لوله‌هاي، ساختماني و بهداشتي از سيمان - پنبه نسوز
چاپ چهارم

موسسه استاندارد و تحقيقات صنعتي ايران
موسسه استاندارد و تحقيقات صنعتي ايران تنها سازماني است در ايران كه بر طبق قانون ميتواند استاندارد رسمي فرآورده‏ها را تعيين و تدوين و اجراي آنها را با كسب موافقت شورايعالي استاندارد اجباري اعلام نمايد. وظايف و هدفهاي موسسه عبارتست از:
(تعيين، تدوين و نشر استانداردهاي ملي – انجام تحقيقات بمنظور تدوين استاندارد بالا بردن كيفيت كالاهاي داخلي، كمك به بهبود روشهاي توليد و افزايش كارائي صنايع در جهت خودكفائي كشور - ترويج استانداردهاي ملي – نظارت بر اجراي استانداردهاي اجباري – كنترل كيفي كالاهاي صادراتي مشمول استاندارد اجباري و جلوگيري از صدور كالاهاي نامرغوب بمنظور فراهم نمودن امكانات رقابت با كالاهاي مشابه خارجي و حفظ بازارهاي بين المللي كنترل كيفي كالاهاي وارداتي مشمول استاندارد اجباري بمنظور حمايت از مصرف كنندگان و توليدكنندگان داخلي و جلوگيري از ورود كالاهاي نامرغوب خارجي راهنمائي علمي و فني توليدكنندگان، توزيع كنندگان و مصرف كنندگان – مطالعه و تحقيق درباره روشهاي توليد، نگهداري، بسته بندي و ترابري كالاهاي مختلف – ترويج سيستم متريك و كاليبراسيون وسايل سنجش – آزمايش و تطبيق نمونه كالاها با استانداردهاي مربوط، اعلام مشخصات و اظهارنظر مقايسه اي و صدور گواهينامه هاي لازم).
موسسه استاندارد از اعضاء سازمان بين المللي استاندارد ميباشد و لذا در اجراي وظايف خود هم از آخرين پيشرفتهاي علمي و فني و صنعتي جهان استفاده مينمايد و هم شرايط كلي و نيازمنديهاي خاص كشور را مورد توجه قرار ميدهد.
اجراي استانداردهاي ملي ايران بنفع تمام مردم و اقتصاد كشور است و باعث افزايش صادرات و فروش داخلي و تأمين ايمني و بهداشت مصرف كنندگان و صرفه جوئي در وقت و هزينه‏ها و در نتيجه موجب افزايش درآمد ملي و رفاه عمومي و كاهش قيمتها ميشود.


كميسيون استاندارد
لوله‌هاي، ساختماني و بهداشتي از سيمان - پنبه نسوز

رئيس
شركت سهامي كارخانجاتمهندس مكانيكبلوچ - حيدر

اعضاء
شركت ملي نفت ايرانمهندس شيميبهبهاني - اميرحسين كيوان
شركت فارسيتمهندس شيميجلالي - اميرحسين
وزارت آباداني و مسكنمهندس راه و ساختمانخدابنده - مرضيه
مدير شركت ايرانيت داويدخانيان - هارميك
شركت سهامي ايرانيت رنارد - ژاك
سازمان برنامهمهندس مكانيكسهام لشگري - مهدي

دبير
موسسه استاندارد و تحقيقات صنعتي ايرانليسانس شيميسهراب - صفورا



فهرست مطالب

لوله‏هاي ساختماني و بهداشتي از سيمان ـ پنبه نسوز
دامنه كاربرد
لوله‏ها
اتصالها
نمونه‏گيري ـ بازرسي و پذيرش
پيوست الف
پيوست ب



