تحصيل فرزندان
دستور العمل والدين براي پيشرفت تحصيلي فرزندان
براي آن که فرزند خود را به مدرسه علاقمند کنيد و او را در مسير پيشرفت تحصيلي قرار دهيد دستور العمل زير را بکار بنديد. بکار بردن اين موارد مستلزم آگاهي و صرف وقت است، ولي نتايجي که بدست مي دهد فرزنداني صالح و پرورش يافته مي باشد که بهترين ثمره عمر و باقيات صالحات خواهد بود.
ـ براي فرزند خود موفقيت ايجاد کنيد. موفقيت در يک مورد موفقيت هاي بعدي را به همراه خواهد داشت.
ـ کمک کنيد تا فرزندان شما براي يادگيري يا انجام هر عملي حواس خود را متمرکز کند و اين کار به تمرين نياز دارد.
ـ سرعت و دقت دو عامل اصلي در موفقيت تحصيلي است. فرزندان خود را با انجام تمرينات و تشويق عادت دهيد که تکاليف و ساير امور تحصيلي را سريع و دقيق انجام دهند.
ـ ايجاد موفقيت در فرزند اعتماد به نفس او را تقويت مي کند، ولي تجربه شکست نيز در زندگي ضرورت دارد، بنابر اين در مواردي بايد کودک را با شکست مواجه سازيد تا ترس از شکست در او از بين برود.
ـ استعدادهاي خاص را در کودک پيدا کنيد و پرورش دهيد.
ـ به پرسش هاي کودکان خود در حدّ فهم آنان پاسخ دهيد و آنان را به سؤال کردن تشويق کنيد.
ـ براي رفتن فرزند خود به دبستان قبل از آمادگي و سنّ مناسب عجله نکنيد. تعجيل در شروع آموزش عواقب سوء تربيتي و گريز از مدرسه را به دنبال خواهد داشت.
ـ فرزند خود را در پيشرفت تحصيلي با دانش آموزان باهوش تر مقايسه و شماتت نکنيد.
ـ توقع خود را در پيشرفت تحصيلي فرزندتان در حدّ استعداد و توانائي او محدود کنيد.
ـ در انتخاب رشته تحصيلي فرزندتان و ورود به دانشگاه با مشاوران راهنمائي مشورت کنيد و نظرات خود را به فرزندتان تحميل نکنيد.
ـ اگر فرزندتان در رفتن به مدرسه و درس خواندن تنبلي مي کند، از روش تنبيه و تهديد و يا رشوه دادن به وي خودداري کنيد. ايجاد موفقيت براي وي و تشويق بهترين روش براي بکارگيري او است.
ـ در مواجهه با فرزندان در امور تربيتي سعي کنيد از افراط و تفريط بپرهيزيد. صراط مستقيم در تربيت تعديل بين افراط و تفريط و کاربرد اصول علمي است.
ـ مواردي از آموزش ها با وجود اهميت زياد مورد توجه نيست، پرورش عامل گوش دادن ـ آموزش در نحوه نشستن ـ راه رفتن و مشاهده کردن از اين جمله است. با کمک مدرسه به اين موارد توجه نمائيد.
و... .
توصيه به والدين در مورد مقايسه دانش آموزان
1- هيچگاه فرزندان خود را در امور تحصيلي با ديگري مقايسه نکنيد و آن ها را رقيب کساني که از آنان باهوش ترند قرار ندهيد.
2- در رقابت با ديگران دو حالت اتفاق مي افتد يا ظرفيت هوشي دو کودک مشابه است يا يکي از ديگري بيشتر يا کمتر مي باشد. در حالت دوّم به هيچ وجه رقابت سازنده نيست. در حالت اوّل در صورتي که رقابت، حالت غير اخلاقي پيدا نکند و رعايت شرايط و حدود بشود مي تواند سازنده باشد.
3- دانش آموز را به جاي آن که با ديگران مقايسه کنيد با خودش مقايسه کنيد. در صورتي که پيشرفت داشته باشد او را تأييد و تشويق نمائيد.
