکم
الهى است که حضرت بدان عمل ميکند و وظيفه ديگر زنان را
در برابر مردان غير محرم و بيگانه نشان ميدهد. برخورد فاطمه(س)
با جابر که شخص مؤمن و مورد اعتماد رسول خدا(ص) است در محيط خانه خويش
چنين است مسلم زنان متعهد در حفظ خود در داشتن پوشش صحيح در جامعه
(کوچه و بازار و ادارات و ...) وظيفهاى سنگينتر دارند.
پوشش زنان در برابر
خويشاوندان
احمد
بنابينصر بزنطى از ياران عاليقدر امام على
بنموسى الرضا(ع) است ميگويد از آن حضرت پرسيدم:
آيا براى مرد جايز است که به موهاى خواهر زنش نگاه کند؟
حضرت فرمود: نه مگر اينکه سالخورده و پير و از کار افتاده باشد. عرض
کردم: پس خواهر زن با بيگانه چه فرق ميکند يعنى هر
دوى اينها يکى هستند؟! حضرت فرمود: بلى
يکى هستند. پرسيدم: [در مورد سالخورده] چقدر براى من
جايز است نگاه کنم؟
فرمود: به
موى او و ذراع (از انگشت تا آرنج) او ميتوانى نگاه کنى.
(6)
قسمت آخر
روايت مربوط به سالخورده و پيرزن از کار افتاده است همان طورى
که صاحب وسائل مرحوم شيخ حر عاملى بر آن تصريح نمودهاست.
نقش «حجاب» در
سلامت عمومى
در جامعهاى
که زن و مرد هر کدام کار متعلق به خويش را انجام دهد و اختلاط و معاشرت
بيمرز در آن وجود نداشته باشد زنان غير متعهد خودنمايى
ننمايند و مردان شهوتران هم با چشمان صياد خويش به دنبال طعمه
نگردند، در آن جامعه آرامش روحى و روانى بر زن و مرد حاکم خواهد شد، و
ثبات و استحکام ويژهاى بر خانواده آن سايه خواهد افکند، و روز
بروز بر تعداد پيوند ازدواجها و زناشوييهاى مشروع و
قانونى افزوده خواهد گرديد که نتيجه آرامش اجتماعات کوچک، آرامش
و سعادت جوامع بزرگ انسانى خواهد شد. پس پوشش صحيح بالاترين
نعمت الهى است که خداوند بر زنان ارزانى داشته و بر آنان لازم شمرده
است.
رسول گرامى
اسلام روزى در جمع ياران خويش که در مسجد نشسته بودند،
پرسيد: بهترين چيز براى زنان چيست؟ کسى
نتوانست پاسخ آن حضرت را بدهد. على(ع) به خانه آمد پرسش پيامبر و
ناتوانى يارانش را در پاسخ به آن حضرت بازگو کرد. فاطمه زهرا(س)
فرمود: خير لهن ان لا يرين الرجال و لايرونهن، فاخبره
بذلک فقال(ص) له: من علمک هذا؟ قال(ع): فاطمة. قال(ص):انها بضعة مني; (7)
بهترين چيز براى زنان اين است که به مردان نگاه
نيندازند و مردان نيز به آنها نظر نکنند. اميرمؤمنان(ع) به مسجد
برگشت و آن را براى پيامبر و مردم بازگو کرد. رسول خدا(ص)
پرسيد: از کجا آموختي؟ على(ع) گفت: اين پاسخ فاطمه است.
در آن هنگام پيامبر(ص) فرمود: فاطمه پاره تن من است.
حدود پوشش بانوان
از ديدگاه فقهاء اسلام
بسيارى
از فقهاء شيعه و اهل سنتبعد از اعتماد بر ظهور آيات گذشته و
تصريح روايات در مورد وجوب پوشش ادعاى اجماع و اتفاق نمودهاند
و ذيل تفسير آيات سوره نور و احزاب حدود و مقدار پوشش را
براى زنان مشخص نمودهاند. در اينجا به بيان برخى از
نظريات فقهاء ميپردازيم:
ابن رشد فقيه
و فيلسوف معروف اندلسى مينويسد: عقيده اکثر علماء
بر اين است که بدن زن جز چهره و دو دست تا مچ عورت (×) است، ابوحنيفه
معتقد است: قدمين نيز عورت شمرده نميشود لکن ابوبکر
بنعبدالرحمان بنهشام بر اين باور است که تمام بدن زن بلا استثناء عورت
است. (8) در الفقه على مذاهب الخمسه آمده است: علماء اسلام اتفاق نظر دارند
که بر هر يک از زن و مرد لازم است آنچه را در خارج نماز بايد بپوشد در
حال نماز هم بايد بپوشد سپس ميگويد: به عقيده علماء
شيعه اماميه بر زن در حال نماز همان قدر از بدن را واجب استبپوشاند
که در غير نماز بايد از نامحرم بپوشد. (9)
فقهاء اسلامى
در دو موضع از کتابهاى فقهى خود وجوب حجاب و حدود پوشش را براى
بانوان مطرح نمودهاند.
