شگفتيهاى درمان با گياهان دارويى
مجيد حاتمى
- فهرست -
مقدمه
فصل اول : آويشن (vulgaris thymus)
فصل دوم : بادرنجبويه (officinalis melissa)
فصل سوم : پياز (cepa allium)
فصل چهارم : جعفرى (petroselinum apium)
فصل پنجم : دار فلفل (longum piper)
فصل ششم : زبان گنجشك (excelsior fraxinus)
فصل هفتم : سيب (communis malus)
فصل هشتم : صبر زرد (vera aloe)
فصل نهم : غازياغى (chenopodium)
فصل دهم : قره قاط (myrtillus vaccinium)
فصل يازدهم : كاسنى (intybus cichorium)
******************
مقدمه
گى امروز ما كه بسيار متفاوت شده است و حتى براى درمان بيماريهاى بسيار جزئى نيز بـه پـزشـك مـراجـعـه مى كنيم اهميتى دو چندان يافته و ضرورت وجود آن بيش از هر دوره ديـگـر احـسـاس مـى شـود. ايـن رشـتـه عـلمـى كـه امـروزه بـا عـنـوانـهـاى فارماكوگنوزى (داروشـنـاسـى گـيـاهـى )، زيست شناسى گياهى پزشكى در اغلب دانشگاههاى معتبر جهان مورد تدريس قرار مى گيرد، رشته اى جديد نبوده و داراى سابقه اى كهن و ديرينه است . كشف خواص درمانى ميوه ها و گياهان و استفاده از آنها در درمان بيماريها امرى نيست كه تنها امـروزه بـه آن پـرداخـتـه شـده بـاشـد، بـلكـه از هـزاران سـال پـيـش كـه ديـد، عـلاوه بـر اسـتفاده از اين گياهان و ميوه ها به عنوان غذا، كم كم به بـرخى از خواص دارويى موجود در آنها نيز پى برد و از آنها براى كاهش درد و تسكين و تـخفيف بيمارى استفاده نمود . به عنوان مثال در كتب مذهبى مسيحيان مكررا، در مورد جو، دانه هـاى بـو داده ، عـسـل ، سـرشـيـر عـنـوان غـذاهاى ارزشمند صحبت شده است . قرآن يك سوره دربـاره زنـبـور عسل دارد . مصريان سير را همراه اجساد موميايى شده نگهدارى مى كردند و رومـيـهـا آن را به عنوان دارو در بيش از 50 بيمارى استفاده مى نمودند . اولين كشت سويا تـوسـط امپراطور چين در 300 سال قبل از ميلاد صورت گرفت و تقديس شد . با سابقه دارويـى از شـيـريـن بـيـان بـه حـدود بـيـش از 2500 سـال در اروپـاى غـربـى و خـاور دور بـر مـى گـردد و ايـن اهميت اين گياهان را به عنوان داروهـاى بـسـيـار مـؤ ثر و كم ضرر در رفع امراض و كاهش زمينه ابتلا به بيماريها مى رساند.
اسـاسـى بـشـر در عـصـر حـاضـر اين است كه شروع به استفاده وسيع از داروهاى وسيع شيميايى نموده و كمتر به داروهايى كه منشاء گياهى و صد در صد طبيعى دارند رو آورده اسـت و از يـك سو خود را مواجه با مشكل كمبود اين داروها و گرانى بيش از حد آنها نموده و از سـويـى ديـگـر از عـوارض ‍ وهـا كـه ممكن است بعدها آشكار شوند درامان نبوده و خود را درگـيـر بـسـيـارى از امـراض ديـگرى كه بعدها ممكن است شيوع پيدا كنند، كرده است . اين مـشكل بشر از يك سو معلول عدم آگاهى از اثرات جانبى داروهاى شيميايى و همچنين استفاده سـاده تـر، آسـانـتـر و اثـر بـخـشـى سـريـعـتـر ايـن قـبيل داروها است و از سويى ديگر معلول عدم آشنايى با روشهاى درمان طبيعى و گياهى و ناآگاهى از خواص درمانى گياهان دارويى و ميوه ها در درمان بيماريهاست .
ه روش مـدرن كـسـب سـلامـتـى در ايـن زمـان از قـلم انـداخـتـه اسـت ايـن اسـت كـه خـود مـا مـسـئول سـلامتى خودمان هستيم . بسيارى از بيماريها جزئى اغلب به علت رژيم نامناسب ، فقدان ورزش يا اتلاف انرژى و مصرف بى رويه و كورانه داروهاى شيميايى ، توسط خـود فـرد ايـجاد مى شود. داروهاى مدرن ممكن ارى را درمان كند، اما نمى تواند مشكلاتى را كـه خـودمـان بـه طـور دائم بـه وجـود مـى آوريـم ، حـل كـنـد. مـا در جهان مترقى امروزى به طبيعت پشت كرده ايم و خود را از مواهب طبيعى محروم سـاخـته ايم . ما دانش قديمى اجدادمان در درمان بيمارى ها را به كلى كنار نهاده و به جاى آن داروهـاى شـيـمـيـايـى و مـصـنـوعى را جايگزين كرده ايم كه ممكن است تاءثير مفيد آن در طول زمان ، هميشه هم تاييد نشود .
اهـمـيـت در ايـن راسـتـا اين است كه هيچ كس بهتر از خود فرد نمى تواند مراقب سلامتى خود بـاشـد. انـسـان مـى تـوانـد با كسب مقدارى دانش ، بيماريهاى ساده خود را بهتر از هر كس ديگر درمان كند. بنابراين توصيه مى شود كه جز مواردى جدى و مهم كه نياز به مراجعه پـزشـك وجـود دارد خـود شـخـص ، بـيـمـارى سـاده را بـا اسـتـفاده از گياهان دارويى و طبق روشهاى درمان طبيعى ، درمان كند.
گـيـاه دارويـى و مـيـوه پـرداخته شده و خواص آنها را به طور واضح تشريح مى كند، در واقـع هـمـيـن هـدف را دنـبـال كـرده و در آن سعى شده كه با تاكيد بسيار بر بيان خواص دارويـى و نـسخه هاى شفابخش آنها عموم مردم جامعه را در رسيدن به اين هدف بلند يارى رسـانـد . برخى از ويژگيهاى كه سبب تمايز اين كتاب از ساير كتب گياهان دارويى مى گردد به اين شرح است :
ويژگيهاى اين كتاب
دانستن اسامى مختلفى كه يك گياه در مناطق مختلف جغرافيايى داشته و دارد از جمله مواردى اسـت كـه مـى تواند به شناسايى آن گياه و سابقه و تاريخچه آن كمك شايانى نمايد. در ايـن قـسـمـت عـلاوه بـر بـيـان اسـامـى گـيـاه بـه زبـانهاى اصلى (فارسى ، عربى ، انـگـليـسـى ، لاتـيـن ، فـرانسه و آلمانى ) سعى شده از اسامى محلى گياه در مناطق مختلف كشور و همچنين اسامى گياه به زبانهاى آسياى جنوب شرقى و جنوبى نيز ياد شود .
2 - مشخصات كلى گياه : در اين قسمت سعى شده مشخصات فيزيكى و ظاهرى گياه ، طعم و مزه ، مناطق رشد گياه ، طبيعت (سرد و گرم ) آن ، تركيبات شيميايى و مواد و موثره گياه در درمان بيماريها، زمان رشد و تكثير گياه قسمتهاى مورد استفاده گياه بيان شود.
يـاه : آوردن بـيش از 210 نسخه از 11 گياه دارويى در اين بخش كمك زيادى به آشنا شـدن خـوانـنـده ايـن كـتـاب بـا اثرات درمانى اين گياه مى نمايد . در اين قسمت سعى شده مـقادير مصرف گياهان دارويى براى درمان بيماريها به شكلى نه كاملا دقيق بيان شود. بـسـيـارى از مـا مـمـكـن اسـت از وجـود خـواص دارويـى يـك گـيـاه آگـاه بـاشـيـم ولى بـه دليـل عـدم آشـنـايـى بـا چـگـونـگـى مصرف گياه و ندانستن مقادير مشخص مصرف آن گياه نتوانيم از اثرات دارويى گياه مورد استفاده بهره مند شويم .
و دارويـى گـيـاه : ذكـر حدود 195 فرآورده گياهى و دارويى در اين كتاب و بيان مواد لازم و روش تهيه هر يك از آنها از ديگر ويژگيهاى ممتاز اين كتاب است . هدف از آوردن اين بـخـش راهـنـمايى هاى عملى است كه شخص با خواندن اين كتاب و كمى تجربه مى تواند براى درمان بيماريهاى خود، آنرا هماهنگ سازد و توان لازم جهت تهيه اين نوع فرآورده هاى دارويى را براى رويارويى با بيماريها خود، شخصا بدست آورد.
گياهان دارويى و نـوشـيـدنى گياه : اين بخش كه در بين كتابهاى گياهان دارويى موجود در بازار بـخـش جـديـد و تـازه اى اسـت بـه مـعـرفى حدود 100 فرآورده غذايى و نوشيدنى از اين گـيـاهـان و مـيـوه هـا پـرداخـتـه و بـيـشـتـر اهـداف غـذا درمـانـى را دنـبـال مـى كـنـد . ايـن بـخـش بـا هـدف رواج روشـهاى درمان خانگى از طريق غذا كه صدها سـال قـدمت داشته و هنوز هم در اكثر جوامع دنيا رواج دارد و درمان آسانتر غذا به جاى دارو ايجاد شده و بيشتر سعى در اثبات سخن معروف بقراط حكيم كه گفته است : بگذاريد غذا داروى شما باشد و دارو غذايتان ، دارد .
در ايـن كـتـاب جـهـت دسترسى سريعتر و آسانتر به مطالب و محتوى كتاب 8 فهرست وجـود دارد . در فـهـرسـت كـلى مطالب به معرفى گياهان و خلاصه اى از خواص كلى اين گـيـاهـان همراه با شماره صفحه آنها در متن در كتاب اشاره شده است . در فهرست فرآورده هـاى گـيـاهـى و دارويـى بـه طـور مـنـظم گياهى و دارويى هر گياه و شماره صفحه آن در داخـل مـتـن كـتـاب بـطور يكجا آورده شده است . در فهرست فرآورده هاى غذايى و نوشيدنى گـيـاهـان نـيز به همين منوال نام و نوع فرآورده هاى غذايى و نوشيدنى هر گياه و شماره صـفـحـه آن در مـتـن بـه طـور يـكـجا قيد شده است . و از همه مهمتر در د 250 بيمارى تمام امـراضـى كـه بـا گـيـاهان موجود در اين كتاب درمان دارويى مى شوند به ترتيب حروف الفـبـا هـمـراه بـا شـمـاره صـفحه گياه يا گياهان مؤ ثر در درمان بيمارى مورد نظر ذكر گـرديـده اسـت . در قـسـمـت فـهـرسـت اسـامـى گـيـاه بـه زبـانـهـاى خـارجـى نـيـز اسامى كـل گـيـاهـان دارويـى كـتـاب بـه طـور يـكـجـا هـمـراه با زبانهاى اصلى ديگر ( عربى ، انگليسى ، لاتين ، فرانسه و آلمانى ) آورده شده است .
جـهـت آشـنـايى بيشتر با شكل گياه و اختصاصات آن و همچنين شناسايى آن ، سعى شده از تـصـاويـرى گويا و روشن از برخى آنها در داخل متن استفاده شود تا مخاطبان اين كتاب و علاقمندان به شناسايى گياهان بتوانند از اين مجموعه استفاده بيشترى ببرند.
ساير آثار قبلى مورد استفاده و استقبال شما هموطنان گرامى قرار گيرد و به اين وسيله توانسته باشم قدمى هر چند كوچك در راه معرفى اين گياهان و شناسايى خواص دارويى آنـها در درمان بيماريها و همچنين احياء هر چه بيشتر گياه درمانى در كشور عزيزمان ايران برداشته باشم .
جـهـت كـسـب اطـلاعات بيشتر در زمينه گياهان دارويى به آدرس اينجانب واقع در: اصفهان - ميدان قدس - خيابان شيخ طوسى غربى مقابل قرض الحسنه انصار المهدى (عج ) - كوچه قـائم - شـماره 59 - عطارى سنتى ميلاد مراجعه و يا با شماره تلفن 5561731 - 0311 تماس حاصل فرماييد .
سـيـن بـهـادر بـه جـهـت راهـنـمـايـى هـاى لازم در تـهـيـه اين كتاب ، امير حسين چوپانى به دليل طراحى زيبايى جلد كتاب ، ا. حاتمى ويراستار متن ، سركار خانم سميه خسروى به خـاطـر تـايپ و ويرايش كامپيوترى كتاب و همچنين كليه عزيزانى كه به نحوى در تهيه اين اثر مرا يارى و مساعدت نمودند، صميمانه تشكر و قدردانى مى نمايم .
مجيد حاتمى ورزنه
مرداد ماه 1381 اصفهان
فصل اول : آويشن vulgaris thymus
َََ
اسامى گوناگون آويشن
آويـشـن اسـت . در زبـان عـربى به صعتر معروف است . در برخى از زبانهاى خارجى با عـنـوان سـرپـوله نـيـز شـنـاخـته مى شود . دو نوع آويشن وجود دارد: آويشن كوهى و آويشن شيرازى در شيراز به كبك ليك و در همدان به آزربه معروف است . آذر روبه ، جلنجمون ، نـدغ ، اشـن ، آفـشـم ، آفشن ، آيشن ، ادشان ، ادشن ، اشمه ، اوشن ، آوجى ، حاشا، زروه ، زعـتـر، سـعـتـر، سـرپـوله ، سـوسـن بر، كاكله اوتى ، آس بويه ، حاشا برى ، صعتر الحـمير، سه سنبل ، سى سنبل ، گون گل و زعترو از اسامى ديگر اين گياه است كهليك يا كـكـليك اوتى اسم تركى آويشن است . آويشن در لهجه اصفهانى به آبشم و آوشم معروف است .
آويـشـن در زبـان لاتـين به vulgaris thymus، در زبان انگليسى به thyme، در زبان فرانسه به thym و در زبان آلمانى به thymian شهرت دارد .
آويشن در زبان هلندى به tijm wilde ، tijm kruipen، در زبان استونى به liivatee _ numm، در زبـان فـنـلانـدى بـه - ajuruoho kangas، در زبـان مـجـارسـتـانـى بـه kakukkfu mezei ، در زبـان ايـتـاليـايـى بـه serpillo، در زبـان نـروژى بـه kryptimiman، در زبـان اسـپـانـيـايـى به serpoleto، دى به backtimjan، در زبان عـربـى به zeeter sarar، در زبان چينى به hao ai، در زبان دانماركى به tijm، در زبـان اسـكـاتـلندى به righ an lus، در زبان ايسلندى به timjan، در زبان اندونزى به timi، در زبان ايتاليايى به timo، در زبان لهستانى به wlasciwy tymianek ، در زبـان پـرتـغال به timo tomilho و در زبان روسى به chebrts، timjan شهرت دارد .
گونه هاى مختلف آويشن
1 - گونه هاى مختلف تيموس thymus
1ـ1 - serpyllum thymus
2 - 1 - kotschyanus thymus
3 - 1 - vulgaris thymus
4 - 1 - eriophorus thymus
2 - گونه هاى مختلف زاتاريا zataria
1 - 2 - multiflora zataria
2 - 2 - bracteata zataria
3 - گونه هاى مختلف اريگانوم origanum
1 - 3 - .l vulgar origanum
4 - گونه هاى گياه nepeta
1 - 4 - staussi nepeta
گياه clinopodioids zizyphora
مشخصات كلى آويشن
پـايـا از تـيره نعناع كه انواع مختلف قسمتهاى مورد استفاده يعنى سرشاخه هاى گلدار آن بـه مـصـارف طـبـى و دارويى مى رسد. پرورش اين گياه ممكن است از طريق كاشت دانه يا تـقـسـيم ساقه هاى ريشه دار گياه مسن صورت گيرد. بوته آويشن به ارتفاع 10 - 30 سـانـتـى مـتـر و بـنـدرت خـوابـيـده اسـت . آويـشـن گـيـاهـى يـكـسـاله و عـلفـى بـوده و طـول بـرگـهـاى آن از 4 تا 10 ميليمتر متغير است . گلهاى آن به رنگ صورتى يا بنفش اسـت و زمان گل دادن آن بين خرداد تا مرداد است تمام بخشهاى اين گياه معطر بوده و داراى طبيعتى گرم است آويشن از خانواده لابياته است .
َََ
تركيبات شيميايى آويشن
در آويـشـن يـك اسـانـس بـه نـام تـيـمـول thymol وجـود دارد و نـيـز داراى كـارواكرول سيمن و ال پى نن و بورنئول استات مى باشد. به علاوه داراى اولئانوليك و ايـزمـر آن اورسـوريـك مـى باشد، و در تجزيه هاى ديگر اين گياه علاوه بر مواد فوق پارتيول نيز در آن تاييد شده است .
نسخه هاى شفابخش آويشن
1 - درمان نارسايى كبد با آويشن :
دمـكـرده آويشن در چند روز متوالى يا خوردن روزى يك قاشق مرباخورى از پودر آويشن كه با كمى عسل يا پودر نبات مخلوط شده باشد در رفع نارسايى و ضعف كبد مفيد و مؤ ثر اسـت . هـمـچنين جهت درمان نارسايى كبد و افزايش سرعت تحرك خون مى توانيد از ماليدن آب جـوشـانـده آويـشـن و سـپـس ‍ كـمـپـرس تـفـاله آن بـر روى سـينه ( در ناحيه كبد) بهره بگيريد.
2 - تسكين درد روماتيسم با آويشن
م دارويـى مـحـلول مركب آويشن اثر قابل توجهى در كاهش درد روماتيسم داشته و مصرف آن به كليه مبتلايان به آن بويژه افراد مسن و سالخورده توصيه و تجويز مى شود. طرز تـهـيـه مـحـلول مـركـب آويـشـن : جـهـت تـهـيـه مـحـلول مـركـب آويـشـن 5/0 مـثـقـال اسـانـس آويـشـن شـيـرازى را بـا 9 مـثـقـال اسـانـس آويـشـن كـوهـى و 75 مـثـقـال ( حـدود 350 گـرم )، جـوش شـيـريـن مـخـلوط كـرده در مـقـدارى الكـل حـل نـمـوده و خـوب بهم بزنيد، سپس آن را در آب وان حمام ريخته و مدتى در آن دراز بكشيد و اين عمل را تا چندين هفته (هفته اى دو بار ) تكرار كنيد.
3 - درمان اختلالات قاعدگى در زنان با آويشن :
و فـقدان قاعدگى شده اند و يا اينكه ترشحات مايع سفيد در آنها زياد شده است چنانچه هـر روز 5 تـا 6 فـنجان از دمكرده 15 تا 20 آويشن بخصوص آويشن شيرازى خشك در يك ليـتـر آب جـوش اسـتـفـاده كنند در معالجه آنها مفيد و مؤ ثر خواهد بود . همچنين براى كاهش دردهاى قاعدگى خانمها مى توانند از ضمادى كه از دانه آسياب شده آويشن تهيه مى شود و بصورت خارجى مصرف مى گردد بهره بگيرند.
َََ
4 - رفع كرم روده و انگل با آويشن
خوردن روزانه يك قاشق مرباخورى از پودر آويشن به مدت يك الى دو هفته در ريزاندن و نـابـود كـردن كـرمـهـاى روده مـفيد و موثر است . همچنين جهت اثر بخشى بيشتر مى توانيد پودر آويشن را با پودر انغوزه مخلوط كرده بصورت حبهايى در آورده و روزى يك حب آنرا ميل كنيد.
5 - معالجه آسم و تنگى نفس با آويشن
جهت درمان آسم و خروج خلط از سينه روزى يك فنجان دم كرده آويشن را با آب ليمو ترش و كـمـى شـكـر مـخـلوط كـرده خـوب بـهـم زده و مـيـل كـنـيـد و ايـن عـمـل را تـا بـهـبـودى ادامـه دهـيـد . هـمـچـنـيـن خـوردن آويـشـن پـخـتـه شـده بـا انـجـيـر در طول چند روز متوالى داروى مفيدى جهت تنگى نفس مى باشد.
6 - رفع بند آمدگى ادرار با آويشن
اسـتـفـاده مداوم آويشن پخته شده همراه با كمى آب كرفس ( آبى كه از جوشاندن برگ يا تـخم كرفس حاصل شدهب باشد يا از فشردن تازه له شده بدست آمده باشد ) . جهت رفع بند امدگى ادرار مفيد و مؤ ثر است .
َََ
7 - تصفيه كردن خون با آويشن
جـهـت رقـيـق كـردن خون و رفع غلظت بالاى آن 20 گرم آويشن را با 20 گرم عناب مخلوط كـرده و در ظـرفـى بـريـزيد . سپس 600 ميلى ليتر آب به آن اضافه كرده و بگذاريد خـوب خـيـس بـخـورد بعد آنرا در آفتاب گذاشته يا كمى حرارت دهيد تا به آن يك چهارم مقدار اوليه برسد و ميل كنيد.
8 - رفع لاغرى بدن با آويشن
افـرادى كـه داراى بـدنـى ضـعـيـف بـوده و از لاغـرى مـفـرط رنـج مى برند چنانچه مدتى صـبـحـانـه خـود را بـا نـان ، پـنـيـر و بـرگ و گـل آويـشـن تـازه اخـتـصـاص دهـنـد. و اين عمل را در طول 1 ماه متوالى ادامه دهند نتايج رضايت بخشى از آن خواهند ديد .
9 - رفع سفيدى چشم با آويشن
كـشـيـدن پـودر خـاكـسـتـر گـيـاه آويـشـن يـا پـودر بـرگ و گـل آويـشن در چشم جهت رفع سفيدى مفيد بوده و در صورت استفاده مداوم از آن موجب تقويت بينايى نيز مى گردد.
10 - رفع سنگينى گوش و ناشنوايى با آويشن
چـكـانـدن چـنـد قطره دمكرده غليظ آويشن ، روغن ، عصاره غليظ و يا عرق آويشن در گوش و تكرار آن در چند نوبت متوالى موجب رفع سنگينى و كرى گوش مى گردد.
