معرفي کتاب «غررالحکم و دررالکلم»
مؤلف:
عبدالواحد بن محمد تمیمی آمُدی (م 550 ق).
زندگینامه و اظهار نظرها:
وی از علمای بزرگوار شیعه و از محدثان والا مقام است که از احترام و اعتبار خاص در نزد علمای شیعه برخوردار بوده است. وی دارای اطلاعات گسترده ای در از علوم و منابع مختلف بوده و تسلط فراوانی بر علوم اسلامی داشته است.
شاگردان:
از جمله شاگردان وی عالم و محدث بزرگوار عالم تشیّع ابن شهرآشوب بوده است. او اجازه نقل روایت از عبدالواحد بن محمد آمُدی گرفته و یکی از اجازه های خود را اجازه نقل روایت کتاب غررالحکم ذکر کرده است.
تألیفات:
غررالحکم و دُرر الکلم، الحکم و الاحکام من کلام سید الأنام.
معرفی اجمالی کتاب:
مؤلف انگیزه خود را از نگارش این کتاب این گونه بیان می کند: «چون دیدم ابو عثمان کتابی در کلمات امیرالمؤمنین - علیه السلام - نوشته و در آن تنها صد کلمه از سخنان آن حضرت را نقل کرده است، بر آن شدم تا مجموعه ای از کلمات آن حضرت را جمع آوری نمایم؛ در حالی که اعتراف می کنم این مجموعه نیز قطره ای از دریای بی کران علوم آن حضرت است».
کتاب غررالحکم در ابتدا بر اساس حروف الفبا ترتیب داده شده و مبنای آن هم اولین حرف از اولین کلمه متن روایت بوده است. اما با توجه به مشکلات فراوانی که برای یافتن یک روایت در موضوع خاص وجود دارد، در چاپهای جدید نظم کتاب تغییر کرده و به جای ترتیب الفبایی، ترتیب موضوعی یافته است.
موضوعات کتاب عبارت اند از: 1. روایات اعتقادی؛ 2. روایات عبادی؛ 3. روایات اخلاقی؛ 4. روایات سیاسی؛ 5. روایات اقتصادی؛ 6. روایات اجتماعی.
هر موضوع نیز به فصلهای متعدد تقسیم شده و عنوانهای گوناگون براساس حروف الفبا برای آن در نظر گرفته شده تا دسترسی به روایات به راحتی انجام پذیرد. این کتاب از ارزش و اعتبار خاص برخوردار است. شخصیتهایی مانند ابن شهرآشوب، که شاگرد مؤلف بوده، اجازه روایت آن را از ایشان گرفته و علامه مجلسی نیز این کتاب را جزء مصادر بحارالانوار قرار داده است.
شروح و تعلیقات:
بهترین شرحی که تاکنون بر کتاب غررالحکم نوشته شده، از آقا جمال الدین خوانساری (ولادت: 1125 ق) است. این شرح در دو جلد نوشته شده و به فارسی است. از این کتاب ترجمه های متعددی نیز شده است.
وضعیت نشر:
این کتاب، همراه با ترجمه فارسی به وسیله حاج شیخ محمد علی انصاری قمی در قم و تهران بارها به چاپ رسیده است و از روی آن در بیروت نیز افست شده است.
محمد رضا ضميري- کتابشناسي تفصيلي مذاهب اسلامي, ص 375 - 376