آيا کتابخانه شما کودک پسند و دوست داشتني است؟

يت ميلر
چکيده: چگونه ميتوان توجه دانش آموزان را به کتابخانه جلب نمود و ديدگاه آنها را درباره کتابخانه ـ که به نظر ايشان محيطي کهنه و منسوخ و خسته کننده است ـ تغييرداد؟ چگونه ميتوان اين محيط را براي آنها دلپذير و دوست داشتني نمود؟
مقدمه:
تاکنون در تاريخ کودکان، چنين رقابت شديدي در جلب توجه کودکان وجود نداشته است. کودکان در عين حال که در ورزش، بازي و ديگر فعاليت هاي پس از مدرسه فعال هستند، به بازي ها و سرگرمي هاي الکترونيکي بسياري از طريق تلويزيون خانه (و ماشين!) و حتي وسايلي همچون zbox , wiitm ، پلي استيشن، بازي هاي کامپيوتري، تلفن هاي شخصي و خانگي، Ipod ها، دسترسي دارند. ارسال پيام هاي شخصي و متني، وبلاگ ها، سايت هاي چت و سايت هاي اشتراکي ويديويي، مفاهيم مورد نظر آن ها را مورد علاقه، شخصي، مرتبط و وابسته به شخص مي نمايد. چگونه مي توان توجه دانش آموزان را به کتابخانه جلب نمود و ديدگاه آن ها را از کتابخانه که محيطي کهنه و منسوخ و خسته کننده است، تغييرداد؟ چگونه مي توان اين محيط را براي آن ها دلپذير و دوست داشتني نمود؟
اين کار را مي توان با الهام از زندگي الکترونيکي کودکان نجام داد. بازي هاي کتابخانه اي فراهم کنيد. دانش آموزان را تشويق به چت کردن (گفتکو) کنيد. به کمک وسايل شنيداري و ديداري تدريس کنيد و کتاب ها را شخصي و قابل پذيرش کنيد. به همه الگوهاي يادگيري توجه کنيد. از تفاوت هاي ميان سليقه دختران و پسران در خواندن، آگاه باشيد تلاش کنيد در خواندن و توانايي نوشتن کلمات رقابت رو به پيشرفتي فراهم گردد. زيرا اگر فردي قادر به خواندن نباشد، فعاليت هايي همچون ايجاد متن، وبلاگ نويسي و ايجاد صفحات کمکي چه سودي دارد؟
البته اينجانب (نويسنده) از اين موضوع که تام بودجه کتابخانه به وسايل و لوازمات الکترونيکي اختصاص يابد جانبداري و دفاع نميکنم، بلکه طرفدار اين مطلب هستم که بهترين شيوه استفاده از ابزارهاي الکترونيکي را در کتابخانه خود فراهم آوريد. اين ابزارهاي سنگين و پيچيده همراه و انرژي و شوق شما هستند. اين ابزار کمکي را وراي کتابخواني، گفتگوي خوانندگان، داستان گويي و خيمه شب بازي (اجراي نمايش) بازي هاي جذاب خلاقانه، موسيقي و ابزارهاي تکنولوژيکي قرار دهيد. تا کودکان، کتابخانه را در زمره پنج زمينه مورد علاقه خود در کنار صرف غذا، استراحت، گردش و بازي در روزهاي برفي قرار دهند.
فضايي هيجان انگيز از کتاب ها را به وجود آوريد:
دانش آموزان اغلب غرق در تعداد کمي از گزينه ها و امکانات موجود در کتابخانه مدرسه شان مي شوند. عليرغم وجود هزاران کتاب به دقت انتخاب شده باز هم دانش آموزان اين سؤال را ميپرسند که کتاب خوب کجاست؟ يا با حالت نا اميدي شکوه و شکايت مي کنند که کتاب خوبي را در کتابخانه پيدا نمي کنند. حال براي متقاعد کردن و جلب توجه چنين دانش آموزاني به سوي کتابخانه و همچنين براي دور نگه داشتن آنها از عاداتي چون نقاشي کردن و با جستجوي تصاوير کتاب ها، بهتر است برگزيدهاي از سخنان يک نويسنده و يا عناويني مرتبط با آن را براي چنين دانش آموزاني بيان نمائيد. به آنها درباره کتاب هايي که دوست داريد، اطلاعات بدهيد و يا در خصوص کتاب هاي ترسناک، هيجان انگيز و جالبي که در کتابخانه خوانده ايد مواردي را بازگو نماييد و از آنها نيز چنين کاري را بخواهيد. سعي کنيد آن ها را با اولين پاراگراف به دام بيندازيد و سپس کتاب را ببنديد. چنين کاري را مي توانيد براي ديگر کتابها نيز تکرار نماييد. و يا آن که کار مشابه اي را در تابلو اعلانات يا دفترچه اي ذکر کرده و دانش آموزان را ترغيب به مراجعه به آن در هفته هاي بعدي نماييد.
