راهنماي استفاده از کتاب هاي تصويري و مصور در کلاس

سواد ديداري يا به عبارت بهتر توانايي درک و تشخيص تصوير هاي هنري در کودکان، به اندازه آموختن خواندن و نوشتن مهم است. ارتباط برقرار کردن با تصاوير، لذت بسياري را براي کودک به همراه مي آورد.
هم حس زيبايي شناسي را در او رشد مي دهد و هم در درک بهتر متن به او ياري مي رساند. بيشتر کتاب هاي کودکان، مصور هستند و بار مفهومي داستان بين متن و تصوير تقسيم شده است ، به گونه اي که بيشترين بار مفهومي داستان را متن برعهده مي گيرد. در کنار اين کتاب ها، کتاب هايي وجود دارند که بار اصلي انتقال يک مفهوم يا داستان را تصوير ها به عهده دارند. اين کتاب ها را کتاب هاي تصويري (Picture Book) مي نامند. بيشتر کتاب هاي تصويري براي کودکان پيش دبستان و سال هاي اول دبستان هستند. بنابراين کمک به کودک براي برقراري ارتباط با تصوير کتاب ها مي تواند در رشد توانايي هاي او در خواندن بسيار موثر باشد. در زير پيشنهادها و رهنمودهايي براي استفاده از کتاب هاي تصويري در کلاس درس ارائه مي شود:
?. در برنامه آموزش سواد کودکان ، آموزش سواد ديداري نيز بايد گنجانده است.
کودکان را تشويق کنيد تا مفهوم يک متن يا داستان را از روي تصويرهاي کتاب بيان کنند.
از کودکان بخواهيد هنگام خواندن يک متن در ذهن خود تصويرسازي کنند.
به کودکان کمک کنيد تا چگونگي پيوند ميان تصوير و متن را توصيف کنند و آن ها را با هم مقايسه کنند.
?. آموزش سواد ديداري به کودکان پيش از آن که کودکان خواندن بياموزند، مي تواند آغاز شود:
از مفهوم هاي ساده و مشخص آغاز کنيد و به تدريج به مفهوم هاي پيچيده و انتزاعي برسيد.
کودکان را درباره تصويرهايي که مي بينند به چالش بکشيد تا در باره آن ها بيانديشند .
کودکان را تشويق کنيد تا پيش از آن که خواندن کتابي را آغاز کنند ، درباره تصويرهايي که در کتاب مي بينند، واکنش نشان دهند و بينديشند و از روي آن ها داستان کتاب را حدس بزنند.
?. به کمک کتاب هاي تصويري به کودکان آموزش زيبايي شناسي دهيد.
سه عنصر اساسي در هر تصوير : خط ، رنگ و شکل را به کودکان آموزش دهيد.
از دانش آموزان بخواهيد تصويرها را از جنبه قدرت بيان و حال و هوا ي تصوير و احساسي که به آن ها مي دهند ، ارزيابي کنند.
دانش آموزان را تشويق کنيد تا توضيح دهند که چرا يک تصوير مشخص را مي پسندند و يا تصوير ديگر برايشان جالب نيست.
?.از کودکان بخواهيد تصويرهاي کتاب را در ارتباط با متن تحليل و بررسي کنند.
از دانش آموزان بخواهيد تا فضا سازي ، و حال و هواي داستان را در متن و تصويرها دنبال کنند.
کودکان را تشويق کنيد تا شخصيت پردازي هاي کتاب را در متن و تصوير با هم مقايسه کنند.
از کودکان بخواهيد تا درستي و صحت مفهوم هايي را که تصويرها از متن کتاب منعکس مي کنند ، بررسي کنند.
?. از کودکان بخواهيد تصويرهايي را که از مفهوم و شخصيت هاي يک کتاب در ذهن خود مي سازند، با تصويرهاي آمده در کتاب مقايسه کنند.
کودکان را تشويق کنيد تا چهره، لباس و رفتارشخصيت هاي اصلي داستان را در ذهن خود مجسم کنند و سپس اين تصويرهاي ذهني را با تصويرهاي موجود درکتاب مقايسه کنند.
کودکان را به چالش بکشيد تا ديدگاه خود را درباره اين که آيا تصويرهاي کتاب به خوبي خواسته هاي نويسنده را منعکس مي کنند يا نه مطرح کرده و سپس با يکديگر گفت و گو کنند.
از کودکان بخواهيد خودشان براي کتاب تصويرسازي کنند و سپس تصويرهاي خود را با آن چه در کتاب آمده مقايسه کنند.
?.از کودکان بخواهيد در گروه هاي دو نفره تصويرهاي کتاب را تحليل کنند.
به اين ترتيب که يک کودک متن کتاب را بخواند و ديگري تصويرها را توضيح دهد.
کودکان را تشويق کنيد تا تصويرهاي ذهني خود از کتاب را با يکديگر و با تصويرهاي کتاب مقايسه کنند.
دانش آموزان را درباره اختلاف هاي بين تصويرهاي ذهني خود با تصويرهاي کتاب به چالش بکشيد.
?.کتاب هاي تصويري و مصور را براي کودکان با رده هاي سني مختلف بخوانيد.
براي کودکاني که نمي توانند بخوانند، کتاب تصويري بخوانيد و داستان را از روي تصويرها براي آن ها تعريف کنيد.
براي کودکان بزرگ تر، کتاب هاي تصويري بخوانيد و درباره ارتباط بين متن و تصوير با آن ها کار کنيد.
?. از کتاب هاي تصويري براي آموزش درک مطلب کمک بگيريد.
با دانش آموزان درباره اين که سواد ديداري (Visual Literacy) چقدر مي تواند در درک آن ها از داستان موثر باشد گفت و گو کنيد.
?. بر ماهيت شناختي هنر پافشاري کنيد.
به دانش آموزان بياموزيد که هنگام روبرو شدن با يک اثر هنري، افزون بر برانگيخته شدن احساس شان، درباره آن بيانديشند.
به کودکان کمک کنيد تا ميان مفهوم هاي مطرح شده در يک کتاب و هنر به کار رفته در آن پيوند برقرار کنند.
??. درباره اين موضوع که براي ديدن و درک کلمات و تصوير ها در يک کتاب به سطح بالاتري از شناخت نيازمنديم با دانش آموزان گفت و گو کنيد. شناختي به مراتب بالاتر از آن که بخواهيم تنها کاماتي را در کتاب بخوانيم و يا تصويرهايي را ببينيم .
??. کودکان را براي تصويرگري کتاب تشويق کنيد.
از کودکان بخواهيد داستاني را يک بار بدون تصوير بنويسند و سپس براي همان داستان تصويرگري کنند.
از کودکان بخواهيد يک کتاب داستاني قديمي را به کتابي مصور تبديل کنند که در آن متن و تصوير نقش تکميل کننده براي يکديگر داشته باشند.
برگردان:
ليلا عالمي
منبع:
http://www.rif.org