11 - بـرگـردان نـاف بـيـرون آمـده كـودكـان بـه داخل با آويشن
استفاده از ضماد 15 گرم پودر آويشن با 15 گرم پودر سير زيره سبز يا سياه كه با كـمـى روغـن زيـتـون خـمـيـر شـده بـاشـد بـر نـاحـيـه نـاف اطـفـال سـبـب بـازگـردادن نـاف بـيـرون آمـده آنـهـا بـه داخل مى گردد.
12 - تسكين درد دندان با آويشن
افـرادى كـه از درد دنـدان رنـج مـى بـرنـد چـنـانـچـه نـصـف قـاشـق مـربـاخـورى بـرگ و گـل آويـشـن تـازه بـا يـك چـهـارم قـاشـق مرباخورى زيره و كمى سركه در دهان ريخته و مـضـمـضـه نمايند و به مدت چند دقيقه چيزى تناول ننمايند موجب تسكين درد دندان آنها مى گردد.
َََ
13 - درمان اختلالات عصبى با آويشن
ز چـاى گـيـاهـى آويشن سبب درمان گرفتاريهاى عصبى گرديده و به عنوان دارويى روح افـزا و آرامـش بخش مغز و اعصاب مصرف آن به كليه افرادى كه به نحوى به اختلالات عـصـبى دچارند توصيه مى شود . خوردن روزانه دو فنجان از چاى مركب آويشن در دو وعده صبح و عصر نيز بعنوان دارويى مقوى اعصاب مفيد و موثر است .
تـهـيـه چـاى مـركـب آويـشـن : دو مـثـقـال آويـشـن شـيـرازى را بـا يـك مـثـقـال بـابـونـه ، يـك مـثـقـال گـاوزبـان ، يـك مـثـقـال بـادرنـجـبـويـه و يـك مـثـقـال مـرزنـجـوش مـخـلوط كـرده در يك ليتر آب جوش ريخته و 12 دقيقه بگذاريد تا دم بـكـشـد، سـپـس مـوقـع مـصـرف آنـرا بـا كـمـى عـسـل يـا نـبـات شـيـريـن كـنـيـد و ميل نماييد.
14 - درمان برونشيت ، زكام و سرماخوردگى با آويشن
آويـشـن بـه عـلت داشـتـن خـاصـيـت ضد عفونى كننده و ضد خلط بعنوان دارويى موثر به شكل دم كرده يا بخور گياهى در درمان اختلالات تنفسى و ريوى بكار مى رود.
ن زكام بويژه در افراد بلغمى مزاج 10 گرم آويشن را با 10 گرم بابونه ، 10 گرم شـويـد و 10 گـرم مـغز ناخنك مخلوط كرده بجوشانيد و سر را با آب غليظ آن بشوييد . چكاندن آب جوشانده غليظ آويشن نيز در بينى در ضد عفونى كردن مجارى تنفسى و درمان سينوزيت و زكام مفيد است .
َََ
15 - درمان گريپ و حساسيت فصلى (آلرژى ) با آويشن :
ر آويشن به تنهايى يا همراه با كمى پودر مرزنجوش و پودر ريشه كندش در بينى موجب بـاز شـدن مـجـارى تـنـفـسـى و درمان گريپ مى گردد . همچنين استفاده از بخور آويشن به تـنـهـايـى يـا هـمـراه بـا كـمـى اسـطوخودوس ، تخم گشنيز، كاه جو و برگ مورد بعنوان دارويى مؤ ثر جهت درمان آلرژى توصيه مى شود.
16 - درمان ريزش مو با آويشن
آويـشـن بـعنوان يكى از گياهان مقوى پياز مو به تنهايى يا بصورت تركيب با داروهاى ديـگـر بـصـورت مـخـتـلف از جمله به شكل جوشانده ، لوسيون ، شامپو، روغن و سرشوى گياهى در درمان بيماريهاى مو بويژه ريزش آن كاربرد دارد .
طـرز تـهـيـه لوسـيـون آويـشـن : جـهـت تـهـيـه لوسـيـون ضـد ريـزش مو با آويشن يك مشت (مـعـادل 75 گـرم ) آويـشـن تـازه يـا خـشـك را در 100 گـرم الكـل 60 درجـه بـخـيـسـانـيـد و بمدت 15 روز در آفتاب بگذاريد، سپس هر بار 4 قاشق مرباخورى از آنرا با آب مخلوط كرده و به پوست سر بماليد.
طرز تهيه محلول ضد ريزش مو با آويشن : 40 گرم آويشن خشك را در يك ليتر آب بقدرى بجوشانيد تا با آب غليظ شود سپس آب آنرا صاف نموده و در حمام پوست سر را با آن شستشو و ماساژ دهيد.
َََ
ويـشـن : جـهـت تـهـيـه شـامـپـوى نـرم كـنـنـده و ضـد ريـزش مـو بـا آويـشـن لازم اسـت 4 مـثـقـال آويـشـن اهـلى را بـا 4 مـثـقـال آويـشـن شـيـرازى ، 4 مـثـقـال بـرگ گـلپـر نساييده مخلوط كرده ، در مقدارى آب بجوشانيد سپس آب آنرا صاف نموده و دو عدد تخم مرغ كامل را با آنها افزوده خوب بهم زده و سر را با آن بشوييد .
طـرز تـهـيـه سر شوى گياهى آويشن : 20 گرم پودر آويشن را با 20 گرم پودر سدر، 20 گـرم پـودر قـهوه خام ، 20 گرم برگ مورد و 5 گرم حنا مخلوط كرده با كمى آب يا تـخـم مـرغ كـامـل خـمـيـر نـمـوده و به مدت 15 دقيقه به سر بگذاريد و بعد با آب ولرم بشوييد .
روغـن آويـشـن : ماليدن روزانه دو مرتبه روغن آويشن به سر پس از شستن آن با صابون گـياهى علاوه بر قطع ريزش مو در صورت مصرف مداوم موجب روييدن موهاى ريخته شده مى گردد.
17 - خواص طبى و مصارف دارويى روغن آويشن
غن آويشن (بويژه آويشن شيرازى ) به عضو، سرعت گردش خون را در آن ناحيه زياد كرده و بـه هـمـيـن دليـل در درمـان بـيـمـارى فـلج عـضـلانـى و بـى حـسـى اعضاء، پيچيدگى و گـرفـتـگـى عـضـلات ، درمـان رگ بـه رگ شـدن آنـهـا كـاربـرد دارد . هـمـچـنـيـن بـه دليـل داشـتـن هـمـيـن خـاصـيـت مـاليـدن آن بـه قـضـيـت مـوجـب تـحـريـك آن گـرديـده و اعـمـال اعـضاء جنسى و تناسلى را در بدن تقويت مى كند . ماليدن آن به سر موجب تقويت پـيـاز مـو گـرديـده ، و از ريـزش مـوهـا جـلوگـيـرى مـى كـنـد . مـالش مـكرر و مداوم آن به مفاصل موجب تسكين درد آنها گرديده و در درمان نقرس و سياتيك نيز بكار مى رود.
طرز تهيه روغن آويشن : 100 گرم برگ و گل آويـشـن خـشـك را 24 سـاعت در 5/1 ليتر آب بخيسانيد . سپس بجوشانيد بقدرى كه آب آن نـصـف شـود . بـعـد صـاف نـمـوده و آب آنـرا در 150 گـرم روغـن زيـتون يا كنجد بقدرى بجوشانيد تا آب آن بخار شود و روغن بماند.
18 - فرآورده هاى گياهى و دارويى آويشن
تـند و تيز و طبيعت گرم اين گياه سبب شده كه علاوه بر خاصيت ضد عفونى كننده و هضم كـنـنـدگـى غـذاهـا بـه عـنـوان چـاشـنـى مـناسبى در خوش طعم نمودن غذاها و تقويت دستگاه گوارشى ، در تهيه بسيارى از فرآورده ها به كار مى رود. در زير به چند نمونه از اين فرآورده ها اشاره مى كنيم .
الف - شربت مركب آويشن
ايـن شـربـت ، خـلط آور و آرام بخش بوده و براى درمان عفونت سينه ، آسم (تنگى نفس ) و ضد عفونى كردن مجارى تنفسى بسيار مفيد است .
تركيبات
10 گرم برگ آويشن خشك
10 گرم زوفاى خشك
5 گرم پوست خشخاش خشك
5 گرم عصاره خشك شيرين بيان
5 گرم دانه باديان
750 ميلى ليتر آب
500 گرم عسل
روش تهيه شربت
خـشـك شـيـريـن بـيـان و آب را داخـل كـاسـه اى ريـخـتـه ، حـرارت دهـيـد تـا در آب حـل شـود، سـپـس سـايـر مـواد را مـخـلوط كـرده ، داخل عصاره گرم شيرين بيان بريزيد و بـگـذاريـد 10 دقـيـقـه دم بـكـشـد، بـعـد آنـرا صـاف كـرده بـا عـسـل مـخـلوط نـمـوده بـه آرامـى حـرارت دهـيـد و پـس از سـرد شـدن داخل بطرى شيشه اى تيره رنگ ريخته و 6 بار در روز، هر بار يك قاشق چايخورى آنرا ميل كنيد.
َََ
ب - دم كرده و جوشانده آويشن
بـراى تـهـيـه دم كـرده آويـشن ، 25 گرم آويشن خشك را در 500 ميلى ليتر آب جوش بريزيد و به مدت 15 دقيقه صبر كنيد تا دم بكشد . از اين دم كرده ، 3 بار در روز، هر بار يك فنجان بنوشيد.
جهت تهيه جوشانده آويشن 30 گرم آويشن خشك را در 750 ميلى ليتر آب سرد ريخته و به مدت 20 تا 40 دقيقه آنقدر بجوشانيد تا آب آن به حدود 500 ميلى ليتر برسد و 3 بار در روز، هر بار يك فنجان آنرا ميل كنيد.
پ - چاى كيسه اى آويشن
شـن بـراى اسـتـفـاده در مـحـل كـار يا مسافرت بسيار مناسب است . براى تهيه آن يك يا دو قـاشـق چـاى خورى از برگ آويشن خشك را در يك پارچه چيت چهار گوش كوچك ، به ابعاد 10 * 10 سـانـتـيـمـتـر بـريـزيـد و تـكـه اى نـخ ، آن را بـه شـكـل يـك بـقچه ببنديد . بعد از آن را داخل يك فنجان آب جوش تازه گذاشته و پس از 5 دقيقه دم كشيدن ، آنرا ميل كنيد.
ت - تنطور آويشن
تركيبات
200 گرم برگ خشك يا 60 گرم برگ آويشن تازه
250 ميلى ليتر الكل
750 ميلى ليتر آب
روش تهيه تنطور
شـن را در يـك ظـرف شـيـشـه اى بـزرگ دهـانـه گـشـاد قـرار دهـيـد، سـپـس مـخـلوط آب و الكل را روى آن بريزيد . درب ظرف شيشه اى را محكم ببنديد و به مدت دو هفته ظرف در يـك جـاى خـشـك قـرار دهـيـد . بـعـد يـك كـيـسـه پـارچـه اى را داخـل دسـتـگـاه پرس قرار دهيد و مخلوط را درون آن بريزيد . مخلوط را پرس ‍ كرده و به داخـل پـارچ صـاف كـنـيـد. مـحـلول صـاف شـده را داخـل دستگاه بطرى شيشه اى تيره رنگ بريزيد و 3 بار در روز، هر بار يك قاشق چايخورى تنطور را با مقدارى كمى آب گرم رقـيـق كـرده ، مـصـرف كـنـيـد . ايـن تـنـطـور تـا 2 سـال در بـطـرى شـيـشـه اى استريل تيره رنگ قابل نگهدارى است .
ث - كپسول آويشن
دارى بـرگ و گـل آويـشـن خـشـك را نـرم سـايـيده و درون ظرف كوچكى بريزيد . دو نيمه كـپـسـول ژلاتينى يا گياهى را جدا كرده و داخل آنرا با پودر آويشن پر كرده و دو نيمه را بـخـوبـى فـشـار داده تـا كـامـلا بـسـتـه شـود. ظـرفـيـت هـر كـپـسـول بـراى حـدود 200 تـا 250 مـيـلى گـرم پـودر اسـت . از ايـن كپسول 3 بار در روز، هر بار 2 تا 3 كپسول مصرف كنيد.
ج - كمپرس دم كرده يا جوشانده آويشن
يـشـن ، 500 مـيـلى ليـتر دم كرده يا جوشانده معمولى يا 50 ميلى ليتر تنطور رقيق شده آويشن در 500 ميلى ليتر آب داغ يا سرد را درون قابلمه اى كوچك بريزيد . سپس پارچه اى تـمـيـز و نـرم را در آن خـيـس كـرده و خـوب بـفـشـاريد تا مايع اضافى آن خارج شود، پـارچـه كمپرس را روى ناحيه صدمه ديده يا محل مورد نظر قرار دهيد . هنگامى كه كمپرس سـرد يا خشك شد مجددا با استفاده از محلول ، كمپرس را تكرار كنيد . از اين كمپرس براى تسكين سردردهاى عصبى و رفع نارسايى كبد استفاده مى شود.
َََ
ح - ضماد ساده يا تركيبى آويشن
مشت گياه را بجوشانيد . هنگامى كه دماى آن قابل تحمل شد، آن را بفشاريد تا هر گونه مايع از آن خارج شود، سپس آن را روى سطح آسيب ديـده يـا مـحـل مـورد نـظر پهن كنيد . قبل از گذاشتن ضماد، مقدارى روغن گياهى (زيتون يا بادام شيرين ) روى پوست بماليد تا از چسبيدن گياه به پوست جلوگيرى شود. براى ثـابـت نگه داشتن ضماد در محل مورد نظر از گاز يا نوار كتانى استفاده كنيد، هر 2 تا 4 سـاعـت يـك بـار از ضـمـاد اسـتـفـاده كـرده و رد صورت نياز، مى توانيد دفعات استفاده را بيشتر كنيد.
خ - روغن استخراج گرم آويشن
تركيبات
250 گـرم بـرگ آويـشـن خـشك ، 500 ميلى ليتر روغن زيتون ( يا آفتابگردان و يا روغن بادام شيرين )
روش تهيه روغن
ويشن خشك را در يك قابلمه كوچه به روش بن مارى (حرارت غير مستقيم ) به مدت 3 ساعت بـه آرامى حرارت دهيد. سپس مخلوط را در يك كيسه پارچه اى از جنس چيت ريخته و در آن را بـبـنـديـد . بـعـد آنرا داخل يك دستگاه پرس كوچك قرار داده و فشار پرس را به تدريج زيـاد كـنـيـد تـا روغـن از پـارچـه خـارج شـود . روغـن حـاصـل را داخـل بـطـرى شـيـشـه اى تـيـره رنـگ ريـخـتـه و از آن بـراى اسـتـعـمـال خارجى در كرم ها،پمادها و به صورت روغن هاى ماساژ براى رفع گرفتگى هاى عضلانى استفاده كنيد.
د - روغن استخراج سرد آويشن
تركيبات
2 پـيـمـانـه بـرگ آويـشـن تازه يا 1 پيمانه برگ آويشن خشك ، يك ليتر روغن گردو يا روغن گلرنگ
روش تهيه روغن
پـر كـرده و سـپـس روى آن ، آنـقـدر روغـن بريزيد تا روى گياه را بپوشاند در ظرف را بسته و به مدت 2 تا 3 هفته آن را پشت پنجره آفتابگير يا در گلخانه ، قرار دهيد . بعد از 2 تا 3 هفته ، يك كيسه صافى را داخل پارچ قرار دهيد و بوسيله كش به بالاى پارچ ثـابـت كنيد. مخلوط روغن و گياه را در كيسه صافى بريزيد . كيسه را با دست بفشاريد تـا روغـن آن خـارج شـود روغـن حـاصـل را درون بـطـرى شـيـشـه اى استريل تيره رنگ بريزيد و از آن براى ماساژ و يا به عنوان ماده اصلى تهيه كرم و يا پماد استفاده كنيد.
ذ - اسانس آويشن
روش تهيه اسانس
از جـمـع آورى داخـل دسـتـگـاه تـقـطـيـر ريـخـتـه و بـه جـاى خـيـس كـردن آن بـا آب ، آنـرا داخـل سبدهاى مخصوص بريزيد و سپس بخار را با فشار از ميان گياه عبور داده و اسانس را بـه ايـن وسـيـله هـمـراه بـا بخار آب در قسمت سرد كننده جمع آورى كنيد . از اين اسانس بـراى درمـان گـريـپ ، خـشـكـى بـيـنـى و گـرفـتگى هاى مجارى تنفسى و همچنين اختلالات گوارشى استفاده مى شود.
َََ
ر - روغن ماساژ آويشن
تركيبات
1 قاشق چايخورى اسانس معطر روغنى آويشن
2 قاشق غذاخورى روغن زيتون يا بادام شيرين
روش تهيه روغن
بادام شيرين و اسانس را درون يك بطرى شيشه اى تيره رنگ ريخته و خوب تكان دهيد تا مخلوط شوند، سپس هر بار نيم تا يك قاشق چايخورى از مخلوط را روى دستها بريزيد و بـدن را بـه آرامـى بـا آن مـاسـاژ دهـيـد . ( از تـمـاس مـسـتـقـيـم روغـن مـاسـاژ بـا پـوسـت محل مورد نظر خوددارى كنيد) .
َََ
ز - پماد طبى آويشن
تركيبات
500 گرم پارافين نرم يا موم
60 گرم برگ آويشن خشك يا 150 گرم برگ آويشن تازه
روش تهيه پماد
بلورى ريخته و به روش بن مارى ( حرارت غير مستقيم ) ذوب كنيد . برگ آويشن را به آن اضافه كرده ، دو ساعت حرارت دهيد تا عصاره آويشن در اثر حرارت خارج شود . سپس يك كـيـسـه ژله را داخـل پـارچ قـرار دهـيد و بالاى آن را به وسيله نخ يا باند كشى محكم به دهـانـه پـارچ وصـل كـنـيـد . اكـنـون مـخـلوط فـوق را داخـل آن بـريـزيـد . بـعد پارچه را فشار داده تا مخلوط صاف شود. مخلوط صاف شده را هـنـگامى كه هنوز داغ است . فورا داخل ظرف بريزيد و 2 تا 3 بار در روز، هر بار كمى از آنرا روى سطح صدمه ديده بماليد.
س - كرم دارويى آويشن
تركيبات
100 ميلى ليتر روغن استخراج گرم آويشن
50 ميلى ليتر تنطور آويشن
25 گرم موم زنبور عسل
25 گرم لانولين
روش تهيه كرم
ليـن را بـدون آب بـه روش بـن مـارى ذوب كنيد و روغن استخراج گرم و تنطور آويشن را بـه آن اضـافـه كـنـيـد . سـپـس آن را صـاف كـرده ، بـه هـم بـزنـيد، هنگامى كه كرم به حـال سفت شدن است با استفاده از كاردك آن را درون ظرف مخصوص نگهدارى كرم پر كنيد و 2 تا 3 بار در روز، هر بار كمى از آنرا به ناحيه مورد نظر بماليد.
ش - لوسيون و امولسيون آويشن
روش تهيه لوسيون
2 قـاشـق غـذاخـورى عرق آويشن را با 2 قاشق غذاخورى گلاب و 1 قاشق غذاخورى تنطور آويشن درون يك بطرى شيشه اى تيره رنگ ريخته و تكان دهيد تا خوب مخلوط شوند و هر بار كمى از آنرا به آرامى به محل مورد نظر بماليد و ماساژ دهيد .
روش تهيه امولسيون
يك قاشق چايخورى روغن آويشن را با يك قاشق چايخورى تنطور آويشن مخلوط كرده ، خوب بـه هـم بـزنـيـد تـا مـخـلوط شـونـد و هـر بـار كـمـى از آنـرا بـه محل مورد نظر بماليد و ماساژ دهيد.
ص - بخور ضد ميگرن آويشن
تركيبات
750 ميلى ليتر آب
500 ميلى ليتر دم كرده برگ آويشن يا 2 قاشق چايخورى اسانس معطر روغنى آويشن
روش تهيه بخور
ته و آنرا به جوش آوريد، سپس آنرا درون يك تشت يا قابلمه پهن ريخته و اسانس يا دم كـرده را به آن اضافه كنيد . سر را روى تشت يا قابلمه بگيريد و حوله اى خشك را به گـونـه اى روى سر بيندازيد كه بخار را در خود نگه دارد، سپس به مدت 15 دقيقه به صورت مداوم و يكنواخت تنفس ‍ كنيد. اين عمل را يك تا دو بار در روز، هر بار به مدت 10 دقيقه تكرار كنيد و تا بهبودى كامل ادامه دهيد.
ض - بخور ضد عفونى كننده دستگاه تنفسى آويشن
تركيبات
500 ميلى متر دم كرده آويشن ، تخم گشنيز، اسطوخودوس و برگ اوكاليپتوس (هر كدام 6 گـرم در 500 ميلى ليتر آب و به مدت 15 دقيقه ) يا 2 قاشق چايخورى از مخلوط اسانس روغنى معطر گياهان فوق
روش تهيه بخور
روش تهيه اين بخور شبيه روش تهيه بخور ضد ميگرن ( بند قبلى (ض ) ) مى باشد .
ط - حمام دارويى آويشن
از حمام دارويى آويشن مى توانيد براى تسكين درد عضلات ، رفع گرفتگى هاى عضلانى و باز شدن مجارى تنفسى استفاده كنيد.
روش تهيه حمام دارويى
3 تـا 5 قـطـره اسـانـس مـعـطـر روغـنـى آويشن را در آب گرم وان حمام بريزيد . خوب هم بـزنـيـد تـا ذرات روغن كاملا در آب وان پخش شوند . سپس به مدت 30 الى 45 دقيقه در آب وان دراز كشيده و بدن را با آن ماساژ دهيد.
َََ
ظ - پاشويه طبى آويشن
از پـاشويه طبى آويشن براى كاهش درد پاها، رفع بى حسى آنها و افزايش جريان خون در آن نقطه استفاده مى كنند.
روش تهيه پاشويه
يك مشت از برگها و گل آويشن با يك قاشق غذاخورى از پودر آن در يك تشت پر از آب داغ بريزيد، خوب هم بزنيد و پاها را به مدت چند دقيقه در آن قرار داده و خوب ماساژ دهيد .