4- در تأييد و تشويق حتّي الامکان از محرک هاي طبيعي مانند احساس پيشرفت، رضايت خاطر، تحسين و مشابه آن استفاده کنيد و در صورتي که از محرک هاي غير طبيعي مانند جايزه دادن و پاداش دادن به صورت هاي مختلف استفاده کنيد، اصل اعتدال را رعايت نموده و از اين که جايزه به جاي وسيله هدف قرار گيرد پرهيز نمائيد. معلّميني که بدون جهت دانش آموز را زياد نمره مي دهند ناآگاهانه بزرگترين خصومت را به خانواده و دانش آموز اعمال مي کنند.
5- معلّم و اولياء مدرسه را به نمره زياد دادن از طريق خواهش و فشار تشويق نکنيد.
مشکلات مرتبط با تکاليف مدرسه
1. به فرزندتان القا کرده و بپاورانيد که انجام تکاليف مدرسه جزو وظايف ذاتيش بوده و اين مسئله بخش اساسي فلسفه وجوديش را توجيه مي کند. چه در غير اين صورت، درس خواندش هيچ گونه توجيه عقلاني نخواهد داشت. از طرف ديگر، در اين رابطه بايد از هر گونه دخالت کردن و مسئوليت پذيري خودداري کرده و اين مسئوليت و وظيفه را به صورت تام و تمام به کودکتان واگذار کنيد. چون هر چقدر احساس مسئوليت و حساسيت شما در اين رابطه بيشتر باشد به همان اندازه نيز، پشت گوش اندازي و سهل انگاري کودک بيشتر مي شود. با اين وجود شما نيز نبايد از وظيفه اصلي خود که همانا مديريت درست و نظارت دورا دور است غافل شويد.
2. براي اين که در کودک سهل انگار، عادت سازنده اي شکل گيرد، لازم است که تکاليف درسي در مکان و زمان ثابت و مشخصي انجام شود براي مثال، اين کار پس از صرف شام و شستن ظروف بايد انجام شود، چون در اين مقطع زماني محيط آشپزخانه مي تواند براي اين کار مناسب باشد.
از طرف ديگر، امتياز اين کار در اين است که کودک در اثر گذشت زمان در برابر اين وظيفه ذاتي خود شرطي شده و در آينده بدون آنکه نيازي به نظارت و کنترل شما باشد، به طور خودکار در اين مکان و زمان تکاليفش را انجام خواهد داد.
3. براي اين که انجام تکاليف، هر چه بيشتر براي کودک جالب و جاذب باشد لازم است که محيط کار کودک، هر چه بيشتر برانگيزاننده و کشش آفرين گردد. براي مثال، ميز کار کودک بايد بزرگ و تميز بوده و در عين حال اتاق نيز نورگير خوبي داشته باشد تا کودک بتواند با گشودن پنجره هواي اتاق را تهويه نمايد. همين طور، کودک در جريان کار بايد به شارژرهاي غذايي چون، تنقلات خوشمزه دسترسي داشته باشد. از سويي ديگر، محيط کار کودک بايد بر ترجيحات و شخصيت کودک سازگاري و همخواني داشته باشد. براي مثال، برخي از کودکان در جريان کار تمايل به گوش دادن موزيکي ملايم دارند و اين در حالي است که برخي از کودکان سکوتي دلچسب را براي اين کار ترجيح مي دهند. به هر صورت، در اين رابطه جهت کارآيي و بازدهي بيشتر، بايد ترجيحات و اولويت هاي کودک مورد توجه قرار گيرد. گذشته از اين، برخي از کودکان در برابر تشويق و ترغيب بهتر عمل مي کنند تا تنبيه و تهديد. پس بهتر است که تحسين و تشويق را جايگزين توپ و تشرتان نمائيد تا راحتتر به مقصودتان دست يابيد.
4. در رابطه با اين وظيفه مهم کودک، هيچ گاه متوسل به پاداش و مجازات نشويد چون ابزار «هويج و چماق» در اين رابطه از کارايي بر خوردار نمي باشد چون اولا اين حربه و رويکرد سبب مي شود که فرآيند يادگيري کودک مختل شود و در ثاني، اين مسئله سبب تشديد استرس و اضطراب کودک مي شود. گذشته از اين، در برخي از مواقع، کودک به راحتي مي تواند تنبيه و تشويق را بي اثر کرده و آنرا کاملاً ناديده بگيرد.
سيد مهدي حسيني - با تلخيص از كتاب مشاوره والدين در مسايل تربيت و تحصيلي فرزندان، ص 94 - 105