بسمه تعالي
پيشگفتار
استاندارد لوله‏هاي ساختماني و بهداشتي از سيمان ـ پنبه نسوز كه بوسيله كميسيون فني استاندارد محصولات سيمان ـ پنبه نسوز زيرنظر كميته ملي ساختمان و تحت نظارت شوراي عالي استاندارد در مؤسسه استاندارد و تحقيقات صنعتي ايران تهيه و تدوين گرديده است به استناد ماده يك (( قانون مواد الحاقي به قانون تأسيس مؤسسه استاندارد و تحقيقات صنعتي ايران مصوب 24 آذر 1349)) بعنوان استاندارد رسمي ايران منتشر مي‏گردد .
براي حفظ همگامي و همآهنگي با پيشرفتهاي ملي و جهاني صنايع و علوم استانداردهاي ايران در مواقع لزوم و يا در فواصل معين مورد تجديدنظر قرار خواهند گرفت و هرگونه پيشنهادي كه براي اصلاح يا تكميل اين استانداردها برسد در هنگام تجديدنظر در كميسيون فني مربوط مورد توجه واقع خواهد شد .
بنابراين براي مراجعه به استانداردهاي ايران بايد همواره از آخرين چاپ و تجديدنظر آنها استفاده نمود .
در تهيه اين استاندارد سعي بر آن بوده است كه با توجه به نيازمنديهاي خاص ايران حتي‏المقدور ميان روشهاي معمول در اين كشور و استاندارد و روشهاي متداول در كشورهاي ديگر همآهنگي و همگامي ايجاد شود .
بنابراين با بررسي امكانات و مهارتهاي موجود و اجراي آزمايشهاي لازم استاندارد حاضر با استفاده از استاندارد زير تهيه گرديد :
سازمان بين‏المللي استاندارد شماره 391



لوله‏هاي ساختماني و بهداشتي از سيمان ـ پنبه نسوز
1 ـ دامنه كاربرد
در اين استاندارد شرايط توليد , ابعاد و آزمايشهاي لازم براي پذيرش لوله‏ها و اتصالي‏ها كه براي مصرف در ساختمانها مانند ناودان و وسايل بهداشتي و فاضلاب است در نظر گرفته مي‏شود .
2 ـ لوله‏ها
2-1- تركيب :
لوله‏ها بايد بي درز و از يك مخلوط كاملا همگن سيمان برابر استاندارد شماره 389 ايران ( ويژگيهاي سيمان پرتلند ) و الياف پنبه نسوز و آب ساخته شود و هيچگونه مواد خارجي كه موجبات خراب شدن بعدي لوله‏ها را فراهم سازد در اين مخلوط موجود نباشد .
2-2- انواع :
لوله‏ها دو نوع‏اند :
الف ـ لوله‏هاي سبك براي لوله‏هائيكه تحت فشار بكار نمي‏روند .
ب ـ لوله‏هاي سنگين : براي لوله‏هائيكه هنگام كار در معرض فشارهاي اتفاقي قرار مي‏گيرند . ممكن است نوع الف و ب از دو قسم باشند :
ـ لوله‏هاي باسر
ـ لوله‏هاي صاف
2-3- شكل ظاهري و تكميل :
سطح داخلي لوله‏ها بايد صاف و منظم باشد در صورت تقاضاي خريدار لوله‏ها را ممكن است با پوشش مناسبي از داخل يا خارج پوشاند .
2-4- خصوصيات
2-4-1- خصوصيات هندسي
2-4-1-1- قطر اسمي
قطر اسمي لوله‏ها با قطر داخلي لوله‏ها بدون در نظر گرفتن رواداري‏ها مطابق دارد .
وقتي كه در اين استاندارد ملي ساير قطرها پيش‏بيني شود قطرها بايد از اعداد مرجع رديف R10 1 مندرج در استاندارد بين‏المللي 2 شماره 3 انتخاب شود .
يادآوري 1: كاتالوگ سازنده بايد مبين ابعادي كه معمولا در كارخانه موجود است باشد .
2-4-1-2- كلفتي ( ضخامت )
كلفتي اسمي لوله‏ها بايد با آنچه در استانداردهاي ملي كشور موجود است مطابقت نمايد در صورتيكه چنين استانداردي تهيه نشده باشد بايد مطابق مختصات مندرج در كاتالوگ توليد كننده باشد .
ضخامت واقعي بهر حال نبايد از جدول زير كمتر باشد :
2-4-1-3- طول :
طول اسمي لوله‏ها بدون در نظر گرفتن رواداري يعني طول اندازه گرفته شده بين دو انتهاي لوله‏هاي صاف و يا طول مفيد براي لوله‏هاي با سر ( بالاله ) مي‏باشد . طولهاي اسمي و يا مفيد لوله‏ها بقرار زير است :
مترمترمترمترمترمتر
5/004/003/002/001/000/50