ع - غرغره يا دهان شويه آويشن
تركيبات
يـك فـنـجـان آب دم كـرده يـا جـوشـانـده غـليظ آويشن يا يك قاشق چايخورى تنطور آويشن حل شده در يك فنجان آب گرم
روش تهيه غرغره يا دهان شويه
روزى 2 بـار، هـر بـار يـك فـنـجـان آب دم كـرده يـا جـوشـانـده يـا مـحـلول تـنـطـور و آب گـرم را در دهـان ريـخـتـه ، چـنـديـن مـرتـبـه بوسيله زبان آنرا در داخـل دهـان بـه گـردش در آوريـد و سـپـس دهـان را بـه طـرف بـالا نگه داشته و هوا را از داخل ريه ها و حلق به طرف بيرون هدايت كنيد.
غ - شربت ضد بيخوابى و مقوى اعصاب آويشن
تركيبات
15 گرم برگ آويشن خشك
10 گرم گل اسطو خودوس خشك
5 گرم برگ سيسنبر خشك
5 گرم بهار نارنج خشك
5 گرم ريشه سنبل الطيب خشك
750 ميلى ليتر آب
500 گرم عسل طبيعى ( در صورت نبود از شكر تصفيه نشده استفاده كنيد)
روش تهيه شربت
طرز تهيه اين شربت شبيه طرز تهيه شربت مركب آويشن (صفحه 32 ) است .
ف - محلول غرغره ضد اوريون آويشن
تركيبات
15 گرم برگ آويشن خشك
15 گرم مريم گلى خشك
500 ميلى ليتر آب
روش تهيه محلول غرغره
گـيـاهـان خشك را در قورى ريخته ، آب تازه جوشيده روى آن بريزيد . سپس به مدت 15 دقـيقه دم كرده ، بعد آنرا صاف كنيد . اين محلول در ظرف در بسته و در جاى خنك ، تا 48 ساعت قابل نگهدارى است .
ميزان مصرف :
يـك تـا دو ساعت يك بار، 5/ 2 قاشق غذا خورى از دم كرده فوق را در 5/2 قاشق غذاخورى آب داغ رقيق كرده و به صورت غرغره استفاده كنيد.
َََ
ق - عرق آويشن
براى دل بهم خوردگى و دل درد بسيار مفيد است و از مخلوط آن با عرق گاو زبان و بيد مـشك براى تقويت قلب و اعصاب استفاده مى شود . خوردن عرق آويشن خلط آور بوده و به عـنوان يك آنتى بيوتيك قوى مجارى تنفسى را ضد عفونى مى كند. چكاندن چند قطره عرق بـه آويـشن در بينى گرفتگى بينى را برطرف مى سازد و در دهان سينوزيت و زكام نيز مـؤ ثر است .غرغره عرق آويشن در درمان درد گلو و حلق را تسكين داده و آنها را ضد عفونى مى كند.
ك - قرص آويشن
تركيبات
15 گرم برگ آويشن خشك
10 گرم گل نيلوفر
5 گرم گل و تخم ختمى
5/2 گرم ريشه شيرين بيان
30 گرم پودر كتيراى گل
15 گرم پودر ثعلب سفيد
500 ميلى ليتر آب
3 قاشق چايخورى عسل
روش تهيه قرص
ريـشـه شـيـريـن بـيـان را در 500 مـيـلى ليـتـر آب ريخته آنقدر حرارت دهيد تا به نصف بـرسـد، سـپـس عـسل را به آن اضافه كنيد . خوب بهم بزنيد، دوباره كمى حرارت دهيد، بـعـد آنـرا صـاف كـرده ، درون كـاسـه اى بـريزيد . پودر ثعلب و كتيرا را نيز به آن بـيـافـزايـيـد و پـس از خـمـيـر شـدن ، خـمـيـر حـاصـل را بـه شكل قرصهاى كوچكى در آوريد و 3 بار در روز، هر بار 2 قرص آنرا در دهان گذاشته و بمكيد . اين قرص ضد سرفه بوده و عفونت ريه را به خوبى دفع مى كند.
گ - تونيك تقويت كننده دستگاه گوارشى آويشن
تركيبات
20 گرم برگ آويشن خشك
10 گرم زنيان
10 تخم كرفس
5 گرم زنجبيل
5 گرم جوز هندى
250 گرم عسل
روش تهيه تونيك
ز عـسـل ) را مـخـلوط كـرده ، نـرم سـايـيده و درون كاسه اى بزرگ بريزيد . در اين هنگام عـسـل را نـيـز بـه آن اضـافـه كـنـيـد، خـوب بـه هـم بـزنـيـد تـا بـه شـكـل خمير در آيد و عسل جذب پودر شود. 3 بار در روز، هر بار يك قاشق چايخورى آنرا 2 ساعت بعد از غذا ميل كنيد. اين تونيك علاوه بر تقويت دستگاه گوارشى بخصوص معده ، در برطرف نمودن سردى و رطوبت آن نيز مؤ ثر است .
َََ
19 - فرآورده هاى غذايى آويشن
الف - سالاد مقوى معده آويشن
مواد لازم
2 عدد پياز رازيانه (حلقه شده )
نصف پيمانه كاهو (خرد شده )
يك قاشق چاى خورى آبليمو
2 قاشق غذاخورى روغن زيتون
يك چهارم پيمانه آويشن تازه (خرد شده )
3 قاشق غذاخورى ريحان ( خرد شده )
نصف قاشق چايخورى پودر زنيان
نمك و فلفل مقدارى
روش تهيه سالاد
آبـليـمو، روغن زيتون ، پودر زنيان ، نمك و فلفل را درون كاسه اى كوچك ريخته و خوب به هم بزنيد . آويشن ، كاهو، پياز رازيانه و ريحان را درون كاسه اى بزرگ بريزيد، سس آماده را روى آن ريخته و پس از هم زدن بلافاصله صرف كنيد .
ب - شربت ساده آويشن
تركيبات
30 گرم آويشن خشك
750 ميلى ليتر آب
500 گرم عسل
روش تهيه شربت
تـه ، بـجـوشـانـيد (به مدت 20 دقيقه تا 40 دقيقه ) تا به حدود 500 ميلى ليتر كاهش يـابـد . سـپـس آنـرا درون يـك پـارچ صـاف كـرده و داخـل قـابـلمـه اى كـوچـك بـريـزيـد . در ايـن هـنـگـام عـسـل را اضـافـه كـرده و مـرتـب هـم بـزنـيـد تـا كـامـلا حـل شـود . قـابـلمـه را روى حـرارت قـرار داده و بـه آرامـى بـجـوشانيد تا به غلظت لازم بـرسـد. سـپس آنرا پس از سرد شدن درون بطرى شيشه اى تيره رنگ بريزيد و 3 بار در روز، هـر بـار يـك تـا دو قـاشـق چـايـخـورى آنـرا ميل كنيد . اين شربت تقريبا كليه خواص آويشن را دارا بوده و براى تقويت معده نيز مفيد و موثر است .
پ - شيرينى با طعم آويشن
تركيبات
500 گرم آرد
250 گرم روغن
250 گرم پودر قند
100 گرم مغز گردو
1 قاشق سوپخورى پودر كاكائو
روش تهيه شيرينى
ابـتـدا روغـن را داغ كـرده ، سپس آرد را كاملا در آن تفت دهيد، بعد پودر قند، پودر آويشن و كـاكـائو را بـه آن اضـافـه كرده ، خوب مخلوط كنيد . بعد گردو را نيز اضافه نموده ، مخلوط نماييد و در پايان مواد را در ظرف مورد نظر ريخته و بعد از سرد شدن برش دهيد و ميل كنيد.
َََ
ت - نوشيدن شير با آويشن (براى 1 نفر )
مواد لازم
چند برگ و شاخه كوچك آويشن تازه
2 قاشق چايخورى شكر
كمى يخ (خرد شده )
200 گرم شير
روش تهيه نوشيدنى
ليـوان را تا نيمه از يخ خرد شده پر كنيد . شير و شكر را مخلوط كرده و ليوان را از آن پر كنيد . برگها و شاخه آويشن را روى شير قرار داده و پس از اينكه عطر و بوى آويشن جـذب شـيـر شـد، آنـرا بـرداشـتـه و نـوشـيـدنـى آمـاده را ميل كنيد.
ث - چاى ليمو با آويشن (براى 4 نفر )
مواد لازم
1 ليتر چاى سياه آماده يا چاى آويشن آماده
4 حلقه نازك ليمو و كمى شكر
روش تهيه چاى
ه و در 4 فنجان بريزيد. در هر فنجان يك حلقه ليمو روى چاى قرار دهيد و به اندازه اى كه مايليد به چاى شكر اضافه كنيد .( در صورت استفاده از چاى سياه ، چند برگ تازه آويـشـن را داخـل فـنـجان يا روى چاى قرار دهيد و بعد از چند دقيقه آنرا برداشته و چاى را ميل نماييد ) .
فصل دوم : بادرنجبويه officinalis melissa
اسامى گوناگون بادرنجويه
عـراب هـمـانـنـد تـرنجبين آنرا معرب كرده و به آن بادرنجبويه مى گويند . مفرح القلب لقبى است كه دسته اى از تازيان به آن داده اند . فرنگيها به يك نوع آن مليس ملداوى و بـه نـوع ديـگـر ايـن گـيـاه مـليس طبى مى گويند . در برخى از شهرهاى ايران به نوع كوچك اين گياه كه معمولا با غذا مى خورند ترنجان مى گويند. حشيشه السفور، بادرنج بـويـه ، بـادرنـجـو، بـادرنـگ بـوى ، بـارن بـو، بارنگ بو، وارنگبه بو، پلنگ مشك ، قـرنـفـل بـسـتـانـى ، حـبـق اتـرجـى ، اجـرق تـرنـجـانـى و وارنـگ بو اسامى ديگر اسامى بادرنجبويه است .
بـادرنـجـبـويـه در زبان لاتين به officinalis melissa، در زبان انگليسى به leaf _ balm و در زبانهاى فرانسه و آلمانى به melisseشهرت دارد .
جـويـه در زبـان دانـمـاركـى بـه melisse citron، در زبـان هلندى به bijenkruid، در زبـان اسـتـونـى به meliss sidrum، در زبان فنلاندى به melissa sitruuuna، در زبـان مـجـارسـتـان بـه mezfu، در زبـان ايـسـلنـدى بـه melissa sitronu، در زبـان ايـتـاليـايى به melissa، در زبان نروژ به sitronmelisse ، در زبان لهستانى به limonnaya melissa، در زبان اسپانيا به maior balasamita، در زبان سوئدى به meliss citron، در زبان تركى به melisa شهرت دارد .
مشخصات كلى بارنجبويه
يـا، مـعـطـر، بـه طـول 30 تـا 100 سـانـتـيـمـتـر كـه هـر سال بزرگتر مى شود . ساقه آن چهار گوش و كركدار است و در ابتدا انشعابات جزيى دارد ولى در مـنـطـقـه گـلدار بـسـيـار مـنـشـعـب مـى شـود . بـرگـهـاى مـتـقـابـل ، بـيـضـوى يـا مـثـلثـى بـه طـول 3 تـا 5 سـانـتـيـمـتـر داشـتـه كـه طـول آنـهـا بـيـن 8 /0 تا 5/1 سانتيمتر متغير است . برگهاى اين گياه حاشيه دندانه دار داشـتـه و گـلهـايـى سـفـيـد رنـگ دارد، قـسـمـت مورد استفاده آن برگهاى خشك شده آن است . بادرنجبويه در ايران در اطراف تهران ، نواحى شمالى و شرقى ايران و آذربايجان مى رويد. اين گياه داراى طبيعتى گرم است .
َََََ
بـرداشـت بـادرنـجـبـويـه : گـلهـاى كـوچـك سـفـيـد يـا قـرمـز مـيـل به بنفش رنگ اين گياه كه در فاصله ماههاى خرداد تا تير شروع به شكفتن مى كنند از تـيـر تـا شـهـريـور چـيـده و بـرداشـت مـى شـونـد . دانـه هـاى بـادرنـجـبـويـه را در اول بهار ابتدا در محفظه اى مى كارند و بعد از 2 ماه آنرا نشا مى كنند.
تركيبات شيميايى بادرنجبويه
از تجزيه شيميايى بادرنجبويه با مليس مواد زير را به دست آورده اند .
1 - كامفر محرك مغز، مقوى و ضد عفونى كننده است .
2 - قندهاى مختلف ، مواد پكتينى ، تانن و يك ماده تلخ
3 - اسانس مليس كه خود شامل سيتران ، ستيرونل لال ، ژرانيول و لينالول مى باشد.
نسخه هاى شفابخش بادرنجبويه
1 - درمان سردرد با بادرنجبويه
دن روزانـه دو اسـتكان از آب جوشانده 15 گرم بادرنجبويه در يك ليتر آب كه با كمى عسل يا نبات شيرين شده باشد موجب تسكين سر درد مى گردد . همچنين استفاده از جوشانده مـركـب بـادرنـجـبـويـه و حـمـام دارويـى محلول مركب آن در درمان سردرد بويژه سردردهاى سوداوى بسيار مفيد است .
نـده مـركـب بـادرنجبويه (خوراكى ): جهت تهيه اين جوشانده 15 گرم بادرنجبويه را با 10 گـرم سـفـايـج ، 10 گـرم اسـطـوخـودوس و 10 گـرم گـل گـاوزبـان مـخـلوط كـرده ، جـوشـانـده و آب صـاف شـده آنـرا بـا 25 گرم ترنجبين حـل شـده در يـك ليـوان آب مـخـلوط نـموده و بمدت دو هفته متوالى در دو وعده صبح و عصر ميل كنيد.
طـرز تـهـيـه مـحـلول مـركـب بـادرنـجـبـويـه (اسـتـعـمـال خـارجـى ): 3 مـثـقـال بـادرنـجـبـويـه را بـا 3 مـثـقـال گـل بـنـفـشـه ، 3 مثقال گل نيلوفر، 3 مثقال گل بابونه و 3 مثقال ميخك مخلوط كرده ، جوشانده و در حمام سر و پيشانى را با آب صاف شده آن شستشو دهيد.
2 - درمان اختلالات قاعدگى در زنان با بادرنجبويه
بـعـنـوان دارويـى مـفيد جهت معالجه دل درد و عادت ماهانه دردناك در زنان مصرف مى شود . جـهـت تـهـيـه ايـن دم كـرده 30 گـرم بـادرنـجبويه خشك را در يك ليتر آب جوش دم كرده و روزانه 2 تا 4 عدد فنجان آنرا ميل كنيد. همچنين خانمها مى توانند از حمام دارويى جوشانده 35 گـرم گـيـاه در يـك ليتر آب استفاده كنند . (بصورت نشستن در آب جوشانده گياه به مدت 10 الى 15 دقيقه )
َََ
3 - درمان بى خوابى و اختلالات عصبى با بادرنجبويه
دليل داشتن كامفر در تركيبات دارويى اش گياهى مقوى قلب و اعصاب و محرك مغز بوده و بـه جـهـت داشـتن خاصيت آرام بخشى در درمان بيشتر بيماريهاى عصبى و روانى مصرف آن تـوصـيـه مـى شـود. از اين گياه به اشكال مختلف از جمله حمام دارويى ، جوشانده گياه ، شربت و عرق جهت درمان امراض ‍ مذكور استفاده مى شود.
الف - حمام دارويى محلول مركب بادرنجبويه
در حـمـام از آب جـوشـيـده 10 گـرم بادرنجبويه ، 10 گرم برگ گشنيز و 10 گرم مغز ناخنك بر سر و بدن بماليد و اثر آن را در رفع بى خوابى در مزاجهاى گرم ببينيد .
ب - عرق بادرنجبويه :
اسـتـفـاده از ايـن عـرق در مـوارد اختلالات هاضمه ، كم خونى (آنمى ضعف حافظه و حساسيت زيـاد بـكـار مـى رود. عـرق بـادرنـجـبـويـه هـم بـصـورت اسـتـعـمـال خـارجـى (كـمـپـرس و لوسـيـون ) هـم بـصـورت استعمال داخلى (خوراكى ) كاربرد دارد .
خـوراكـى عـرق بـادرنـجـبـويه : مصرف اين عرق براى بزرگسالان و كودكان متفاوت مى باشد . براى بزرگسالان روزانه دو وعده ، هر وعده يك قاشق چايخورى عرق را با كمى آب مـعـمـولى ، شير يا عسل مخلوط كرده و ميل مى كنند و براى كودكان خوردن روزانه فقط يك قاشق مرباخورى (15 قطره ) عرق با كمى قند در يك وعده كافى است .
پ - محلول خوراكى بادرنجبويه مركب :
اسـتـفـاده از اين محلول جهت درمان سردرد و بيماريهاى عصبى كه به علت سردى و رطوبت معده باشد توصيه و تجويز مى شود.
طرز تهيه محلول خوراكى بادرنجبويه مركب
جـبـويـه خـشـك را بـا 2 مـثـقـال جـوز بـويـا يـا هـنـدى ، 2 مـثـقـال گـشـنـيـز (تـخـم يـا بـرگ آن )، 4 مـثـقـال مـيـخـك و 2 مـثـقال دارچين مخلوط كرده در يك ليتر سركه يا آب مقطر ريخته بمدت يك هفته گذاشته ، سـپـس آن را صـاف نموده و در ظرف شيشه اى كدر بريزيد و هر بار يك قاشق چايخورى آن را ميل كنيد
َََ
طرز تهيه نوع ديگر محلول خوراكى بادرنجبويه مركب
ا بـا 5 مـثـقـال پـوسـت ليـمـو تـرش و 2 مـثـقـال سـنـبل ختائى مخلوط كرده بمدت 12 روز در محل سايه اى در آب مقطر يا سركه بخيسانيد بـعـد از صـاف نـمـودن آنـهـا 10 مـثـقـال گـشـنـيـز، 2 مـثـقـال جـوز بـويا و 3 مثقال ميخك را به آن اضافه كرده ، بعد از دو شبانه روز گذاشتن مـجـددا صـاف كـرده و مـايـع را در ظـرف كـدر نگهدارى نموده و هر بار كمى از آنرا بكار ببريد.
ت - شربت ساده و مركب بادرنجبويه :
خوردن روزانه يك ليوان از محلول دو قاشق مرباخورى شربت ساده بادرنجبويه در 100 گـرم آب ، عـلاوه بـر رفع بى خوابى به عنوان دارويى مقوى قلب و اعصاب مصرف آن به كليه افراد در همه سنين توصيه مى شود .
طرز تهيه شربت ساده بادرنجبويه
رم بادرنجبويه خشك را نيم كوب كرده و بمدت 12 ساعت در 600 گرم آب دم كرده ، سپس آن را پـالانـده و آب صـاف شـده آنـرا بـا مـحلول آب و شكر ( 600 گرم آب و 400 گرم شكر )، كه قبلا تهيه نموده ايد مخلوط كرده ، بقدرى حرارت دهيد تا شربت نيمه غليظى بدست آيد، شربت را صاف كرده و در بطرى بريزيد .
طرز تهيه نوع ديگر شربت ساده بادرنجبويه
نـيـم ليـتـر عـصاره گياه بادرنجبويه را گرفته و با يك كيلو شكر مخلوط كرده هر بار كـمـى از آن را در يـك ليـوان آب حـل كـرده و مـيـل كـنـيـد . همچنين جهت اثر بخشى بيشتر مى توانيد از شربت مركب بادرنجبويه بهره بگيريد.
طرز تهيه شربت مركب بادرنجبويه
نـجـبـويـه را بـا 15 گـرم تـخـم كـاسـنـى ، 15 گـرم تخم فرنجمشك ، 15 گرم برگ گـاوزبـان ، 15 گـرم ريـشه شيرين بيان ، 15 گرم ريشه بنفشه طبى ، 40 گرم پر سـيـاوشـان ، 40 گـرم بسفايج و 40 گرم گياه افتمون مخلوط كرده ، همگى را در مقدارى گـلاب ، عـرق بـيـدمـشـك و آب بخيسانيد، سپس 800 گرم شكر را نيز اضافه نموده به قـدرى حـرارت دهـيـد تـا بـقـوام آيـد . از ايـن شـربـت هـر وعـده 35 گـرم ميل شود.
4 - درمان گزيدگى حشرات با بادرنجبويه
استفاده از كمپرس جوشانده برگهاى بادرنجبويه تاءثير زيادى در درمان گزيدگى و رفع سوزش و درد ناشى از گزش حشرات بويژه زنبور دارد .
يـه : يـك مـشـت بـرگ بـادرنـجـبـويـه تـر و تـازه را بـكـوبـيـد و له كـنيد سپس آنرا به مـحـل گـزيـدگـى گـذاشـتـه و بـا پـارچـه نـخـى بـبـنـديـد (بـمـدت حـداقـل دو سـاعـت )، يـا مـى تـوانـيـد 25 گرم برگ خشك بادرنجبويه را در نيم ليتر آب بـقـدرى حـرارت دهـيـد تـا پـخـتـه شـود سـپـس آن را صـاف نـمـوده و تـفـاله آنـرا بـر محل گزيدگى ضماد كنيد.
َََ
5 - درمان دل پيچش شكم و معده با بادرنجبويه
اسانس بادرنجبويه كه در بازار تجارى با عنوان اسانس مليس يا مليسا شناخته مى شود داروى مـفـيدى جهت درمان سنكوب و دل پيچش معده مى باشد . براى اينكار 10 تا 20 قطره آنرا روى يك حبه قند بريزيد و ميل كنيد.
6 - كم كردن فشار خون با بادرنجبويه
خـوردن روزانـه يـك اسـتـكـان از عـرق بـادرنـجـبـويـه يـا مـحـلول يـك تـا دو گـرم اسـانس آن در يك ليوان آب براى افرادى كه از فشار خون بالا رنج مى برند مفيد و مؤ ثر است .
******************
7 - درمان كم خونى با بادرنجبويه
مصرف 20 تا 50 گرم از دم كرده گل و برگهاى بادرنجبويه در يك ليتر آب يا خوردن روزانـه يـك قـاشـق مـربـاخـورى از مـخـلوط 20 گـرم پـودر گـل يـا بـرگ بـادرنـجـبـويـه كه با كمى عسل خمير شده باشد به كليه افراد كم خون بويژه دختران جوان توصيه مى شود.
