شيوه هاي ترويج كتابخواني در كلاس
کمال پولادي

قصه‌ گويي و داستان ‌‌خواني در كلا‌س:
يكي از شيوه‌ هاي ترويج كتاب ‌خواني در ميان دانش‌ آموزان قصه‌ گويي و داستان‌ خواني آموزگار در كلا‌س است. آموزگار مي ‌تواند با اين روش لذت خواندن را در بچه‌ ها برانگيزاند.
قصه‌ گويي در كلا‌س و در پي آن گفت‌ و گو درباره آن و پاسخ‌ به پرسش‌هاي كودكان در اين باره، به كودكان مي‌ فهماند مطالعه مي‌ تواند كاري لذت‌ بخش باشد. براي قصه‌ گويي بهتر است آموزگار با توجه به مخاطبان، داستان مناسبي را برگزيند. نخست آن را بخواند و رويدادهاي عمده آن را به خاطر بسپارد، سپس در كلا‌س روبه‌روي دانش ‌‌آموزان بايستد و آن را به شيوه ‌اي پويا بازگو كند. اگر كتابخانه آموزشگاه كتابدار كارآزموده‌ اي دارد، آموزگار مي ‌تواند با همفكري او به گزينش كتاب و شيوه بازگويي قصه بپردازد. قصه ‌گويي يادگار ارتباط شفاهي است كه دانش‌ آموزان پيش از ورود به آموزشگاه، كم ‌و بيش با آن آشنا شده‌اند. آموزگار با قصه‌ گويي و داستان‌ خواني در كلا‌س اشتياق مطالعه و بهره‌مند شدن از لذت داستان را به كودكان منتقل مي‌كند. كمتر كودكي است كه به قصه‌ هاي خوب، به ويژه قصه‌ هاي فرهنگ عامه (فولكلور) علا‌قه‌مند نباشد.
داستان ‌نويسي در كلا‌س:
روش ديگر براي ترويج كتاب‌خواني در كلا‌س، تشويق دانش‌ آموزان به نوشتن داستان و خواندن آن در كلا‌س است. دانش‌ آموزان با نوشتن داستان توانايي نوشتن و بازگويي تجربه‌هاي خود را به كار مي‌گيرند. آن‌ ها هنگامي كه داستان خود را براي دوستان‌ شان مي‌ خوانند بهتر به قوت و سستي كار خود پي مي‌برند. آن ‌ها همچنين درمي‌يابند نويسندگان انسان‌ هايي هستند همچون خودشان كه با بهره‌گيري از توانايي‌هاي زباني و بياني، احساس‌ها و دانستني‌ هايي را به ديگران انتقال مي‌دهند. توجه آموزگار به چنين فعاليت‌هايي، دانش‌آموزان را تشويق مي‌كند تا جسارت پيدا كنند و براي نوشتن داستان، خاطره يا هر مطلب ديگر دست به قلم ببرند. اين كار مي‌تواند بهترين شيوه براي بالا‌ بردن توانايي‌ هاي كودكان در همه زمينه‌ هاي آموزشي باشد.
بررسي كتاب در كلا‌س:
آموزگاران مي‌توانند در كلا‌س نوعي نشست بررسي كتاب راه‌اندازي كنند. در اين نشست‌ها مي‌توان كتابي را كه بچه‌ها پيش از آن خوانده‌اند، بررسي كرد. براي پربار‌تر شدن فضاي اين نشست‌ها مي‌توان بررسي‌هاي خوب را به شكل روزنامه ديواري درآورد. با گفت‌وگو درباره كتاب توانايي نقادي بچه‌ها رشد مي‌كند. كتاب‌هاي اين نشست‌ها را مي‌توان به تناسب از كتاب‌هاي غيردرسي، داستاني، دانستني‌هاي عمومي و حتي كتاب‌هاي درسي برگزيد. توان گفت‌و‌گو و بيان نظر در كلا‌س درس همچنين به كودكان اعتماد به نفس مي‌بخشد و به كودكان كمرو امكان مي‌دهد بر ويژگي بازدارنده خود چيره شوند.
