راه هاي مطمئن جهت بهبود خواندن در كودكان مبتلا به اختلال كمبود توجه

دكتر متيو كروگر
چگونه مي توان مهارت هاي خواندن را در كودكان مبتلا به اختلال كمبود توجه/بيش فعالي (ADHD) يا كودكان ناتوان در يادگيري بهبود بخشيد.
وقتي شما مي خوانيد، كودك تان متن را دنبال مي كند. شنيدن كلمات به روشن شدن معاني آن ها كمك مي كند. در كلاس اول و دوم دبستان بيشتر كودكان خواندن را مي آموزند.
با شروع كلاس سوم، از آن ها انتظار مي رود كه بخوانند تا بياموزند. به عنوان مثال، ممكن است يكي از تكاليف درسي آن ها يافتن مطالبي براي پروژه پستانداران آبي از اينترنت يا پيدا كردن نقاط عطف متن يك داستان تخيلي باشد. با رفتن به كلاس بالاتر توانايي استخراج معاني از منابع نوشتاري - يادگيري مستقل- اهميت بيشتري مي يابد.
مهارت خواندن به توانايي سريع ادا كردن و تشخيص كلمه ها بستگي دارد كه ممكن است براي دانش آموزان داراي اختلال كمبود توجه/بيش فعالي (ADD/ADHD) يا اختلال يادگيري مشكل باشد. حتي پس از تسلط بر اصول خواندن، بسياري از كودكان داراي اختلال كمبود توجه/ بيش فعالي در فهم متون، برقراري ارتباط بين بخش هاي داستان، آنچه كه مي خوانند با آنچه كه تا به حال آموخته اند دچار مشكل هستند. خوشبختانه، مهارت ها و فنون روخواني قابل فراگيري هستند. كودكاني كه فنون خواندن را آموخته اند و در استفاده از آن ها راهنمايي شده اند، در حقيقت از چند فن قابل استفاده كمك مي گيرند.
براي كودك تان بخوانيد. توجه داشته باشيد كه حتي اگر كودك تان خود مي تواند بخواند، ولي بلند خواندن براي او داراي ارزشي نهفته است. مهارت هاي شنيداري يك كودك معمولاً از مهارت هاي خواندن او قوي تر است، بنابراين اگر هم چنان كه براي او مي خوانيد، كودك تان نيز در سكوت همراه شما بخواند مفاهيم را بهتر درك مي كند. با متن هاي كوتاه شروع كنيد و اگر كودك تان هم چنان تمركز دارد زمان خواندن را افزايش دهيد. كتاب هايي كه روي نوار كاست ضبط شده اند، به همراه متن كتاب، راهي ديگر براي همساز كردن خواندن و شنيدن است.
قوه تخيل او را نيز بكار گيريد. وقتي فرزندتان مي خواند يا گوش فرا مي دهد، او را تشويق كنيد كه رخدادهاي داستان را در ذهنش به صورت تصوير يا يك فيلم تجسم كند. بعد از خواندن چند صفحه از او بخواهيد تا آن را توصيف كند.
به او نشان دهيد كه كتاب ها متشكل از چه بخش هايي هستند. كتاب هاي درسي معمولاً بدين صورت تهيه شده اند كه نكات مهم را مشخص و خلاصه مي كنند. به فرزندتان نشان دهيد كه چگونه توجه به عنوان ها، جدول ها، سرفصل ها و نمونه پرسش ها مي توانند فكر او را سازمان دهي كنند و مطالب ارزشمند را در اختيار او قرار دهند. وقتي فرزندتان داستان مي خواند، به او بياموزيد كه به دنبال پنج سئوال اساسي بگردد: شخصيت هاي اصلي داستان چه كساني هستند، داستان كي و كجا رخ مي دهد، شخصيت هاي داستان با چه حوادثي روبه رو مي شوند و چرا اين گونه رفتار مي كنند. با اين كه مقاله هاي روزنامه ها و مجلات به سبك داستاني روايت نمي شوند، ولي اطلاعات مربوط به پنج سوال اساسي در پاراگراف اول يا دوم آشكار مي شود.
از او بخواهيد كه داستان را پيش بيني كند. وقتي همراه فرزندتان كتاب مي خوانيد، گه گاه دست نگه داشته و از او بپرسيد كه فكر مي كند چه اتفاقي خواهد افتاد. اين كار او را وادار مي كند تا هرآن چه كه تا آن موقع از شخصيت ها و داستان آموخته است – و اين كه يك داستان از چه بخش هايي تشكيل مي شود- را با هم تطبيق دهد و بقيه داستان را پيش بيني كند. به عنوان مثال اگر او يكي از مجموعه كتاب هاي هري پاتر را مي خواند، از او بپرسيد وقتي كه هري و دراكو مالفوي در مسابقه ي بعدي كوييديچ با يكديگر روبه رو مي شوند چه فكر مي كند. يا عقيده ي او را در اين مورد بپرسيد كه جي.كي.رولينك، نويسنده مجموعه هري پاتر، در كتاب بعدي چه خواهد نوشت. مهم نيست كه حدس هاي او درست از آب دربيايند: پرسيدن درمورد پيش بيني هايش، او را تشويق مي كند كه به آنچه كه مي خواند دقت كند و شما نيز مي توانيد ميزان درك او را بسنجيد.