8 - درمان بيماريهاى تنفسى با بادرنجبويه
گل و برگ بادرنجبويه بعنوان دارويى مؤ ثر جهت درمان اكثر بيماريهاى دستگاه تنفسى از جـمـله آسـم (تـنـگـى نـفس ) و نزله ها و برونشيت هاى مزمن كاربرد دارويى دارد . همچنين چـكـانـدن هـر شب چند قطره روغن بادرنجبويه در بينى در برطرف نمودن گريپ و خشكى بينى مفيد و موثر است .
َََ
9 - خواص طبى و مصارف درمانى روغن بادرنجبويه
غـن بـادرنـجـبـويـه بـه مـحـل گـزيدگى موجب رفع سوزش و درد ناشى از گزش و نيش حـشـرات و جـانـوران گـزنـده نـظـيـر مـار و عـقـرب مى گردد. مضمضه روغن بادرنجبويه خـوراكـى جـهـت رفـع بـدبـويـى بـيـنـى و دهـان مـفـيـد اسـت . مـاليـدن آن بـه مـفـاصـل مـوجـب تـسـكـيـن درد آنـهـا مـى شـود. مـاليـدن روغـن بـادرنـجـبـويـه بـه دليـل داشـتـن خـاصـيـت تحليل برندگى سودا تاءثير زيادى در درمان خارشهاى سوداوى پـوسـت دارد و مـاليـدن و بـسـتـن آن بـه زيـر گـلو مـوجـب تحليل ورم خنازير مى گردد .
طرز تهيه روغن بادرنجبويه
طرز تهيه روغن بادرنجبويه شبيه طرز تهيه روغن آويشن (صفحه 30 ) است .
10 - خواص دارويى اسانس بادرنجبويه
چـكـانـدن اسـانـس بادرنجبويه در بينى موجب رفع گريپ گرديده و در درمان بيماريهاى مجارى تنفسى نظير آسم ، سينوزيت و غيره بكار مى رود . ماليدن آن به سر و پيشانى و چكاندن آن در بينى موجب تسكين سردرد بويژه سردردهاى عصبى مى گردد.
مشخصات كلى اسانس بادرنجبويه
بر گرفتن مواد ديگر نظير تانن ، كامفر، قند و مواد رزينى و پكتيكى از 1/0 تا 25/0 و گـاهـى تـا 75 /0 درصد اسانس تهيه مى كنند كه ماده موثر اين گياه به حساب مى آيد . ايـن اسـانـس كـه بـه اسانس مليس شهرت دارد مايعى است بيرنگ يا به رنگ زرد روشن و داراى بـوى بـسـيار مطبوع شبيه بوى ليموست . اين بو مخصوصا اگر اسانس از برگ گـيـاه قـبـل از گـل دادن به دست آمده باشد محسوس تر است . اين اسانس از نظر تركيبات شيميايى مركب از ليترونل لال ، ژراينول و ليتالول مى باشد .
11 - رفع بدبويى دهان با بادرنجبويه
بـادرنـجـبـويـه يـا جـويـدن بـرگها و گل تازه بادرنجبويه به طور مداوم در چند نوبت مـتـوالى عـلاوه بـر رفـع بـدبـويـى دهـان مـوجب خوش بو شدن داخلى دهان نيز مى گردد .هـمـچـنـين نوشيدن يك ليوان عرق بادرنجبويه يا ليوان آبى كه چند قطره اسانس معطر بـادرنجبويه در آن حل كرده باشند مفيد و موثر است .مضمضه بادرنجبويه پخته در دهان از فساد دندانها جلوگيرى مى كند.
َََ
12 - فرآورده هاى گياهى و دارويى بادرنجبويه
فـرآورده هـاى گياهى ، دارويى و غذايى اين گياه متعددند . انواع چاى ها، سالاد، دم كرده ، تـنطور شياف كپسول ، انواع روغنها، پماد، كرم ، لوسيون ، بخور، حمام دارويى و ... از جمله اين فرآورده ها هستند كه در زير به آنها اشاره مى كنيم .
الف - چاى روحيه بخش بادرنجبويه (تركيبى )
چاى زير، يك دم كرده تقويتى براى سلامتى و شادابى روح است .
تركيبات
25 گرم بابونه خشك
50 گرم بهار نارنج
50 گرم گل گاوزبان
مقدارى آب
500 گرم برگ خشك سيسنبر
25 گرم برگ خشك بادرنجبويه
25 گرم گل اسطوخودوس خشك
روش تهيه چاى
گياهان فوق را مخلوط كرده ، در يك شيشه دهانه گشاد و تيره رنگ نگهدارى كنيد. هر بار يـك تـا دو قـاشـق چـاى خورى از آن را در يك فنجان دم كردن چاى يا قورى كوچك ريخته ، روى آن يـك فـنـجان آب تازه جوش بريزيد، 5 تا 10 دقيقه دم كرده ، سپس صاف كنيد و ميل نماييد .
ب - چاى ساده بادرنجبويه
تركيبات
10 گرم برگ بادرنجبويه خشك
1 فنجان آب جوش تازه
روش تهيه چاى ساده
بـرگ بـادرنـجبويه را درون قورى كوچك لعابى كه قبلا با آب گرم ، درون آنرا گرم سـاخته ايد، بريزيد و آب جوش را نيز به آن اضافه كرده و پس از گذشت 10 دقيقه ، آنرا صاف كنيد و ميل نماييد .
پ - چاى كيسه اى بادرنجبويه
تركيبات
15 گرم برگ خشك بادرنجبويه
3 گرم پوست خشك دارچين
5 گرم هل سبز خشك
روش تهيه چاى
كرده و درون يك شيشه دهانه گشاد تيره رنگ بريزيد . هر بار يك قاشق چايخورى آنرا در يـك پارچه چيت چهار گوش كوچك به ابعاد 10 * 10 سانتيمتر بريزيد و با تكه اى نـخ ، آن را بـه شـكـل بـقـچـه كـوچـك بـبـنـديـد . بـعـد آنـرا داخـل يـك فـنـجـان آب جـوش تـازه گـذاشـتـه و پـس از 5 دقـيـقـه دم كـشـيـدن ، آب آنـرا ميل كنيد.
َََ
ت - دم كرده ساده بادرنجبويه
تركيبات
25 گرم برگ بادرنجبويه خشك يا 50 گرم برگ تازه بادرنجبويه ، 500 ميلى ليتر آب جوش
روش تهيه دم كرده
بـرگ بـادرنـجبويه را درون قورى لعابى ريخته و آب جوش را روى آن بريزيد و به مـدت 15 دقـيقه صبر كنيد تا دم بكشد. از اين دم كرده ، 3 بار در روز، هر بار يك فنجان مـيـل كـنـيـد. ايـن دم كـرده دل بهم خوردگى هاى گوارشى و تشنجات عصبى را به خوبى درمان مى كند.
ث - تنطور بادرنجبويه
مـصـرف روزانـه يـك قـاشـق چـايـخـورى از تـنـطـور بـادرنـجـبـويـه بـه صـورت حـل شـده در يـك ليـوان آب گـرم بـر رفـع نـفـخ و ورم معده و روده ، موجب رفع اختلافات عصبى از جمله اضطراب و افسردگى مى گردد.
تركيبات
200 گرم برگ بادرنجبويه خشك يا 600 گرم برگ بادرنجبويه تازه
250 ميلى ليتر الكل
750 ميلى ليتر آب
روش تهيه تنطور بادرنجبويه
روش تهيه اين تنطور شبيه روش تهيه تنطور برگ آويشن (صفحه 33 ) است .
ج - شياف بادرنجبويه
از شـيـاف بـرگـهـاى بـادرنجبويه براى تسكين خونريزى هاى قاعدگى ، نابود كردن ويـروس و بـاكـترى هاى مضر دستگاه گوارش و تقويت جهاز (سيستم ) هاضمه استفاده مى شود .
روش تهيه شياف بادرنجبويه
كـوهـان شـتـر را بـه روش بـن مارى (حرارت غير مستقيم ) ذوب كنيد، سپس ظرف را از روى حـرارت بـرداشته و 30 قطره روغن برگ بادرنجبويه را به آن اضافه كنيد . مخلوط را درون كـاسـه اى كـه جـدار داخـلى آنـرا قبلا چرب كرده ايد، بريزيد و پس از 3 ساعت كه شيافها بسته شد از ظرف خارج كنيد و با كاغذ روغنى بسته بندى نماييد .
َََ
چ - كپسول بادرنجبويه
يـاد داروهـاى شـيـمـيـايـى و در مـقـابـل مـصـرف بـسـيـار اندك داروهاى گياهى تمايلى به جـوشـانـدن ، دم كردن ، شربت و يا چاى اين گياه ندارند مى توانند جهت بهره مند شدن از خـواص دارويـى بـادرنـجـبـويه از كپسولهاى 200 يا 250 ميلى گرمى پودر برگ خشك بـادرنـجـبـويـه اسـتـفـاده كـنـنـد . بـه هـمـيـن مـنـظـور مـصـرف 6 كپسول بادرنجبويه در 3 وعده ( هر وعده 2 كپسول ) به آنها توصيه مى شود.
ح - روغن استخراج گرم بادرنجبويه
بـه دليـل اينكه بيشترين مورد استفاده و همچنين قسمت عمده خاصيت دارويى بادرنجبويه در برگهاى آن نهفته است از برگهاى آن براى تهيه روغن استخراج گرم استفاده مى كنند.
تركيبات
250 گرم برگ بادرنجبويه خشك
500 ميلى ليتر روغن زيتون
روش تهيه روغن
روش تـهـيـه اسـتـخـراج گـرم بـادرنجبويه شبيه روش تهيه روغن استخراج گرم آويشن (صفحه 35 ) است .
خ - روغن استخراج سرد بادرنجبويه
از روغـن اسـتـخراج سرد اين گياه به تنهايى يا همراه با ساير مواد مورد نياز جهت تهيه گـرم يـا پـمـاد بـادرنـجـبـويـه بـراى تحريك سيستم عصبى ، رفع سردردهاى عصبى ، برونشيت هاى مزمن و رفع گريپ استفاده مى شود.
تركيبات
100 گرم برگ بادرنجبويه خشك يا 200 گرم برگ بادرنجبويه تازه
1 ليتر روغن بادام شيرين
روش تهيه اين روغن
روش تهيه اين روغن شبيه روش تهيه روغن استخراج سرد آويشن (صفحه 35) است .
دـ روغن ماساژ بادرنجبويه
مـاسـاژ بدن با اين روغن بى حسى و فلج عضلانى را در عضلات بخصوص پا و دست از بين مى برد . ماليدن آن به محل خارش ، در از بين بردن خارش پوست و رفع التهاب آن موثر است .
تركيبات
1 قاشق چايخورى اسانس معطر روغنى برگ بادرنجبويه
2 قاشق غذا خورى روغن زيتون
روش تهيه روغن
طـرز تـهـيه اين نوع روغن بادرنجبويه شبيه طرز تهيه روغن ماساژ آويشن (صفحه 36 ) است .
َََ
ذ - پماد مسكن بادرنجبويه
اسـتـفاده از اين پماد براى رفع خواب رفتگى و تسكين درد عضلات و ماهيچه ها بويژه در ناحيه مفصلها موثر است .
تركيبات
500 گرم موم زنبور عسل
20 گرم برگ بادرنجبويه خشك
25 گرم برگ گزنه خشك
15 گرم ميوه كاج (خرد شده )
روش تهيه پماد مسكن
روش تهيه اين پماد شبيه روش تهيه پماد طبى آويشن (صفحه 37 ) است .
رـ كرم ضد سوزش و خارش پوست بادرنجبويه
ماليدن 3 بار در روز، هر بار يكبار از اين كرم بر روى پوست ، سوزش و خارش پوست را كه ناشى از غلبه سودا يا اختلالات عصبى ، عروقى باشد برطرف مى سازد.
تركيبات
25 ميلى ليتر تنطور گل بابونه
25 ميلى ليتر تنطور برگ بيد
25 گرم موم زنبور عسل
25 گرم لانولين
100 ميلى ليتر روغن استخراج سرد بادرنجبويه
روش تهيه كرم
روش تهيه اين كرم شبيه روش تهيه كرم دارويى آويشن (صفحه 38 ) است .
زـ لوسيون و امولسيون بادرنجبويه
از لوسـيـون يـا امـولسـيـون ايـن گـيـاه بـراى رفـع سـوزش ، تـسـكين درد و التيام زخم مـحل گزيدگى حشرات استفاده مى شود. همچنين ماساژ بدن با لوسيون بادرنجبويه سبب تسكين دردهاى روماتيسمى مى گردد.
روش تهيه لوسيون
4 قاشق غذاخورى دم كرده غليظ برگ بادرنجبويه را با 2 قاشق غذاخورى تنطور آويشن يـا گـل بـنفشه مخلوط كرده ، درون بطرى شيشه اى تيره رنگى بريزيد و پس از تكان دادن آن ، هـر بـار كـمـى از آنـرا، بـه آرامـى بـه محل مورد نظر بماليد.
س - بخور ساده بادرنجبويه
جـهـت درمان ميگرن و رفع سردردهاى آن و همچنين تسكين سردردهاى عصبى استفاده از بخور ساده بادرنجبويه بسيار مفيد است .
تركيبات
500 ميلى ليتر آب
2 قاشق چايخورى اسانس معطر روغنى برگ بادرنجبويه
(در صورت نبود اسانس از 500 ميلى ليتر دم كرده بادرنجبويه استفاده كنيد)
روش تهيه بخور ساده
روش تـهـيـه ايـن نـوع بـخـور بـادرنـجـبـويـه شبيه روش تهيه بخور ضد ميگرن آويشن (صفحه 39 ) است .َََ
ش - بخور تركيبى بادرنجبويه
جـهـت بـازگـردانـدن نشاط، شادابى و سلامتى به بدن و پوست هنگامى كه زياد خسته و كسل هستيد و همچنين براى تسكين دردهاى عصبى در ناحيه سر و پيشانى از بخور تركيبى بادرنجبويه بهره بگيريد.
تركيبات
نصف قاشق چايخورى اسانس معطر بادرنجبويه
نصف قاشق چايخورى اسانس معطر روغنى بابونه
نصف قاشق چايخورى اسانس معطر روغنى سنبل الطيب
نصف قاشق چايخورى اسانس معطر روغنى آويشن يا بهار نارنج
روش تهيه بخور تركيبى
روش تهيه اين بخور شبيه روش تهيه بخور ميگرن آويشن (صفحه 39 ) است .
ص - حمام دارويى ضد روماتيسم بادرنجبويه
تركيبات
3 قطره اسانس معطر روغنى برگ بادرنجبويه
2 قطره اسانس معطر روغنى اكليل كوهى
2 قطره اسانس معطر روغنى برگ گزنه
روش تهيه و ميزان مصرف حمام دارويى
روش تهيه و چگونگى مصرف اين محلول شبيه روش تهيه حمام دارويى آويشن (صفحه 40 ) است .
ض - چاى آرام بخش (تركيبى ) بادرنجبويه
تركيبات
50 گرم برگ خشك بادرنجبويه
50 گرم برگ خشك زيرفون
50 گرم گل خشك بابونه
آب مقدارى
روش تهيه چاى
گـيـاهـان فـوق را تـركـيـب كـرده ، در ظرف شيشه اى تيره رنگ نگهدارى كنيد . يك تا دو قـاشـق آن را در قورى كوچك لعابى ريخته ، يك فنجان آب تازه جوش روى آن بريزيد . 5 تا 15 دقيقه دم كرده ، سپس صاف كرده و ميل كنيد.
ط - چـاى ضـد حـسـاسـيـت غـذايـى بـادرنـجـبـويـه (عـدم تـوانـايـى تحمل غذا )
وجـود گـل خـتـمى به دليل خاصيت نرم كنندگى بادرنجبويه به جهت بادشكن و ضد نفخ بودن در اين چاى سبب شده كه از روده ها حفاظت شود و براى آشفتگى گوارشى بسيار مفيد باشد .
تركيبات
10 گرم برگ خشك بادرنجبويه
5 گرم ريشه خشك ختمى
5 گرم تخم شنبليله
10 گرم رازيانه
10 گرم زيره سبز
750 ميلى ليتر آب
روش تهيه چاى
شـنـبـليـله و رازيـانـه را در آب ريخته ، بگذاريد 15 دقيقه با حرارت ملايم بجوشد تا جـوشـانـده اى درسـت شـود . سـپس بادرنجبويه و زيره را در يك قورى ريخته ، جوشانده فـوق را روى آن بريزيد . پس از 10 دقيقه دم كشيدن آنرا صاف نموده و 4 بار در روز، هر بار يك فنجان از آنرا بنوشيد.َََ
ظ - چاى ضد سوء هاضمه و سوزش معده بادرنجبويه
طـبـيعت گرم دارچين و خاصيت ضد استرس و ضد اضطراب بادرنجبويه به كار رفته در اين چاى ، سبب شده كه اين چاى براى معده و دستگاه گوارشى بسيار آرام بخش باشد.
تركيبات
3 گرم پوست دارچين
10 گرم تخم باديان (رازيانه )
15 گرم برگ خشك بادرنجبويه
روش تهيه چاى
گياهان فوق را مخلوط كرده ، درون قورى لعابى كوچكى بريزيد . سپس آب تازه جوش را روى آنـهـا ريـخـته و پس از 10 دقيقه دم كشيدن ، آنرا صاف كرده و درون ظرف دردارى بريزيد و پس از هر وعده غذا يك فنجان آنرا ميل كنيد.
ع - قـرص يـا كـپـسول ضد نورالژى (سردردهاى عصبى ) بادرنجبويه
تركيبات
25 گرم برگ خشك بادرنجبويه
20 گرم برگ خشك فرنجمشك
25 گرم ريشه خشك سنبل الطيب
روش تهيه قرص
گـيـاهـان فـوق را پـس از مـخـلوط كـردن و پـودر نـمـودن ، بـا كـمـى عـسـل خـمير كرده و به شكل قرصهاى كوچك دكمه مانند در آوريد. از اين قرص ، 3 بار در روز، هر بار 2 قرص ميل كنيد.
روش تهيه كپسول
گـيـاهـان فـوق را درون هـاون سـنـگـى كـوچـكى بريزيد و نرم بكوبيد، سپس آنرا درون كـپـسـول هـاى خـالى 200 يـا 250 مـيـلى گـرمـى و 3 بـار در روز، هـر بـار 2 تـا 3 كپسول آنرا همراه با كمى آب گرم ميل كنيد.
13 - فرآورده هاى غذايى و نوشيدنى بادرنجبويه
الف - سالاد تركيبى بادرنجبويه
تركيبات
50 گرم ماست
50 گرم كاهو (خرد شده )
يك قاشق غذاخورى دانه رازيانه
3 قاشق چايخورى شكر يا مرباى ساده
100 گرم برگ تازه بادرنجبويه (خرد شده )
25 گرم برگ و ساقه كرفس تازه (خرد شده )
روش تهيه سالاد
سـاده ، آبـليـمـو، روغن زيتون را درون يك كاسه كوچك مخلوط كنيد و خوب به هم بزنيد . سپس برگ بادرنجبويه ، كاهو و كرفس را درون يك كاسه بزرگى مخلوط كرده ، حلقه هاى گوجه را روى آن بچينيد و با سس آماده روى آنها را بپوشانيد، در پايان با دانه هاى رازيانه آنرا تزيين كرده و بلافاصله صرف كنيد.
ب - چاى بادرنجبويه و ميخك (براى 4 نفر )
مواد لازم
2 عدد چاى كيسه اى معمولى
2 عدد چاى كيسه اى بادرنجبويه
1 ليتر آب تازه جوش
8 عدد ميخك كمى شكر
روش تهيه چاى
آب را درون قـورى يـا ظـرف ديـگـرى جـوش آورده و چـاى و مـيـخك را به آن اضافه كنيد . قورى را در جاى گرمى قرار دهيد تا چاى در مدت 1 ساعت دم بكشد. سپس كيسه هاى چاى را خـارج كـرده و چـاى را در فـنـجـان بـريـزيـد . كـمـى شـكـر بـه آن اضـافـه نـمـوده و ميل كنيد .
پ - نوشيدنى ليمويى بادرنجبويه
مواد لازم
1 پيمانه آبليموى تازه
50 گرم بادرنجبويه تازه
50 گرم شكر
5 /1 پيمانه آب
روش تهيه نوشيدنى
شـسـتـه و ريـز خـرد كـنـيـد و در ظـرفـى بـريزيد. سپس آبليمو را همراه با آب ، شكر و بـادرنـجـبـويـه مـخـلوط نـمـوده و در يـخـچـال بـگـذاريـد و پـس از 8 سـاعـت مـواد داخـل ظـرف را از صـافـى رد كـرده و شـربـت آمـاده مـصـرف اسـت . ( در صـورت نـبـود بادرنجبويه تازه از اسانس يا چاى كيسه اى آن استفاده كنيد)
ت - تهيه سكنجبين با بادرنجبويه
مواد لازم
400 گرم بادرنجبويه تازه
4 ليوان شكر
2 ليوان سركه
6 ليوان آب
روش تهيه سكنجبين
و در حـرارت زيـاد بجوشانيد . وقتى كه به قوام آمدن نزديك شد، از صافى عبور دهيد . بـعـد سـاقـه هاى بادرنجبويه را در داخل شربت انداخته و بگذاريد تا بجوشد و شربت بـه قـوام آيـد (غـليـظ شـود) . در آخـر سـركـه را به آن افزوده و پس از دويا 3 جوش از حـرارت بـرداشـتـه ، آن را از پـارچـه عـبـور دهـيـد و پـس از سـرد شـدن داخل بطرى بريزيد . و در جاى خشك و خنك نگهدارى كنيد.
فصل سوم : پياز cepa allium
اسامى گوناگون پياز
گـيـاه سـبـزى اسـت ولى در زبـان فـارسـى بـه نام ديگرى يعنى سوخ هم شهرت دارد . اعـراب بـه پياز بصل و ترك زبانها نيز به آن سوقان مى گويند .به نوع بيابانى پياز در زبان تركى لقب كومران را داده اند . در هند به پياز بهارى هارا پياز گفته مى شود . به پياز ازليم هم مى گويند .
پياز در زبان لاتين به cepa allium، در زبان انگليسى به onion، در زبان فرانسه به ognon و در زبان آلمانى به zwiebel شهرت دارد .
