بیشترتوضیحاتافزودن یادداشت جدید
خدمات کتابخانه های کودکان زهره محمدرضایی بیدگلی
کتابخانه های کودکان نقش بزرگی در علاقه مندی کودکان به مطالعه و کتابخوانی و پایه ریزی مهارت های بازیابی اطلاعات در کودکان و نوجوانان دارند، کتابدار کودک علاوه بر دانش کتابداری باید به دانش تخصصی در زمینه نیازهای خاص کودکان نیز مجهز بوده و ساختمان، تجهیزات و مواد کتابخانه کودکان نیز باید متناسب با ویژگی های کودکان و مشوق آنها برای حضور در آن محیط باشد.
از جمله خدمات کتابخانه های کودکان فعالیت هایی است که جهت اشاعه کتاب و خواندن انجام می گیرد. از دیگر خدمات این کتابخانه ها می توان به برنامه های مخصوص نوزادان، کودکان نوپا، کودکان سنین مدرسه، و برنامه های مخصوص نوجوانان اشاره نمود. دراین نوشته سعی شده خدمات کتابخانه ای مناسبی که در قرن حاضر برای کودکان ارائه می شود، حهت آشنایی کتابداران و دانشجویان این رشته بااین خدمات و درک ضرورت ایجاد کتابخانه ی کودکان از سوی مسئولین و کتابداران، توصیف شود. در متن این تحقیق کتابخانه کودکان، ویژگی ها و توانایی های کتابدار کودکان، ساختمان و تجهیزات و مواد مناسب برای آنها و خدمات اینگونه کتابخانه ها آمده است. مقدمه کودکان در سال های آغازین حایت خود تقریباً هیچ گونه شناختی از جهان پیرامون خود ندارند. توان و آمادگی آنها برای شناسایی تا حد زیادی تحت تأثیر شرایط محیطی است. آنها بسیار کنجکاو هستند وسعی در شناخت جهان اطراف خود دارند. هر کودک باید بتواند درباره خود و اینکه چگونه می تواند بادنیای پیرامون ارتباط برقرار کند، آگاهی به دست آورد. بی شک توانایی های آنها در شناخت و برقراری ارتباط با پدیده ها بسیار متفاوت است. بر اساس همین تفاوت های فردی، هر کودک باید توانایی درک، انطباق و هماهنگ ساختن واقعیت ها و همچنین اندیشه ها و باورها را در خود پرورش دهد. (عباسی هرمزی ۱۳۸۳، ۶۷). کودکان امروز، بزرگان و پیران فردا هستند و آینده کشور را آنها می سازند و این آینده روشن و نوید بخش در گروه افزایش آگاهی، آموزش هدف دار و بیداری این نسل مستعد است (عبداللهی ۱۳۸۲، ۱۵). طی این فرآیند وجود اشتیاق و انگیزه فراگیری بسیار ضروری است. یکی از مهمترین ابزارهایی که به کودک در شناخت جهان و محیط اطراف و پاسخ به سوالات او به طور قابل توجهی کمک می کند، کتاب است (عباسی هرمزی، ۱۳۸۲، ۶۷). طبق تحقیقات انجام شده کودکان باید با مطالعه و کتابخوانی انس بگیرنند و در اصل عادت به مطالعه در دوران کودکی ایجاد شود. باید عشق و لذت به خواندن در روح و روان کودکان ریشه دواند. موکهرجی معتقد است «مطالعه همچون سایر فعالیت های انسانی تا حد زیادی تحت تأثیر دگرگونی های اجتماعی قرار گرفته است. به همین لحاظ عده ای به گونه ای با کتاب بیگانه اند، که هیچ گونه رغبتی به خواندن و مطالعه ندارند». لذا کتابخانه ها باید نقش خدمات دهی به این قشر تأثیر پذیرو تأثیرگذار جامعه را بسیار مهم تلقی کنند (عباسی هرمزی ۱۳۸۳، ۶۷). علاوه بر این، به علت ویژگی هی شخصیتی خاص کودکان به آسانی می توان مسائلی را در ذهن آنها نهادینه کرد و همچنین آموزش هایی که انسان در دوران کودکی می بینند گاه تا مدت ها در ذهن او می ماند و می تواند از آنها استفاده کند. بنابراین فعالیت هایی در جهت ایجاد علاقه برای مراجعه به کتابخانه و استفاده از