فشار و عذاب قبر براى كسانى كه جنازه ى آنها در يك لحظه متلاشى مى شود و يا كاملاً مى سوزد و يا روى چوبه ى دار مى ماند و يا در دريا غرق مى شوند چگونه مى شود؟


پاسخ :

بطوراجمال بايد گفت ماهيت عذاب و ثواب قبر و برزخ اين است كه: دريافت كننده و ادراك كننده ى اصلى روح و جان انسانى است، دردها، اندوه ها، شادى ها و لذت هاى معنوى بهترين گواه است، جسم و بدن دنيايى تنها وسيله ى ادراك حوادث دنيايى است نه اين كه خود آن مدرك و دريافت كننده باشد كه اگر بدن مادى نابود شد، ديگر اندوه و شادى قابل دريافت و ادراك نباشد.[1]
در توضيح بدن و قالب مثالى گفته شده كه دنياى برزخ عالم جدا و مناسب با قوانين خود، لذت ها و دردهايى دارد، بنابراين گرچه بدن و جسم مادى بسوزد يا خوراك جانوران گردد روح انسانى باقى است و به وسيله ى بدن مثالى عالم برزخ اندوه و شادى ها را دريافت مى كند.[2]
درست مانند شخصى در حال خواب در بستر نرم و آرام كه اندوه هاى جان كاه او را با شدت تمام آزار مى دهد.
بر همين اساس معصومين(عليهم السلام) در پاسخ از پرسش هاى مشابه سخنان ژرف و شگفتى فرموده اند كه پرده از دانش والاى آنها بر مى دارد.
از امام(عليه السلام) سوال شد: شخصى كه به دار آويخته است آيا عذاب قبر دارد؟ فرمود: بلى، خداوند به هوا فرمان مى دهد كه او را مورد فشار قرار دهد.
در روايت ديگر آمده است كه: خداوند هوا و زمين يكى است.[3]
ابوجعفر طحاوى كه دستش از دانش اهل بيت(عليهم السلام) كوتاه بوده توجيه عذاب قبر كسانى كه جسدشان خوراك حيوانات، يا طعمه ى آتش يا اصلا دفن نشده اند را به علم الهى و مشيت او واگذار كرده است.[4]
البته همان گونه كه بارها گفته شد، روح به بدن خاكى دنيا توجه دارد به خاطر علاقه و ارتباطى كه در طول حيات دنيايى با هم داشتند و اين توجه در ساعات اوليه ى مرگ بسيار زياد است و چه بسا تا قيام قيامت روح به محل دفن و قبر خود توجه دارد، و نيز وجود و اثبات بدن مثالى موجب نمى شود كه بدن مادى كاملا بى ارزش يا بركنار ماند بلكه در مواردى به همين بدن مادى دنيايى نيز عذاب ها و پاداشهايى مى رسد، بنابر گزارش برخى از منابع هنگامى كه قبر معاويه عليه الهاويه را شكافتند تنها خطى از خاكستر را ديدند و در مقابل وقتى قبر مطهر حضرت حرّ رياحى را شكافتند جنازه سالم و كامل بود.[5][1]. ر.ك: علم اليقين، فيض كاشانى، 2 / 1096.
[2]. تعبير روايات از بدن و قالب مثالى اين بود: فى صورة كصورة، بحار، 6 / 244; فى قالب كقالبه فى الدنيا; كهيئة الاجساد، فروع كافى، 3 / 245; و به گفته ى مرحوم مجلسى: مسأله ى بدن سبك و قالب مثالى در برزخ در روايات بسيار معتبر آمده است، بحار، 6 / 271.
[3]. الفروع من الكافى، 3 / 241.
[4]. شرح العقيدة الطحاويه، ص 116.
[5]. ر.ك: گفتگويى پيرامون قبر، ص 179; مشروح اين بخش خواهد آمد.