نمايش كتاب در كلا‌س:
يكي از راه‌هاي ديگر ترويج كتاب‌خواني از سوي آموزگاران، برپايي نوعي نمايش كتاب (نمايشگاه كتاب) در كلا‌س است. اين نمايش كتاب بسته به امكانات آموزشگاه مي‌تواند بزرگتر يا كوچكتر باشد، اما حتي نمايشگاه كوچكي از كتاب نيز براي بچه‌ها گيرايي دارد و مي‌تواند در يادآوري اهميت كتاب و كتاب‌خواني و آشنايي هرچه بيشتر كودكان با كتاب، نقش ارزنده ‌‌اي داشته باشد. بايد كوشيد نمايشگاه كتاب را با شگردهاي گوناگوني گيرا كرد. بهره‌ گيري از تصويرهايي كه خود دانش‌ آموزان تصويرگري كرده‌اند، پوستر، اسلا‌يد و عكس مي‌تواند بر گيرايي اين نمايشگاه كوچك كتاب بيافزايد. براي شكوفا كردن برنامه نمايش كتاب مي‌توان از امكانات گوناگوني همچون كتابخانه آموزشگاه يا كتابخانه‌هاي ديگري كه در دسترس است، سود جست. نمايشگاه كتاب را در گستره آموزشگاه نيز مي ‌توان برگزار كرد.
برپايي گروه مشاور مطالعه از دانش‌ آموزان كلا‌س:
آموزگار مي‌تواند كودكان را راهنمايي كند تا يك گروه مشاور مطالعه برپا كنند. اين گروه از دانش‌ آموزاني پديد مي‌آيد كه كتاب‌هاي بيشتري خوانده ‌اند. اعضاي اين گروه مي‌توانند مشاور ديگر دانش ‌آموزان كلا‌س در گزينش كتاب براي مطالعه باشند. دانش‌ آموزان كلا‌س براي كتاب‌خواني از آن‌ها كمك مي‌گيرند و كتاب‌هايي را كه مي‌خوانند، به اين گروه گزارش مي‌دهند. گروه مشاور مطالعه مي‌تواند ديدگاه دانش‌آموزان را درباره‌ كتاب‌ هايي كه مي‌خوانند در دفترچه‌ اي يادداشت كنند و در راهنمايي دانش‌آموزان و هدايت فعاليت كتاب‌ خواني كلا‌س از آن بهره گيرند. آموزگار و كتابدار نيز مي‌توانند از گزارش‌هاي فراهم آمده براي هدايت كتاب‌ خواني كودكان بهره بگيرند.
ثبت فعاليت ‌هاي كتاب‌ خواني دانش‌ آموزان:
پسنديده است آموزگار دفترچه يادداشتي تهيه كند و كتاب‌ هايي كه بچه‌ هاي كلا‌س خوانده‌اند و يا درباره آن‌ ها نظر داده‌ اند، در اين دفترچه يادداشت كند. ديدگاه‌ هاي گروه مشاور مطالعه نيز مي ‌تواند در اين دفترچه بازتاب يابد. اين كار به آموزگاران امكان مي‌ دهد فهرستي از كتاب‌ هاي مورد پسند كودكان فراهم كنند و خواندن آن را به دانش‌ آموزان كلا‌س پيشنهاد كنند. همچنين مي‌توان برخي از كتاب‌ هايي را كه بيشتر مورد استقبال دانش ‌آموزان قرار گرفته ‌اند، در كلا‌س نقد و بررسي کرد و ديدگاه دانش‌آموزان را درباره جنبه‌ هاي گوناگون آن‌ ها پرسيد.
منبع:
کمال پولادي. رويکردها و شيوه هاي ترويج خواندن. تهران: موسسه پژوهشي تاريخ ادبيات کودکان ايران، ۱۳۸۶