عربى : basal
بنگال : pianj
برمه اى : - ni _ keytthun، kesunni
چينى : tsung، cong ، chung
چك : cibule
دانمارك : log
هلندى : ajuin للّه ui
استونى :sibul harili
فنلاندى :ruokasipuli
اسكاتلندى uinnean
يونانى : kremmidi
گجرات : dungari
عبرى (يهودى ): batzal للّه yarok
هندى : oiyaz للّه piaz
مجارستان mozespecsenye hagyma
ايسلندى : laukur
اندونزى : merah bawang
ايتاليا: cipolla
ژاپن : wakegi للّه atasuki
لائوسى :bouo phag
مراتى :kanda
نروژ: kepalok
لهستانjadalna cebula:
پرتغالcebola :
پنجاب :peyaz
رومانى : ceapa
روس : luk
سانسكريت : palandu
اسپانيايى cebolla
سواميلى : kitunguu
سوئدى : rodlok للّه lok
تايلندى : hom hua للّه hom ton
تبتى : btsong للّه tsong
اردو: piyaz
ويتنام : hanh
مشخصات كلى پياز
وده ، انـواع و اقـسـام كـوچك ، بزرگ ، تند، شيرين ، پوست سفيد و پوست قرمز داشته و داراى سـاقـه زيـرزمـيـنـى بـه نـام غـده پـيـاز مـى بـاشـد . پـيـاز را بـه دليـل كثرت استفاده از آن چه در مصارف غذايى و چه در مصارف دارويى همه مى شناسيد . پياز داراى ويتامينهاى b و c بوده و سرشار از املاح سيترات ، استات فسفات ، نيترات و تـركـيـبات گوگردى ، املاح كلسيم ، سديم ، پتاسيم ، يد، سيليس و چندين نوع قند مى باشد .
َََ
تركيبات شيميايى پياز
و سـولفـيـدهـاى آلى يـافـت مـى شـود. در فـلسـهـاى ورقـه هـاى پـيـاز مـواد كاتشول (catechole) و پروتو كاتشوئيك اسيد وجود دارد . پياز در واقع يك انسولين گـياهى است . در پوستهاى خارجى نازك گوشتى پياز مواد فلاونوئيد ( flavonode) و سـايـر مـواد قـنـدى بـدسـت مـى آيـد كـه روى مـيـكـروبهاى گرام در پياز اسيد فنوليك و تـركـيـبـات قـنـدى وجود دارد . علاوه بر مواد فوق پروتئين ، هيدارتهاى كربن ، كلسيم ، فـسـفـر، آهـن ، پتاسيم ، ويتامين a تيامين ، ريبوفلاوين ، ويتامين c و نياسين وجود دارد . از نـظر علمى پياز ماده اى بنام آلى سين و پروستاگلاندين وجود دارد كه هر دو خاصيت ضد التـهـابى و ضد تب و آنتى بيوتيكى دارند در 100 گرم پياز خام 59 كالرى انرژى ، 40 مـيـلى گـرم كـلسـيم ، 60 ميلى گرم فسفر، 72 ميلى گرم آهن ، 5/17 ويتامين 2a ميلى گـرم ويتامين c 6/12 ميلى گرم قند، 8/1 ميلى گرم پروتئين ، 3/84 ميلى گرم آب وجود دارد .
تركيبات اسانس پياز
جزء عمده اسانس پياز خام ماده آليل پروپيل دى سولفيد ( disvlfde allylpropyl ) است . شيره پياز تازه تا حدودى باكترى كش است . از پوست پياز كوئر سيتين quercetine) ( و يك ماده موثر بنام گلى كوليك اسيد (acid glycolic) بدست مى آيد .
زمان كاشت پياز
تـخـم پياز را در اول بهار و ساقه زيرزمينى و برگ زيرزمينى آنرا در پاييز در عمق 3 تا 4 سانتى مترى مى كارند.
نسخه هاى شفابخش پياز
1 - درمان سوختگى با پياز
استفاده از پماد در درمان سريع سوختگى پوست مفيد است .
طرز تهيه پماد پياز
يـك عـدد پـيـاز مـتـوسط را رنده كنيد، بعد كمى پودر نمك دريايى را نيز به آن افزوده ، خوب بهم بزنيد و به محل سوختگى بماليد و ببنديد .(بمدت دو ساعت )
2ـ رفع يبوست با پياز
افـرادى كـه بـه يـبـوسـت مـبـتـلا هـستند چنانچه چند عدد پياز را در يك ليتر شير و يا آب ريخته و بقدرى حرارت دهند تا پخته شود، سپس آب صاف شده آنرا هر روز صبح ناشتا و همچنين بعد از غذاى اصلى يك فنجان ميل نمايند در رفع يبوست آنها مؤ ثر است .
َََ
3 - معالجه زخم ناخن با پياز
جـهـت التـيـام و بـهـبـودى زخم گوشه ناخن ، يك پياز سفيد را زير خاكستر آتش ببريد و انـگـشـت خـود را داخـل آن نـمـوده و چـنـد روز ادامـه دهـيـد . ايـن عمل تاءثير زيادى در التيام زخم ناخن و رفع عفونت هاى آن دارد .
4 - درمان اختلالات كليوى با پياز
تـلالات كـليـوى و كـسـانى كه از درد پهلو رنج مى برند چنانچه دو عدد پياز متوسط را خـرد نـمـوده بـا دو بـرابـر وزن آن شـراب سـفـيـد و مـقـدارى عسل مخلوط كرده ، داخل ظرفى ريخته و پس از چند روز گذاشتن ، صبح و شب يك استكان از آن را مـيـل نـمـايـنـد . (مـوقـع مـصـرف ظـرف را تـكـان دهـنـد) اثـر قابل توجهى در درمان بيمارى آنها دارد .
5 - درمان بواسير و ترك سرمازدگى با پياز
شـسـتـه و رنـده كـنـيـد . سـپس آنرا در 200 گرم چربى پرندگان يا پيه مرغ ريخته و بـقـدرى حـرارت دهـيد تا خوب پخته شود، از اين پماد روى بواسير و خراش هاى سطحى پوست بويژه ترك سرمازده بماليد و ببنديد . همچنين ماليدن آب پياز به تنهايى بر روى تركهاى دست و پا موجب بهبود آنها مى گردد.
6 - معالجه آسم (تنگى نفس ) با پياز
جهت معالجه تنگى نفس و رفع سرفه خشك : پياز را رنده كنيد و آب آنرا بگيريد و سپس بـه هـم وزن آن عـسـل طـبـيـعـى اضـافـه نـمـوده ، خـوب بـهـم زده و مـيـل كـنيد . خوردن اين آب علاوه بر درمان امراض مذكور در رفع اخلاط كهنه موثر بوده و سينه و گلو را به خوبى ضد عفونى مى كند.
َََ
7 - تسكين درد گوش با پياز
چـكـانـدن روزانـه چـنـد قـطـره از آب پـيازى كه توسط فشار آبش را گرفته باشند در گوش علاوه بر تسكين درد آن موجب قطع صداى آن نيز مى گردد.
8 - التيام زخم و تحليل ورم پروستات با پياز
چـنـانـچـه چـنـد عـدد پـيـاز را رنـده كـرده و آنـرا داخـل ظـرف مـحـتـوى شـراب يـا الكل سفيد (خوراكى ) ريخته و به مدت چند ماه گذاشته ، بعد آنرا صاف نموده و هر روز صـبـح يـك اسـتـكـان از آب آنـرا ميل نماييد اثر قابل توجهى در التيام زخم ، تسكين درد و تحليل ورم پروستات دارد.
9 - پايين آوردن تب با پياز
پـيـاز دارويـى ضـد تـب مـى بـاشد . اگر فردى به تب سختى دچار شده باشد، يك عدد پـيـاز را بـرش دهـد و آنـرا داخـل ظرفى روى آتش بگذارد و پس از اينكه خوب گرم شد، آنـرا روى شـكـم ضـمـاد كند و پس سرد شدن تجديد نمايد تب وى به زودى از بين خواهد رفت .
10 - تصفيه كردن خون با پياز
اشـتـن انـسـولين گياهى براى مبتلايان به ديابت (مرض قند) مفيد بوده و قند خون آنها را بـه مـيـزان قابل توجهى كاهش مى دهد . دكتر .n.n gupta پروفسور كرسى پزشكى در دانشگاه g: k از lucknow نشان داده كه تغييرات خونى ناشى از تغييرات چربى ، بدون تـرديـد بـا خـوردن پياز تازه كلسترول (چربى ) خون پايين مى آيد . مصرف پياز موجب رقـت خـون گـرديـده و تـركـيـبـات مـوجـود در آن مـانـنـد آسـپـريـن عـمـل مـى نـمـايـد . دكـتـر bailey.m.j از مدرسه طب دانشگاه جورج واشنگتن آمريكا همراه با همكارانش در مورد پياز تحقيق نموده و يك عامل رقيق كننده خون به نام آدنوزين را در سير و پـيـاز يافتند كه موجب گشاد شدن عروق خونى و رقت خون مى شود. البته اين خاصيت در پياز خام بيشتر است تا در پياز پخته شده .
11 - درمان بيماريهاى كبدى با پياز
مـصـرف پـياز به عنوان يك داروى مقوى كبد به كليه بيمارانى كه از امراض كبدى رنج مى برند توصيه مى شود. از سوى ديگر شواهد پزشكى وجود دارد كه نشان مى دهد كه سيروز كبدى به دنبال مصرف مداوم سه روزه پياز تازه بهبود مى آيد.
َََ
12 - اثر مثبت پياز در سلامت دندان ها
تـحقيقات پزشكان روسى نشان داده است كه ماساژ روزانه دندان ها با پياز مى تواند از بعضى اختلالات دندانى جلوگيرى نمايد . همچنين جهت تسكين درد دندان كافى است كمى آب پياز را به پنبه آغشته نموده و آن را در حفره دندان دردناك بگذاريد.
13 - رفع كمبود جريان خون قاعدگى زنان با پياز
بـى نـظـمـى ، عـقـب افتادگى خون حيض (قاعدگى ) و يا قطع عادت ماهانه خود شده اندن چـنـانـچـه يـك عـدد پـيـاز را رنـده كـرده و هـمراه با يك مشت گياه بومادران در يك ليتر آب جـوشـانـده و در آب آن بـنـشـيـنـنـد شـفـا خـواهـنـد يـافـت . هـمـچنين خوردن آب پياز همراه آب زنجبيل و يا عسل جهت رفع كمبود جريان خون قاعدگى مفيد است .
14 - درمان اختلالات پوستى با پياز
از پياز به عنوان يك داروى ضد عفونى كننده و مفيد براى پوست جهت درمان انواع اختلالات و عوارض پوستى استفاده مى شود كه در زير به چند نمونه از آنها اشاره مى شود.
الف - ضد عفونى و التيام سريع زخم ها و جراحات :
جـهـت ضـد عـفـونى كردن جراحات و جوش خوردن آنها چند عدد پياز را كوبيده و له نماييد، ابتدا روى جراحات را با پارچه يا باند نخى نازك ببنديد و بعد پيازهاى له شده را در ظرفى ريخته و در هنگام حرارت دادند، جراحات را به بخار مستقيم بداريد. (بخور دهيد) .
ب - محلول ضد لك پياز:
بـراى بـرطـرف شـدن لكـهـاى صـورت آب پـيـاز را بـه شـكل محلول در آورده و با آن لكهاى صورت را برطرف كنيد. جهت اثربخشى بيشتر كمى پودر سفيد آب قلع يا مرواريد را نيز به آن اضافه كنيد.
پ - محلول ضد جوش پياز:
جـهـت از بـيـن رفـتـن جوشهاى قرمز صورت و پوست يك عدد پياز را خوب رنده كرده و در كـمـى سـركـه بـمـدت دو روز بـخـيـسـانـيـد، سـپـس آنـرا بـه محل جوشها بماليد.
ت - كرم زيبايى پوست با پياز:
فـاده از گـياهان دارويى و فرآورده هاى طبيعى جهت رفع جوشهاى صورت و همچنين از بين بـردن لكـه هـاى تـيـره پـوست و ترك دست و پا چنانچه سه عدد پياز را رنده كرده و در حـرارت بـسـيـار كـم بـا كـمـى روغن آنرا بيزند و در موقع پختن مرتب آنرا بهم زده و يك قـاشـق عـسـل ، يـك اسـتـكـان گـلاب و يـك فـنـجـان شـيـر بـه آن افـزوده و بـر محل جوشها و لكها و ترك پوست بماليد نتايج رضايت بخشى از آن خواهند ديد.
نـوع ديـگـر: در هـنـدوستان ضماد همراه با آب ليمو و آب پياز به عنوان يك كرم آرايشى براى خانمها بويژه تازه عروسان استفاده مى شود.
ث - ساير اختلالات پوستى :
استفاده از ضماد پياز داروى خوبى جهت درمان اختلالات و عوارض پوستى مى باشد.
طرز تهيه ضماد پياز
چـنـد پـيـاز مـتوسط را بكوبيد و له كنيد، سپس آنرا خوب فشار دهيد تا آب آن خارج شود، بعد آب آنرا با كمى پودر زردچوبه خمير نموده و بر روى پوست بماليد و ببنديد.
15 - دفع سنگ كيسه صفرا با پياز
اشخاصى كه سنگ كيسه صفرا دارند خوردن اين سوپ براى دفع سنگ كيسه صفراى آنها توصيه و تجويز مى شود .
طرز تهيه سوپ پياز
رشـت را رنـده كـرده ، سـپـس در چهار قاشق سوپخورى و روغن زيتون آنرا نيم پز نموده ، 150 گـرم آب بـه آن اضـافـه كـرده و بـگذاريد 10 دقيقه بجوشد، بعد تا هنگامى كه گـرم است و سرد نشده ، آنرا ميل كنيد .(اضافه كردن كمى شكر به سوپ پياز در موقع پختن ، هضم آنرا آسانتر مى سازد) .
16 - درمان زكام و سرماخوردگى با پياز
اسـتـفـاده از پـيـاز بـه دليل داشتن گوگرد و در نتيجه خاصيت ضدعفونى كننده خون اثر مثبتى در از بين بردن عفونتهاى مجارى تنفسى نظير آسم ، ورم گلو و زكام دارد.
دستور مصرف آن به شرح زير است
يـك پـياز متوسط را بصورت ورقه ورقه ببريد و آنرا در سه چهارم فنجان آب به مدت چـنـد دقـيـقـه بـجـوشـانـيـد، بـعـد روى ورقـه هـاى پـيـاز پـخـتـه شـده كـمـى عسل بريزيد و ميل كنيد.
نوع ديگر
را گـرفـتـه يا آنرا جوشانده و با كمى عسل مخلوط كرده ، شب بگذاريد و در روز هر بار يـك قـاشق مرباخورى ميل كنيد. همچنين جهت درمان آنفولانزا يك عدد پياز متوسط را كوبيده و له نماييد، سپس آب آنرا گرفته و سه بار در روز همراه با يك دم كرده گياهى بصورت گرم ميل نماييد.
17 - رفع بند آمدگى ادرار با پياز
هت رفع بند آمدگى ادرار چنانچه شخصى پيش غذاى خود را سوپ شير همراه با يك پياز خـام رنـده شده در سه وعده (صبح ، ظهر، شام ) قرار دهد و از اين رژيم بمدت 15 تا 30 روز پـيـروى نـمـايـد شفاى كامل نصيبش خواهد شد . همچنين پياز خام بر پايين شكم خروج ادرار را آسان مى سازد.
18 - درمان رعاف (خونريزى بينى ) با پياز
اگر فردى كه به خونريزى شديد بينى مبتلا شده باشد يك پياز را خوب رنده كرده و چـنـد قـطـره سـركـه روى آن بـچـكـانـيـد، سـپـس آنـرا داخـل يـك پـارچـه نـازك نـخـى ريـخـتـه و خـوب فشار دهد تا آب آن خارج شود و در بينى بچكاند، در قطع خونريزى سريع الاثر است .
19 - درمان ريزش مو با پياز
اسـتـفـاده از آب پـيـاز يـا لوسـيون آن بواسطه داشتن گوگرد در تقويت پياز مو و رفع ريزش آن مفيد و موثر است .
طرز تهيه لوسيون پياز
100 گرم پياز رنده شده را در 200 گرم الكل 60 درجه بمدت چند روز بخيسانيد سپس هر بار دو قاشق مرباخورى از آنرا با آب مخلوط كرده و به پوست سر بماليد .
20 - معالجه ديابت (مرض قند) با پياز
چـون پـيـاز مـدر (ادرار آور) اسـت ( بـه دليـل داشـتـن نـيترات ) و همچنين داشتن خاصيت هضم كـنـنـدگـى و دارا بـودن نـوعـى انـسـوليـن گـيـاهـى در آن بـر ضـد ديـابـت عمل نموده و قند خون را پايين مى آورد . (البته پياز خام مفيدتر از پياز پخته مى باشد )
21 -درمان برص ، زگيل و زخم پاشنه پا با پياز
ضـمـاد پـيـاز رنـده شـده بـا عـسـل و بـاروت جهت از بين بردن لكه هاى سفيد روى پوست (بـرص ) مـفـيـد اسـت . ضـمـاد پـيـاز له شـده بـا نـمـك ، گـلاب و عـسـل در رفع زگيل موثر بوده و همچنين ماليدن پياز پخته شده با پيه جهت معالجه زخم پاشنه پا بكار مى رود.
22 - تاءثير پياز در افزايش عملكر مغز
خوردن پياز خام به دليل داشتن فسفر فراوان به افرادى كه كارهاى فكرى زيادى دارند تـوصـيـه مـى شـود . هـمـچـنين پياز هضم مواد نشاسته اى را آسانتر كرده و جهت رفع بى خوابى بسيار مفيد است .
23 - جلوگيرى از لخته شدن خون با پياز
خـوردن پـيـاز عـلاوه بـر جـلوگـيرى از لخته شدن خون و شخت شدن جدار رگها، در رفع بـرخـى از عوارض خونى از قبيل فشار خون بالا و پاك نمودن خون از انواع سموم موثر بوده و بر از انواع سرطان ها را نيز از بين مى برد.
24 - تهيه فرآورده هاى الكلى با پياز
از پـياز به دليل داشتن خواص دارويى فراوان و خاصيت ضد عفونى كننده ، فرآورده هاى طـبـى بـويژه فرآورده هاى الكلى تهيه مى كنند كه در زير به سه نمونه از آنها اشاره مى كنيم :
الف - تهيه تنطور پياز
جهت تهيه تنطور پياز، يك پياز متوسط خام را رنده كرده و در ظرفى بريزيد، سپس به مـقدار هم وزن آن الكل سفيد 90 درجه بريزيد و يك هفته گذاشته ، بعد آنرا صاف نموده و روزانـه دو قـاشق سوپخورى از آنرا ميل كنيد.استفاده از اين تنطور تقريبا كليه خواص پياز را داراست .
ب - تهيه شربت الكلى ادرار آور با پياز
جـهـت تـهـيـه ايـن شـربت ، چهار عدد پياز متوسط خام را خوب رنده كرده ، همراه 150 گرم عسل در يك ليتر شراب سفيد ريخته ، 15 روز گذاشته ، بعد آنرا صاف نموده و روزانه چهار قاشق سوپخورى از آنرا ميل كنيد.
پ - تهيه شربت الكلى ضد كرم روده با پياز
بـراى دفـع كـرم هـاى روده يـك عـدد پـياز را بصورت ورقه ورقه ببريد و در نيم ليتر شـراب قـرمـز بريزيد، سپس بمدت دو شبانه روز گذاشته ، بعد آنرا صاف كرده ، هر روز صبح ناشتا يك ليوان از آنرا ميل كنيد.
25 - كاهش اضطراب با پياز
اسـتـفـاده از پياز به عنوان يك داروى آرام بخش اعصاب و مقوى قلب به اشخاص عصبى و كـسـانـى كـه حـالت اضـطـراب و تـپـش قـلب دارنـد توصيه مى شود.(البته در اين مورد استفاده از پياز پخته مفيدتر و موثرتر از پياز خام مى باشد) .
26 - تهيه پادزهر با پياز
جـهـت درمان زخم و محل گزيدگى حشرات ، عقرب و گازگرفتگى سگ يك عدد پياز خام را رنـده كـنـيـد و روى مـحـل گزيدگى بگذاريد و با پارچه نخى روى آنرا ببنديد . همچنين ماليدن آب پياز خام بر محل زنبور گزيدگى در رفع درد و سوزش آن موثر است .
27 - درمان يرقان و رفع اختلالات معدى با پياز
ه بـيـمـارى يـرقـان (زردى ) دچـار شـده بـاشـد يـا از اخـتـلالات مـعـدى از قـبـيـل ورم و نـفـخ مـعـده رنـج مـى بـرد قـطعاتى از پياز پوست كنده و خرد شده را با آب ليـمـوى تـازه هـمـراه بـا زيـره سـياه ميل نمايد يا از ترشى پياز قرمز استفاده كند، اثر قابل توجهى در رفع امراض مذكور خواهد داشت .
28 - فرآورده هاى غذايى پياز
در كـمـتـر غـذايـى ديده شده كه پياز جزء مواد اصلى آن نباشد . در انواع كبابها، شامى ، سوپ ، كوكو، سالاد، كتلت ، دلمه ، خورش ، خاگينه ، املت و انواع ترشى ها پياز مورد استفاده قرار مى گيرد . در زير به چند نمونه از اين فرآورده هاى غذايى اشاره مى كنيم .
ب - سوپ پياز (2) (براى 2 نفر )
مواد لازم
4 عدد پياز (حلقه حلقه شده )
2 قاشق غذا خورى آرد
8 عدد زرده تخم مرغ
1 ليتر شير
100 گرم كره
مقدارى جعفرى خرد شده
نمك و فلفل به ميزان لازم
روش تهيه سوپ
ا بـا كـره سـرخ نـمـوده ، شـيـر، آرد و نـمـك را بـه آن اضـافه كرده و روى حرارت ملايم بـگـذاريـد . بـعـد زرده تـخـم مـرغـهـا را بـه آن اضـافـه نـمـوده ، قـبـل از سـفـت شـدن زرده هـا سـوپ را از روى حـرارت بـرداشـتـه و بـه آن نـمـك و فلفل را اضافه كنيد . در آخر، سوپ را با جعفرى خرد شده تزئين نماييد.
