پرورش ميل به خواندن در خانه

نخستين تجربه‌هاي کتابخواني کودک در خانه شکل مي‌ گيرند و ماندگارترين تأثير را بر او به جاي مي ‌گذارند.
نيازي نيست صبر کنيد فرزندتان به ? يا ? سالگي برسد تا نخستين کتاب را در اختيار او قرار دهيد. به نظر روان شناسان، حتي در کوچولوهاي ? ماهه هم مي‌ توان علاقه به کتاب را پديد آورد. لازم نيست كتاب را بخوانيد، کافي است زمان مناسبي را صرف ورق زدن کتابي مصور به همراه کودک و تعريف داستان و شرح تصاوير آن سپري کنيد.
در يک پژوهش، نتايج جالبي درباره‌ ي تأثير کتابخواني بر جنين به دست آمده است. در اين پژوهش، مادري باردار کتابي را بارها در موقعيت‌ هاي مختلف براي جنين ? ماهه‌ ي خود خواند. پس از تولد نوزاد مشاهده شد که خواندن همان کتاب از سوي مادر يا حتي افراد ديگر، به روشني سبب آرام شدن آهنگ تپش قلب و شير خوردن کودک مي شود.
يکي از مؤثرترين روش ‌ها براي آموزش مهارت‌ هاي کتابخواني به کودکان، اين است که در خانه محيطي فراهم سازيم که آنها را به کتاب‌ خواني تشويق کند.
در زير پيشنهاد هايي براي تشويق کودکان به خواندن ارائه شده است:
براي شكوفايي ذوق كتاب خواني در كودكان، بايد نشان دهيد كه خودتان به كتاب و مطالعه علاقه داريد. حتي اگر کتابي در دسترس نداريد، روزنامه و مجله بخوانيد. با علاقه کتاب بخوانيد و سعي کنيد الگوي خوبي براي فرزندانتان باشيد. اگر شما بيش از اندازه تلويزيون تماشا کنيد، نمي‌ توانيد انتظار داشته باشيد فرزندتان علاقه‌ اي به مطالعه نشان دهد.
داشتن کتاب در خانه بسيار اهميت دارد، اما مهمتر از آن اين است که والدين براي استفاده‌ ي کودکان از اين کتاب‌ ها برنامه‌ريزي کنند. به نظر کارشناسان بهترين روش، اختصاص مکاني ويژه براي کتابخواني است.
اگر امكان اين كار وجود ندارد، حتي يک گوشه از اتاق هم مي تواند به کتابخانه يا مکان کتاب خواني اختصاص يابد. مهمترين مسئله اين است که کودک به اهميتي که شما به کتاب و کتابخواني مي‌ دهيد پي ببرد و حس کند. مي توانيم با استفاده از کوسن، صندلي، بالش و پشتي اين مکان را براي استفاده‌ ي کودکان راحت تر كنيم.
زمان مشخصي را تعيين کنيد که همه‌ ي اعضاي خانواده به اين مکان بيايند و با هم کتاب بخوانند. هر روز ?? دقيقه براي کتابخواني جمعي کافي است. در بيشتر خانواده‌ ها بهترين زمان كتاب خواني، پس از خوردن شام و شستن ظرف‌ هاست. در اين ?? دقيقه، خانواده‌ ها به جاي کتابخواني، مي توانند براي هم قصه بگويند يا درباره‌ ي کتاب‌ ها، شعرها و داستان ‌هاي دوران کودکي خود با هم گفت ‌و گو کنند. در واقع، زبان گفتاري پايه ‌اي محکم براي کتابخواني ايجاد مي‌ کند. اختصاص ?? دقيقه "زنگ کتاب" در هر روز در درجه ي اول اهميت و چگونگي برنامه در درجه ي دوم اهميت قرار دارد.
با توجه به امکانات خانواده، کتاب تهيه کنيد. بکوشيد بخشي از بودجه‌ ي ماهانه را به خريد کتاب اختصاص دهيد، حتي اگر در حد يک کتاب کوچک ارزان قيمت باشد که هر دو ماه يک بار توان خريدش را داريد.
همراه بردن فرزندتان به کتابخانه يا نزد کتابدار روش خوبي براي آشنا کردن وي با کتاب است. کودک در تلاش براي پيروي از الگوي پدر و مادر، با اشتياق بيشتري به خواندن روي مي‌ آورد. مي توانيد او را در کتابخانه‌ اي مناسب نيز عضو کنيد و گاه گاه براي خريد کتاب با خود به کتاب فروشي و نمايشگاه کتاب ببريد.
