خواص درماني و تغذيه اي سيب زميني
سيب زميني يک گياه يک ساله است که ما از غده هاي موجود در ريشه آن استفاده مي کنيم. زادگاه اوليه آن در آمريکاي جنوبي بوده و اولين بار توسط ميرزا ملکُم خان به ايران آورده شده است، براي همين در ابتدا به آن " آلو ملکُم " مي گفتند و اکنون هم در بعضي شهرهاي ايران سيب زميني را بنام آلو مي شناسند.
سيب زميني غني از بتاکاروتن ( پيش ساز ويتامين A ) است که وقتي پخته مي شود به آساني جذب مي شود.
ساقه و برگ هاي سيب زميني حاوي سمي بنام سولانين است، بنابراين نبايد آن را مصرف کرد، ولي جوشانده رقيق شده همين برگ ها را به عنوان ماده خواب آور و آرامش دهنده اعصاب استفاده مي کنند.
مهم ترين ماده اصلي موجود در سيب زميني نشاسته است که معمولاً 9 تا 25 درصد آن را تشکيل مي دهد، از اين رو براي تامين انرژي ماده مفيدي است که نسبت به غلات کمتر تحت تاثير آفات قرار مي گيرد و پرورش آن آسان تر است. امروزه روسيه و آلمان بزرگ ترين توليد کنندگان سيب زميني هستند.
سيب زميني تقويت کننده قلب ، محکم کننده لثه ، مسکن درد و زخم معده است.
سيب زميني در بين سبزيجات حاوي ويتامين C بالايي است و هر 100 گرم سيب زميني 20 تا 25 ميلي گرم ويتامين C دارد و براي تامين ويتامين C مورد نياز براي جلوگيري از خونريزي لثه مفيد است، ولي نکته بسيار مهم اين است که در اثر ماندن در انبار و پخت نامناسب مقدار زيادي از ويتامين C آن به هدر مي رود. براي اينکه سيب زميني ويتامين C کمتري را از دست بدهد ، سعي کنيد آن را در مقدارهاي کم خريداري و نگهداري کنيد و آن را با پوست بپزيد . براي پخت ، اول آب را در ظرف جوش بياوريد. بعد سيب زميني ها را در آن بياندازيد و پس از پخت آنها را از آب خارج کنيد و نگذاريد در آب گرم بمانند. سيب زميني علاوه بر ويتامينC حاوي مواد مفيد ديگري مثل پتاسيم ، فسفر ، آهن و منيزيم است.
سيب زميني پخته شده يا کباب شده با پوست، بيشترين مقدار ويتامين ها را داراست.
سيب زميني حاوي مقدار زيادي ويتامين B6 است. يک فنجان سيب زميني پخته 21 درصد B6 مورد نياز روزانه شما را تامين مي کند. مي دانيد که بسياري از آنزيم هاي بدن خصوصاً آنهايي که در تبديلات پروتئيني درگير هستند به B6 محتاج هستند، در نتيجه براي توليد سلول هاي جديد احتياج به B6 داريم . B6 براي ورزشکاران بسيار حياتي است و به آمادگي و بازسازي بدنشان کمک مي کند . پس بهتر است حتماً در رژيمشان از آن استفاده کنند. B6 در جلوگيري از سرطان نيز مفيد است. پس بهتر است بزرگسالان و افراد مسن حداقل هفته اي يک بار سيب زميني را جايگزين ديگر مواد نشاسته اي کنند.
جدول متوسط مواد مغذي موجود در سيب زميني بر حسب درصد
ماده مغذي/ مقدار ( درصد )
آب 8/77
پروتئين 1/2
چربي 1/0
سلولز 5/0
نشاسته و قند 5/18
خاکستر و مواد معدني 1
ويتامين C 25 ميلي گرم در 100 گرم
پخت آن بصورت تنوري و کباب شده موجب حفظ خاصيت سيب زميني مي شود ، ولي تهيه آن بصورت سرخ کرده و چيپس که در کشور ما معمول است بدترين نوع پخت اين ماده غذايي مفيد است. خوردن اين شکل سيب زميني براي اطفال مضر است و براي بزرگسالان نيز به دليل روغن زياد مشکل زاست ، مگر با توري روغن آن کاملاً جدا شود.
ساير خواص سيب زميني
- سيب زميني ادرار را زياد مي کند، در نتيجه براي کليه و مثانه مفيد است.
- سيب زميني حاوي آنزيم هايي است که براي التيام زخم هاي معده بسيار مفيد است و براي تسکين مواضع متورم خارجي ، پخته آن را گرم بر روي محل آسيب ديده مي گذارند که موجب التيام خواهد شد.
- ضماد خام آن را روي محل سوختگي و پلک ورم کرده مي گذارند ( البته بايد کاملاً استريل باشد ) و بسيار تسکين دهنده است.
چند نکته خانه داري در مورد سيب زميني
- اگر خورشت يا آش شما کمي شور شد ، تکه هاي سيب زميني را در آن بريزيد تا نمک اضافي را به خود جذب کند.
- پوره خام آن با شير ماسک خوبي براي پوست شماست.
- اگر پوست سيب زميني را در کتري جرم گرفته بجوشانيد قشر آهکي را بر طرف مي کند.
- براي بر طرف کردن سم سولانين آن، مي توانيد آن را در آب و سرکه بپزيد و آب پخت را دور بريزيد.
يک نکته مهم
جوانه زدن سيب زميني باعث افزايش سولانين شده و مصرف زياد آن موجب مسموميت مي شود. پس جوانه ها و قسمتهاي سبز زير پوست را کاملاً جدا کنيد.
بهترين روش نگهداري سيب زميني در منزل
آن را در حجم کم در جعبه هاي چوبي که از کف انبار يا محل نگهداري 40 سانتيمتر فاصله داشته باشد قرار دهيد. دماي محل نگهداري بهتر است 4 درجه بالاي صفر و نيز تاريک باشد که از جوانه زدن آن جلوگيري شود.



1- کتاب زبان خوراکي ها
2- ماهنامه هاي " دنياي تغذيه " و " سلامتي و تغذيه "