مهدي موعود تجسم عيني معنويت ديني

دكتر علي شريعتمداري

آن چه ضرورت وجود مهدي موعود را مدلل مي سازد تحت عنوان هاي زير قابل بررسي است :

.1 نوميدي و ياس انسان از نتايج علم و تكنولوژي (فناوري );

.2 سودجويي و تامين منافع اقتصادي به عنوان انگيزه اساسي بيشتر زمامداران حاكم در جهان ;

.3 رسوخ و اشاعه ملي گرايي قوم گرايي قبيله گرايي و مانند اينها;

.4 ضعف اخلاقي و خودبيني به عنوان انگيزه اساسي در رفتار گروه كثيري از مردم جهان ;

.5 تزلزل مناسبات انساني در جامعه بشري ;

.6 گسترش ظلم و بي عدالتي در جامعه بشري ;

.7 توجه گروهي از انديشمندان به لزوم تقويت ارزش هاي معنوي ;

.8 حضور و ظهور مهدي نمايشگر الطاف الهي و نقش آفريدگار جهان در هدايت بشر است ;

بي ترديد مي توان دلايل ديگري نيز در اين زمينه ارائه داد.

بحث درباره هر يك از اين عوامل نياز به بررسي عميق و تاليف مقاله هاي متعدد دارد.

عامه مردم و بسياري از روشنفكران علم را تنها وسيله سعادت و خوش بختي انسان تلقي مي كرده اند. علم از نظر اين عده عامل نجات بخش و مهم ترين ارزش در حيات انسان و تنها عامل موثر در تامين نيازهاي اساسي آن و عامل اصلي رشد و تكامل انسان تلقي مي شود.

بايد ديد آيا علم خود به خود به تعبيري في نفسه از همه جهات تامين كننده سعادت و خوشبختي انسان هست

آيا در طول تاريخ حيات بشر و حتي در زمان حاضر علم مي تواند ضامن بقاي انسان باشد آيا علم در تحكيم مناسبات انساني نقش تعيين كننده اي دارد آيا علم و فعاليت علمي دانشمندان را به تحكيم ارزش هاي اخلاقي و معنوي ترغيب مي كند بي تفاوتي اكثر دانشمندان در برابر مسائل انساني كه در سطح جهان امري محسوس و مشهود است پاسخ به اين پرسش را با مشكل مواجه مي سازد.

آن چه در هيروشيما و جاهاي ديگر رخ داد نتايج وحشتناك پژوهش هاي علمي بوده . هم اكنون دولت آمريكا به سبب تفوق علمي مردم جهان را به حمله اتمي خود تهديد مي كند. يك دولت استعماري كه در روي كار آمدن زمامداران مستبد در سراسر جهان نقش روشن داشته و هم اكنون حامي اسرائيل و بسياري از زمامداران فاسد است به خاطر قدرت علمي حيات جهانيان را تهديد مي كند. گفتار بوش در چند ماه گذشته درباره حمله اتمي به روسيه چين كره شمالي عراق ليبي و ايران دليل اين نكته است .

بايد توجه داشت كه علم خود به خود عامل تهديد نيست اين زمامداران فاسد و زورگو هستند كه فيلسوفان و دانشمندان را به انحراف مي كشانند.

در عين حال دانشمندان اگر در زمينه اخلاقي و معنوي نيز رشد كرده باشند نه تنها خود طرف دار تحكيم ارزش هاي انساني و علاقه مند به حل مشكلات مردم از طريق علمي مي شوند بلكه در برابر زمامداران فاسد و زورگو نيز مقاومت مي كنند. در طول حيات بشر چه در گذشته و چه در زمان حال ما دانشمنداني مي شناسيم كه ضمن ارتقاي سطح علم در جهان به ارزش هاي معنوي و اخلاقي نيز پاي بند بوده كه افلاطون ارسطو دكارت كانت ويليام جيمز و وايتهد نمونه هايي از اين گونه دانشمندان اند.

سودجويي و تامين منافع اقتصادي به صورت يك انگيزه نيرومند در حيات فردي و جمعي درآمده است . مناسبات افراد با يك ديگر و روابط دولت ها براساس منافع اقتصادي پايه گذاري مي شود. همين امر سبب شده است كه فقر و محروميت مردم جهان حتي در كشورهاي پيشرفته از نظر دور بماند. در دنياي غرب نظام آزاد اقتصادي راه را براي سرمايه داران بزرگ هموار نموده است . تسلط سرمايه داران بر وسايل ارتباط و روي كار آوردن زمامداران مطيع گروه كثيري از مردم جهان را با فقر رو به رو ساخته است .

انگيزه سودجويي و پيروي زمامداران از سرمايه داران بزرگ فاصله هاي طبقاتي را گسترده تر نموده و اكثريت عظيمي از مردم جهان را در تنگناي اقتصادي قرار داده است . هم اكنون بي عدالتي حتي در جوامع به اصطلاح پيشرفته در زمينه هاي مختلف به چشم مي خورد. در اين شرايط است كه احياي ارزش هاي اسلامي ضرورت ظهور امام زمان را مدلل مي كند.