اگر کتابخانه‌ اي در خانه درست کرده‌ايد، يک قفسه ‌ي هرچند کوچک از آن را به فرزند خود اختصاص دهيد. به اين ترتيب، علاوه بر شاد کردن و احترام گذاشتن به فرزند تان، ارزش و اهميتي را که به کتاب‌ خواندن او مي‌ دهيد، به وي نشان مي دهيد. اين قفسه‌ ي کتاب، مانند خود کودک به سرعت رشد مي ‌کند و فرزند شما به تدريج، گنج‌ هاي خود را در آن گرد مي ‌آورد.
از هر فرصتي براي نشان دادن اهميت کتابخواني و سرگرم کننده بودن آن استفاده کنيد. مثلاً با هديه دادن کتاب، کارت عضويت کتابخانه، اشتراک مجله به کودک يا كتاب خواندن هنگام آشپزي.
فعاليت‌ هايي شاد و جالب در زمينه‌ ي خواندن ترتيب دهيد.
مي توانيد در خانه مسابقه ‌اي برگزار کنيد: هر يک از اعضاي خانواده کتابي بخوانند و در روز معيني براي ديگران بازگو کنند. بهترين راوي برنده خواهد بود.
يا همه‌ ي شرکت کنندگان، يک کتاب را بخوانند و در پايان هفته از يکديگر درباره‌ي آن بپرسند.
با همسايگان خود حرف بزنيد و قرار بگذاريد يک روز از هفته يا ماه را روز كتاب كودكان محله اعلام كنيد. کودکان مي توانند در اين روز درباره ‌ي کتاب ‌هاي مورد علاقه‌ ي خود و چيزهايي که در کتاب ‌ها برايشان جالب بوده است، گفت‌ و گو و تبادل تجربه کنند، تبادل کتاب داشته باشند، يا خود را به شکل شخصيت‌ هاي محبوبشان در داستان ‌ها درآورند و بازي کنند. مي‌ توانند باهم قرار بگذارند داستاني را بخوانند و هفته‌ي بعد، آن را به شکل نمايش براي پدر و مادرها اجرا کنند.
به همراه فرزندتان كتابي درست کنيد. عکس‌هاي مورد علاقه‌ ي او، تصاوير جالب مجله ‌ها، گل ‌ها و حيواناتي که از تکه‌ هاي پارچه بريده‌ ايد و آدمک ‌هاي کاغذي را در دفترچه اي کاغذي يا پارچه ‌اي بچسبانيد و نخستين کتاب مصور او را بسازيد. کودک با مشاركت در اين کار علاقه ‌اي دو چندان به کتاب خواهد يافت.
پيش از آن كه فرزندان شما خواندن بياموزند، براي او كتاب بخوانيد. خواندن کتاب بايد هر روز در زماني مشخص انجام شود. بهترين زمان براي خواندن کتاب شب‌ ها پيش از خواب کودک است. قوه ‌ي تخيل در اين زمان بهترين وضعيت را دارد و کودکان مي‌ توانند روز خود را با آرامش به پايان برسانند. خوب است اين کار براي کودک به عادت پيش از خواب تبديل شود. اما در طول روز هم اغلب پيش مي ‌آيد كه كودك مي‌ خواهد همان لحظه كتابي را برايش بخوانيد. در اين صورت اگر فرصت داريد، از پيشنهاد او استقبال کنيد. او را روي زانوي خود بنشانيد يا در حالي که در رختخواب دراز کشيده است کنار وي بنشينيد و برايش کتاب بخوانيد. به جز لذت گوش سپردن به داستان، اين تماس نزديک و شنيدن صداي شما، به فرزندتان آرامش‌ مي‌ دهد.
کتاب مناسب کودک کتابي است که والدين هم از خواندن آن لذت ببرند. آشکار است که هرکس علايق و نظرات خود را دارد، اما هنگام انتخاب کتاب براي کودک بايد به سليقه و علاقه‌ ي خود او بيشترين توجه را داشت. اغلب با مطالعه ي خلاصه ي كتاب مي ‌توانيد تصميم‌ گيري درستي انجام دهيد.
در هر حال بايد از زياده ‌روي پرهيز کرد. اگر بيش از اندازه بر خواندن پافشاري کنيد، ممکن است کودک پس بزند و واکنشي وارونه نشان دهد. هرگز نبايد کودکان را وادار به کتاب خواندن کرد. برخي از والدين بدون آن که مستقيماً بگويند، در عمل به گونه ‌اي اين احساس را در کودک خود پديد مي ‌آورند که تا خواندن ياد نگيرد، او را دوست نخواهند داشت. اين روش بسيار خطرناک است. هرگز نبايد از مطالعه به عنوان جريمه استفاده کرد. برعکس، مي‌ توان از آن به عنوان جايزه بهره برد. تنها در اين صورت است که کودکان با دنياي کتاب و کتابخواني به عنوان دنيايي زيبا و دوست داشتني آشنا خواهند شد.
منبع:
http://www.rif.org