جابر ابن عبدالله انصارى - جابر ابن عبدالله انصارى نسخه متنی

جابر ابن عبدالله انصارى

در ميان هفتاد نفر مسلمان كه در يك شب تاريخى (يثرب) با پيامبر (صلى الله عليه و آله) پيمان دفاع و پشتيبانى بستند، نوجوانى به چشم مى خورد كه همراه پدرش در آن بيعت تاريخى شركت كرده بود، او كسى جز جابر بن عبدالله عمرو انصارى نبود عبدالله بن عمرو (پدر جابر) يكى از دوازده نفرى بود كه پيامبر اسلام آنان را از ميان هفتاد نفر برگزيد. جابر نه تنها از روز نخست، پيمان دفاع از اسلام و جانبازى در راه خدا بست بلكه عملا نيز در راه پيشرفت اسلام از جانبازى و فداكارى فروگذار نكرد به طورى كه در اغلب جنگهاى كه در زمان حيات پيامبر اسلام (صلى الله عليه و آله) رخ داد، در ركاب آن حضرت شركت داشت. او نه تنها در ميان جنگ و جهاد در راه خدا يك قهرمان و شخصيت بزرگى بود، بلكه در ميدان علم و دانش و معارف اسلامى نيز چهره ممتازى به شمار مى رفت. او از علوم و معارف خاندان رسالت، بهره ها اندوخته و دانشها آموخته بود و گنجينه هاى سرشارى از علوم و دانش خاندان پيامبر (صلى الله عليه و آله) در سينه داشت به همين دليل بود كه حتى امام محمد باقر (عليه السلام) در بعضى اوقات با استناد به جابر انصارى حديثى را نقل مى نمود. در ميان دان پيامبر، جابر جزء گروه معدودى است كه در ميان شيعه شهرت و محبوبيت خاصى دارند و در افكار عمومي، چهره شناخته شده اى به شمار مى روند، علت اين امر، ارتباط و پيوند معنوى عميق جابر با خاندان به ثبوت رسانيده است. امام صادق (عليه السلام) ضمن حديث مفصلى فرمود: جايز نسبت به ما خاندان پيامبر (صلى الله عليه و آله) وفادار و صميمى بود. جابر پس از رحلت پيامبر (صلى الله عليه و آله) پيوسته در كنار خاندان رسالت بود و در جريان مبارزه امير مؤمنان (عليه السلام) با سركشى هاى معاويه در كنار آن حضرت قرار داشت و در جنگ صفين جزء ياران على (عليه السلام) بود. علاوه بر همه اين ها، آمدن جابر به زيارت امام حسين (عليه السلام) در كربلا، شخصيت جاويدى به او بخشيده است كه تا زمانى كه نام سرور شهيدان حسين بن على (عليه السلام) زنده است نام جابر نيز در پرتو آن جلوه گر است، و همين امر باعث شده است كه نام جابر در بسيارى از محافل و مجالس ديني، همراه نام امام حسين (عليه السلام) برده شود ابو زبير مى گويد: جابر به عصا تيكه مى كرد و در كوچه ها و مجالس انصار مى گشت و مى گفت: على بهترين انسانهاست و هر كس اين مطلب را انكار كند حق كشى كرده است آنگاه مى گفت: اى گروه انصار! فرزندان خود را با مهر على تربيت كنيد. باز ابو زبير مى گويد: از جابر پرسيدم: على چگونه شخصيتى بود؟ او ابروان خود را كه روى چشمانش افتاده بود، بالا كشيد و گفت: على بهترين افراد بشر در روى زمين بود، ما، در زمان رسول خدا، منافقان را از طريق عداوت با على (عليه السلام) مى شناختيم. از جابر در مورد جنگ و مخالفت با على (عليه السلام) پرسيدند وى پاسخ داد: در حرمت جنگ با علي، جز كافران كسى شك نمى كند جابر از نخستين كسانى بود كه پس از رحلت پيامبر اسلام (صلى الله عليه و آله) به على (عليه السلام) پيوست و در پيمان خود با