متون مربوط به اجراي نمايش تئاتر از سوي خواننده را از طريق آنلاين بيابيد و يا آنکه در کتاب ها و روزنامه ها به دنبال آن باشيد. سعي کنيد دانش آموزان مرکز و کانون توجه باشند و عشق و علاقه منديهاي اجرايي آنها را کشف نماييد. لذت آن ها را براي ستاره بودن بيابيد اين امر موجب مي شود که خواندن براي آنها جذابتر و جالبتر گردد.
گفتگو در مورد کتابها، بلندخواني و اجراي نمايش ا را همراه با شيوه داستان گويي خود، متنوع کنيد. يک افسانه و داستان ملي جذاب را ياد بگيريد و خوانندگان خود را به خواندن و شنيدن اين داستان ها دعوت و تشويق نماييد. از آنها بخواهيد آن چه در ذهن خود دارند، پس از شنيدن داستان از سوي شما، به صورت نقاشي ترسيم کنند. به آنها بياموزيد که چگونه داستاني را بازگو کنيد و هنگامي که آنها آماده اجراي داستان مي باشند شنوندگاني را برايشان فراهم کنيد.
پادشاهان و ملکه هاي نمايشي
از عروسک ها براي اجراي داستان ها، براي معرفي يک مطلب علمي، با موضوع تاريخي و به عنوان سمبل و نشانه يک موضوع و مفهوم استفاده نماييد. امسال برنامه جالبي براي آشپزي در مدرسه داريم و من با استفاده از يک عروسک، که آن را سرآشپز بوکي نام نهادم، اين برنامه را اجرا کردم، عروسکها ميتوانند به صورت تصوير ساده اي بر روي مشت دست با پاکتهاي بزرگ کاغذي و يا عروسکهاي حرفه اي باشند. آنها ميتوانند لطيفه ها و بندها را بازگو نمايند. شعر بخوانند و يا آنکه کودکان خجالتي را تشويق به مشارکت در خواندن آواز و يا ديگر کارهاي اجرايي نماييد. مجموعه ها و داستانهاي کلاس را جمع آوري کنيد (www.orientaltrading.com ) تا دانش آموزان در اجراي آن ها همراه شما باشند و با آن که مي توانيد آنها را تشويق به نوشتن و اجراي يک تئاتر عروسکي براساس کتابي دلخواه نماييد.
براي اجراي نمايش هاي خلاقانه، لزوماً نيازي به عروسک ها نداريد. تعدادي از دانش آموزان به کمک به «اجراي يک داستان» مشتاق مي باشند. به کودکان اجازه دهيد تا با هم در اجراي نمايش همکاري کرده و هنگامي که دو نفر با يکديگر همراه مي شوند، دريابيد که کودک خجالتي و در نمايش هاي دو نفره مشارکت مي کند و يا خير، گاهي شعري را همخواني کنند، اجراي ريتميک از آوازها داشته باشيد و با کلمه هاي خاص و ميمون هاي نمايشي به اجراهايتان جذابيت بدهيد.
از علاقه مندي هاي دانش آموزان به موسيقي با استفاده از آوازها در زمان اجراي نمايش و روايت داستان ها، بهره ببريد. تعدادي از اين آوازها عاشقانه و رمانتيک در اينترنت و سايت هاي خاص وجود دارد که مي توان بخش هاي خاص از آن را خريداري نمود. يک منبع جالب براي مطالب جذاب و شنيدني براي کودکان، جعبه جوک و لطيفه راب ربد است که شامل موضوعات انتخابي و راهنمايي هاي لازم براي ضبط موسيقي هاي کودکانه مي باشد.