منابع آن و حتی آموش مهارت های اطلاع یابی را که اکنون بخش عمده ای از فعالیت های کتابخانه های عمومی و حتی دانشگاهی را تشکیل می دهد، کتابخانه ها بردارند تا آنها بتوانند نیرو، هزینه و انرژی خود را برای نیل به اهداف عالی تر استفاده کنند. از سوی دیگر به علت مسائل فرهنگی و اقتصادی متعدد، همه کودکان نمی توانند از فعالیت های آموزشی و تفریحی که نیاز به صرف هزینه دارد استفاده کنند. بنابراین کتابخانه های کودکان می توانند با ایجاد فضای آموزشی و تفریحی مناسب و رایگان به اینگونه افراد خدماتی ارائه دهند تا استعدادهای نهفته آنها نیز شکوفا شده و موجب پیشرفت خود آنان و توسعه ی جامعه شود. در این نوشته سعی شده خدمات کتابخانه ای مناسبی که در قرن حاضر برای کودکان ارائه می شود، جهت آشنایی کتابداران و دانشجویان این رشته با این خدمات و درک ضرورت ایجاد کتابخانه ی کودکان از سوی مسئولین و کتابداران، توصیف شود. در متن این تحقیق تعریف کتابخانه کودکان، ویژگی ها و توانایی های کتابدار کودکان، ساختمان و تجهیزات و مواد مناسب برای آنها و خدمات اینگونه کتابخانه ها آمده است.
تعریف کتابخانه های کودکان در دانشنامه کتابداری و اطلاع رسانی، کتابخانه های کودک این گونه تعریف شده است: «کتابخانه ای که منحصراً به کودکان اختصاص داشته باشد این کتابخانه ها معمولاً دارای بخش های امانت کتاب، مرجع و پیایندهای هستند» (سطانی ۱۳۸۱، ۳۳۹) اما در رویکردی جدید کتابخانه های کودکان فراتر از تعریف فوق است. در این رویکرد کتابخانه کودکان، محلی برای گردآوری، سازماندهی و ارائه و اشاعه مواد ویژه کودکان و خدماتی جهت تشویق کودکان به کتاب و کتابخوانی، ایجاد سرگرمی برای کودکان و آموزش آنها است.
ویژگی ها و مهارت های کتابدار کودکان خدمات کتابخانه ای موثر برای کودکان مستلزم وجود طیف وسیعی از تجارب و مهارت های حرفه ای است. کتابدارانی که به کودکان خدمات می دهند، با معلومات ترین افراد در زمینه نظریات و راه های عملی در حوزه کتابداری هستند. اما باید دانش تخصصی در زمینه نیازهای خاص استفاده کنندگان کتابخانه کودک را نیز داشته باشند. توانایی های زیر مبین این مطلب است که کتابداران کودکان موظف به انجام کارهایی فراتر از ارائه خدمات مختص یک سن هستند. همچنین، کتابداران کودکان باید مدافع مراجعه کنندگان خود چه در کتابخانه و چه در جامعه بزرگتر باشند. این مهارت ها با دانش اجتماعی و گروه مراجعه کنندگان شروع می شود و سپس مبنایی محکم و منسجم برای طرح ریزی ومدیریت در اختیار می گذارد. ارتباطات همیشه مهارتی ضروری برای بیان روشن هدف است. گسترش مجموعه منبعی برای ارائه خدمات و برنامه ها فراهم می کند و سرانجام آینده ارائه خدمات به کودکان به حمایت و گسترش حرفه ای بستگی دراد. این مهارت ها که توسط انجمن خدمات کتابخانه ای به کودکان در آمریکا جمع آوری و منظم شده اند از این قرارند: ۱ - دانش گروه مراجعه کنندگان این مهارت کتابدار در واقع آشنا بودن او با روش های آموزشی و کمک به پیشرفت کودکان در تمامی سطوح و شناخت نایزهای کودکان و رابطه ی آن با پیشرفت جامعه و اوضاع اجتماعی است. همچنین کتابداران باید به نیازهای مراجعه کنندگان با نیازهای خاص، کودکان دارای فرهنگ های قومی متفاوت، والدین و مراقبان کودکان و دیگر بزرگسالانی که از منابع بخش کودکان استفاده می