ابو عمره انصاري (بشير بن عمر) - ابو عمره انصاري (بشير بن عمر) نسخه متنی

ابو عمره انصاري (بشير بن عمر)

در
اسم او اختلاف است، بعضي مثل ابن حجر و ديگران نام‏هاي مختلف
براي او نقل کرده‏اند، از جمله: بشير، ثعلبه، اسامه، رشيد، اسيد
و... (1) او فرزند «عمرو بن محصن انصاري» و از اصحاب رسول خدا صلي
الله عليه و آله است و در جنگ بدر، اُحد و خندق و... در رکاب پيامبر خدا
صلي الله عليه و آله با مشرکان و دشمنان اسلام جنگيد.

وي
پس از رحلت رسول خدا صلي الله عليه و آله از برگزيدگان اصحاب اميرالمؤمنين
عليه‏السلام بود و در رکاب آن حضرت در جنگ‏هاي جمل و صفين شرکت
جست تا سرانجام در جنگ صفين به دست طاغيان شام به شهادت رسيد. (2)

اعتقاد ابو عمره به ولايت اميرالمؤمنين

ابو
عمره، پس از رحلت رسول خدا صلي الله عليه و آله اعتقاد کامل به اميرالمؤمنين
عليه‏السلام داشت و انحرافي در عقيده او پيدا نشد، لذا
وقتي «ابو بصير» به امام صادق عليه‏السلام عرض کرد که پس از پيامبر
صلي الله عليه و آله همه مردم مرتد شدند مگر سه نفر: سلمان، ابوذر و
مقداد. امام در پاسخ او فرمود: «فأين ابوساسان و ابو عمره انصاري و شتيره»(3)يعني
ابو عمره انصاري، ابو ساسان و شتيره هم مرتد نشدند و در راه امامت و
ولايت اميرالمؤمنين عليه‏السلام ثابت قدم ماندند، اگر چه
با کمي تأخير. (4)

ابو
عمره پس از مرگ عثمان با حضرت علي عليه‏السلام بيعت کرد و همراه
جمع کثيري از اصحاب پيامبر از مدينه به کوفه آمد و در جنگ
جمل شرکت نمود و با ناکثين جنگيد و در جنگ صفين نيز در
رکاب حضرت امير بود و از «شرطة الخميس» (5) سپاه حضرت به شمار مي‏آمد
و سرانجام در همين جنگ در سال 37 هجري به شهادت رسيد.

وي
علاوه بر اين که جان خود را در صفين فدا کرد، مبلغ يک صد هزار
درهم نيز به سپاهيان اميرالمؤمنين عليه‏السلام کمک
نمود. (6)

نمايندگي ابو عمره به جانب معاويه

امير
مؤمنان عليه‏السلام جهت جلوگيري از خونريزي و قتل و
غارت، «ابو عمره» را به همراه «سعيد بن قيس همداني» و «شبث بن
ربعي» براي مذاکره و گفت و گو نزد معاويه فرستاد. هيئت
اعزامي نزد معاويه رفتند و در ميان آن جمع ابو عمره پس از حمد و
ثناي الهي خطاب به معاويه گفت:

اي
معاويه، بدان که دنيا به زودي مي‏گذرد و در نتيجه
به عالم ديگر خواهي رفت، و خداوند پاداش اعمال و کردارت را خواهد داد
و از گذشته‏ات حساب خواهد کشيد، تو را به خدا سوگند مي‏دهم که تفرقه و
اختلاف در ميان مسلمانان ايجاد نکن و سبب خونريزي بين
مسلمانان مشو. (7)

معاويه
سخن ابو عمره را قطع کرد و گفت: پس چرا به مصاحبت (يعني اميرالمؤمنين
عليه‏السلام) سفارش نمي‏کني؟

ابو
عمره گفت:

سبحان
اللَّه، تو خود را با علي عليه‏السلام مقايسه مي‏کني؟
مگر نمي‏داني که او از نظر فضيلت و دينداري، سابقه
در اسلام و قرابت و نزديکي با رسول خدا صلي الله عليه و
آله از تمام مردم به خلافت و جانشيني پيامبر سزاوارتر است؛ پس
تو هرگز همطراز مولايم علي عليه‏السلام نيستي.

