چرا کودکان ونوجوانان بايد زندگينامه بخوانند؟

عاطفه سلياني
خواندن زندگينامه هاي خود نوشت (اتوبيوگرافي) يا ديگر نوشت (بيوگرافي) براي آشنايي كودكان و نوجوانان با بزرگاني كه در جامعه ي پيرامون خود، كشورشان يا جهان تأثيرگذار بوده اند، از چند ديدگاه اهميت و ضرورت دارد:
يكي امكان الگوبرداري از تلاش ها و كوشش آن هاست براي رسيدن به هدف خود و جايگاهي كه اكنون نزد ديگران دارند.
ديگر آشنايي با برش هايي از تاريخ جامعه، ميهن شان يا جهان است كه اين شخصيت ها بر روند آن تأثير گذاشته اند.
سوم يافتن روزنه هايي است براي شناختن پيچيدگي هاي روان انسان.
چهارم رسيدن به اين نكته است كه همه ي اين شخصيت ها آدم هايي معمولي و عادي بوده اند يا هستند و مثل خود ما گوشت و پوست و استخوان داشته اند يا دارند، اما نبايد آن ها را به چشم قهرمان يا انساني استثنايي وغيرعادي نگريست.
تنها تلاش و كوشش و شجاعت و پايمردي و انسان دوستي، زندگي آن ها در لحظه هاي تاريخي سرنوشت ساز و مكان هايي كه در برهه هايي از تاريخ اهميت يافته اند، آن ها را به شخصيت هايي برجسته و نامدار تبديل كرده و امكان داده است تا مهر خود را بر پيشاني تاريخ جامعه و كشور خود و يا جهان بزنند.
آموزگار يا كتابدار مي تواند براي آشنايي با چنين شخصيت هايي:
چند زندگينامه از شخصيت هاي نامدار در گستره هاي گوناگون همچون آموزش وپرورش، تاريخ، هنر و ادبيات، علوم و . . . به كلاس ببرد و ميان اعضاي گروه هايي كه از پيش به منظور آشنايي با شخصيت هاي بزرگ تشكيل شده اند، پخش كند.
از اعضاي هر گروه بخواهد در مدت معيني كه با توافق همه ي گروه ها تعيين مي شود، زندگينامه را بخوانند و تصميم بگيرند چگونه مي خواهند ديگران را با اين زندگينامه و شخصيت آن آشنا كنند (اگر گروه ها از عنوان زندگينامه و شخصيت ديگر گروه ها بي خبر بمانند، هيجان و شور كار بيشتر مي شود).
پس از پايان مهلت معين براي خواندن زندگينامه، هر گروه بايد به شكلي كه در گروه تصميم گرفته شده است، كتاب و شخصيت را به ديگران معرفي كنند.(ممكن است برخي گروه ها، روشي در پيش گيرند كه از كتاب يا شخصيت نامي نبرند تا ديگر گروه ها نام كتاب يا شخصيت را حدس بزنند).
معرفي زندگينامه و شخصيت مي تواند به شكل روزنامه ي ديواري باشد.
از آن نمايشي اجرا شود كه در آن تا حد امكان صحنه ها و گفتارها، پوشاك و چهره ها سازگار با زمان و مكان موضوع باشند.
يكي از اعضاي گروه خود را به شكل شخصيت اصلي زندگينامه در آورد و درباره ي نقاط عطف زندگي خود سخن بگويد تا ديگران حدس بزنند او كيست؟ سپس زندگينامه اي كه گروه مطالعه كرده است و ويژگي هاي آن براي ديگران توضيح داده شود.
بهتر است دانش آموزان را راهنمايي كرد تا اگر درباره ي شخصيت مورد نظر زندگينامه هاي ديگري نوشته شده است نيز در كلاس براي آشنايي بيشتر دانش آموزان معرفي كنند.
پس از پايان كار همه ي گروه ها، دانش آموزان مي توانند درباره ي زندگينامه ها، ويژگي هاي آن ها شخصيت هايي كه از اين راه شناخته اند و نيز كار خود و ديگر گروه ها اظهار نظر كنند.
مي توان از دانش آموزان خواست شخصيتي را در پيرامون خود انتخاب كنند و زندگينامه ي كوتاهي به روشي كه خوانده و آموخته اند براي او بنويسند.
آموزگار يا كتابدار بايد به دانش آموزان توضيح دهد كه مي توانند براي هرچه بهتر شدن زندگينامه ي شخصيتي كه انتخاب كرده اند، از روش هايي همچون مصاحبه با او (در صورت دسترسي و زنده بودنش)، مصاحبه با خانواده اش (درصورت امكان) تهيه و گرد آوري عكس ها، بريده هاي جرايد، گفته ها، اظهارنظر ديگران درباره ي او، دستخط و . . . بهره بگيرند.
آموزگار يا كتابدار پس از خواندن اين زندگينامه ها و اصلاح اشتباهات احتمالي، آن ها را در كتابخانه مي گذارد تا ديگران نيز بخوانند.