2-4-1-4- رواداري در ابعاد :
الف : در مورد قطر داخلي لوله‏ها و سر لوله‏ها ( بيضي شكل بودن لوله ) تغييرات قطري O كه با نسبت قطر واقعي Dr ( مينيمم يا ماكزيمم قطر داخلي لوله‏ها يا سر لوله‏ها كه در مقطع معيني اندازه‏گيري شده است ) و قطر اسمي Dt ـ ( قطر داخلي لوله‏ها و يا سرها ) به وسيله فرمول زير بيان مي‏شود :

ب ـ در مورد ضخامت اسمي :
ـ براي قطر اسمي كمتر يا معادل با 125 ميليمتر
اختلاف در جهت اضافي ضخامت 1/5 + ميليمتر
اختلاف در جهت كسري ضخامت 1- ميليمتر
ـ براي قطرهاي اسمي بيشتر يا معادل با 150 ميليمتر
اختلاف در جهت اضافي ضخامت 2 + ميليمتر
اختلاف در جهت كسري ضخامت 1/5- ميليمتر
ج ـ در مورد طول اسمي :
اختلاف در جهت اضافي طول 10+ ميليمتر
اختلاف در جهت كسري طول 10- ميليمتر
2-4-2- خصوصيات فيزيكي :
با انجام آزمايش مندرج در بند 2-5-1- ( آزمايش اجباري ) هيچگونه شكاف , يا تعرق آشكار در سطح خارجي لوله‏ها نبايد ديده شود .
2-4-3- خصوصيات مكانيكي
2-4-3-1- آزمايش تركيدن ـ با انجام آزمايش مندرج در بند 2-5-2- ( آزمايش اجباري ) مقدار حداقل خستگي تركيدن لوله‏ها بقرار زير است :
الف ـ لوله‏هاي از نوع الف 100 كيلوگرم نيرو بر سانتيمترمربع .
ب ـ لوله‏هاي از نوع ب ـ 130 كيلوگرم نيرو بر سانتيمترمربع .
2-4-3-2- آزمايش خرد شدن ـ با انجام آزمايش مندرج در بند 2-5-3- ( آزمايش اختياري ) مقدار حداقل خستگي خرد شدن لوله‏ها بقرار زير است :
الف ـ لوله‏هاي از نوع الف 225 كيلوگرم نيرو بر سانتيمترمربع .
ب ـ لوله‏هاي از نوع ب 295 كيلوگرم نيرو بر سانتيمترمربع .
2-4-3-3- خمش ـ با انجام آزمايش مندرج در بند 2-5-4 ( آزمايش اختياري ) مقدار حداقل خستگي خمش لوله‏ها بقرار زير است :
الف ـ لوله‏هاي از نوع الف 150 كيلوگرم نيرو بر سانتيمترمربع .
ب ـ لوله‏هاي از نوع ب 165 كيلوگرم نيرو بر سانتيمترمربع .
يادآوري 2 ـ آزمايش خمش طولي با در نظر گرفتن امكانات و همچنين حالت خستگيهاي خمشي فقط براي لوله‏هائي بقطر 150 سانتيمتر و كمتر خواسته شود .
2-5- آزمايشها :
آزمايشهاي پذيرش در كارخانه سازنده بايد روي لوله‏ها و قطعات مورد آزمايش كه از لوله‏ها بريده شده است ( و سازنده تضمين آماده بودن آن را مي‏نمايد ) انجام گردد .
الف ـ آزمايشهاي اجباري :
1 ـ فشار هيدروليكي داخلي براي آزمايش آب‏بندي ( روش مندرج در بند 2-5-1) ( به پيوست ب از نظر دفعات آزمايش مراجعه شود .)
2 ـ فشار هيدروليكي داخلي براي آزمايش تركيدن ( به روش مندرج در بند 2-5-2) ( پيوست ب از نظر دفعات آزمايش مراجعه شود .)
3 ـ آزمايش خرد كردن عرضي لوله ( روش مندرج در بند 2-5-3 پيوست ب از نظر دفعات آزمايش ديده شود .)