گروه داراي تکنولوژي (فناوري)

درست هنگامي که شما تصور مي کنيد داراي اپک، پايگاه هاي داده و اطلاعات خاص و ابزارهاي لازم موجود را براي استفاده از فناوريها در مدرسه دارا مي باشند. صحبت از وب ? به ميان مي آيد . اين مورد حالت ارتقا و پيشرفتي از آنچه داريم نمي باشد؛ بلکه انقلابي ناميده ميشود که وب ? آن را سبب شده است. وب? کاربردهايي همچون پيشگويي ها، تصورات و خيال، شبکه هاي اجتماعي، آر،اس،اس. وبلاگها و سايت هاي دريافت و ارسال فايل هاي ويديويي و حتي محيطهاي سه بعدي آنلاين همانند teen second life.Second life را فراهم ميآورد. استفاده از اين ابزارها گاهي در کلاسها بسيار مشکل ميباشد. ولي براي نسل ديجيتالي کلاسهاي ما، لزوم کاربري آنها را اجتناب ناپذير ميسازد. اين همان نکتهاي است که من آن را در کنار فناوري ساختاري و معلمان و دانش آموزان آگاه و توانا فرا مي دهم.
هرچند من آگاهي چنداني از تکنولژي آر.اس. اس. ندارم اما اجزاي ديجيتالي از نسخههاي صوتي و ويديويي وجود دارد که تمايل من را به استفاده از موارد جديد چندين برابر ميکند. اغلب دانش آموزان نيز از آنچه بزرگترها تمايل به دانستن آن دارند. استقبال مي کنند و علاقمند به اين مطلب هستند که چگونه از کاربريهاي جديد تکنولوژي استفاده کنند و ارتباط آن را با دانسته ها و مطالب قبلي شان بيابند.
پسران و کتابها
دقت و درک دانش آموزان پسر نياز به توجه ويژهاي دارد. دقت کنيد آنها را آن گونه که مارک آرنسن تحت عنوان «دختران ناقص و شکست خورده» مي نامد. درنظر نگيريد. در پسرها نيازها، علايق و حتي روند مطالعاتي در مغز آنها در هنگام خواندن متفاوت مي باشد. خود من در مورد چشم پوشي از اهميت ايجاد کتابخانه مورد علاقه و مورد توجه هر دو جنس (دختر و پسر) متنفر هستم.
براي هفته کتاب کودکان من به دانش آموزان يک راهنما با موضوع مشخص کردن پنج کتاب مورد علاقه معلمان دادم من از معلمان در حالي عکس گرفتم که آن کتاب ها را جهت عرضه در تابلو اعلانات در دست داشتند. تصور من بر اين است که اين کتاب ها از قفسه بيرون آمده و سبب ايجاد گفتمان ميان کودکان و معلمانشان مي شود. بيايد کمي به عقب برگرديم، زماني که يک پسر کلاس چهارمي هنگام جستجو براي نمايش کلاس از من پرسيد که: «همه اين ها خوبه ولي براي پسرها کتاب نداريد؟» من از حرف او متعجب شدم.
سليقه هاي جنسيتي
بدون درک و آگاهي از اين مطلب معلمان و کتابداران، کتاب هايي را معرفي مي کنند که شايد تنها «به دلايلي دخترانه» جالب و جذاب مي باشند. کتاب هايي با عناوين جذاب و پرکشش، با احساسات عميق با زباني زيبا که اغلب نيز داراي فهرست هايي از عناوين کتاب هاي با ارزش باشند.