کنند توجه داشته باشند و محیطی مناسب برای استفاده لذت بخش و آسان از منابع را ایجاد کنند. ۲- مهارتهای اجرایی و مدیریتی لازمه وجود این مهارت در کتابدار شرکت وی در فرایند برنامه ریزی کتابخانه، تنظیم اهداف و اولویت هاست. شرح وظایف محول شده به هر فرد و شیوه های مصاحبه، آموزش، تشویق به آموزش مداوم و ارزیابی کارکنان باید توسط کتابدار و به صورت مکتوب فراهم آید. همچنین کتابدار ماهر باید هزینه های خدمات را تجزیه و تحلیل و برآورد کند و دیگر منابع تأمین بودجه خارج از کتابخانه را شناسایی کرده و به نحو موثر تقاضای کمک مالی نماید. ۳- مهارتهای ارتباطی مهارتهای ارتباطی کتابدار باید در برقراری ارتباط با کودکان، والدین آنها، مدیران و دیگر کارکنان، در سخنرانی و صحبت با گروه های کوچک و بزرگ و در اجرای مصاحبه های مرجع رسمی و غیر رسمی نمایان شود. کتابدار باید ب تواند به صورت فعال به سخنان د یگران گوش فرا دهد. همچنین کلیه درخواست های مکتوب و مدارک طرح ریزی پروژه ها، رهنمون ها، عرضه انتشارات، پیش نویس قراردادها، گزارشات، درخواست کمک مالی، شرح ها و مصاحبه ها در همه اشکال شامل چاپ شده یا به صورت الکترونیکی باید توسط کتابدار تهیه شود. ۴- مواد و توسعه مجموعه الف – دانش مواد کتابداران باید از کتاب ها، نشریات ادواری، مواد دیداری – شنیداری، وب سایت ها و دیگر رسانه های الکترونیکی، منابع مرجع و سایر موادی که مجموعه متنوع و مناسب را برای کودکان تشکیل می دهد و همچنین مواد مناسب برای مراقبان کودکان (والدین) را بشناسند و از طرق منابع نقد و بررسی، فهرست های ناشران و غیره در جریان مواد جدید نیز باشند. ب – توانایی ایجاد مواد مناسب و گسترش مجموعه: در این مورد کتابدارن باید به تدوین خط مشی مناسب برای ایجاد مجموعه، انتخاب و وجین مواد مناسب برای کودکان بپردازند و این خط مشی ها را در عمل به کار برند. همیشه در جریان انتشارات جدید مناسب برای کودکان باشند و مع یارهایی را برای ارزیابی آن انتشارات از نظر محتوا و ارزش هنری در نظر گیرند. آنها ابید در مجموعه ی کتابخانه موادی که تنوع نژادی جامعه و ضرورت آشنا شدن کودکان با فرهنگ های قومی را نشان دهد را نیز جای دهند. ج – توانایی فراهم کردن مواد و اطلاعات مناسب برای مراجعه کنندگان: ایجاد رابطه میان کودکان و منابع مناسب برای آنها، آشنا کردن آنها و خا نواده هایشان با این مواد، آموزش دستیابی به اطلاعات و کمک به آنها در مواقع لازم، احترام به حقوق کودکان و پاسخ دادن به پرسش های آنها نیز از وظایف و مهارت های کتابدار است. باید امکانات و فناوری های جدید وا نواع کتاب شناسی ها، کتابهای گویا، نمایشگاه ها و منابع الکترونیکی برای آنها فراهم شود تا بتوانند آسان تر و بیشتر به اطلاعات دست یابند. خود کتابداران نیز باید از راهکارهای جستجوی مناسب و منابع اطلاعاتی مختلف آگاهی داشته باشند. ۵- مهارتهای برنامه ریزی کتابداران باید قادر به طراحی، ترویج، اجرا و ارزیای برنامه های متناسب برای کودکان در تمام سنین و با تمام علائق و اهداف باشند. برنامه های کتابخانه کودکان باید متنوع بوده و توسط نیروی انسانی ماهر اجرا شود. همچنین باید برنامه هایی جهت ارائه خدمات به والدین و موسسات خدمات مراقبت از کودکان و دیگر حرفه های مرتبط با کودکان توسط کتابدار کودکان طراحی شود. ۶- مهارتهای