او وفادار و صميمى ماندند. البته گرايش جابر به سوى امير مؤمنان (عليه السلام) بى جهت نبود زيرا خود يكى از راويان حديث معروف "غدير" و نيز حديث مشهور "منزلت" است كه در كتابهاى مختلف سنى و شيعه از طرق مختلف نقل شده است. ترجمه حديث منزلت چنين است: پيامبر اسلام (صلى الله عليه و آله) به على (عليه السلام) فرمودند آيا نمى خواهى نسبت به من به منزله هارون نسبت به موسى باشى جز اينكه پيامبرى بعد از من نخواهد بود؟ و ديگر اينكه يكى از افتخارات جابر، اين است كه حامل سلام پيامبر اسلام براى امام باقر (عليه السلام) پيشواى پنجم شيعيان بود كه سالها پس از رحلت پيامبر اين سلام را به حضرت باقر (عليه السلام) ابلاغ نمود. و باز اين را بدانيم كه نخستين زائر امام حسين (عليه السلام) جابر بود. در زمانى كه همه از حكومت يزيد در هراس و ترس بودند تنى چند با شهامت و تن دردادن به همه خطرات از امام به نيكى ياد كردند و به قاتلان و دشمنان او لعن و نفرين مى فرستادند يكى از پيشتازان برجسته اين گروه جابر بود كه براستى سند زرينى در ابراز علاقه به خاندان رسالت از خود به جا گذاشت و هنوز چهل روز از شهادت حضرت سيد الشهداء (عليه السلام) نگذشته بود كه به زيارت تربت پاك او شتافت. زيارت جابر، يك زيارت عادى نبود، بلكه يك زيارت حماسى و توأم با اشك و آه و حسرت بود او با اين عمل خود درسى بزرگ در زمينه ولايت و ابراز علاقه به خاندان پيامبر به آيندگان آموخت. او سه بار صدا زد يا حسين آنگاه گفت چگونه دوستى است كه جواب دوست را نمى دهد؟ چگونه مى توانى پاسخ بدهى در حالى كه رگهاى گردنت بريده شده، و خونت ريخته و سرت از بدن جدا گشته است؟ گواهى مى دهم كه تو زاده بهترين پيامبران، فرزند سرور مؤمنان فرزند همزاد تقوى، از نسل هدايت پنجمين عضوء اصحاب كساء فرزند سرور برگزيدگان الهى، و زاده فاطمه سرور زنان جهانى چگونه چنين نباشى در حالى كه از دست سرور پيامبران غذا خورده، در دامن پرهيزكاران پرورش يافته اى، از پستان ايمان شير خورده و با نور ايمان از شير باز گرفته شده اى تو چه در زندگى و چه پس از مرگ پاك بوده اى، دلهاى مؤمنان از فراق تو آزرده گشته است ولى در زنده بودن تو شكى ندارند سلام و درود خدا بر تو باد، گواهى ميدهم كه در راه برادرت يحيى بن زكريا گام نهادى و مثل او به شهادت رسيدى سپس جابر به اطراف قبر نگريست و چنين گفت: "درود بر شما روان هاى پاكى كه در آستان حسين (عليه السلام) خفته و در بارگاه او آرميده ايد! گواهى مى دهم كه شما نماز را بر پاى داشتيد زكات را پرداختيد، امر به معروف و نهى از منكر نموديد با بيدينان به جهاد برخاسته خدا را پرستش نموديد تا آنكه مرگ را در آغوش كشيديد سوگند به خدائى كه محمد (صلى الله عليه و آله) را به پيامبرى بر انگيخته، ما نيز در پاداش شما شريكيم. بارى جابر كه آخرين بازمانده گروه شكست كنندگان در پيمان عقبه بود پس از عمرى مجاهدت و كوشش در راه خدا در حالى كه از مرز نود سالگى گذشته بود در سال 78 ديده از جهان فرو بسته و براى هميشه در خاك مدينه آرميد درود به روان پاك وى و هم پيمانانش كه هرگز در مبارزه با كفر و شرك و ستم، رحى از پاى ننشستند.