تحقيقات نشان مي دهد چنين نوعي از کتاب ها مورد علاقه اغلب پسرها نمي باشند. آنها هيجان و تحرک، رشد شخصيت هاي کوچک،‌ طنز و خشونت، جنگ و جدل، ماشين هاي تندرو و غيرتخيلي خصوصاً همراه با عکس را ترجيح مي دهند. رو راست باشيد. اگر شما يک خانم هستيد و کودکي از شما در خصوص فدراسيون جهاني کشتي کتابي مي خواهد مجبور نيستيد او را مثلاً به سمت چيز بهتري همانند کتابي درباره کشتي هاي واقعي هدايت کنيد.من اعتراف ميکنم هنگامي که يکي از پسرها درباره کتابي جنگي از من پرسيد که «حاوي تسليحات نظامي و افراد مرده و جسدهاي واقعي باشد» شرمنده اش شدم. من تنها نيستم در مقاله نشريه اي بيان شده بود که «در بعضي از موارد معلمان زن به اين نتيجه ميرسند که فرهنگ متداول ميان پسرها آن است که عنصري نامطلوب و يا دست کم يک دشمن باشند. يعني دشمني که مدرسه بايد عليه آن اقدامات لازم را انجام دهد و از اين موضوع هم لذت ميبرند»
آگاهي اولين مرحله است
پسرها مقيد به خواندن و نوشتن همانند «يک مورد دخترانه» مي باشند. مادران نسبت به پدران علاقه بيشتري براي خواندن مطالب براي فرزندانشان دارند. معلمان مدارس ابتدايي و کتابداران و کارکنان کتابخانه هاي ابتدايي نيز بيشتر خانم مي باشند. براي رفع اين سوء تفاهم که پسران بايستي مثل يک دختر بخوانند، مدارس از روشهايي همچون بهره گيري از مردان در خواندن برنامه ها با صداي بلند، آوردن نويسندگان و نقاشان مرد و حمايت از پسران در خريد کتاب هاي مورد علاقه شان استفاده مي کنند. من با يشتر از ?? سال سابقه حرفه اي به همين مطالبي توجه دارم که شما و ديگر محققان دارند. به نکات کلي ذيل در هنگام گردآوري مطالب و طراحي دروس خود توجه کنيد:
?پسرها نسبت به دختران بيشتر تمايل به خواندن و مطالعه بيشتر براي کسب اطلاعات دارند تا کسب لذت بخصوص زماني که به سالهاي متوسطه و راهنمايي ميرسند.
?پسرها تمايل به خواندن روزنامه ها ، مجلات، داستانهاي کمدي و تصويري دارند.
?پسرها تمايل به خواندن مواردي در خصوص سرگرميها، ورزشها، هنرها و مطالبي دارند که با خود ميتوانند انجام دهندو با ديگران اجرا ميکنند.
?پسرها از داستان هاي طنز، حقايق کم اهميت، مخاطره آميز و داراي قتل و خونريزي لذت ميبرند.
?اغلب پسرها علاقهمند به جمع آوري اشياء هستند. بنابراين کتاب هاي مجموع هاي براي آنها همچون ديگر مجموعه ها و نوشته هاي آشناست.
?پسرها به تخيلات، واکنش فعال نشان مي دهند. آنها ترجيح مي دهند به شما بگويند که فلان شخص اين کار را انجام داده يا خود چه کاري را انجام دادهاند. يا اين که آن فرد چه احساسي دارد و يا فلان رويداد در او چه احساسي ايجاد مي کند.
?در مورد پسرها، اين گفته نويسنده که «بايد نشان داد. نه آن که گفت » به عنوان يک دستورالعمل مصداق پيدا مي کند بايد براي آن ها از فعاليت ها و عناصر بصري همراه با ساختارهاي شفاهي استفاده نمود.
مراحل گام به گام تغيير کتابخانه:
براساس مشاهدات و مطالب خوانده شده، کتابخانه خود را به شيوه هاي زير تغيير داده ام تا براي تمام خوانندگان محيطي دوستانه و شوق برانگيز ايجاد کند:
ايجاد جذابيت براي دانش آموزاني که تمايل به جمع آوري کلکسيون دارند. من از برچسب ها و نشانه اي فلزي به عنوان جايزه براي دانش آموزاني استفاده کردم که نيازهاي خواندني خود را تأمين مي کنند و يا از يک نويسنده مجموعه و با موضوع، ? کتاب را بخوانيد.
از صندوق نظرات و پيشنهادات براي دانش آموزاني استفاده نمودم که يا خود ميخواهند عنواني را پيشنهاد کنند يا از عناوين و داستانهاي توصيه شده توسط دوستانشان بهره ميگيرند.
قفسه اي جالب (با علامت WOW ) از کتاب هاي سفارشي دانش آموزان ايجاد گرديد. به معلمان نيز کتاب هايي با جلد داراي wow جهت ارائه به دانش آموزان داده شد تا در هنگام بازگرداندن کتاب ها از آن استفاده کنند.
صدها لوح و مطلب تصويري و غيرتصويري از ناشراني همانند استون آرچ خريداري شد.