حمایتی و برقراری روابط عمومی از دیگر مهارتهای کتابداران در نظر گرفتن درخواست های کودکان در جهت پیشرفت و ارزیابی خدمات کتابانه و حصول اطمینان از دستیابی کامل کودکان به منابع کتابخانه است. کتابداران باید به ایجاد ارتباط و توسعه برنامه های مشارکتی بین کتابخانه با سایر کتاباخنه ها، مدارس و سا زمان هایی که با کودکان سروکار دارند اقدام کنند. همچنین آنها باید در جهت ارائه خدمات به گروه های محروم نیز تلاش نمایند. ۷- شغل گرایی و پیشرفت حرفه ای کتابداران در کنار تمامی مهارتهای خود باید برای حرفه خود یعنی کتابداری کودک و جایگاه آن در اجتماع و در بافت کتابداری ارزش قائل باشند، همگام با تکنولوژی و انتشارات، تحقیقات و پیشرت ها در زمینه کتابداری پیش روند و پیشرفت های حرفه ای و ادامه تحصیل را همواره در زندگی خود پیگیری کنند. همچنین آنها باید در سازمان های انجمن های حرفه ای شرکت کنند و با دیگر همکاران، روابط متقابل داشته باشند و در برخورد با مراجعه کنندگان باید همواره احترام، حفظ مسائل محرمانه، اجرای قوانین و حفظ ارزش های فرهنگی و قومی را در نظر داشته باشند. Association (for Library Sevice to Children, ۱۹۹۷)
ویژگی های ساختمان و تجهیزات کتابخانه ی کودکان با توجه به ویژگی های فیزیکی و شخصیتی کودکان لازم است ساختمان کتابخانه های کودکان به گونه ای باشد که حداکثر آسایش و ایمنی را برای کودکان فراهم کند؛ در عین حال به نحوی باشد که آنان را به حضور در کتابخانه تشویق کند. مثلاً داخل ساختمان کتابخانه کودکان نباید پله داشته باشد و یا حداقل پله های کوتاه داشته باشد. بنابراین ساختمان مسطح، ایده آل ترین نوع ساختمان برای کتابخانه کودکان است. تجهیزات داخل کتابخانه نیز باید با نیاز کاربران آن متناسب باشد. از آنجایی که کاربران کتابخانه های کودکان ویژگی های خاص خود را دارند به تبع آن تجهیزات این کتابخانه ها نیز باید پاسخگوی این ویژگی ها باشد. مثلاً قفسه های کوتاه، میز و صندلی های کوتاه، دیوارهای رنگی، تصاویر جذاب، تنوع در مبلمان و موارد مشابه، عوامل مشوقی برای کودکان در مراجعه به کتابخانه محسوب می شود (منصوریان، ۸۷-۱۳۸۶) کتابخانه کودکان باید مکان پر ماجرایی مملو از داستان، حقایق، تصاویر و موسیقی باشد. آنجا دنیایی است که تنها در یک اتاق جای گرفته است. در کتابخانه علامتی که بیانگر سکوت یا اتاق مطالعه باشد دیده نمی شود و هنگامی که کودکان با یکدیگر می خندید یا گفتگو می کنند مورد تذکر واقع نمی شوند، کتاب ها و مواد عرضه شده درباره موضوعات مختلف را در آنجا به طور وسوسه انگیزی به نمایش می گذارند (میرخان ۱۳۷۷، ۲۷). انواع مواد در کتابخانه های کودکان
کتاب کتاب ها مهمترین منبع هر کتابخانه هستند. سنین ۹-۷ سالگی، زمان حساسی برای کودکان است. در این زمان آنها به طور طبیعی از مرحله صرفاً گوش دادن به کتاب و نگاه کردن به تصاویر آن به مرحله ای که در آن مستقلاً برای علاقه مندی ها و تکالیف مدرسه ای خود مطالعه می کنند منتقل می شوند. اینکه آنها چقدر این انتقال را به درستی طی می کنند، بیشتر بر اساس کیفیت زندگی آنها تعیین خواهد شد. مساله انتخاب کتاب های با نگارش خوب برای کودکان در این مرحله بسیار مهم است. کتاب های داستانی که موجب خندیدن آنها شوند و یا درباره رویدادهای آینده باشند، آنها را به خواندن