سرگذشت موسيقی علمی در ايران
محمود خوشنام
آغاز آشنايی ايرانيان با موسيقی علمی يا چند سرايی به 150 سال پيش بر می گردد. ناصرالدين شاه در سفرش به فرانسه يا آنچه در آن ايام "فرنگ" خوانده می شد به موسيقی نظام علاقه مند شد و از مقامات وقت فرانسوی خواست تا نظاميان ايران را نيز با اين نوع موسيقی که هنگام رژه يا سلام های رسمی نواخته می شد آشنا کند. آموزش موسيقی نظامی در مدرسه دارالفنون که به همت اميرکبير، صدر اعظم نامدار ايران ساخته شده بود، توسط يک افسر فرانسوی به نام " لومر" آغاز شد و رفته رفته به يک رشته آموزشی تبديل شد. فارغ التحصيلان اين رشته، بعدها رهبری دسته های موسيقی نظام را به عهده گرفتند.
با آغاز مشروطيت و آشنايی بيشتر ايرانيان با تحولات دنيای غرب و بازگشت تعدادی از تحصيلکرده های ايران از کشورهای خارج، موسيقی علمی غربی در ايران رونق بيشتری گرفت. مدرسه موسيقی تاسيس شد و آموزش موسيقی علمی، ابتدا به صورت سرود و سپس به صورت يک رشته درسی در هنرستان موسيقی تدريس شد. در اين ميان آهنگسازان ايرانی به صرافت تلفيق اين موسيقی با موسيقی سنتی ايرانی افتادند و موسسه ها و انجمن هايی نظير انجمن فيلارمونيک تهران به اشاعه بيشتر موسيقی اروپايی در ايران کمک کردند.
بعد از وقفه کوتاهی در جريان جنگ جهانی، با مراجعت فارغ التحصيل ايرانی رشته های موسيقی و آواز به ايران، رونق بيشتری گرفت و گروه هايی برای اجرا اپرا و تشکيل دسته های کر بوجود آمد در وزارت فرهنگ، اداره کلی برای توسعه امور فرهنگی بوجود آمد و با تاسيس وزارت فرهنگ و هنر و تالار رودکی، ايران دارای ارکستر سمفونيک و سازمان اپرا شد و ارکستر مجلسی برای راديو تلويزيون ايران در نظر گرفته شد. مدرسه ای برای تربيت خوانندگان اپرا تاسيس شد و چند ارکستر مختلف در وزارت فرهنگ و هنر بوجود آمد. بطوری که در پنج - شش سال آخر پيش از انقلاب، ايران به يکی از مراکز عمده موسيقی در آسيا مبدل شده بود. چهره های سرشناسی چون يهودی مينوهين، نوری اف و يا مارگولا فونتن به ايران دعوت شدند و گروه ها و ارکسترهای معتبر جهان مثل ارکستر سمفونيک برلين به رهبری فن کاريان در تالار رودکی هنر نمايی کردند.
منبع : بي بي سي