عباس بن معروف قمى
ولادت
تاريخ دقيق تولد ابوالفضل عباس بن معروف قمى، معلوم نيست ؛ اما
بنابر شواهد گوناگون به نظر مىرسد كه ولادتش، در نيمه قرن دوم هجرى باشد به اين
دليل كه با سه تن از امامان شيعه حضرت امام رضا و امام جواد و امام هادى(عليهم السلام) معاصر بود.
يار امام
ديدار ائمه اطهار و درك وجود مقدس آنان، براى انسانهاى متعهد،
بسى افتخار و ارزش آفرين است مخصوصاً اگر ديدار كننده از دوستان امامان معصوم باشد. اينكه
عباس بن معروف، از ياران كدام امام بوده است، بعضى از دانشمندان و بزرگان سكوت
كردهاند و جمعى ديگر او را در شمار ياران حضرت رضا (عليه السلام) جاى
دادهاند. از شيخ طوسى نقل شده است كه عباس بن
معروف از ياران و اصحاب امام دهم شيعيان، حضرت هادى (عليه السلام) ، است. مرحوم آيت اللّه خويى از قول
دو تن از بزرگان شيعه اين نظريه را از كتاب رجال شيخ طوسى نقل كرده است، اما نسخه
كتاب رجال كه اخيراً چاپ شده است از اين سخن خالى است. برخى نيز معتقدند، ايشان از
امام جواد (عليه
السلام) روايت نقل كرده است. به هر حال اين شخص بزرگوار
افتخار حضور نزد امام هشتم (عليه السلام)
راداشته و از
محضر مقدس امام (عليه
السلام) استفادههاى معنوى و علمى فراوانى برده است .
منزلت و وثاقت
از تحقيق كتابهاى متعددى كه پيرامون راويان نوشته شده است
موقعيت و مقام اين محدث بزرگ به دست مىآيد هر چند عموم گزارشگران از وى ياد
نمودهاند بايد گفت دو نفر از برجستهترين علماء شيعه وثاقت او را، براى اولين
بار، تأييد كردهاند و ديگران هم از آنها پيروى نمودهاند. نجاشى مىگويد: عباس بن معروف ، قمى و مورد اطمينان است. شيخ طوسى نيز مىفرمايد: عباس بن معروف اهل قم و داراى اعتقاد صحيح،
پاك و خالص است.
اعتقاد به مقامهاى ائمه
امامان معصوم ما، صاحب منزلت و مقامهاى والايى هستند كه خداوند
متعال به آنها عنايت فرموده است از قبيل، علم غيب و شفا بخشيدن مريضها و تصرف در
كائنات، در اين باره روايات متواتر و مسلمى در كتابهاى معروف روايتى ما شيعه (همانند
بصائر الدرجات و كافى و بحار الانوار) وجود دارد، اما روايات بصائر درباره مقامات امامان اهل بيت
بسيار گويا و صريح اند و در اين كتاب بابهاى متعددى را به ائمه (عليهم السلام) اختصاص داده است و در اسناد بيشتر آن روايات، نام عباس بن معروف به چشم
مىخورد كه اين گوياى اعتقاد راسخ اين مرد به مقامهاى والاى اهل بيت (عليه السلام) است.
نگاهى به روايات عباس بن معروف
به گفته برخى از محققين، اين محدث فرزان 39 حديث از امامان معصوم (عليه السلام)
نقل كرده است. در
اين بخش به بعضى از آنها اشاره مىشود:
زيرك كيست؟
از امام صادق (عليه السلام)
نقل مىكند كه
حضرت فرمود: بر شما باد كه نماز را با حضور قلب و
اخلاص بخوانيد. به سوى آخرت گرايش داشته باشيد كه مرد آخر بين، مبارك بندهاى است و براى جهان آخرت تلاش كنيد.
چه بسيار اتفاق مىافتد كه انسان در زندگى روزمره خيلى زيرك
است به گونهاى كه مردم مىگويند، فلانى چه قدر زرنگ و زيرك است، (چه
قدر پولدار است) ولى بدانيد آن فردى زرنگ است كه در
امور مربوط به آخرت و جهان باقى، زيرك باشد.
زيباترين اخلاق
حديثى را از مشايخ و اساتيد خود، از حضرت امام جعفر صادق (عليه السلام) از
رسول اكرم(صلي
الله عليه و آله و سلم) نقل مىكند كه آن پيامبر بزرگوار
در يك سخنرانى فرمود: آيا به شما مسلمانان از
بهترين و زيباترين خلق و خوى انسانى خبر دهم؟
1 - گذشت از كسى
كه بر تو ستمى روا داشته است.
2- تلاش براى ايجاد رابطه و
برقرارى دوستى با خويشاوندانى كه مىخواهند با تو قطع رابطه كنند.
3- احسان و نيكى
نمودن به كسانى كه علاقه ندارند به تو نيكى نمايند. و در آخر فرمود: در اختلاف و تفرقه، هلاكت و
نابودى اسلام، است.
تأليفات
كتابها و مصنفاتى از عباس بن معروف به يادگار ماند اين
كتابها از جمله منابعى اند كه صاحبان كتب اربعه (كافى، تهذيب، استبصار و من لا
يحضره الفقيه) در جمع آورى اخبار اهل بيت عصمت و
طهارت از آنها سود بردهاند. از مطالعه در كتابهاى علماى
شيعه به دست مىآيد كهايشان تأليفات روايتى داشته است. نجاشى مىگويد: كتاب آداب و
كتاب نوادر براى او است و ما به تمام
روايات و مصنفات او سند داريم.
وفات
نيمه اوّل قرن سوم هجرى، روح مقدس او از اين عالم خاكى به سوى
ملكوت پرواز كرد. والسلام عليه يومَ وُلِد و
يومَ مات و يومَ يُبْعَثُ حيّاً