پ - سس پياز و شير
مواد لازم
200 گرم پياز
5 پيمانه شير
150 گرم كره
3 قاشق غذاخورى آرد
نمك و فلفل به ميزان لازم
روش تهيه سس
كـرده ، آرد را در آن سـرخ كـنيد . پياز را ريز ريز كرده و شير را روى حرارت بگذاريد. بعد از داغ شدن پياز را به آن اضافه كرده ، خوبه هم بزنيد، وقتى كه كمى غليظ شد آن را از صافى گذرانده ، با نمك و فلفل داخل ظرف آرد ريخته ، خوب هم بزنيد تا غليظ شود و سپس صرف كنيد.
ت - سوپ پياز و مرغ (براى 2 نفر )
مواد لازم
1 عدد پياز بزرگ
4 پيمانه آب مرغ
4 پيمانه جعفرى (خرد شده )
به ميزان لازم نمك و فلفل
روش تهيه سوپ
ه كـرده ، آرد را بـا آب مرغ كم كم به آن افزوده ، در هنگام افزودن خوب هم زده تا گلوله نـشـود. سـپـس روى حـرارت قـرار داده تـا كـمـى غليظ شود و جعفرى خرد شده را با نمك و فلفل به سوپ اضافه نماييد. حدود 10 دقيقه بعد سوپ را از روى حرارت برداشته ، سوپ را در ظرف مخصوص ريخته و ميل كنيد.
ث - كوكوى پياز (براى 2 نفر)
مواد لازم
250 گرم پياز
150 گرم كره
3 عدد تخم مرغ
2 عدد گوجه فرنگى
به ميزان لازم نمك و فلفل و زرد چوبه
روش تهيه كوكو
كـوكـو پـيـاز را رنـده كـرده و تـخـم مـرغها را هم بزنيد، گوجه ها را قطعه قطعه كرده و پياز، تخم مرغها، فلفل ، نمك و زردچوبه و گوجه فرنگى را با هم مخلوط نماييد. كره را در ماهى تابه اى داغ كرده و هر دو طرف كوكو را در آن سرخ كنيد.
ج - سالاد پياز (براى 2 نفر )
مواد لازم
200 گرم پياز
4 عدد تخم مرغ
100 گرم خيارشور
2 عدد كنسرو ماهى
به ميزان كافى نمك و فلفل
به ميزان كافى روغن زيتون و سس مايونز
روش تهيه سالاد
سـالاد تخم مرغ را آب پز كرده و خرد كنيد . خيار شور را حلقه حلقه كرده و پياز را خرد نـمـايـيد . تخم مرغ ، پياز، خيارشور، سس مايونز، ماهى ، روغن زيتون (يا روغن مايع ) و نمك و فلفل را با هم مخلوط كنيد . حالا سالاد شما آماده است .
چ - كتلت پياز (براى 2 نفر )
مواد لازم
300 گرم پياز
100 گرم جعفرى
4 عدد زرده تخم مرغ
100 گرم كره
200 گرم لوبيا سفيد
250 گرم روغن
50 گرم آرد
به ميزان لازم نمك و فلفل
روش تهيه كتلت
دا خرد كرده و لوبيا را مدتى در آب بگذاريد تا خوب خيس بخورد . سپس لوبيا را پخته و بـعـد خـوب له كـنـيـد . پـيـاز، جـعـفـرى زرده تـخـم مـرغ ، كـره ، لوبـيـا، فـلفـل و نمك را خوب مخلوط كرده و به شكلهاى دلخواه در آوريد. هر دو طرف آنرا به آرد آغـشـتـه كـرده و هـر دو طرفش را در روغن سرخ كنيد. براى تزئين اين كتلت مى توانيد از كاهو و گوجه فرنگى استفاده نماييد.
ح - كوفته پياز (براى 4 نفر )
مواد لازم
250 گرم پياز
250 گرم برنج
750 گرم گوشت
3 عدد تخم مرغ
100 گرم آرد نخودچى
70 گرم پودر كارى
200 گرم روغن
به ميزان لازم نمك و فلفل
750 گرم سبزى ( ترخان ، نعناع ، جعفرى و تره )
روش تهيه كوفته
نـيـد . پياز را رنده كرده ، آبش را بگيريد . سبزى را خرد كرده و با برنج ، تخم مرغ ، پـيـاز، گـوشـت ، فـلفـل ، نـمـك و پـودر كـارى مـخـلوط نـماييد و خوب ورز دهيد تا حالت چسبندگى پيدا كند و به صورت كوفته در آوريد . مقدارى پياز را در روغن سرخ كرده و بـا 2 پـيـمـانـه آب بگذاريد بجوشد. در اين موقع كوفته ها را در آن بچينيد و بگذاريد خوب جا بيافتد و بعد ميل نماييد.
خ - دلمه پياز (براى 4 نفر )
مواد لازم
10 عدد پياز درشت
200 گرم روغن
150 گرم روغن مغز گردو
1 پيمانه شير
200 گرم مغزنان تست
3 عدد تخم مرغ
300 گرم گوشت
به ميزان كافى فلفل ، نمك و ادويه
روش تهيه دلمه
د و گـوشـت را دو بـار چـرخ نـمـايـيـد . پـيـازهـا را داخل آب جوش و نمك قرار دهيد . گوشت را در روغن تفت دهيد و بگذاريد سرد شود . نان را در شـيـر قـرار داده و بعد بيرون بياوريد تا شيرش گرفته شود. گوشت سرد شده را با فلفل ، نمك ، ادويه ، تخم مرغ ، گوشت و نان به شير آغشته مخلوط كرده و خوب ورز دهيد . پيازها را بعد از 7 دقيقه از آب خارج كرده ، داخلشان را خالى نموده و از مخلوط آماده شـده در آن بـريـزيد . ته قابلمه اى را روغن ريخته و دلمه ها را در آن چيده و مقدارى تفت دهيد تا دلمه ها خوب جا بيافتد .
د - خورش پياز
مواد لازم
20 گرم روغن
500 گرم پياز
250 گرم هويج
150 گرم آلو خشك
800 گرم گوشت مرغ
به ميزان لازم زعفران فلفل و نمك
روش تهيه خورش
پـيـاز را خـرد كـرده و در روغـن سـرخ كنيد مرغ را پخته ، از استخوان جدا نموده و در روغن سرخ كنيد. گوشت را با مقدارى آب و پياز روى حرارت ملايم قرار دهيد تا نيم پز شود . بـعـد بـه آن هـويـج ، فـلفـل ، نـمـك ، ادويـه و آلو را اضـافـه كـنـيـد . قبل از جا افتادن خورش به آن آبليمو اضافه كرده و اجازه دهيد خورش جا بيافتد.
ذـ خاگينه پياز (براى 2 نفر )
مواد لازم
250 گرم پياز
6 عدد تخم مرغ
100 گرم آرد گندم
به ميزان كافى روغن ، نمك و فلفل
روش تهيه خاگينه
تـفـت دهـيـد و از روى حـرارت بـرداريـد. بـعـد تـخـم مـرغـهـا را هـمـراه بـا آرد، نـمـك و فـلفـل بـا هـم مـخـلوط كنيد . روغن را در ماهى تابه اى ريخته ، روى حرارت قرار دهيد تا خـوب داغ شـود . سـپـس مواد خاگينه را در آن ريخته و بگذاريد تا خوب سرخ شود . حالا خاگينه شما آماده است . آنرا ميل كنيد.
رـ ترشى ساده پياز
مواد لازم
2 كيلو پياز
مقدارى سركه
به ميزان لازم نمك و فلفل
روش تهيه ترشى
از پـوسـت كـنـدن ، چـنـد سـوراخ كـرده ، در ظرف ترشى ريخته ، روى آن سركه ، نمك و فـلفـل بـريـزيد . سپس در آنرا محكم بسته و در جاى خنك بگذاريد تا ترشى پياز آماده شـود . مصرف اين ترشى همراه با غذاهاى چرب و گوشتى ، علاوه بر تحريك اشتها، در رقيق كردن چربى آنها نيز مؤ ثر است .
ز - ترشى فلفل و پياز
مواد لازم
1 كيلو پياز ترشى
1 ليتر سركه
مقدارى نمك
500 گرم فلفل سبز دلمه اى
روش تهيه ترشى
و از طـول بـه 2 قـسـمت خرد كنيد. فلفل و پياز را ورقه ورقه كرده ، يك ورقه پياز، يك ورقـه فـلفـل سـبـز را درون ظـرف تـرشـى چـيـده و ايـن عـمل را تكرار كرده تا ظرف ترشى پر گردد. سپس روى آن مقدارى نمك و سركه ريخته تـا روى سـطح تمام مواد را بپوشاند . درب آن ظرف را بسته و به مدت 20 روز در جاى خنك نگه داريد تا خوب جا بيافتد و بعد ميل كنيد.
س - بورانى پياز
مواد لازم
750 گرم پياز
1 كيلو ماست
1 قاشق سوپخورى پودر سير
150 گرم نعناع و ترخان
250 گرم خيار
به ميزان كافى نمك و فلفل
روش تهيه بورانى
نـعـنـاع و تـرخـان را ريـز كـنـيـد . پـيـاز و خـيـار را پـوسـت كـنـده و رنـده نـمـايـيـد و بـا فلفل و نمك خوب مخلوط كنيد . سپس همه را با ماست و پودر سير مخلوط نموده و هم بزنيد . حالا بورانى شما آماده است .
ش - پوره پياز
مواد لازم
700 گرم پياز
100 گرم كره
100 گرم خامه
600 گرم برنج
به ميزان لازم زعفران ، نمك و فلفل
روش تهيه پوره
پـيـاز را خرد كرده و با برنج بگذاريد پخته شود . بعد از پخته شدن با كره ، خامه ، زعفران ، نمك و فلفل مخلوط كرده و چرخ كنيد تا خوب نرم شوند و به كار بريد.
ص - املت پياز (براى 2 نفر )
مواد لازم
2 عدد پياز
دو سوم فنجان شير
6 عدد تخم مرغ
مقدارى روغن
به ميزان لازم نمك و فلفل مقدارى هويج و خيار شور (براى تزيين )
روش تهيه املت
پـيـاز را خرد كرده و سرخ كنيد . سپس تخم مرغ را خوب هم زده و به شير اضافه كنيد . مـخـلوط آمـاده را روى پـيـاز ريـخـتـه و فـلفـل را بـه آن بـيـافزاييد . درب ماهى تابه را بـگـذاريـد تـا تـخـم مـرغ خـوب بـپـزد . بـا هـويـج و خيار شور روى آنرا تزيين كرده و ميل نماييد.
ض - اردور پياز
مواد لازم
120 گرم قارچ
200 گرم كالباس
120 گرم جعفرى
6 عدد پياز درشت
120 گرم گوجه فرنگى
به ميزان لازم روغن ، نمك و فلفل
روش تهيه اردور
فـرنـگـى را ريز خرد كنيد. پياز را بعد از پوست كندن در روغن سرخ نموده ، مواد مذكور را بـا فـلفـل و نـمـك داخـل پـيـاز قـرار دهـيـد . بـعـد در سـيـنى فر با حرارت 300 درجه سـانـتـيـگـراد به مدت 35 دقيقه در فر قرار دهيد . در صورتى كه بخواهيد دم پخت كنيد لازم است در قابلمه اى يك ليوان آب ريخته ، روى حرارت ملايم قرار دهيد تا پخته شود.
ط - نان پياز
مواد لازم
1 كيلو آرد گندم يا جو
500 گرم پياز (رنده شده )
400 ميلى ليتر آب
1 قاشق چايخورى پودر خمير مايه
روش تهيه نان
ا جـوشـانـده برگ شنبليله را مخلوط كرده و به هم بزنيد . سپس آرد جو و پودر برگ يا تـخـم شـنـبـليـله را ابتدا كم كم به آن اضافه كرده و به هم بزنيد تا بصورت خميرى نـرم در آيـد و چـسـبـندگى پيدا كند . بعد خمير را در كيسه نايلون ريخته و بگذاريد چند سـاعـت بـمـانـد . سـپـس يك مشت از خمير را روى تاس يا سينى پهن كرده ، كمى برگ خشك شنبليله روى آن پاشيده و در تنور قرار دهيد تا پخته و طلايى رنگ شود . بقيه خمير را نيز به همين ترتيب انجام دهيد.
ظ - تهيه شورى با پياز (پياز شور)
مواد لازم
1 كيلو پياز
10 حبه سير
2 شاخه مرزه
2 شاخه ترخون
مقدارى آب و نمك جوشيده
روش تهيه شورى
شـسـتـه و خـشك كنيد . سپس آنرا به 4 قسمت بريده و در يك ظرف كه درب آن خوب بسته شود، بريزيد . شاخه هاى مرزه و ترخون و سير حبه شده را روى آن گذاشته و بعد آب و نمك جوشيده سرد شده را روى آن بريزيد و درب آنرا ببنديد . پس از چند هفته گذاشتن و جا افتادن از آن همراه با خوراك يا به عنوان اردور استفاده نماييد.
فصل چهارم : جعفرى petroselinum apium
َََ
اسامى گوناگون جعفرى
ى جـعـفـرى اسـت ولى در شـهسوار (تنكابن امروزى ) به آن واپليهم مى گويند. در زبان عـربـى بـه جـعفرى لقب كرفس ماقدونى را داده اند. فرنگيها به يك نوع جعفرى كه كم عـطـر و كـم خاصيت بوده پرسيل مى گويند. در كتب داروسازى سنتى ايران از جعفرى به عـنـوان فطراساليون ياد كرده اند و اين عنوان معرب پتروسليوم لاتينى است . بقدونس ، مقدونس ، كرفس مقدنس ، دينار رويه و حزا از اسامى ديگر جعفرى است .
جـعفرى در زبان لاتين به petroselinum apium، در زبان انگليسى به parsley، در زبان فرانسه به persil و در زبان آلمانى به petersille شهرت دارد .
ارمنى : azadkegh
چينى : choi heung
چك : petrzel
دانمارك : persille
هلند: petrselie
استونى : aedpetersell
فنلاندى pesilja
يونانى : maintanosmakedonisi
مجارستان : petrezselyem
ايسلندى : petursselja
اندونزى : seledi
ايتاليايى : prezzemolo
نروژى : persille
لهستانى pietruszlazwyczahna
پرتغالى :salasa
رومانى : patrunel
روسى : petrushka
اسپانيايى : perejil
سوئدى : persilja
تايلندى : phakchifarng
تركى : maydanoz
ويتنامى : mui rau
مشخصات كلى جعفرى
ه اسـت كـه در سـال اول از بـرگـهـا يـك طـوقـى پـايـه اى و در سال دوم ساقه اى گلدار تشكيل مى دهد. ريشه اصلى آن ضخيم و كمى منشعب است و ضخامت آن تـا 20 سـانـتـيـمـتـر هـم مـى رسـد. در هـر چـتـر آن 10 تـا 20 گـل وجـود دارد . ميوه اين گياه به درازاى 2 تا 3 ميليمتر به رنگ خاكسترى تا قهوه اى و بيضوى شكل است و بويى قوى دارد .
قـسـمـتـهـاى مـورد اسـتـفـاده آن بـرگ ، ريـشـه و مـيـوه خـشـك آن اسـت . بـرگـهـاى سـال اول را در فـاصـله مـاه هـاى تـيـر تـا شـهـريـور و بـرگـهـاى سـال دوم را در بـهـار و ريـشـه آنـرا در مـاه هـاى مـهـر تا آذر جمع آورى مى كنند. جعفرى از خانواده آمبلى فراسه است .
َََ
تركيبات شيميايى اسانس جعفرى
خـم و ريـشـه جـعـفـرى هـر سه داراى اسانس باشند كه بسيار مطبوع و معطر است . اسانس جـعـفـرى بـراى مـطـبـوع كـردن غـذاهـا بـه كـار مـى رود . اسـانـس تـخـم جـعـفـرى شـامـل يـك الكالوئيد به نام آپيول (apiol) است و نيز داراى يك گلوكيزد آپى ئين apiin اسـت و در آن ماده كومارين coumarin مشخص شده اسانس يافت مى شود مصرف بيش از حد اپى پولبرا در كبد و كليه مناسب نيست .به طور كلى در گياه جعفرى چربى ، پروتئين ، هيدراتهاى كربن ، كلسيم ،فسفر، سديم ، پتاسيم ، ويتامين آلفاپنين ، بتا پى نن ، a، c، تيامين ، ريبوفلاوبن و نياسين وجود دارد. ميرستى سين ، الفا پنين ، بتاپينن ، ميرستين ، بـتـلا فـلانـدرن ، ليـمـونـن ، گـامـاتـرپـى نـن ، تـراس اوسـى مـيـن ، پـراآن ، مـتيل 4 ايزوپروپنيل بنزن ، اوژنول ، برگاپ تين ، آپيوز، اسيدنرووليك ، اسيد كامئيك ، اسيدكلروژنيك و اسيد فوتيك نيز در آن وجود دارد .
در 100 گـرم جـعـفـرى 240 مـيـلى گرم اسيد اسكربيك ، 60 ميلى گرم كاروتن و مقدارى ويتامين b و آهن وجود دارد.
******************
ر حـسـب مـنـشـاء گـياه ) محلول در روغن و اسانسها است و اگر تحت اثر سولفات آهن قرار گـيـرد و بـه رنـگ قـرمـز خـونـى در مـى آيـد. بـوى آن مـعـطـر و شامل آپيول و ميريستين (myristicinee) به مقادير كم از اتر اكسيدها نيز ناميده مى شود. اگر بطور ساده تجزيه گردد ماده اى به نام آپى ژنين (apigenine) و نوعى قند به نام آپيوز (apiese) مى دهد . ريشه جعفرى داراى 50/0تا 80 /0 درصد اسانس مواد قندى و 5 درصد مواد معدنى است .
َََ
نسخه هاى شفا بخش جعفرى
1 - درمان آسم (تنگى نفس ) با جعفرى
افرادى كه دچار حملات آسمى مى شوند، چنانچه مدتى هر روز مقدارى برگ جعفرى تازه را خـرد نـمـوده و در كـمـى شـيـر گـرم بـريـزنـد و صـبـح نـاشـتـا مـيـل كـنـند تنگى نفس آنها به خوبى برطرف شده و گرفتگى صدا را نيز برطرف مى كند.
2 - تسكين دردهاى عصبى با جعفرى
اسـتفاده از شيره برگ جعفرى داروى مفيدى جهت رفع دردهاى عصبى مى باشد. شيره برگ جعفرى را به تنهايى يا همراه الكل 90 يا 70 درجه تهيه مى كنند . از شيره الكلى برگ جعفرى به مقدار بسيار كم و بصورت استعمال خارجى استفاده مى كنند.
طرز استفاده : ابتدا سر و پيشانى را بشوييد و خشك نماييد، سپس به مقدار يك سر انگشت از عصاره الكلى جعفرى را به سر و محل درد بماليد و ماساژ دهيد.
3 - پايين آوردن تب با جعفرى
مـصـرف 3 تـا 200 گـرم از شـيـره سـاده بـرگ جـعـفـرى (بـدون الكـل ) و مـاليـدن روزانه چند قطره از شيره الكلى آن به سر و پيشانى در پايين آوردن درجه حرارت بدن و رفع تب بويژه تبهاى متناوب توصيه مى شود.
4 - دفع كرمهاى ريز روده با جعفرى
جـهـت دفـع انـگـلهـا و كـرمـهـاى دسـتـگـاه گـوارشـى 5 مـثـقـال پـودر بـرگ خـشـك جـعـفـرى را بـا 5 مـثـقـال پـودر كـرفـس و 5 مـثـقـال پـودر گـل بـنـفـشـه مـخـلوط كـرده در كـمـى آب جـوشـانـده و صـبـح نـاشـتـا ميل كنيد و اين عمل را تا چند روز متوالى تكرار كنيد.
5 - درمان بند آمدگى ادرار با جعفرى
اسـتـفـاده از جـوشـانده 30 تا 40 برگ جعفرى خشك در يك ليتر آب به عنوان داروى ضد عـفونى كننده مجارى ادرارى و ادرار آور عمل نموده و در رفع بندآمدگى ادرار بكار مى رود .(توجه : مصرف روزانه 3 تا 4 فنجان از آب صاف شده اين جوشانده كافى است )
ََََ
6 - نقش جعفرى در التيام دادن سريع زخمها
برگهاى جعفرى به دليل داشتن خاصيت ضد عفونى كننده ، ميكروب كش و التيام دهندگى سـريـع زخـمـهـا در درمـان جـراحـات كـم عـمـق و التـيام زخمها بكار مى رود. براى اين كار برگهاى تازه جعفرى را له كنيد و بر روى جراحات ضماد نموده و ببنديد.
7 - درمان بند آمدگى شير مادران با جعفرى
مـادرانـى كه شير آنها كم شده يا شير در پستان آنها بند آمده ، چنانچه كمى از برگهاى تازه جعفرى را له كرده و بر روى پستان ها ضماد كنند، بمدت چند ساعت آنرا بسته ، بعد آنرا بشويند و اين عمل را تا چند روز تكرار كنند نتايج شفابخشى بدست خواهند آورد.
8 - رفع اختلالات قاعدگى در زنان با جعفرى
تـقـريـبا كليه اجزاء جعفرى اعم از ريشه ، تخم و برگ آن در درمان اختلالات قاعدگى از قـبـيل عقب افتادگى خون قاعدگى ، عادت ماهيانه و همچنين ترشحات سفيد غير طبيعى زنان به صور مختلف دارويى (جوشانده ، پودر و حمام دارويى ) بكار مى رود.
الف - جوشانده تخم جعفرى :
صد گرم تخم جعفرى را در يك ليتر آب بمدت 10 دقيقه جوشانده و آب صاف شده آنرا ميل كنيد. اين جوشانده معالج قاعده هاى سخت بوده و عادت ماهيانه را باز مى كند.
ب - جوشانده برگ جعفرى :
سـى گـرم بـرگ جـعـفرى خشك ياتر را در 250 گرم آب جوشانده و آب صاف شده آنرا مـيـل كنيد . اين جوشانده علاوه بر رفع بند آمدگى خون قاعدگى معالج خوبى جهت رفع يائسگى زودرس خانمها مى باشد.