4 ـ آزمايش خمش در طول لوله ( روش مندرج در بند 2-5-4- پيوست ب از نظر دفعات آزمايش ديده مي‏شود
يادآوري 3 ـ قطعات مورد احتياج براي آزمايشها بايد از يك لوله انتخاب شود به شرطي كه طول آن باندازه كافي باشد .
2-5-1- فشار هيدروليكي داخلي براي آزمايش آب‏بندي لوله‏ها ـ اين آزمايشها روي تمام لوله انجام مي‏گيرد و اگر لوله با سر باشد سر لوله نيز جزو آزمايش خواهد بود . لوله را در يك پرس آبي ( پرس هيدروليكي ) قرار داده و سر لوله را بايد با وسائل مناسبي آب‏بندي كرد تا حتي‏المقدور از هرگونه فشار محوري جلوگيري شود بطوريكه لوله از هر جهت آزاد باشد فشار داخلي لوله‏ها را بايد به وسيله فشارسنج ( مانومتر ) مدرج بدون عيب و نقص اندازه‏گيري كرد , فشار آب داخلي لوله‏ها تدريجا تا 1 كيلوگرم نيرو بر سانتيمترمربع در نوع الف و تا 2/5 كيلوگرم نيرو بر سانتيمترمربع در نوع ب افزايش داده مي‏شود , فشار براي مدت حداقل 30 ثانيه ثابت نگاه داشته مي‏شود تا اطمينان حاصل گردد افتي وجود ندارد و يا سطح خارجي و لوله‏ها عرق قابل رويت نداشته است .
2-5-2- آزمايش تركيدن با فشار هيدروليكي داخلي :
يك قطعه لوله كه طول آن كمتر از 50 سانتيمتر نباشد از ته لوله جدا نموده و به مدت 48 ساعت در آب مي‏گذارند سپس آن را با دستگاهي كه بر اساس نحوه اتصال عملي نصب لوله در كار مي‏باشد قرار مي‏دهند بنحويكه فشار محوري به قطعه لوله وارد نشود و فاصله بين دو محور حلقه‏هاي آب‏بندي از 45 سانتيمتر كمتر نباشد , قطعه مورد آزمايش را تحت فشار قرار مي‏دهند , و فشار آن را تدريجا و به طور يكنواخت تا نقطه تركيدن افزايش مي‏دهند ميزان ازدياد فشار يك تا دو كيلوگرم نيرو بر سانتيمترمربع در ثانيه مي‏باشد .
واحد خستگي تركيدن لوله Rt كه به صورت كيلوگرم نيرو بر سانتيمترمربع تعريف شده با فرمول زير نمايش داده مي‏شود .

مقدار خستگي فشار خرد كردن عرضي Rt نبايد كمتر از ارقام زير باشد .
الف : لوله‏هاي نوع الف 100 كيلوگرم نيرو بر سانتيمترمربع
ب : لوله‏هاي نوع ب 130 كيلوگرم نيرو بر سانتيمترمربع
2-5-3- آزمايش خرد كردن عرض لوله :
اين آزمايش روي يك قطعه لوله به طول 20 سانتيمتر كه به مدت 48 ساعت در آب گذرانده شود انجام مي‏گيرد . قطعات نمد و يا فيبريوم كه ضخامت آنها بيشتر از يك سانتيمتر نباشد بين صفحات پرس و لوله مورد آزمايش قرار مي‏دهند نيروي وارده از دستگاه پرس به قطعه لوله مورد آزمايش تدريجا اضافه مي‏شود بطوريكه ازدياد خستگي تا نقطه شكست با شدت 10 تا 20 كيلوگرم نيرو بر سانتيمترمربع در ثانيه تجاوز ننمايد .
واحد فشار خرد كردن عرضي لوله كه بر حسب كيلوگرم نيرو بر سانتيمترمربع است با فرمول زير نمايش داده مي‏شود :