مجموعه جديدي گردآوري شد که دانش آموزان را قادر به بررسي کتابها بر روي CD و يا نوارهاي شنيداري مي کرد. اين مجموعه جذاب و جالب شامل يک کتاب در قالب MP3 پلير است که بدور گردن آويخته ميشود و همانند يک MP3 پلير نيز مورد استفاده قرار ميگيرد.
نوارها و دي.وي.دي ها را که آموزگاران براي آموزش استفاده نمي کنند در دسترس ديگر دانش آموزان قرار دهيد. هر روز نبوغ خوانندگان موجب خرسندي بيشتر شما مي شود و اين ميل و رغبت را ايجاد مي کند تا به تعداد بيشتري از آنها دست يابيد. از يک فرد غيرانگليسي زبان گرفته تا کودکي با هر سطح و درجهاي از دانش و خواندن مطمئناً شما سايت ها و کتاب هايي را در اين زمينه ميتوانيد براي آنها بيابيد.
توانمندي هاي هوشي و ذهني دانش آموزان تان را علاوه در مهارت هاي زباني آنها درنظر بگيريد و فعاليت هايشان را براساس اين موارد برنامه ريزي نمائيد. بدين ترتيب شما مي توانيد با ايجاد علاقه و برانگيختن هوش منطقي، موسيقيايي و پويايي افراد غير خواننده، به آنها دسترسي پيدا کنيد. يعضي همان روش هايي که کمتر در کتابخانه ها مورد استفاده قرار ميگيرند.
نيازهاي خاص خوانندگان مرد خودتان را مورد توجه قرار دهيد. به ويژه اگر شما يک زن باشيد و از تنوع در رسوم و فرهنگ هاي گوناگون در مطالب خوادني و فعاليت ها استفاده کنيد. خواه در جمعيت دانش آموزي مدرسه شما انعکاس يافته باشد و يا خير.
اين فعاليت ها مطمئناً در آينده دانش آموزان منعکس مي گردد . دانش آموزاني که اکنون به آنها تدريس ميکنيم موسوم به نسل ديجيتالي هستند. آنها زندگي را بدون تلفن هاي همراه، کامپيوتر، آيفون ها، ارسال و دريافت پيام نمي شناسند. هرچند که مهارتهاي قديم يتر همچون بازگويي داستان و روايت آن، عروسک ها و خيمه شب بازي هنرهاي نمايشي نيز هنوز موجب تسهيل در فراگيري اين پيچيدگي هاي تکنولوژيکي مي شود. به آنها مهارت هاي خواندن و نوشتن را بياموزانيد که فردا به آن نياز دارند. بهترين آرزو در کليه حالات که هر روز براي آن کار مي کنيد رسيدن به آن چيزي است که خوانندگان شما ميخواهند.
منابع
Baxter,Kathleen,and Marcia Agness Kochel, Gotcha for Guys! Nonfiction Books to Get Boys Excited About Reading. Westport, CT : Libraries Unlimted, 2006.
Booth, David. Even Hockey Players Read: Boys, Literacy and Leaming. Markham, ON : Pembroke, 2002 .
Cole, Sonja and Brian kim . Bookwinks. (www.bookwink.com/02. grade- level- al).
Gurian, Michael and Kathy Stevens. The Minds of Boys. Saving our Sons From Falling Behind in School and Life. San Ftancisco: gossey – Bass,2005.
Keane,Nancy. Booktalks Quik and Simple.(www.nancykeane.com/boolks).
Scieszka,jon.Guys Read.(www.guysread.com)
Sullivan,Michael. Connection Boys with Books: what Libraries Can Do . Chicago: American. Library Association , 2003.
Books for Boys (www.Talestoldtall.com/BooksforBoysl).
University of Central Florida School of Filmand Digital Media . Digital Booktalk
(www. Digitalbooktalk.com/search/?browse=all)
Wilhelm,JeffreyD. “You Gotta BE the Book” : Teaching Engaged and Reflective Reading With Adolescents.New York:Teachers College Predd,1997.
_________________________________________________
1.Reid Rob. Childrens Jukebox: The Select Subject to Childrens Musical Recordings. 2nd Edition (ALA.2007)

برگردان:
لادن قزلي
منبع:
Miller , Pat 2008 . Is your Librar Kid- friendly?Library Media Connection 26(6)