وجود غيرجسمانى ملائكه

«جـاعِـلِ الْمَلئِكَـةِ رُسُـلا اُولـى اَجْنِحَـةٍ مَثْنـى وَ ثُلاثَ وَ رُباعَ...!» (1 / فاطر)
ملائكه موجوداتى هستند كه در وجودشان منزه از ماده جسمانى اند، چون مادّه جسمانيّت در معرض زوال و فساد و تغيير است و نيز كمال در ماده تدريجى است، و از مبدأ سير و حركت مى كند، تا به تدريج به غايت كمال برسد. و اى بسا در بين سير و حركت به موانع و آفاتى برخورد و قبل از رسيدن به حد كمالش از بين برود و ملائكه اين طور نيستند.
از اين بيان روشن مى شود، اين كه در روايات سخن از صورت و شكل و هيئت هاى جسمانى ملائكه رفته، از باب تمثل است و خواسته اند بفرمايند: فلان فرشته طورى اســت كــه اگـر اوصــافش با طــرحى نشان داده شده، به اين شكل درمى آيد و به همين جهت انبياء و امامانى كه فرشتگــانى ديده اند، براى آنان به آن صورت كه نقل كــرده انــد، مجســم شــده اند، وگــرنه مــلائكـه به صـــورت و شكــل درنمى آينــد.
آرى فرق است بين تمثل و شكل گيرى: تمثل ملك به صورت انسان، معنايش اين است كه ملك در ظرف ادراك آن كسى كه وى را مى بيند، به صورت انسان درمى آيد، در حالى كه بيرون از ظرف ادراك او واقعيت و خارجيت ديگرى دارد، و آن عبارت است از صــورتى ملكى.
به خلاف تشكل و تصور، كه اگر ملك به صورت انسان متصور و به شكل او متشكل شــود، انسانى واقعى مى شود، هم در ظرف ادراك بيننده، و هم در خارج آن ظرف و چنين ملكــى هــم در ذهـن ملك است، و هم در خارج، و اين ممكن نيست.
خداى سبحان اين معنا را كه براى تمثل كرديم، تصديق دارد و در داستان مسيح و مريم مى فرمايد: «فَاَرْسَلْنا اِلَيْها رُوحَنا فَتَمَثَّلَ لَها بَشَرآ سَوِيّآ ـ ما روح خود را نزد او فرستاديم، پس براى او به صورت بشرى تمام عيار ممثل شد.» (17 / مريم)
و اما اين كه در سر زبان ها افتاده كه مى گويند: (ملك جسمى است لطيف، كه به هر شكل درمى آيد جز به شكل سگ و خوك، و جن جسمى است لطيف، جز اين كه جن به هر شكلى درمى آيد حتى شكل سگ و خوك،) مطلبى است كه هيچ دليلى بر آن نيست، نه از عقــل و نه از نقـل. (1)
1- الميزان ، ج: 33 ص: 20.

شكل حقيقى ملائكه و زمان ظهور آن ها

«لَوْ ما تَأْتينا بِالْمَلائِكَةِ اِنْ كُنْتَ مِنَ الصّادِقينَ. ما نُنَزِّلُ الْمَلائِكَـةَ اِلّا بِالْحَـقِّ !» (7 و 8/ حجر)
     كفار به رسول خدا گفتند: چرا ملائكه را براى ما نمى آورى؟ اگر راست مى گوئى و اگر پيغمبرى، ملائكه را بياور تا بر صدق دعوتت شهادت دهند. آيه فوق جواب از اقتراح و درخواست ايشان است و حاصل جواب اين است كه سنت الهى بر اين جريان يافته كه ملائكه را از چشم بشر بپوشاند، و در پشت پرده غيب نهان دارد، و با چنين سنتى اگر به