الف - در بحث پوشش
در حالت نماز (بحثساتر)
ب - در بحث نگاه
کردن مرد به زن نامحرم و يا عکسآن
علامه
حلى(ره) ميفرمايد: جميع بدن زن عورت است جز چهره او به
اجماع همه علماء، در همه شهرها جز ابوبکر بنعبدالرحمان بنهشام که تمام بدن زن را
عورت دانسته است. سخن او به اجماع فقهاء مردود است. زيرا از نظر علماء ما
(شيعه) دو دست تا مچ نيز مانند چهره است و عورت نخواهد بود. مالک
بنانس و شافعى و اوزاعى و سفيان ثورى در اين
جهتبا علماء شيعه هم عقيدهاند، ابنعباس در تفسير کلام خدا:
«و لا
يبدين زينتهن الا ما ظهر منها» وجه و کفين را با هم
استثنا نموده است. (10)
در پايان
بايد گفت: فقهاء اسلامى در دو موضع از کتابهاى فقهى خود
وجوب حجاب و حدود پوشش را براى بانوان مطرح نمودهاند.
الف - در بحث پوشش
در حالت نماز (بحث ساتر)
ب - در بحث نگاه
کردن مرد به زن نامحرم و يا عکس آن امام خمينى(ره) در اين
دو باب فرمودهاند:
1 - عورت زن در
نماز همه بدن اوست که شامل سر و مويها ميگردد و فقط صورت (به
مقدارى که بايد در وضو بايد شسته شود) و دستها تا مچ و پاها تا
ابتداء ساق مستثنى شده سپس فرمودهاند: از آن مقدارى که استثناء شده
واجب است مقدار بيشترى را پوشاند تا يقين به پوشش مقدار
واجب پيدا شود. (11)
2 - نگاه کردن مرد
به زن نامحرم چه با قصد لذت و چه بدون آن حرام است و نگاه کردن به صورت و دستها
اگر با قصد لذت باشد حرام است و اگر بدون قصد لذت باشد مانعى ندارد. (12)
1- بحارالانوار، ج 104، ص 38، ح 34، ب33.
2- فتح البارى، ج 4، ص439 تا 442. حديث
ايام حج صادر گرديده و احکام ديگرى در مورد محرم استفاده
ميشود و لکن قدر مسلم حرمت نگاه با شهوت از سوى مرد به زن و بعکس
ميباشد، و جواز نگاه به صورت زن بدون ريبه همان طورى که
پيامبر(ص) نگاه کرد و عمل پيامبر(ص) نسبتبه فضل بنعباس نشانگر حرمت
نظر به زن با لذت ميباشد; بايد توجه داشت اين روايت را
کتب اهل سنت نقل کردهاند و اصل حديث هم مرفوعه ميباشد.
3- نور: 31.
4- احزاب:59.
5- فروع کافى، ج 5، ص 528، ح 5; وسائل
الشيعه، ج 20، ب 120، ص216، ح25463. (چاپ آل البيت); مسالک الافهام،
فاضل جواد کاظمى، ج3، ص 275.
6- وسائل الشيعه، ج 20، باب107، ص199، ح
25420 (چاپ آل البيت); سالته عن الرجل يحل له ان ينظر الى
شعر اخت امراته؟ فقال(ع) لا الا ان تکون من القواعد...
7- وسائل الشيعه، ج 20، ص67، ح 25054 (چاپ آل
البيت); بحارالانوار، ج43، ص 54، ح 48; احقاق الحق، ج 10، ص257.
× - منظور از واژه عورت «آسيبپذير» و
يک اصطلاح در فقه است.
8- بداية المجتهد، ابنرشد، ج 1، ص 111.
9- الفقه على مذاهب الخمسة، محمد جواد
مغنيه، ص113.
10- تذکرة الفقهاء، ج 2، ص446، م 108.
11- تحرير الوسيله، ج 1، ص129، م3.
12- رساله توضيح المسائل، احکام نگاه کردن،
م2433.
منبع: پايگاه حوزه