مقادير با همان واحدها حساب مي‏شود .
واحد خستگي خرد كردن عرضي Re نبايد كمتر از ارقام زير باشد :
الف ـ براي لوله‏هاي نوع الف 225 كيلوگرم نيرو بر سانتيمترمربع
ب ـ لوله‏هاي از نوع ب 295 كيلوگرم نيرو بر سانتيمترمربع .
5-2-4- آزمايش خمش طولي
آزمايش خمش طولي با در نظر گرفتن امكانات عملي انجام آزمايش و همچنين حالت خستگي‏هاي خمشي فقط براي لوله‏هاي بقطر 150 سانتيمتر و كمتر درخواست مي‏شود . آزمايش روي لوله كامل و يا قطع نمونه مورد آزمايش كه طول آن 2/20 متر باشد و براي مدت 48 ساعت در آب گذاشته شده باشد انجام مي‏گيرد .
نمونه مورد آزمايش را روي دو تكيه‏گاه آهني قرار دهيد هر يك از تكيه‏گاههاي آهني بايد داراي شكل V و زاويه داخلي 120 درجه و سطحي به پهناي 5 سانتيمتر در قسمت تماس با لوله باشد . اين تكيه گاه‏ها به طور آزاد مي‏توانند در سطح خمش در روي دو محور افقي كه در فاصله دو متري از يكديگر قرار دارند نوسان كنند .
در وسط فاصله دو تكيه‏گاه به وسيله يك بالشتك فلزي كه داراي همان شكل تكيه‏گاه است ولي پهناي آن 10 سانتيمتر مي‏باشد روي لوله بارگذاري شده و قطعات نمد و يا فيبر نرم كه ضخامتش بيش از يك متر نباشد بين تكيه‏گاهها و لوله و همچنين بين بالشتك و لوله قرار داده مي‏شود بار وارده تدريجا تا نقطه شكست لوله اضافه مي‏شود بنحويكه اضافه شدن خستگي‏ها به ميزاني در حدود 8 كيلوگرم نيرو بر سانتيمترمربع در ثانيه باشد واحد خستگي خمش طولي Rf بر حسب كيلوگرم نيرو بر سانتيمترمربع و با فرمول زير نمايش داده مي‏شود :