تشویق و ترغیب خواهد کرد. هر چند که این کتاب ها مشکل باشند. همچنین تعداد روز افزونی از کتاب های غیر داستانی آموزنده نیز در دسترس این کودکان است. اگر آنها بخواهند درباره چگونگی کشف استخوان دایناسورها بدانند یا اطلاعاتی درباره مردم مختلف جهان داشته باشند کتاب های مناسبی وجود دارد که حتی خوانندگان ابتدایی را نیز شیفته خواهد کرد. (U.S Department of Education, ۱۹۹۳) خانم گلادیس ویلیامز در کتاب خود با عنوان «بچه ها و کتابهایشان» اهمیت کتاب برای کودک و تأثیر کتاب خوب و بد را مورد بررسی قرار داده و موارد زیر را بر شمرده است: ۱- کتاب سه حس لامسه، باصره و سامعه یعنی سه وسیله اصلی آموختن را تحریک می کند. کودک کتاب را به دست می گیرد، به تصاویرش می نگرد، به داستان یا شعری که بزرگترها برای او می خوانند گوش می دهد. توجه، مقدمه هر نوع آموزشی است ، هر چه کتاب برای کودک جالبتر و لذت بخش تر باشد، نظرش به شکل ها، کلمات و مطالب آن بیشتر جلب می شود و همین عوامل مقدمه ای می شود برای یادگیری کودک ۲- میل به مشاهده و توجه که با کتاب برانگیخته می شود موضع گیری کودک را نسب به محیط اطرافش تحت تأثیر قرار می دهد. ۳- خواندن کتاب در هوشیاری کودک تأثیر بسزایی می گذارد. ۴- کتاب کودکان را با کلمات که به وسیله ارتباط انسان های متمدن هستند، آشنا می سازد. ۵- وقتی کودک کتاب خواندن را می آموزد، کتاب ارتباطی به مراتب وسیع تر ازگفتگوهای خانوادگی یا حتی گفتگوهای آموزشگاهی به رویش می گشاید. ۶- کودکی که خواندن و فهمیدن کتاب را می آموزد و دسترسی وسیعی به کتاب دارد، وسیله خاصی برای دستیابی به همه دانش ها دارد. ۷- کتاب نه تنها دانش را به خواننده انتقال می دهد، بلکه استعدادهای کودک را کشف و پرورش می دهد. شاید اساسی ترین این استعدادها قوه تخیل باشد، بدون قوه تخیل هیچ گونه اختراع و هیچ گونه دست آورد جدید نصیب جامعه نمی شود. داستان های کودک را با این حقیقت آشکار می سازند که در جهان و حتی در درون خود او نیز نیروهای شر وجود دارند، اما در عین حال به او نشان می دهند که نیروهای خیر و شجاعت نیز در وجود انسان های کوچک و ضعیفی چون خود او نهفته اند که با شر به مقابله بر می خیزند و بر آن چیره می شوند. ۸- کتاب، کودک را با ارزشها آشنا می سازد. کردار درست و نادرست را به او نشان می دهد و به تدریج حس خیر خواهی را که شاید بزرگترین فضیلت باشد در ضمیر کودک پرورش می دهد تا او به جای محکوم کردن معایب دیگران، علل آنها را بشناسد (دیانی، ۱۳۸۰: ۵۲-۵۳) معیارهایی که در زیر می آید معیارهای کلی ارزیابی کتابهای کودکان و نوجوانان است. روشن است که ممکن است در بعضی از انواع کتاب های کودکان همه این موارد مورد استفاده نباشد، اما بیشترین این معیارها می توانند در مورد بیشتر کتابهایی که برای کودکان و نوجوانان نوشته شده است کاربرد داشته باشد. این معیارها عبارتند از: ۱ – کیفیت محتو
مفاهیم و افکار ارائه شده ارزشمند باشند؛ محتوای کتاب با تجربه ها، نیازها، علاقه ها و توانایی های کودکان و نوجوانان متناسب باشد؛ درباره موضوع مورد بحث با پیشداوری و تعصب قضاوت نشده باشد؛ مفهوم ارائه شده قابل تعمیم و متناسب با نیازهای اکثر کودکان و نوجوانان باشد؛ حسی کنجکاوی خواننده و علاقه او را به مطالعه بیشتر برانگیزد؛ از هر نوع نصحیت مستقیم به دور باشد.