معاويه
چون در برابر منطق قاطع ابو عمره خود را شکست خورده ديد، گفت: اي ابو
عمره، حال چه مي‏گويي؟

ابو
عمره گفت: تو را دعوت مي‏کنم که تقواي الهي پيشه کني
و خواسته به حق پسر عمويت علي عليه‏السلام را اجابت نمايي
که اين کار براي دين و عاقبت کار تو بهتر است.

معاويه
گفت: پس قتل عثمان چه مي‏شود، آيا خون او از بين برود؟

ابوعمره
سوگند ياد کرد که چنين نخواهد شد. (8)

اما
سخنان به حق ابوعمره و ديگر نمايندگان اعزامي اميرمؤمنان
عليه‏السلام هيچ تأثير مثتبي بر خواسته‏هاي نفساني
معاويه نداشت، او هم چنان بر مرکب مراد شيطاني خود سوار و براي
از بين بردن حکومت بحق علي عليه‏السلام کوشيد و سرانجام
باجنگ و خونريزي و حيله و خدعه پايه‏هاي حکومت آن
حضرت را متزلزل ساخت و با تحميل حکميت و اختلاف و تفرقه در ميان
ياران علي عليه‏السلام به مقصود نامشروع خود رسيد.

شهادت ابو عمره در صفين

محمد
بن حنفيه فرزند امير مؤمنان عليه‏السلام نقل مي‏کند: در يکي
از روزهاي نبرد صفين ابو عمره اين صحابي بدري را ديدم
که روزه‏دار بود و از شدت عطش به خود مي‏پيچيد، به غلامش دستور
داد مقداري آب بر بدن او بريزد، غلام اين کار را کرد و کمي
از عطش او کاسته شد، در همين حال ديدم که تيري به چله
کمان گذاشت و سپاه شام را هدف قرار داد و کمي تنفس کرد و تير دوم را
نشانه رفت و بار سوم که تير را به سوي دشمن پرتاب کرد گفت: از رسول
خدا صلي الله عليه و آله شنيدم که فرمود:

من
رمي بسهمٍ في سبيلِ اللَّه فَبَلغ أو قَصر، کان ذلک السهم له
نوراً يومَ القِيامة؛

هر
که تيري در راه خدا شليک کند، چه به هدف برسد يا نرسد، در
روز قيامت آن تير براي او نوري خواهد بود.

محمد
بن حنفيه در ادامه گويد: در همان روز ابو عمره در حالي که
روزه‏دار بود قبل از غروب آفتاب به شهادت رسيد (9) و نجاشي، شاعر سپاه
علي عليه‏السلام قصيده‏اي در شهادت او سرود.

1- ر. ک: اسد الغابه، ج 5،
ص 263

2- رجال کشي، ص 8، ح
17 ؛ قاموس الرجال، ج 2، ص 486

3- ر. ک: همان، ص 7، ح 14

4- ر. ک: همين اثر، ص
105

5- تهذيب التهذيب،
ج 10، ص 209

6- در شرح ابن ابي
الحديد عبارت اين گونه است: «ألّا تفرَّق جماعة و ألّا تفسک دماءها.»

7- وقعة صفين، ص 187
؛ شرح ابن ابي الحديد، ج 4، ص 14 ؛ تاريخ طبري، ج 4، ص
573

8- اسد الغابه، ج 5، ص 263
؛ اعيان الشيعه، ج 4، ص 585

9- ر.ک: وقعة صفين، ص
357

منبع : سيد
اصغر ناظم‏ زاده قمي، اصحاب امام علي، ج 1