چگونه از انتقال عفونت جلوگيري كنيم ؟
همان طور که مي دانيد فلور طبيعي يا باکتري هايي که به طور طبيعي روي پوست وجود دارند دو دسته هستند؛ دسته اول فلور يا باکتري هاي گذرا و موقت و دسته دوم با کتري هاي مقيم و دايمي.باکتري هاي گذرا با فعاليت هاي عادي روزانه به سطح پوست در معرض هواي آزاد متصل و بخصوص زير ناخنها به مقدار فراوان يافت مي شود.با شستشوي مرتب دستها، هر دو شکل بيماريزا و غيربيماريزاي اين باکتري ها از ميان مي روند؛ اما باکتري هاي مقيم به طور طبيعي در چين و چروک دستها با تعداد و انواع ثابت وجود دارند و بسختي به پوست چسبيده اند و براي شستن آنها بايستي از برس و مواد شوينده استفاده و آنها را از پوست جدا کرد.در عين حال باکتري هاي موقت در صورتي که به تعداد زياد و مدت طولاني در سطح پوست بمانند به باکتري هاي مقيم تبديل مي شوند؛ بنابراين شستن دستها به طور مرتب براي جلوگيري از اقامت دايم باکتري ها در پوست حايز اهميت است.
اين مساله درباره کارکنان محيطهاي درماني بخصوص کادر پرستاري که در تماس مداوم با بيماران هستند اهميت بسيار بيشتري دارد، بنابر اين لازم است در اينجا به مساله ديگري توجه کنيم و آن استفاده از زيورآلات و داشتن ناخنهاي بلند است که طبعا در انتقال ميکروارگانيسم ها نقش ويژه اي دارد.تحقيقات گسترده اي که بتازگي در اين زمينه انجام شده مويد اين قضيه است. پرستاران انگشتر دست نکنند بتازگي دريکي از مراکز پزشکي شيکاگو در کشور امريکا مطالعه اي روي پرستاران بخش آي سي يو (I.C.U) انجام شده که رابطه مستقيم ميان آلودگي دستها و استفاده از انگشتر را ثابت مي کند.در اين مطالعه که با عنوان تاثير استفاده از زيورآلات در آلودگي دستها و مقايسه شوينده هاي بهداشتي انجام شد، عوامل آلوده کننده موجود در پوست دستها با، يا بدون انگشتر مشخص شد و اثرات مواد ضدعفوني کننده گوناگون برآنها مورد بررسي قرار گرفت.
نتايج اين بررسي نشان داد که وجود حلقه هاي انگشتر در دست پرستاران سبب افزايش تجمع استافيلوکوک ارئوس ، باسيل هاي گرم منفي و انواع کانديدا (نوعي قارچ) مي شود. بديهي است وقتي تعداد انگشترها بيشتر باشد ميزان آلودگي بيشتر خواهد بود.همچنين در اين تحقيق طي 282 مورد نمونه برداري که از دستهاي پرستاران پس از انجام کار مراقبتي با بيمار و بار ديگر بعد از شسستن دست با استفاده از يکي از 3نوع ماده شوينده بهداشتي انجام و کشت تهيه شد، نتايج جالبي به دست آمد.اين 3 ماده پاک کننده شامل دستمال هاي آغشته به الکل ، ماده ضدباکتري خشک و آب و صابون ساده بودند.
وجود هر گونه خراش يا بريدگي در دست ، داشتن ناخن بلند و استفاده از حلقه هم در گزارش قيد شده بود.يکي از نتايج به دست آمده اين بود که صابون به شکلهاي جامد و يا مايع که بسته به سليقه افراد انواع متفاوتي از آن استفاده مي شود تمام اثرات پاک کنندگي مورد نياز براي رفع باکتري هاي سطح پوست را دارد؛ اما شوينده هاي حاوي مواد ضدعفوني کننده قوي سبب خشکي و تحريک پوست مي شوند.اين تحريکات پوستي سبب خارش و ايجاد خراش و التهاب در سطح پوست مي شود و در واقع در رسيدن به هدف اصلي که از ميان بردن ميکروارگانيسم هاي پوست است خلل ايجاد مي کنند، ضمن اين که فرد در شستشوهاي بعدي بام شکل مواجه مي شود، بنابراين شستن دستها با آب و صابون معمولي عموما براي بهداشت فردي کارکنان بيمارستان ها توصيه مي شود و شستشو با فرآورده هاي ضدميکربي حاوي موادکشنده يا متوقف کننده ارگانيسم هاي پوست فقط در موارد اسکراب جراحي استفاده مي شود.
همچنين اين مطالعه نشان داد که آلودگي دستهاي پرستاران بخصوص اگر با ناخن بلند يا زيورآلات همراه باشد، در بيشتر موارد به انتقال عفونت به خود آنها يا محيط خارج از بيمارستان منجر مي شود.براساس آخرين دستورالعمل هاي بهداشتي براي شستشوي دست که در اکتبر 2003 مطرح شده خارج کردن انگشتر، دستبند و ساعت پيش از انجام مراقبت هاي بهداشتي و تماس با بيمار پيشنهاد مي شود و نوع و جنس آنها تاثيري در ميزان آلودگي ندارد.بيمارستان ها مي توانند با آموزش صحيح کارکنان درباره خطرات آلودگي و انتقال آن به ديگران و ارائه آمارهاي موثق در خصوص انواع شوينده ها، اطلاعات لازم براي جلب همکاري را به آنان بدهند و با انجام آزمايش ها و تهيه کشت به صورت دوره اي برمحيطهاي کار و دستهاي کارکنان نظارت و کنترل کيفي دقيق داشته باشند.
تجربه نشان مي دهد، استفاده از زيورآلات بخصوص اگر با جواهرات تزئيني همراه باشد، ضمن کمک به انتقال ميکروارگانيسم ها، مي تواند منجر به پارگي دستکش هاي استريل و از ميان رفتن شرايط استريل حين کار شود و احتمال نفوذ عوامل خارجي مثل خون يا ترشحات و تماس با پوست پرستار را بيشتر کند؛ البته در اينجا مشکلي وجود دارد و آن اين است که خيلي از پرستاراني که حين کار، انگشترها يا زيورآلات خود را براي جلوگيري از آلودگي از دست خارج مي کنند، ممکن است با اين کار آنها را گم کنند و براي هميشه از دست بدهند؛ بنابر اين خارج کردن آنها پيش از ورود به محيط بيمارستان عاقلانه تر است.
با وجود آن که هنوز تحقيقات و مطالعات بيشتري براي دانستن تاثير ناخنهاي بلند يا وسايل زينتي در سير درماني مورد نياز است ، مرکز کنترل بيماري ها (CDC) دستورالعمل هاي ويژه اي براي به حداقل رساندن احتمال عوامل بيماريزا از سوي کارکنان ارائه و در اختيار بيمارستان ها قرار داده است ؛ اما همان طور که قبلا ذکر شد همکاري فعال کارکنان برپايه دانش اصولي بيش از هر چيز در رعايت مقررات موثر است.آنچه همه بايد بدانند اين است که گر چه پرستاران به طور مستقيم در فرآيند عملي انتقال عفونت نقش ندارند، اما در واقع مي توانند يکي از حلقه هاي زنجيره انتقال عفونت را تکميل کنند و براي جلوگيري از اين مساله ، شستن دستها نبايد دست کم گرفته شود.موضوع بسيار مهمتر از اين است که کسي بگويد براي شستن دست وقت ندارم.