به آن چه كه كودك تان مي خواند علاقه نشان دهيد. از او بخواهيد درباره كتاب يا فصلي كه به پايان رسانده برايتان بگويد. هدف اصلي داستان چه بود؟ شخصيت مورد علاقه او در داستان كه بود؟ آيا او از آن كتاب خوشش آمد يا خير؟ آيا اين كتاب او را به ياد كتابي كه قبلاً خوانده يا تجربه اي كه از قبل داشته انداخته است؟ اگر او فصلي از كتاب درسي را خوانده چه آموخته است و چگونه با چيزهايي كه در مدرسه آموخته است تطابق دارد؟ بيان آنچه كه خوانده است باعث مي شود كه او آنچه را كه آموخته درك كند. اگر فرزندتان نمي تواند خلاصه مطالب را به طور منسجم تهيه كند، خودتان كتاب را بخوانيد. او را در بحث مربوط به قسمت ها و شخصيت هاي مورد علاقه خود شركت دهيد و براي او توضيح دهيد كه چگونه بخش هاي مختلف داستان را به هم ربط داده ايد تا كل آن را بفهميد.
او را تشويق كنيد كه يادداشت بردارد. از كودكتان بخواهيد كه يك دفتر يادداشت يا كارت راهنما كنار دستش بگذارد تا همان طور كه مي خواند اطلاعات مهم را در آن بنويسد. يادداشت برداري به خواننده كمك مي كند كه مطالب را به درستي درك كند. اين كارت ها در زمان امتحان ها به ابزار با ارزشي تبديل مي شوند. اگر كتاب به كودك تان تعلق دارد، به او اجازه دهيد كه جزييات در پيوند را با مداد يا شبرنگ مشخص كند. اين فرصتي است كه به او نشان دهيد كه چگونه نكات مهم را بيرون بكشد. آيا كودك شما از طريق تصوير بهتر مي آموزد؟ به او كمك كنيد كه يك جدول با خانه هايي براي زمينه ي داستان، نام شخصيت ها، موضوع ها و رخدادهاي اصلي تهيه كند. نگاره اي تهيه كند كه شامل لغات كليدي، رنگ ها و نمادهايي باشد كه معاني و اطلاعات را نشان دهد.
دايره لغات او را گسترش دهيد. هرچه دايره واژه فرزندتان گسترده تر باشد، فهم مطالب او بيشتر است و كمتر كتابي را براي پرسيدن معني واژه اي زمين مي گذارد. اگر مي دانيد كه متني شامل واژه هاي نا آشناست، پيش از آغاز خواندن متن آن ها را برايش معني كنيد، يا از او بخواهيد معني آن ها را از فرهنگ لغت بيابد.
استعاره را براي او توضيح دهيد. كودكي كه دچار عدم يادگيري زبان است مي تواند بسيار لغوي فكر كند: خواندن اين كه شخصيت داستان "طوري به نظر مي رسيد كه انگار روح ديده است." او را مي ترساند. به فرزندتان كمك كنيد دريابد كه جمله اي كه خارج از مطلب به نظر مي رسد، يكي از انواع تشبيه و استعاره است. مي توانيد با کمک هم فهرستي از اصطلاحات و معاني آن ها تهيه كنيد.
به كودك تان بياموزيد كه معاني فرا متني را درك كند. به جمله اي كه شامل اطلاعات اضافي اند اشاره كنيد و از او بپرسيد كه چه چيز دستگيرش مي شود. او طبيعتاً بايد بفهمد كه عبارت "جورج به دليل دريافت بهترين جايزه در امتحان علوم براي بار دوم بسيار هيجان زده بود." بدين معني است كه جورج جايزه ي علوم را قبلاً يك بار برده است.
پيش زمينه اطلاعات او را گسترش دهيد. فهميدن موضوعاتي كه از پيش درباره شان مي دانيم آسان تر است. به كودك تان كمك كنيد مطالبي را براي خواندن انتخاب كند كه به آن علاقه مند است و او را تشويق كنيد تا با تجربه هايش، درك بهتري از كتاب پيدا كند.
يك گروه كتاب خواني ايجاد كنيد. اگر فرزندتان دوستاني دارد كه به كتاب هاي مشتركي علاقه مندند، آن ها را دور هم جمع كنيد تا در مورد چيزهايي كه خوانده اند بحث كنند يا در طرحي مانند تقليد فكاهي از يك داستان با يكديگر همكاري كنند.
وقتي كودك تان را با اين سري راهكارهاي تقويت قوه خواندن آشنا كرديد، از او بخواهيد كه آن هايي را كه مورد علاقه او هستند روي يك نشانه کتاب جداگانه بنويسد. او مي تواند از آن براي كتاب هاي مدرسه اش استفاده كند - انتخاب مناسب ترين راهكار براي هر متن - و از يك كارت يادآوري كننده ي دستي نيز براي نگه داشتن صفحه ي كتاب استفاده كند.
برگردان:
الهه زهره وندي
منبع:
http://www.additudemag.com