رشد اجتماعي کودکان کم بينا ونابينا
هر کودکي به کمک حس بينايي و الگوپذيري، با ديگران ارتباط برقرارمي کند. کودکان کم بينا به سبب ناتواني هاي خود به آموزش مهارت هاي اجتماعي نيازمندند.
کودکان کم بينا و نابينا
کودکان کم بينا در مراکز آموزشي از ديدگاه آموزشي و اجتماعي با چالش هاي بزرگي رو به رو هستند و تلاش آن ها براي گذراندن دوره هاي آموزشي در کلاس هاي فراگير، بيشتر وقت ها به اندازه اي زياد است که نمي توانند زمان و فعاليت ويژه اي براي يادگيري و رشد رفتارهاي اجتماعي خود اختصاص دهند. حتي اگر اين کودکان در مدرسه هاي ويژه آموزش مي بينند، والدين و آموزگاران بايد به آن ها براي اجتماعي شدن و حضور در محيط هايي که بيشتر افراد آن بينا هستند، ياري کنند. آموزش مهارت هاي اجتماعي به کودکان نابينا و کم بينا، با آموزش به کودکان درخود مانده (اوتيستيک) يا داراي ديگر معلوليت ها تفاوت دارد، چون مشکل بزرگ اين کودکان کمبود اطلاعات درباره ي نشانه هاي ديداري رفتارهاي اجتماعي است. اما بيشتر افراد جامعه با پرهيز از برقراري ارتباط و گفت و گو با کودکان نابينا اين مشکل را دو چندان مي کنند.
آموزش رفتارهاي اجتماعي به دانش آموزان نابينا و کم بينا
مربيان و والدين بايد با الگو سازي رفتارهاي مناسب اجتماعي و تدارک فرصت هايي براي تمرين و يادگيري، مهارت هاي اجتماعي اين کودکان را تقويت کنند. براي نمونه، مربيان مي توانند روش يادگيري مشارکتي (کارگروهي، کمک اعضا به يکديگر و مسئوليت پذيري براي به پايان رساندن کار) را بخش هميشگي فعاليت هاي کلاس قرار دهند.
براي رشد مهارت هاي اجتماعي اين کودکان، فعاليت هاي کلاسي زير پيشنهاد مي شود:
- چند نفر از دانش آموزان را به عنوان راهنما با دانش آموز نابينا همراه کنيد. به افراد راهنما آموزش دهيد که الگوهاي رفتاري مناسبي را تکرار، و به هم گروهي خود براي تغيير برخي رفتارهاي ويژه ياري کنند. اين روابط بايد برپايه ي همکاري دو جانبه برنامه ريزي شود تا به احساس نياز و وابستگي نيانجامد. عضو نابينا مي تواند در کارهايي همچون انجام تکليف ها به هم گروهي خود کمک کند. گاهي تعويض راهنماها نيز سبب يادگيري رفتارهاي مختلف مي شود.
- از دانش آموزان بخواهيد پس از شنيدن گفت و گوي چند دوست نوجوان، در يک بحث گروهي راه هايي براي وارد شدن به اين گفت وگو در زمان مناسب را پيشنهاد دهند و آن ها را اجرا کنند. سپس از دانش آموز نابينا بخواهيد چند نقش متفاوت بازي کند.
-از دانش آموزان بخواهيد با بازي هايي مانند پانتوميم و خواندن آواز با حرکات مختلف، ارتباط بدون گفت و گو برقرار سازند. دانش آموزان نابينا که سن بالاتري دارند نيز مي توانند در گروه هاي نمايش و سرود شرکت کنند. افراد راهنما در گروه مي توانند با نشانه هاي شنيداري دوست شان رابراي انجام حرکت هاي مناسب بدن و چهره راهنمايي کنند.
- از همه ي دانش آموزان بينا و نابينا بخواهيد که پنج گونه از فعاليت هاي مورد علاقه شان در اوقات بيکاري را نام ببرند. پس از مقايسه ي فعاليت ها، در يک گفت و گوي کلاسي از دانش آموز نابينا بخواهيد فعاليت دلخواه خود و چگونگي يادگيري آن را توضيح دهد. سپس، افراد علاقه مند به يادگيري آن فعاليت را به همکاري با او فرا بخوانيد.
والدين مي توانند از روش هاي زير براي آموزش رفتارهاي اجتماعي به کودک نابينا يا کم بيناي خود بهره بگيرند:
- کودک کم بينا را تشويق کنيد به بررسي بخش هاي مختلف خانه، مدرسه و جامعه بپردازد و بر کار او نظارت داشته باشيد. اين کودک بايد در همه فعاليت ها شرکت کند و با کودکان عادي در موقعيت هاي مختلف ارتباط داشته باشد.
- بيان کودک را براي توصيف حس خود در حضورديگران، تقويت کنيد. کودک کم بينا بايد در گفت و گوها به خوبي از گنجينه ي واژگان خود بهره بگيرد.
- به کودک خودآموزش دهيد که چگونه به ديگران احترام بگذارد و با ادب باشد. با وجود دشواري درک بعضي موقعيت ها بدون ديدن آن ها، درباره ي اهميت همزيستي و همکاري با افراد جامعه با او حرف بزنيد و بر کارش نظارت داشته باشيد. اين کودک بايد در همه ي فعاليت ها شرکت کند.
- بهتر است پيش از قرار گرفتن در موقعيت ويژه، کارهاي لازم را با او به شکل نمايشي تمرين کنيد.
- از آن جا که حالت چهره در روابط اجتماعي بسيار مهم است، از کودک خود بخواهيد حالت هاي مختلف را در چهره اش نشان دهد و احساس خود را درباره ي آن ها بيان کند. با تفهيم اهميت اين حالت ها در روابط اجتماعي، براي استفاده ي مناسب از آن ها او را راهنمايي کنيد.
دانش آموزان کم بينا نيز مانند ديگر کودکان دوست دارند در جمع پذيرفته و در گروه ها عضو شوند و دوستاني داشته باشند. آموزش رفتارهاي اجتماعي به کودکان نابينا و کم بينا، با توجه به ويژگي هاي فردي در يادگيري، بايد در موقعيت هاي واقعي و با کمک ديگر دانش آموزان علاقه مند به همکاري در گروه، انجام شود.

برگردان:
زهرا جوادي
منبع:
http://www.brighthub.com