ـ بار شكستن بر حسب كيلوگرم نيرو
ـ فاصله بين تكيه‏گاهها بر حسب سانتيمتر
ـ قطر واقعي داخلي بر حسب سانتيمتر
ـ ضخامت واقعي لوله در مقطع شكسته شده بر حسب سانتيمتر
( ضخامت , ميانگين سه اندازه‏گيري است كه در طول ترگ گرفته مي‏شود ).
يادآوري 5: مقدار Rf ممكن است از فرمول زير بدست آيد .
واحد خستگي شكستن طولي Rf نبايد كمتر از ارقام زير باشد :
الف ـ براي لوله‏هاي نوع الف 150 كيلوگرم نيرو بر سانتيمترمربع
ب ـ لوله‏هاي از نوع ب 165 كيلوگرم نيرو بر سانتيمترمربع .
2-6- علامتگذاري :
مشخصات زير بايد روي كليه لوله‏ها به طور خوانا و ثابت درج گردد .
نام توليد كننده
كلمات " ساخت ايران "
تاريخ توليد
نوع لوله از حيث مصرف
طريقه علامتگذاري بايد طبق استانداردهاي ملي كشور انجام شود و در صورتيكه محصولات براي صدور بخارج از كشور باشد كلمات " ساخت ايران " بايد حتما روي كليه اجناس به لاتين نوشته شود .
3 ـ اتصالها
3-1- لوله‏هاي باسر ( بالاله )
كاتالوگ‏هاي سازنده بايد معين كند كه سر لوله با وضع و نوع كدام اتصال مناسب است .
3-1-1- مقطع طولي و قطر :
مقطع طولي و قطر سر لوله بايد طوري باشد كه با در نظر گرفتن رواداري روي ضخامت لوله ( بند 2 ـ 4 ـ 1 ـ ب ) و روي قسمت بيضي شكل ( بند 2 ـ 4 ـ 1 ـ 4 ـ الف ) يك فضاي مناسب حلقوي براي اتصال صحيح موجود باشد . در مورد اتصالهاي درزدار و يا ريختگي اين فاصله نبايد كمتر از 6 ميليمتر باشد .
3-1-2- ضخامت :
حد متوسط ضخامت واقعي سر لوله ( اين اتصال مربوط به اتصال سر لوله به لوله كه در كارخانه ساخته مي‏شود نيست ) با در نظر گرفتن شيارها , اگر شيارهائي موجود باشد بايد حداقل مساوي ضخامت دهانه لوله باشد . حد متوسط ضخامت به وسيله اندازه‏گيري سطح مقطع ديواره اتصال روي محور لوله و تنظيم كردن اين سطح بر عمق اتصال بدست مي‏آيد .
3-1-3- عمق :
عمق سر لوله يعني تفاوت بين طول كلي لوله و طول مؤثر لوله , بايد از روي نوع اتصالي كه بكار مي‏رود تعيين گردد , عمق سر لوله بايد طوري محاسبه شود كه فاصله‏اي برابر 5 ميليمتر بين ته سر لوله و ابتداي لوله صاف بعدي كه داخل سر لوله مي‏شود باقي بماند .
3-2- لوله‏هاي سر صاف
سر صاف لوله‏ها بايد طوري تكميل شود كه بتواند با اتصالهاي مورد نظر اتصال داده شود اين دستور براي لوله‏هائي كه كوتاه مي‏شود قابل اجرا است .
4 ـ نمونه‏گيري ـ بازرسي و پذيرش
در پيشنهاد و سفارش بايد تصريح شود كه تحويل جنس با آزمايش پذيرش و يا بدون آزمايش پذيرش است . در صورت عدم تصريح اين نكته در پيشنهاد چنانچه توافقهاي مربوط به تاريخ آزمايش يا نوع آزمايش اختياري بين سازنده و خريدار انجام شده باشد تحويل جنس با آزمايش پذيرش انجام مي‏شود در غير اين صورت جنس بدون آزمايش پذيرش تحويل مي‏گردد .
4-1- بازرسي اقلام محموله‏ها :
4-1-1- شرايط مربوط به ظاهرشكل كلي و تكميل (2-3) و خصوصيات هندسي (2-4-1) و علامتگذاري (2-6) لوله‏ها ممكن است بر روي هر قلم از محصولات تطبيق شود .
4-1-2- لوله‏هائي كه مطابق مشخصات نباشد هنگام انجام بازرسي هر قلم محموله (4-1-1) مي‏توان مردود شده تلقي كرد .
4-2- بازرسي به وسيله نمونه‏گيري :
4-2-1- مشخصاتي كه مربوط به خصوصيات فيزيكي (2-4-2) و خصوصيات مكانيك لوله‏ها مي‏باشد در صورت درخواست خريدار بايد به وسيله نمونه‏برداري تطبيق شود .
4-2-2- روشهاي مندرج در استاندارد نمونه‏برداري و بازرسي از محصولات سيمان پنبه نسوز شماره 629 ايران در اين مورد نيز قابل اجرا است .
