در قرآن در ضمن آياتي عنوان شده كه 5 پيامبر داراي كتاب و شريعت بوده، آيا روايتي است كه اين مطلب را تأييد كند؟


پاسخ :

لذا براي روشن شدن جواب به چند نكته اشاره مي‌كنيم:
1. معناي اولوالعزم: پيامبران اولوالعزم يعني پيامبران صاحب عزم، عزم به معناي اراده محكم و استوار است و عزم به معناي تصميم گرفتن به انجام كار است.[1] در روايات در مورد اين كه چرا بعضي از انبياء را اولوالعزم گفته‌اند، توضيحاتي آمده است، از جمله طبرسي در مجمع البيان روايت آورده كه پنج نفر از انبياء داراي شريعت جديد بودند.[2]
علي بن ابراهيم نيز در روايتي آورده است كه: پيامبراني كه زودتر از ديگر انبياء اقرار به خدا كردند، و اقرار به پيامبر قبل و بعد از خود كردند و بر تكذيب و اذيت صبر كردند، پيامبران اولوالعزم هستند.[3]
امام صادق ـ عليه السّلام ـ در مورد معناي پيامبران اولولعزم فرمودند: اين پيامبران داراي كتاب و شريعت بودند و ديگر پيامبران به اين كتاب و شريعت عمل مي‌كردند.[4]
با توجه به معناي اولوالعزم در لغت و در روايات معلوم مي‌شود، پيامبراني كه داراي كتاب و شريعت بودند، از آنجا كه با مشكلات و گرفتاري‌هاي زيادي روبرو بودند، با عزم و اراده محكم با آنها مقابله مي‌كردند، لذا به اين دسته از پيامبران، پيامبران اولوالعزم اطلاق شده است، لذا در آيه شريفه مي‌فرمايد: فاصبر كما صبر اولوالعزم من الرسل؛[5] بنابراين صبر كن همانطور كه پيامبران اولوالعزم شكيبايي كردند.
2. پيامبران اولوالعزم در قرآن: از بعضي آيات تعداد پيامبران اولوالعزم استفاده مي‌شود از جمله: و اذ اخذنا من النبيين ميثاقهم و منك و من نوح و ابراهيم و موسي و عيسي بن مريم؛[6] به خاطر بياور هنگامي را كه از پيامبران پيمان گرفتيم و از نوح و ابراهيم و موسي و عيسي بن مريم. در اين آيه بعد از آنكه همه پيامبران را به صورت جمع ذكر فرموده است به اين پنج پيامبر اشاره مي‌كند كه اين دليل بر ويژگي آنها است مفسرين نيز از اين آيه استفاده كرده‌اند كه اين پنج نفر جزء پيامبران اولوالعزم هستند.
شرع لكم من الدين ما وصي به نوحاً و الذي اوحينا اليك و ما وصينا به ابراهيم و موسي و عيسي؛[7] آئيني براي شما تشريع كرد كه به نوح توصيه كرد و آنچه را به تو وحي فرستاديم و به ابراهيم و موسي و عيسي سفارش نموديم.[8]
3. پيامبران اولوالعزم در روايات: در روايات زيادي از پيامبران اولوالعزم را اين پنج پيامبر معرفي كرده‌اند (محمد، ابراهيم، نوح، عيسي و موسي) از جمله آن روايات:
در روايتي از امام صادق ـ عليه السّلام ـ از آية فاصبر كما صبر اولوالعزم من الرسل سؤال شد؟ فرمود: مراد نوح، ابراهيم، موسي و عيسي و محمد است.
پيامبر ـ صلّي الله عليه و آله ـ فرمود: پنج نفر از انبياء پيامبران اولوالعزم هستند كه عبارتند از: نوح ابراهيم، موسي، عيسي، محمد.[9]
رواياتي كه در اين زمينه وارد شده‌اند زياد هستند، به نحوي كه علامه مجلسي در توضيح اين روايات مي‌فرمايد: اين پنج نفركه جزء پيامبران اولوالعزم هستند، از اخبار زيادي استفاده مي‌شود و اخبار در اين باب به حد مستفيض هستند و اگر رأيي مخالف اين نظريه باشد كه گفته‌اند پيامبران اولوالعزم چهارنفرند يا بعضي گفته‌اند شش نفرند با توجه به اين روايت معتبري كه از ائمه و اهل بيت رسيده است، اين نظريه‌ها ضعيف هستند.[10]
معرفي منابع جهت مطالعه بيشتر:
1. الميزان، محمد حسين طباطبايي، ج 18، ص 29.
2. مجمع البيان، طبرسي، قم، مكتبه آيت الله مرعشي، 1403، ج 9، ص 94.
3. نمونه، ناصر مكارم شيرازي، ج 21، ص 378.[1] . راغب اصفهاني، مفردات الفاظ القرآن، بيروت، دار الشاميه، چاپ اول، 1414، ص 565.
[2] . طبرسي، فضل، مجمع البيان، مكتبه آيت الله مرعشي نجفي، ج 9، ص 94.
[3] . مجلسي، محمدباقر، بحار الانوار، بيروت، موسسه الوفا، چاپ دوم، 1403، ج 11، ص35.
[4] . همان، ص 56.
[5] . احقاف/35.
[6] . احزاب/7.
[7] . شوري/13.
[8] . طباطبايي، محمد حسين، الميزان، قم، جامعه مدرسين، ج 16، ص 278.
[9] . همان، ص 41.
[10] . همان، ص 35.