منع زراندوزي در اسلام

والذين يكنزون الذهب و الفضه و لا ينفقونها في سبيل الله فبشرهم بعذاب اليم ; 1 « و كساني كه طلا و نقره را جمع كرده و در راه خدا انفاق نمي كنند آن ها را به عذاب دردناك بشارت ده . »

و يسئلونك ماذا ينفقون قل العفو; 2 « و از تو مي پرسند چه چيزي انفاق كنند بگو آنچه زائد بر ضروريات است » .

برپا داشتن عدالت جز رسالت پيامبران و از ارزش هاي اساسي در اسلام است .

لقد ارسلنا رسلنا بالبينت و انزلنا معهم الكتب والميزان ليقوم الناس بالقسط و انزلنا الحديد فيه باس شديد و منفع للناس ; 3 « پيغمبران را با دلايل و نشانه هاي روشني اعزام داشتيم و كتاب و ميزان را به آن ها فرو فرستاديم تا مردم را به اقامه عدل ترغيب كنند و آهن را كه در آن سختي زيادي است و منافعي براي انسان در بردارد فرو فرستاديم تا اگر كسي به حقوق ديگران تجاوز نموده جلوي او را بگيرند » .

حمايت از مستضعفان در قرآن

و نريد ان نمن علي الذين استضعفوا في الارض و نجعلهم ائمه و نجعلهم الورثين . و نمكن لهم في الارض و نري فرعون و همن و جنودهما منهم ما كانوا يحذرون ; 4 « و اراده نموديم كه مستضعفان زمين را پيشوايان و وارثان قرار دهيم و به فرعون و هامان و سپاهيانشان آن چه را كه از آن ها داشتند نشان دهيم » .

يا ايهاالذين امنوا كونوا قومين لله شهدا بالقسط و لا يجر منكم شنئان قوم علي الا تعدلوا هو اقرب للتقوي و اتقوا الله ان الله خبير بما تعلمون ; 5 « اي آنان كه ايمان آورده ايد! در راه خدا پايدار باشيد و گواه عدالت باشيد . نبايد دشمني با گروهي شما را از عدالت بازدارد. عدل را رعايت كنيد; زيرا به تقوا نزديك تر است و در برابر اوامر خدا پرهيزكار باشيد; زيرا خدا از آن چه شما انجام مي دهيد آگاه است » .

ملي گرايي قوم گرايي قبيله گرايي جنس گرايي و وابستگي طبقاتي منشا مشكلات فراوان در جوامع بشري است . با اين كه از دموكراسي آزادي احترام به حقوق بشر فراوان بحث مي شود با اين حال بسياري از زمامداران كشورهاي به اصطلاح دموكرات تحت تاثير علائق ملي قومي قبيله اي و نژادي قرار دارند. در اين شرايط تاكيد اسلام بر فضيلت و تقوا به عنوان ارزش اساسي انسان و ملاك برتري انسان ها جلب نظر مي كند :

ياايهاالناس انا خلقنكم من ذكر و انثي و جعلنكم شعوبا و قبايل لتعارفوا ان اكرمكم عندالله اتقيكم ان الله عليم خبير; 6 « همانا گرامي ترين شما نزد خدا پرهيزگارترين شماست و خداوند دانا و آگاه است » .

اسلام نه تنها اصل همزيستي مسالمت آميز را توصيه مي كند بلكه از اين مرحله پا فراتر نهاده و ايجاد دوستي و محبت را با اقوام و ملل ديگر تشويق مي نمايد :

لا ينهكم الله عن الذين لم يقتلوكم في الدين و لم يخرجوكم من ديركم ان تبروهم و تقسطوا اليهم ان الله يحب المقسطين ; 7 « خدا شما را از دوستي با كساني كه در امر دين با شما جنگ نكردند و شما را از خانه هايتان بيرون نراندند بازنمي دارد چرا كه خداوند عدالت پيشگان را دوست دارد » .

در فرمان مالك اشتر حضرت علي عليه السلام وقتي مالك را به ابراز محبت و مهرباني نسبت به مردم فرمان مي دهد ميان مسلمانان كه به عنوان برادران ديني تعبير شده اند و افراد غيرمسلمان كه برادران نوعي يا آن هايي كه در خلقت با او يكسانند تفاوتي نمي گذارد.

با توجه به نقش علم و بي تفاوتي بسياري از دانشمندان تزلزل ارزش هاي اخلاقي و معنوي سودجويي و ترجيح منافع اقتصادي پايمال شدن حقوق بشر و گسترش بي عدالتي برخي صاحب نظران فقدان ارزش هاي معنوي را عامل اساسي در حيات كنوني جوامع بشري تلقي مي كنند. روي همين زمينه تقويت ايمان و ارزش هاي معنوي نيز در نوشته هاي برخي از انديشمندان مطرح شده است . اين امر دليل ديگري بر ظهور رهبري است كه در حوزه تربيت اسلامي و ديني پروش يافته و تجسمي از معنويت است و مي تواند نقش خداوند را در حل مشكلات كنوني جهان ظاهر سازد.

پاورقي :

.1 توبه (9 ) آيه .34

.2 بقره (2 ) آيه 319

.3 حديد (57 ) آيه .25

.4 قصص (28 ) آيه .5

.5 مائده (5 ) آيه .8

.6 حجرات (49 ) آيه .13

.7 ممتحنه (60 ) آيه .8