متن زير برگرفته از "راهنماي ايجاد کتابخانه هاي کودکان" است که انجمن نويسندگان و تصويرگران هند در سال ???? با پشتيباني يونيسف منتشر کرده است. در فصل دوم اين راهنما، درباره‌ي محل برپايي کتابخانه کودکان و شرايط آن سخن رفته است. انواع کتابخانه ها کتابخانه‌ي عمومي هر کتابخانه‌ي عمومي بايد داراي بخش ويژه‌ي کودکان باشد. محل اين بخش بايد خوشايند باشد و نور کافي داشته باشد و با پوسترهاي رنگي و ارائه‌ي کتاب تزيين شود. وجود قفسه‌هاي مناسب براي ارائه‌ي کتاب و ميز و صندلي راحت نيز براي نشستن کودکان در اين بخش ضروري است. در صورت امکان بايد از تجهيزات ديداري- شنيداري و ديگر وسايل مدرن نيز استفاده کرد تا توجه کودکان بيشتر جلب شود.
کتابخانه‌ي آموزشگاهي آيا مي‌توان مدرسه اي را بدون کتابخانه مجسم کرد؟ در ساختمان مدرسه بايد از پيش محلي مرکزي براي تشکيل کتابخانه‌ي کودکان درنظر گرفت. اين محل بايد خوشايند، روشن، مجهز به کتاب‌هاي خوب و در دسترس کودکان باشد. از ديگر ضرورت‌هاي کتابخانه، حضور يک کتابدار مهربان است که کودکان را راهنمايي و تشويق به کتاب خواندن کند. ميز و صندلي کتابخانه بايد راحت باشند و با توجه به نياز کودکان تهيه شوند.
کتابخانه‌هاي سازمان‌هاي داوطلب کتابخانه‌هاي عمومي و کتابخانه‌هاي آموزشگاهي نمي‌توانند پاسخگوي نيازهاي کودکان در مناطق دور افتاده باشند. بنابراين، برخي سازمان‌هاي داوطلب برنامه‌هايي تدوين کرده اند تا در مناطق دور افتاده به کودکان کتاب برسانند. کجا و چگونه بايد اين کتابخانه ها را تشکيل داد؟ الف: در تالار يا سالني سرپوشيده در محله که به آساني قابل دسترس و استفاده باشد، يا در ايواني سرپوشيده در ساختماني که کودکان بتوانند به آساني به آن محل سر بزنند و کتاب انتخاب کنند. در اين مکان کتاب‌ها بايد به ترتيبي چيده شوند که به آساني قابل ديدن و دسترس کودکان باشند. ب: در صورتي که قفسه‌ي کتاب فراهم نباشد، مي‌توان کتاب‌ها را روي زمين يا زيلو يا جهري (رف، تاقچه) تاقچه پخش کرد. ج: اگر امکان استفاده از زمين نباشد، مي‌توان کتاب‌ها را روي طناب پهن کرد، به صورتي که جلدهاي رنگين کتاب به طرف خوانندگان قرار گيرد. در پارک‌ها مي‌توان کتابخانه‌ي کودکان را روي ميز و نيمکت پارک تشکيل داد. (مانند کتابخانه “هزار و يکشب” در پاکستان و کتابخانه‌ي کودکان اکلا و يا "در زير درخت" در هندوستان). همين طور مي‌توان کتابخانه را روي نيمکت‌هاي ايستگاه قطار چيد، به ويژه براي استفاده ي کودکان يا فرزندان کساني که در اطراف ايستگاه قطار کار مي‌کنند (مانند کتابخانه انراب AWIE در ايستگاه قطار دهلي).
کتابخانه‌هاي سيار کودکان کتابخانه‌هاي سيار در سراسر جهان محبوبيت پيدا کرده‌اند، به ويژه در مناطق دور افتاده‌ي صحرايي و قبيله نشين. الف- مانند کتابخانه‌هاي "داشترن داگ" در مغولستان، کتابخانه‌اي در کاميون‌هاي ارتشي که در جيپور و پنجاب در هندوستان توسط AWWA تشکيل شده است و کتابخانه‌ي سيار "کتاب لارنس برگ" در آمريکا، از جمله کتابخانه‌هاي سيار موفق به شمار مي آيند. ب- کتابخانه در چرخ هاي دستي که در بازارهاي هفتگي از آن استفاده مي شود. ج- جعبه‌هاي کتاب در داخل چرخ‌هاي موتوري و پايي در تايلند. د- کتاب‌هاي تصويري رنگي براي کودکان بيمار در بيمارستان ها که موجب آرامش و سرگرمي مي‌شوند. در آلمان، کتابخانه‌هايي روي ميزهاي چرخدار به بخش کودکان در بيمارستان‌هاي شهر مونيخ برده مي‌شوند، کتابخانه‌ي کودکان Awie در بخش کودکان ESI و بيمارستان کالاواتي ساران در دهلي نيز از اين گونه هستند. ه- کتابخانه‌هاي فردي: داوطلبان کتاب‌ها را در کيف مي‌گذارند و آن‌ها را براي کودکاني که در محلات فقير نشين و دور افتاده زندگي مي‌کنند مي برند، مانند: سازمان "پراتام" در هندوستان. و- کتابخانه در پناهگاه‌هاي موقت: در زمان بروز سوانح طبيعي مانند زلزله، سيل و سونامي پناهگاه‌هاي موقت ساخته مي‌شوند تا براي درس خواندن و ديگر فعاليت‌هاي کودکان آواره از آن‌ها استفاده شود. به دنبال سونامي خانمان براندازي که در جزاير "نگا باتمام" و "آندامال" در هندوستان اتفاق افتاد، اعضاي AWIE از اين مناطق بازديد کردند و اين کتاب ها را با عنوان پروژه‌ي "جاده‌ي بهبودي" در پناهگاه‌هاي موقت تشکيل دادند. سازمان AWIE همچنين ?? مجموعه کتاب براي کتابخانه‌ها در زمان زمين لرزه‌ي گجرات در سال ????پخش کرد. ز- براي مردم کشور سوئد حتي استخر هم مي تواند محل تشکيل کتابخانه باشد. در برخي کشورهاي توسعه يافته، تشکيل کتابخانه در پايانه‌هاي اتوبوس نيز امکان پذير است. ح- کتابخانه‌هاي خانگي: ژاپن نخستين کشوري است که برنامه‌ي تشکيل کتابخانه‌هاي خانگي را پس ازجنگ جهاني دوم آغاز کرد. در هندوستان، پروژه‌ي سازمان کتابخانه هاي کودکان AWIE، اين برنامه را با تشکيل کتابخانه‌هاي خانگي و اداره‌ي آن‌ها توسط پدر و مادران و پدر بزرگ و مادر بزرگ ها ادامه داد. برگردان: افسانه اشرفي منبع: Guide to creating a children's library (Guidelines for librarians, Teachers and NGOs). New Delhi: UNICEF, 2007
لطفا منتظر باشید ...