پ - حمام دارويى گياه كامل جعفرى :
100 گـرم گـيـاه كـامـل جـعـفـرى (همراه با ريشه ، ساقه و برگ را در كمى آب ريخته و بـجـوشـانـيـد، آب صـاف شـده آنـرا در تشتى ريخته و پس از سرد شدن در آن بنشينيد و محل را با آن شستشو دهيد.
9 - تسكين دردگوش با جعفرى
چكاندن آب جوشانده غليظ برگهاى جعفرى در گوش در تسكين درد آن موثر است . همچنين اسـتـفـاده از ضـمـاد بـرگ له شـده آن بـر روى گـوش در تحليل ورم گوش مفيد است . ( در صورت نبودن آب له شده جعفرى يا جوشانده غليظ آن ، از روغن برگ جعفرى بهره بگيريد)
10 - درمان يرقان (زردى ) با جعفرى
كسانى كه از بيمارى يرقان رنج مى برند چنانچه 40 گرم ريشه دو ساله جعفرى را در يـك ليـتـر آب جـوشـانـده و آب صـاف شـده آنـرا بـا كـمـى عسل يا نبات شيرين كنند و ميل نمايند در درمان بيمارى آنها مؤ ثر است .
11 - معالجه نقرس با جعفرى
رمـان نـقـرس و كـاهـش اسـيـد اوريـك خـون سـه مـثـقـال تـخـم جـعـفـرى را بـا دو مـثـقـال برگ آن و 5 مثقال عناب مخلوط كرده ، جوشانده و آب صاف شده آنرا صبح و عصر مـيـل كـنـيد. همچنين مى توانيد جهت كاهش سوزش نوك انگشتان پا و درمان خارجى از ضماد و كـمـپـرس جـوشـانـده ريـشـه كـاسـنـى و ريـشـه جـعـفـرى بـر محل سوزش بهره بگيريد.
َََ
12 - نقش جعفرى در ترك عادت مشروب خورى
اسـتـفاده از شربت ساده برگ جعفرى يا جوشانده 40 گرم برگ آن در يك ليتر آب موجب رفع عادت استفاده از شراب و نوشابه هاى الكلى مى گردد . (دستور تهيه شربت ساده برگ جعفرى در صفحه ذكر شده است )
13 - درمان بيماريهاى پوستى با جعفرى
از جـعـفـرى به صور مختلف از قبيل ماسك ، مرهم ، پماد، كرم ، روغن و كمپرس در برطرف نمودن برخى ضايعات پوستى استفاده مى شود كه در زير به برخى از آنها اشاره مى كنيم :
الف - رفع جوشهاى قرمز صورت :
مـاليدن روغن برگ جعفرى به پوست موجب رفع جوشهاى قرمز پوست مى گردد . همچنين شستشوى پوست با آب صاف شده دم كرده ريشه جعفرى در دو وعده صبح و شام در از بين بردن اينگونه جوشها موثر است .
ب - معالجه زبرى و ترك دست و پا:
استفاده از كرم نرم كننده پوست علاوه بر رفع زبرى و خشنى موجب درمان ترك پوست مى گردد . براى تهيه آن 20 گرم پودر برگ و ريشه جعفرى را در كمى كره كاكائو ذوب شـده بـريـزيـد، خـوب بـهـم زده و هـر بـار كـمـى از آنـرا بـه محل ترك بماليد.
پ - از بين بردن غدد دردناك زير پوست :
يـك مشت برگ جعفرى تر و تازه را كوبيده و له نماييد، سپس آنرا با كمى روغن زيتون و نمك مخلوط نموده و خوب مالش داده و بر روى غدد دردناك بگذاريد و اثر شفابخش آنرا در تسكين درد و تحليل ورم ببينيد .
ت - تحليل ورم چركى چشم :
اسـتـفـاده از ضـمـاد و كـمـپـرس بـرگـهـاى له شـده جـعـفـرى بـر روى ورم چـشـم ، در تـحـليـل ورم آن و سر باز كردن چرك و عفونت زير پوست بسيار مفيد است . همچنين مصرف آب جعفرى تازه همراه با آب هويج در درمان بيماريهاى چشم موثر است .
ث - تحليل ورم كوفتگى و ضرب ديدگى :
100 گـرم بـرگ جـعـفـرى تـازه را بـا 50 گـرم آرد جـو و 20 گـرم پـودر گـل ارمـنـى مـخـلوط كـرده ، كـمـى لعاب ختمى را نيز به آن افزوده و خوب بهم زده و بر مـحـل كـوفته شده و ضرب ديده بماليد و ببنديد . ( در صورت سفت بودن مرهم كمى آب به آن اضافه كنيد)
14 - دفع سنگ كليه و مثانه با جعفرى
عصاره جعفرى تازه ، سموم را از بدن دفع كرده و به شكستن سنگهاى كليه كمك مى كند. در اين مورد دم كرده جعفرى نيز موثر است .
طرز تهيه دم كرده جعفرى
يـك دسـتـه جـعـفـرى شـسـتـه شـده را در يـك بـشـقـاب گـذاشـتـه و آب در حـال جوشيدن را روى آن بگذاريد و روى آن را بپوشانيد تا گرم بماند، وقتى سرد شد مـايـع را در 24 سـاعـت آيـنـده مـصـرف كـنـيـد .چـنـانـچـه ايـن عمل را تا سه هفته تكرار نماييد تمام اختلالات كليه و مثانه شما درمان خواهد شد .
َََ
15 - درمان كم خونى و لاغرى با جعفرى
گياه جعفرى يك منبع خوب كلروفيل ، آهن ، مواد آلى ، كلسيم ، فسفر، منگنز و ويتامين هاى a و b و c است . اين مواد جعفرى را براى كم خونى و ضعف بدن مفيد ساخته است . در اين مورد استفاده از آب جعفرى تازه ، پودر قاووت و جوشانده آن توصيه مى شود.
16 - مصارف درمانى و خواص طبى روغن جعفرى
ن چـنـد قـطـره روغن جعفرى در گوش موجب تسكين درد آن مى گردد. جهت معالجه روماتيسم و نـقـرس از مـاليـدن روغـن جـعـفرى بر محل درد و مالش مداوم آن غفلت نورزيد . روغن جعفرى بدليل داشتن خاصيت ملين (نرم كننده ) در رفع گرفتگى ماهيچه ها، درمان زبرى و سختى پـوسـت و هـمـچـنـيـن تـحـليـل ورم بصورت استعمال خارجى و ماليدن آن به عضو كاربرد دارويى دارد .
طرز تهيه روغن جعفرى
طرز تهيه روغن جعفرى شبيه طرز تهيه روغن آويشن است . ( به صفحه 30 رجوع شود)
17 - فرآورده هاى گياهى و دارويى جعفرى
از جـعفرى به دليل داشتن خواص طبى فراوان فرآورده هاى متعددى بدست مى آورند كه در زير به چند نمونه از آنها اشاره مى كنيم :
الف - تهيه پودر قاووت چهار ريشه
40 گـرم ريـشـه تـمـيـز و خـشـك جعفرى را با 40 گرم ريشه رازيانه ، 40 گرم ريشه مارچوبه و 40 گرم ريشه كرفس مخلوط كرده ، نرم ساييده و روزى يك قاشق مرباخورى از آنـرا مـيـل كـنـيـد. ايـن قـاووت داراى خـاصـيـت ضـد بـى اشـتـهـايـى بـوده و در درمـان اسهال نيز بكار مى رود.
ب - شربت چهار ريشه
طـرز تـهـيه اين شربت شبيه طرز تهيه شربت ساده جعفرى است با اين تفاوت كه بجاى اسـتـفـاده از بـرگ جـعـفـرى ، چـهـار ريـشه جعفرى ، رازيانه ، مارچوبه و كرفس را بكار ببريد.
پ - عرق جعفرى
از بـرگـهـا و ريـشه جعفرى بوسيله دستگاه هاى عرق گيرى ، عرق مى گيرند . اين عرق تـقـريـبـا كـليـه خـواص جـعـفرى را دارا بوده ولى نسبت به آب تازه برگهاى آن خاصيت دارويى كمترى دارد .
ت - چاى برگ جعفرى
خوردن روزانه 3 فنجان از چاى ساده برگ جعفرى در 3 وعده روزانه (صبح ، ظهر و عصر ) موجب رفع بند آمدگى ادرار، درمان نقرس و كاهش اسيد اوريك خون مى گردد.
تركيبات
10 گرم برگ جعفرى خشك
1 فنجان آب جوش تازه
روش تهيه چاى
طرز تهيه اين چاى همانند روش تهيه چاى ساده بادرنجبويه (صفحه 63 ) است .
ث - چاى كيسه اى (تى بگ ) جعفرى
از بـرگـهـاى خـشـك و هـمـچنين تخم جعفرى چاى كيسه اى تهيه مى شود كه به صورت دم كرده مورد استفاده قرار مى گيرد.
تركيبات
5 گرم تخم جعفرى
15 گرم برگ خشك جعفرى
5/2 گرم دارچين نيمكوب شده
روش تهيه چاى كيسه اى
طرز تهيه چاى كيسه اى جعفرى شبيه روش تهيه چاى كيسه اى بادرنجبويه (صفحه 115 ) است .
ج - تنطور گياه جعفرى
تـنـطـور بـرگ و ريـشـه جـعـفـرى بـه مـصارف دارويى تسكين سر دردهاى عصبى ، تهيه محلولهاى قاعده آور براى زنان ، تسكين درد گوش و ... ميرسد.
تركيبات
150 گرم برگ خشك جعفرى
250 ميلى ليتر الكل
50 گرم بومادران
750 ميلى ليتر آب
روش تهيه تنطور
روش تهيه تنطور جعفرى شبيه روش تهيه تنطور آويشن (صفحه 33 ) است .
چ - شياف جعفرى
يـكـى از بهترين و موثرترين فرآورده هاى دارويى جعفرى ، شياف برگ آن است كه جهت دفع كرمهاى ريز روده و انگل هاى دستگاه گوارشى مورد استفاده قرار مى گيرد.
تركيبات
20 گرم كره كاكائو
20 قطره روغن برگ جعفرى
10 قطره روغن صبر زرد يا روغن تخم كدو
روش تهيه شياف
طرز تهيه اين شياف شبيه طرز تهيه شياف بادرنجبويه (صفحه 65 ) است .
ح - كپسول جعفرى
جـهـت رفـع بـى اشـتـهـايـى و هـمـچـنـيـن از بـيـن بـردن اسهال روزى 6 كپسول 250 ميلى گرمى پودر تخم جعفرى يا ريشه آنرا، 3 بار در روز، هر بار 2 كپسول ،
5/2ساعت بعد از غذا ميل كنيد.
خ - كمپرس گرم جعفرى
تـحـليـل ورم چـركين و سرباز كردن آن ، رفع گرفتگى ماهيچه ها و كاهش درد عضلات از مصارف طبى كمپرس گرم برگ جعفرى است .
تركيبات
300 ميلى ليتر دم كرده يا جوشانده برگ جعفرى
200 ميلى ليتر دم كردم يا جوشانده گل ختمى
روش تهيه كمپرس
روش تهيه اين كمپرس شبيه روش تهيه كمپرس اجزاى گياه آويشن (صفحه 33 ) است .
دـ ضماد گرم جعفرى
از ضـماد گرم برگ جعفرى جهت ضد عفونى كردن و التيام زخمها استفاده مى شود. همچنين ضماد گرم برگ جعفرى بر روى نوك انگشتان پا در درمان سريع نقرس موثر است .
لوازم موردنياز
1 عدد تابه كاسه اى
كمى باند نخى يا پنبه اى
كمى برگ تازه يا خشك جعفرى
روش تهيه ضماد
طرز تهيه اين ضماد شبيه طرز تهيه ضماد آويشن ( صفحه 34 ) است .
ذ - روغن استخراج گرم جعفرى
از ايـن روغـن كـه از بـرگـهـاى خشك يا تازه جعفرى بدست مى آيد جهت تسكين درد گوش ، رفع خشكى و زبرى پوست و از بين رفتن تشنج (گرفتگى ) عضلانى استفاده مى شود.
تركيبات
250 گرم جعفرى خشك
500 ميلى ليتر روغن زيتون
روش تهيه روغن
روش تـهـيـه روغـن اسـتـخـراج گـرم جـعـفرى شبيه روش تهيه روغن استخراج گرم آويشن (صفحه 35 ) است .
ر- روغن استخراج سرد
روغـن استخراج سرد برگ جعفرى بيشتر جهت تهيه پماد ضد ورم بيضه و كرم نرم كننده پوست مورد استفاده قرار مى گيرد.
تركيبات
75 گرم برگ جعفرى خشك
25 گرم گل بنفشه خشك
1 ليتر روغن بادام شيرين
روش تهيه روغن
طرز تهيه اين روغن شبيه طرز تهيه روغن استخراج سرد آويشن (صفحه 35 ) است .
ز - روغن ماساژ جعفرى
مـاسـاژ روزانـه 3 مـرتـبـه روغـن جـعـفـرى عـضلات و ماهيچه هايى را كه به سبب رماتيسم دردناك شده اند، بهبود مى بخشد و در درمان نقرس نيز مفيد و موثر است .
تركيبات
10 قاشق چايخورى اسانس معطر روغنى برگ جعفرى
نصف قاشق چايخورى روغن اكليل كوهى
روش تهيه روغن
روش تهيه اين روغن شبيه روش تهيه روغن ماساژ آويشن (صفحه 36 ) است .
س - پماد طبى جعفرى
از پـمـاد بـرگ جـهـت سـربـاز كـردن عـفـونـت دمـلهـاى دردنـاك و تحليل ورم عضلات ضرب ديده استفاده دارويى مى شود .
تركيبات
100 گرم روغن سياه (پماد اكتيول )
40 گرم برگ جعفرى خشك
10 گرم پودر تخم ختمى
400 گرم موم سفيد
روش تهيه پماد
طرز تهيه پماد طبى جعفرى شبيه طرز تهيه پماد طبى آويشن (صفحه 37) است .
ش - كرم نرم كننده (تركيبى ) جعفرى
بـرگ جـعـفـرى و سـايـر مـواد مـوسـيـلاژى (لعاب دار ) بكار رفته در تهيه اين كرم اثر قابل توجهى در رفع زبرى و خشنى پوست داشته و موجب لطيف و شاداب شدن پوست مى گردد.
تركيبات
100 ميلى ليتر روغن استخراج سرد برگ جعفرى
25 ميلى ليتر تنطور گل پنيرك
25 ميلى ليتر روغن تخم شنبليله
25 گرم موم 25 گرم لانولين
روش تهيه كرم
طريقه ساخت اين كرم شبيه روش تهيه كرم دارويى آويشن (صفحه 38 ) است .
ص - لوسيون و امولسيون جعفرى
از بـيـن بـردن جـوشـهاى قرمز پوست و صورت و كاهش خارش اينگونه جوشها از خواص اصلى لوسيون و امولسيون برگ جعفرى است .
تركيبات
2 قاشق غذا خورى عرق يا دم كرده برگ جعفرى
2 قاشق غذاخورى عرق كاسنى
1 قاشق غذاخورى تنطور ريواس
روش تهيه لوسيون
طرز تهيه لوسيون برگ جعفرى شبيه طرز تهيه لوسيون آويشن (صفحه 29 ) است .
ض - بخور جعفرى
اسـتـفـاده مـداوم و مـنـظـم از بـخـور بـرگ جـعـفـرى در طول 3 هفته متوالى اثر قابل توجهى در درمان سردرد و رفع تنگى نفس دارد
تركيبات
300 مـيـلى ليـتـر دم كـرده بـرگ جعفرى يا 2 قاشق چايخورى اسانس معطر روغنى برگ جعفرى
200 ميلى ليتر دم كرده تخم گشنيز
روش تهيه بخور
طرز تهيه بخور جعفرى شبيه روش تهيه بخور ضد ميگرن آويشن (صفحه 39) است .
18 - فرآورده هاى غذايى و نوشيدنى جعفرى
الف - شربت ساده جعفرى
200 گرم برگ ، ريشه و تخم جعفرى را به تنهايى يا تواءما در دو ليتر آب جوشانده بـقـدرى كـه يـك ليـتـر آب آن كـم شـود، سـپـس كـمـى شـكـر و وانيل به آن اضافه كرده و دوباره حرارت دهيد تا بقوام آيد و هر بار كمى از آنرا در آب حل نموده و ميل كنيد.
ب - بورانى جعفرى
فرى تازه را شسته ، كمى آب ، قدرى نمك و كره به آن افزوده و بقدرى حرارت دهيد تا جـعـفـرى پخته شود و آب ظرف نيز تمام گردد، بعد از سرد شدن آنرا ريز ريز نموده ، كـمـى مـاسـت را در دسـتـمـالى تـمـيـز بـريـزيد تا آب آن گرفته شود كمى پودر نمك ، فـلفـل و نـعـنـاع خـشـك را نيز به ماست اضافه كرده ، با جعفرى خرد شده مخلوط نموده و خوب بهم بزنيد و در موقع مصرف بكار ببريد.
پ - خوراك جعفرى و اسفناج (براى 3 نفر )
مواد لازم
750 گرم اسفناج
250 گرم برگ جعفرى
2 قاشق سوپخورى آرد
10 گرم كره
نصف فنجان شير
به ميزان لازم نمك و فلفل
روش تهيه خوراك
. سپس آن را در قابلمه ريخته ، كره را به آن اضافه كرده و روى شعله اجاق بگذاريد و خـوب هم بزنيد . بعد آرد را به تدريج اضافه كرده و شير را نيز به آن بيافزاييد و به هم زدن ادامه دهيد . نمك و فلفل را نيز وقتى كه خوراك كاملا پخته شد، اضافه كنيد . در پايان آن را در ديس ريخته و پس از تزئينات لازم به سر سفره بياوريد .
ت - سوپ جعفرى (براى 6 نفر )
مواد لازم
1 دست برگ جعفرى
2 دسته تره فرنگى
50 گرم كره
4 عدد زرده تخم مرغ
2 قاشق سوپخورى آرد سفيد
150 گرم خامه
4 ليوان آب گوشت
نصف استكان آبليمو
مقدارى نمك و فلفل
طرزتهيه سوپ
را شـسـتـه و خـرد كـرده ، بـا 3 ليـوان آب و كمى نمك بگذاريد. بپزد، بعد از پختن تره فرنگى و جعفرى را از صافى رد كنيد. آرد را با كمى كره سرخ كنيد و آب گوشت را به تـدريـج داخـل ايـن آرد سـرخ شـده بـريـزيـد و هـم بـزنـيـد تـا آرد، داخـل آب گـوشـت حـل شـود . آنـگـاه تـره فرنگى آماده شده را ريخته و بگذاريد چند جوش بـخورد تا كمى غليظ شود .كمى نمك و فلفل به آن اضافه نموده و بعد زرده هاى تخم مـرغ را بـا آبـليمو و كمى نمك مخلوط كنيد و داخل سوپخورى بريزيد و سوپ را داغ داغ بـه تـدريـج روى تـخـم مـرغ ريخته و بهم بزنيد و خامه را روى سوپ ريخته و تزيين كنيد.
ث - سس جعفرى
مواد لازم
250 گرم جعفرى
150 گرم كرفس
4 پيمانه سس مايونز
100 گرم خيار شور
به مقدار كافى فلفل
روش تهيه سس
خيار شور را رنده كرده ، كرفس و جعفرى را ريز ريز نماييد. خيار شور، كرفس ، جعفرى و فـلفـل را بـا هم مخلوط كنيد و چرخ كنيد . سپس سس را با آن مخلوط نماييد و هم بزنيد . حالا سس شما آماده است .
ج - املت جعفرى
مواد لازم
650 گرم جعفرى
7 عدد تخم مرغ
به ميزان كافى روغن و كره
به ميزان كافى نمك و فلفل
روش تهيه املت
مـرغ را خـوب هـم زده و بـا نمك و فلفل مخلوط كنيد . جعفرى را خوب ريز كرده و با مخلوط قـبـلى مـخـلوط كـنـيـد . در ماهى تابه هاى روغن را داغ كرده ، مخلوط را در آن ريخته و روى حـرارت ملايم قرار دهيد تا همه جاى املت خوب پخته شود . بعد از سرخ شدن يك طرف ، املت را برگردانده ،
و طرف ديگر را سرخ نماييد و بعد ميل كنيد.
فصل پنجم : دار فلفل longum piper
َََ
اسامى گوناگون دار فلفل
در فـارسـى بـه فـلفـل دراز شـهـرت دارد . خـود فـلفـل در زبـان يـونـانـى بـه ارنـيـتـس مـعـروف اسـت . در هـنـد بـه آن بـلبـل مـى گـويـنـد. فـلفـل مـويـه ، فـلفـل مـوى ، فـلفـل مـون ، فـلفـل مـونـه و فـلفـل مـونـيـه از اسـامـى ديـگـر ايـن گـيـاه اسـت . دار فلفل در زبان عربى به عرق الذهب شهرت دارد .
ار فـلفـل در زبـان بـنـگـالى به pipool، در زبان چينى به biba، در زبان هلندى به peper langwerpig، در زبـان انـگـليسى به jaboranda يا papper long، در زبان اسـتـونـى بـه pipar pikk، در زبـان فرانسوى به long pover، در زبان آلمانى به pfeffer langer، در زبـان گـجـرات بـه pipara، هندى به pipli، در زبان مجارستانى بـه bors bali، در زبان اندونزيايى به bali cabe، در زبان كانادايى به hippali، در زبـان مـراتى به pimpali، در زبان سوئدى به langpeppar، در زبان تايلندى به phrik، در زبان اردو به pipul، در زبان ويتنامى به bat tat مشهور است .
مشخصات كلى دارفلفل
دارفـلفـل مـيـوه خـوشه مانند درختى است شبيه به درخت توت و همانند لوبيا بوده كه در غـلاف آن دار فـلفـل قرار دارد. بسيار تند و تيز بوده و داراى طبيعتى بسيار گرم و خشك است . شكوفه آن مانند شكوفه درخت بيد است كه در ايام بهار از درخت مى افتد.