هر واحد بازرسي بايد فقط شامل اقلام هم قطر و هم نوع باشد . تعداد حداقل و حداكثر بازرسي دسته‏ها بايد بين سازنده و خريدار مورد موافقت قرار گيرد در صورت نبودن چنين موافقتنامه‏اي تعداد شاخه‏هاي هر دسته بقرار زير خواهد بود .
براي اقطار 200 ميليمتر و كوچكتر حداكثر 800 حداقل 200 شاخه
براي اقطار بالاتر از 200 ميليمتر حداكثر 400 حداقل 100 شاخه
4-3- طول رواداري تجويل لوله‏هاي تحويلي بايد داراي طول اسمي مطابق بند 2-4-1-3- بر حسب حد روداري مشروحه در بند 2-4-1-4- باشد معهذا طول لوله‏هاي تهيه شده نبايد كمتر از طول سفارش شده باشد .
پيوست الف
الف ـ آزمايش كردن
الف -1- انجام آزمايشها :
آزمايشها بايد در يك تاريخ مقرر مورد موافقت طرفين انجام شود . خريدار بايد هنگام سفارش دادن يا لااقل دو هفته قبل از حمل لوله‏ها سازنده را از آزمايشهائي كه مي‏خواهد انجام شود مطلع سازد مگر آنكه بنحو ديگري توافق شده باشد .
الف -2- دسترسي بكارخانه :
خريدار بايد بتواند در زمان مناسبي به محل آزمايش و انبار فقط بخاطر بازرسي و آزمايش موادي كه سفارش كرده است دسترسي داشته باشد .
الف -3- هزينه آزمايش :
آزمايشهاي ذيل فقط بخرج فروشنده بايد انجام شود :
ـ آزمايشهاي اجباري
ـ آزمايشهاي اختياري كه در موقع سفارش كردن خواسته شود .
ـ آزمايشهاي اختياري كه پس از سفارش كردن خواسته شده و سبب رد شدن كالا گردد .
به وسيله توافق بين سازنده و خريدار آزمايشهاي ديگري نيز ممكن است به هزينه خريدار و در يك آزمايشگاه مستقل كه با توافق طرفين تعيين شده باشد انجام گيرد . نماينده خريدار مي‏تواند در حال انجام آزمايش حضور داشته باشد .
الف -4- بازرسي هر يك از اقلام محموله :
براي كم كردن مدت و هزينه عمليات , پذيرش بازرسي خصوصيات كه بايد در مورد هر قلم از محموله‏ها انجام گيرد مي‏تواند مطابق درخواست خريدار به وسيله بازرسي از طريق نمونه‏گيري انجام شود .
در اين مورد اگر نتايج بازرسي رضايتبخش نباشد سازنده مي‏تواند تقاضاي آزمايش صددرصد بر روي دسته‏هاي مردود شده را نمايد .
الف -5- مهلت آزمايش :
تمام آزمايشها بايد قبل از تحويل محموله و يا تا چهار هفته پس از تاريخ نمونه‏گيري انجام شود .
الف -6- پروانه سازنده :
الف -6-1- سفارشها با آزمايش‏پذيري
اگر خريدار يا نماينده او در تمام و يا بعضي از آزمايشها حاضر نباشد , سازنده بايد تعهدي به خريدار بسپارد كه آزمايش لوله‏هائي كه او در هنگام انجام آنها حضور نداشته است توام با موفقيت بوده است .
الف -7- پيش‏نويس سفارشها :
الف -7-1- نوع مايعي كه حمل مي‏شود :
بخاطر نيازمنديهاي خاصي ( بخصوص در مورد نوع اتصالها ) كه ممكن است در صورت حمل مايع مخصوصي مطرح گردد . لازم است كه نوع مايعي كه از لوله عبور مي‏كند قبلا باطلاع سازنده رسيده باشد در صورت لزوم شرايط آزمايش براي مقاومت در مقابل عوامل شيميائي بايد براي هر مورد موضوع دستورات فني مخصوصي باشد .
الف 7-2- طول :
بهتر است كه طول لوله را مطابق با شرايط نصب انجام داد .
پيوست ب
نمونه‏برداري و بازرسي بايد مطابق با استاندارد شماره 629 ايران " نمونه‏برداري و بازرسي از محصولات سيمان , پنبه‏نسوز " انجام گيرد .


1- ISO/R/3 - 1973 Preferred numbers series of preferred numbers
2- ISO/R/3 - 1973 Preferred numbers series of preferred numbers


ISLAMIC REPUBLIC OF IRAN
Institute of Standards and Industrial Research of Iran
ISIRI NUMBER
1166
Building and sanitary pipes in asbestos cement
4th Edition