۲ – کیفیت ساخت و پرداخت
چگونگی ساخت و پرداخت مطالب برای گروه سنی مورد نظر قابل درک و جال توجه باشد؛ ساخت و پرداخت مطلب به گونه ای باشد که بتواند خواننده را به نتیجه لازم برساند. به نحوی که هیچ نیازی به نتیجه مستقیم و پند و شعار نباشد؛ آسان پسندی را ترویج نکند و مانع تفکر مستقل خواننده نشوود.
۳ – کیفیت زبان و شیوه نگارش
زبان و بیان سلیس و متناسب با توانایی های خوانندگان انتخاب شده باشدغ استعداد و مهارت خوانندگان با استفاده از کلام برای بیان مقصود پرورش دهد؛ سبک نگارش با موضوع مورد بحث متناسب باشد؛ سادگی زبان و شیوه نگارش قابلیت خوانندگان را دست کم نگیرد.
۴- کیفیت تصویرها
تصویرها باید با متن پیوندی منطقی داشته باشد؛ قدرت خلاقیت کودکان را برانگیزد؛ از کیفیت هنری برخوردار باشد؛ با در نظر گرفتن درک خوانندگان تهیه شده باشد؛ به درک آسان تر و بهتر نوشته کمک کند؛ علاقه خوانندگان را به خواندن کتاب برانگیزد؛ تصویری دقیق و واقعی از طبیعت و انسان و جانوران باشد، مگر بنا به ضرورت؛ در آن از رنگ ها به درستی و بر پایه واقعیت استفاده شده باشد؛ سبک مورد استفاده متناسب با متن و قدرت درک کودکان یا نوجوانان باشد.
۵- کیفیت ارائه
ارائه کتاب با محتوای آن متناسب باشد؛ ارائه کتاب خواننده را به مطالعه برانگیزاند؛ نوع کاغذ و جلد و صحافی امکان استفاده ممتد از کتاب را بدهد؛ کتاب تا حد امکان ارزان باشد (دیانی ۱۳۸۰، ۶۷-۷۰)
کتاب های مرجع امیدوار باشید که حس کنجکاوی و تعجب کودکان که در پشت سوالات مداوم آناهست زمانی که بزرگ شدند نیز ادامه پیدا کند. بهتر است همیشه کودکان برای یافتن پاسخ های چنین پرسشهایی به منابع مرجعی نظیر فرهنگ های لغت، دائره المعارف ها، اطلس ها و سالنامه ها ارجاع داده شوند (U.S Department of Education, ۱۹۹۳) نشریات ادواری ادواری های مناسب کودکان به لحاظ دارا بودن مطالب متنوع، تازه و سرگرم کننده بسیار جذاب هستند. کودکان از دیدن تصاویر رنگی و خواندن مطالب ساده آنها لذت می برند (عباسی هرمزی ۱۳۸۳، ۶۷) رسانه های صوتی و تصویری هرگاه ادبیات کودکان و نوجوانان را در گرانیگاه فعالیت های خاص برای کودکان قرار بدهیم درخواهیم یافت که شیوه های ارائه ان در فرم ها و شکل ها و قالب های گوناگون اجتناب ناپذیر است. کودک درابتدا تصور می خواند و به داستان و قصه گوش می دهد، کتاب تصویری بی کلام یا همراه با متن کوتاه، یکی از شکل ها ی ارائه است، همین طور کتاب گویا، شاید اصطلاح کتاب گویا ما را به یاد نابینایان بیاندازد. اما امروز کتاب گویا جای خود را در میان کودکان و حتی بزرگسالان باز کرده است. آثار ادبی بزرگ به صورت نوار کاست و سی دی تولید می شود تا علاقمندان از کوچکترین فرصت های خود برای لذت بردن از آنها استفاده کنند؛ خصوصاً رانندگی های بین شهری. کودکان به دلیل توانایی محدود خواندن با استفاده از کتاب های گویا، خواندن خود را تصحیح و پیش می برند. تلفظ صحیح را می آموزند و صداها و حرکات زبان مادری را تشخیص می دهند و از آنجا که این کتابها توسط خوانندگانی ماهر خوانده شده اند، عمل خواندن به نظرشان کاری سهل و جذاب جلوه می کند. کتابهای گویا نباید به صورت نمایشنامه د ر آیند و از شکل اصلی خود دور شوند. منبع: ارتباط علمی، دوره ۱۰، ش ۱ (دی ۱۳۸۷).
لطفا منتظر باشید ...