تركيبات شيميايى دارفلفل
رصد اسانسى با بوى مطبوع ولى با طعم گرم و سوزاننده است . قسمت اعظم اين اسانس را نـيـز فـلانـدرن و كـدى نـن تـشـكـيـل مـيـدهـد . در فـلفـل علاوه بر اسانس ، نوعى رزين مـحـلول در اتر و الكل ، با طعمى سوزاننده ، يك آلكالوئيد به نام پى يه اين نيز وجود دارد . مقدار درصد مذكور در ميوه فلفل سفيد زيادتر است .
نسخه هاى شفابخش دار فلفل
1 - درمان شب كورى و تقويت قواى بينايى با دارفلفل
شـب كـورى دارنـد يـا چـشـمـانـشـان ضـعـيـف شـده اسـت چـنـانـچـه كـمـى مـيـوه دار فـلفـل را نـرم سـايـيـده و آنرا به تركيبات سرمه كندر، سرمه ميخك و يا هر سرمه طبى ديـگـر اضـافـه نـمايند و در چشم كشند و اين عمل را مدتى ادامه دهند شب كورى و تاريكى چـشـمـانـشـان بـرطـرف خـواهـد شـد . هـمـچـنـيـن خوردن جگر كباب شده بز كه چند دانه دار فلفل در آن گذاشته يا پودر فلفل روى آن پاشيده باشند مفيد و موثر است .
َََ
2 - رفع سردى و رطوبت معده با دارفلفل
طبيعت دارفلفل گرم و خشك است . از اين رو مصرف آن چه بصورت پودر و چه بصورت دم كرده آب آن به افرادى كه دچار ضعف و رطوبت معده ، بخاطر خوردن غذاهاى سرد و سنگين ، شده اند توصيه مى شود.
3 - درمان بى اشتهايى با دار فلفل
اسـتـفـاده از دم كـرده دار فـلفـل بـه تـنـهـايـى يـا هـمـراه بـا گـل بـابـونـه داروى مـفيدى جهت درمان بى اشتهايى به شمار مى رود . همچنين خوردن 20 گـرم پـودر دارفـلفـل كـه بـا پـودر بـابـونـه و كـمـى عسل مخلوط شده باشد در روز در رفع بى اشتهايى نافع است .
4 - تقويت قواى جنسى با دار فلفل
ن دار فلفل به آلت و اطراف آن موجب تحرك بيشتر و رفع ضعف و سستى آن مى گردد و در تـقـويـت شـهـوت بـى نـظـيـر اسـت . خـوردن ايـن روغـن بـا عـسـل نـيـز مـفيد است . همچنين اگر 20 گرم دار فلفل را با 10 گرم خولنجان ، 10 گرم زنـجـفيل ، 10 گرم ميوه زبان گنجشك ، و 10 گرم كندر مخلوط كرده ، نرم ساييده ، 200 گـرم عـسـل را نـيـز بـه آن اضـافـه نـمـوده و خـوب بـهـم زده و خـمـيـر حـاصـل را بـه شـكـل حـب هـايـى در آورده و روزى دو حـب ميل كنيد موجب تقويت قواى جنسى مى شود.
5 - تهيه پادزهر با دارفلفل
اسـتـفـاده از كـمـپـرس و ضـمـاد گـيـاه له شـده دار فـلفـل يـا جـوشـانـده آن بـر مـحـل گـزيـدگـى حـشـرات و جـانـوران گـزنـده بـويـژه عـقـرب مـوجـب تـحـليـل ورم و تـسـكـيـن درد و سـوزش آن مـى گـردد. هـمـچـنـيـن مـاليـدن روغـن دار فلفل به محل گزيدگى در درمان زخم و تسكين درد آن موثر است .
َََ
6 - رفع بدبويى دهان با دار فلفل
دار فـلفـل گـيـاهـى گـرم و بـسـيـار مـعـطـر اسـت . بـه هـمـيـن دليـل كـفلمه پودر آن در دهان موجب رفع بدبويى دهان و رفع آروغ هاى ترش و بدبوى دسـتـگـاه گـوارشـى بـويـژه مـعـده مـى گـردد . جـهـت اثر بخشى بيشتر بهتر است پودر دارفلفل را با كمى پودر ميخك مخلوط نموده و بكار ببريد.
7 - تسكين درد مفاصل با دارفلفل
30 گـرم دار فـلفـل را در يـك ليـتـر آب بـجـوشـانـيـد، ابـتـدا مـحـل درد را بـا آب صـاف شـده آن شـسـتـشـو داده و خـوب مـاساژ دهيد، سپس تفاله آنرا بر محل درد گذاشته و بمدت چندين ساعت آنرا با پارچه نخى نازك ببنديد.
8 - رفع نفخ شكم با دارفلفل
جـهـت رفـع نـفـخ شـكـم و ورم آن ، 20 گـرم دار فلفل را در يك ليتر آب بجوشانيد و آب صـاف شـده آنـرا دو سـاعـت بـعد از نهار يا شام ميل كنيد. همچنين خوردن يك استكان عرق يا پودر دارفلفل همراه با پودر زنيان در رفع نفخ شكم مفيد است .
9 - رفع بى حسى و فلج عضلات با دار فلفل
مـاليـدن روغن دار فلفل به عضلات فلج و بى حس موجب بالا رفتن سرعت تحرك خون در ايـن عضلات گرديده و در صورت مصرف مداوم موجب رفع بى حسى و درمان فلج عضلات مـى گـردد. هـمـچـنين ضماد و كمپرس جوشانده اين گياه بر روى عضلات بى حس در درمان آنها موثر است .
10 - خواص طبى و مصارف دارويى روغن دار فلفل
مـاليـدن روغن دارفلفل به مفاصل موجب تسكين درد آنها مى گردد. ضماد آن بر قضيب سبب تـحـريـك آن و تـقـويت شهوت و ميل جنسى مى شود. ماليدن آن به عضلات بى حس و فلج مـوجـب رفـع سـستى ، بى حسى و فلج عضلات مى گردد. ماليدن آن به سر و پيشانى ، سـردردى را كـه از باد سرد باشد برطرف مى سازد . ماليدن آن به پهلو، درد كليه و پـهـلو را كـه بـه عـلت سـردى بـاشـد از بـيـن مـى بـرد . چـنـانـچـه بـه دار فـلفل گياه و دارويى ديگر نظير زنجفيل ، جوز هندى و مشك طرا مشيع را در حين تهيه روغن آن اضافه كنيد خواص دارويى و اثرات درمانى آن بيشتر خواهد شد .
َََ
طرز تهيه روغن دارفلفل
طرز تهيه روغن دار فلفل شبيه طرز تهيه روغن آويشن است . (به صفحه 30 رجوع شود)
11 - فرآورده هاى گياهى و دارويى دار فلفل
طـبـيـعـت بـسـيـار گـرم ، خـاصـيـت مـحـرك و اثـربـخـش دار فـلفـل در درمـان بـيماريهاى معده و دستگاه گوارشى سبب شده كه از اين گياهه فرآورده هاى دارويى تهيه كنند كه در زير به چند نمونه از آنها اشاره مى كنيم .
الف - تنطور تركيبى دارفلفل
تنطور دار فلفل به مصارف دارويى افزايش سرعت و تحرك خون ، درمان فلج ، تحريك اشتها و تسكين درد عضلات مى رسد.
تركيبات
100 گرم دار فلفل
100 گرم چوب دارچين
250 ميلى ليتر 750 ميلى ليتر آب
روش تهيه تنطور
طرز تهيه اين تنطور شبيه طرز تهيه تنطور آويشن (صفحه 33 ) است .
ب - روغن استخراج سرد دارفلفل
اسـتـفـاده از روغـن اسـتخراج سرد دار فلفل در تهيه پماد يا كرم ضد استرفاء (سستى و فـلج عـضـلانـى ) و پـمـاد مـسـكـن درد مـفـاصـل از جـمـله مـوارد استعمال اين روغن است .
تركيبات
1 پيمانه خيسانده دار فلفل يا 2 پيمانه دارفلفل تازه
1 ليتر روغن زيتون
روش تهيه روغن
روش تـهـيـه روغـن اسـتـخـراج سـرد دارفلفل شبيه روش تهيه روغن استخراج سرد آويشن (صفحه 35 ) است .
پ - روغن استخراج گرم دار فلفل
اسـتـفـاده از روغـن اسـتـخـراج گرم دارفلفل جهت تسكين درد پهلو (بصورت ماساژ و رفع گرفتگى هاى عضلانى و ماهيچه هاى بسيار مفيد است )
تركيبات
150 گرم دار فلفل خشك
500 ميلى ليتر روغن زيتون
100 گرم برگ آويشن كوهى
روش تهيه روغن
طرز تهيه اين نوع روغن دارفلفل شبيه طرز تهيه روغن استخراج گرم آويشن (صفحه 35 ) است .
َََ
ت - روغن ماساژ دارفلفل
مـاسـاژ آلت و قـضـيـب بـا روغـن مـاسـاژ ( سـاده يـا تـركـيـبـى ) دارفـلفـل تـاءثـيـر زيـادى در تـقـويـت مـيـل جـنـسـى و افـزايـش ميل به جماع دارد .
تركيبات
1 قاشق چايخورى اسانس معطر روغنى دارفلفل
نصف قاشق چايخورى اسانس معطر روغنى انغوزه
3 قاشق غذا خورى روغن بادام شيرين
روش تهيه روغن
روش تهيه اين روغن شبيه روش تهيه روغن ماساژ آويشن (صفحه 36 ) است .
ث - غرغره و دهان شويه دارفلفل
از غـرغـره و دهـان شـويـه دارفـلفـل جـهـت رفـع بـدبـويـى دهان ، رفع آروغهاى ترش و بـدبـوى دسـتـگـاه گـوارشـى بخصوص معده و كاهش رطوبت و سردى فضاى داخلى دهان استفاده مى شود.
تركيبات
يـك فـنـجـان آب دمـكـرده يـا جـوشـانـده غـليـظ دارفـلفـل يـا يـك قـاشـق چايخورى تنطور دارفلفل حل شده در يك فنجان آب گرم
روش تهيه غرغره يا دهان شويه
روش تـهـيـه ايـن غـرغـره يـا دهـان شـويـه شـبيه روش تهيه غرغره يا دهان شويه آويشن (صفحه 41 ) است .
ج - كپسول دارفلفل
طبيعت گرم و طعم بسيار تند و تيز دارفلفل سبب گرديده كه مصرف آن براى همه افراد امـكـانـپـذيـر نـبـاشـد . بـهـمـيـن مـنـظـور اسـتـفـاده از كـپـسـول هـاى 200 ميلى گرمى پودر دارفلفل جهت رفع معده و ترشى آن توصيه و تجويز مى شود.
چ - چاى ضد سردى معده دارفلفل
تركيبات
10 گرم دارفلفل
5 گرم چوب دارچين
10 گرم چاى سفيد هندى
10 گرم گل گاوزبان
روش تهيه چاى
طـرز تـهـيـه ايـن چاى شبيه طرز تهيه چاى روحيه بخش (تركيبى ) بادرنجبويه (صفحه 63 ) است .
ح - پماد محرك دارفلفل
اين پماد سرعت جريان خون را بخصوص در عضلات گرفته و بى حس بالا برده و موجب تـسكين درد مى گردد. همچنين از آن جهت تحريك آلت و قضيب و تقويت نيروى جنسى استفاده مى كنند.
تركيبات
200 گرم پيه بز
100 گرم پيه خوك
200 گرم روغن كوهان شتر
40 گرم دارفلفل
5 گرم صمغ جوشير
5 گرم صمغ انغوزه
روش تهيه پماد محرك
روش تهيه پماد محرك دارفلفل شبيه روش تهيه پماد طبى آويشن (صفحه 37 ) است .
خ - ضماد گرم دارفلفل
از ضـمـاد گـرم جـوشـانـده يـا دم كـرده يـا له شـده تـازه دارفـلفـل جـهـت تـسكين درد و سوزش محل گزيدگى حشرات و جانوران گزنده بخصوص عقرب استفاده دارويى مى شود.
لوازم موردنياز
مقدارى خيسانده دارفلفل خشك يا دارفلفل تازه
1 عدد تابه كاسه اى
كمى باند نخى يا پنبه اى
روش تهيه ضماد
روش تهيه اين ضماد شبيه روش تهيه ضماد آويشن (صفحه 34 ) است .
َََ
12فرآورده هاى غذايى دارفلفل
الف - پودر كارى دارفلفل
تركيبات
1 قاشق چايخورى پودر فلفل سياه
2 قاشق چايخورى پودر خولنجان
6 عدد فلفل قرمز خشك (پودر شده )
30 گرم دانه گشنيز
نصف قاشق چايخورى دانه خردل
1 قاشق چايخورى دانه شنبليله
نصف قاشق چايخورى پودر زنجبيل
1 قاشق غذا خورى پودر زرد چوبه
روش تهيه پودر كارى
كـليـه اجـزاء فـوق ( بـه غير از زنجبيل و زردچوبه ) را در يك تابه آهنى تفت دهيد. سپس آنرا پودر كرده ، با پودر زنجبيل و زرد چوبه مخلوط كرده و به كار بريد.
ب - چاشنى دارفلفل
از بين بردن طبيعت سرد غذاها و معطر، خوشبو و خوش طعم كردن غذاها از جمله موارد مصرف چاشنى دارفلفل است .
تركيبات
2 قاشق چاى خورى پودر دارفلفل
نصف قاشق چايخورى پودر ميخك
نصف قاشق چايخورى پودر جوز هندى
نصف قاشق چايخورى پودر موسير
روش تهيه چاشنى
كـليـه اجـزاء فـوق را مـخـلوط كرده ، نرم ساييده ، كمى نمك به آن اضافه كرده و موقع صرف غذا، كمى از آنرا روى غذا بپاشيد و ميل نماييد .
پ - خوراك تخم مرغ با دارفلفل (براى 2 نفر )
مواد لازم
4 عدد تخم مرغ
1 قاشق غذاخورى پودر دارفلفل
2 قاشق غذاخورى خامه
2 قاشق غذاخورى كره
1 قاشق غذاخورى آب داغ
يك دوم قاشق چايخورى آويشن
مقدارى نمك و فلفل
روش تهيه خوراك
تـخـم مرغ ، دارفلفل ، آويشن ، آب و خامه را در كاسه با هم مخلوط كنيد. كره را در تابه روى حـرارت مـلايـم آب كـرده و تخم مرغ را درون تابه بريزيد.تخم مرغ را به مدت 4 دقـيـقـه ، در حـاليـكـه مـرتـب آنـرا مـى زنـيـد، بـپـزيـد . نـمـك و فلفل روى خوراك پاشيده و ميل كنيد .
َََ
ت - سس دارفلفل
مـصـرف ايـن سـس كـه روش تـهـيـه آن بـسـيـار آسـان است همراه با تخم مرغ و اسفناج يا مارچوبه پخته بسيار لذيذ است .
مواد لازم
مقدارى پودر دارفلفل
مقدارى پودر جوزهندى
يك سوم پيمانه كره
1 قاشق غذاخورى آبليمو
2 عدد زرده تخم مرغ
به ميزان لازم نمك
روش تهيه سس
روى حـرارت مـلايـم قـرار داده تـا آب شـود . در طـول ايـن مـدت زرده هـاى تخم مرغ را در مخلوط كن ريخته و بمدت چند ثانيه مخلوط كنيد . بـدون ايـنـكـه مـخـلوط كـن را خـامـوش كـنـيـد. آبـليـمـو، نـمـك ، دارفلفل و جوز هندى را به زرده تخم مرغ اضافه كنيد . به آرامى كره آب كردهه را به ساير مواد افزوده و 10 ثانيه ديگر مواد را مخلوط كنيد تا سس يكنواخت و غليظ شود.
ث - ترشى دارفلفل
مواد لازم
يك مشت دار فلفل تازه يا خشك
مقدارى نعناع و ميخك
به ميزان لازم سركه
2 پر سير
روش تهيه ترشى
ا كـارد بـه نـوارهـاى كـوچـكـى بـبـريـد و سـيـر را ريـز كـنـيـد. دارفلفل و سير را داخل ظرف ترشى ريخته و روى آن سركه بريزيد. نعناع و ميخك خشك را بـه آن اضـافـه كـرده ، درب ظـرف را مـحكم بسته و در جاى خنك نگهدارى كنيد. پس از گذشت 3 هفته و جا افتادن و آن ، ترشى شما آماده مصرف است .
َََ
ج - پرورده عسلى دارفلفل
مواد لازم
50 گرم دارفلفل
2 عدد ريشه كوچك زنجفيل
300 گرم عسل طبيعى
روش تهيه پرورده عسلى
زنـجفيل خشك را در آب مدتى بخيسانيد . سپس آنرا از آب بيرون آورده و در آبكش بريزيد تـا آبـش بـرود . بـعـد آنـرا بـا كـارد خـرد كـرده و در شـيـشـه عـسـل بـريـزيـد و خـوب هـم بـزنـيـد . پـس از چـنـد هـفـتـه گـذاشـتـن و جـذب عسل به دارفلفل و زنجفيل ، پرورده شما آماده است . صبحها و عصر نصف قاشق مرباخورى آنرا ميل كنيد.
َََ
فصل ششم : زبان گنجشك excelsior fraxinus
َََ
اسامى گوناگون زبان گنجشك
گـنـجـشك است . به اين گياه لسان العصافير نيز مى گويند كه اسم غلطى است . زبان گنجشك در عربى به لسان العصفور و مران معروف است . بنجشك زوان ، بنجشك زبان ، مـرغ زبـانـك ، تـلك ، تـل كـوچـكى ، وان ، ون ، وند، ونو، سر، اهر، بناو، بناوچ ، بنيو، قـزل يـوشن ، قوش ديلى ، شجره العصافير و شجر البق از اسامى ديگر زبان گنجشك است .
زبـان گـنجشك در زبان لاتين به excelsior fraxinus، در زبان انگليسى به ash، در زبان فرانسه به frene و در زبان آلمانى به esche echte شهرت دارد .
َََ
مشخصات كلى زبان گنجشك
رخـتـى بـوده و گـلهـاى قـرمـز رنـگ مـايـل بـه قـهـوه اى آن قـبـل از رويـيـدن برگ ظاهر مى شود . زبان گنجشك داراى انواع و اقسام مختلفى است كه فـرق آنها در تعداد برگچه ها و شكل ظاهرى آنها است . درخت زبان گنجشك هم به حالت وحـشـى و خـودرو در نـقـاط مـخـتـلف ايـران از جـمله گرگان ، مازندران و رويد و هم بطور زينتى در تهران و بسيارى نقاط ديگر مى كارند. قسمت مورد استفاده زبان گنجشك برگ ، مـيـوه ، سـاقه و پوست درخت آن است . زمان چيدن برگهاى آن در ماه هاى خرداد و تير است . پـوسـت و شـاخـه درخـت زبان گنجشك طعمى تلخ و گس داشته و داراى طبيعتى گرم است . لازم به ذكر است كه اين درخت زيبا بيشتر در اقليم خنك ، سراشيبى هاى سنگلاخ خصوصا رو بـه جـنـوب مى رويد و گاهى تا 30 متر هم ارتفاع دارد . از اين درخت شيره اى ترشح مـى شود كه به سهل شيرين شهرت دارد . مگس معروف كانتا ريد برگ از شيره اين درخت تغذيه مى كند.
نسخه هاى شفابخش زبان گنجشك
1 - درمان درد روماتيسم با زبان گنجشك
يـك مـشـت از گـل و بـرگـهـاى درخـت زبـان گـنـجـشـك را بـمـدت 15 روز در يـك ليـتـر الكـل 60 درجـه بـخـيـسـانـيـد، سـپـس آنـرا صـاف نـمـوده ، ابـتـدا بـا مـحـلول صـاف شـده ايـن الكـل مـحـل درد را شـسـتـشـو دهـيـد و سـپـس تـفـاله آنـرا بـر محل درد كمپرس و ضماد كنيد .
َََ
2 - رفع چاقى با زبان گنجشك
افـرادى كـه رژيـم لاغرى مى گيرند بويژه خانمها، چنانچه در رژيم غذائى خود روزانه مـصـرف دو فنجان دم كرده برگهاى زبان گنجشك را در دو وعده صبح و عصر قرار دهند، شاهد نتايج بيشتر، زودتر و موثرترى براى رفع چاقى خود خواهند بود .
3 - درمان نقرس با زبان گنجشك
استفاد از چاى طبى زبان گنجشك (دم كرده برگ آن ) به تنهايى يا همراه با برگ توت فرنگى ، عناب و ترشك در طول چند هفته متوالى تاءثير زيادى در كاهش اسيد اوريك خون و درمان نقرس دارد .
4 - تقويت قواى جنسى با زبان گنجشك
20 گـرم پـودر مـيـوه زبـان گـنـجشك را با 15 گرم پودر جوز هندى يا جواز بوا و 25 گـرم مـغـز گـردوى چـرخ كـرده مـخـلوط نـمـوده ، 150 گـرم عسل را نيز به آن اضافه نماييد و خوب بهم بزنيد و روزى يك قاشق مرباخورى از آنرا ميل كنيد.
5 - رفع بند آمدگى ادرار با زبان گنجشك
اگر فردى دچار بند آمدگى ادرار شده باشد 25 تا 30 گرم برگ زبان گنجشك را در يـك ليـتـر آب جوش ريخته و بمدت 12 دقيقه بگذاريد تا دم بكشد، سپس آب آنرا صاف نموده و در دو وعده صبح و عصر ميل كند بند آمدگى ادرار او برطرف خواهد شد.
6 - پايين آوردن تب با زبان گنجشك
سـت و شـاخـه هـاى درخـت زبـان گـنـجـشـك داراى خـاصـيـتى تب بر و خلط آور مى باشند و قبل از پيدايش گنه گنه ( كينين ) آنرا براى درمان تب و نوبه بكار مى بردند . به همين منظور استفاده از جوشانده 40 گرم پوست و شاخه هاى زبان گنجشك در يك ليتر آب جهت پايين آوردن تب توصيه مى شود.
7 - دفع سنگ كليه و مثانه با زبان گنجشك
استفاده از عرق برگ زبان گنجشك به تنهايى يا همراه با عرق خارشتر داروى مفيدى جهت دفـع سـنـگ كـليـه و مـثـانـه مـى بـاشد. همچنين خوردن پودر زبان گنجشك به تنهايى و بصورت كفلمه يا بصورت دم كرده يك قاشق مرباخورى آن در يك استكان آب جوش بمدت 12 دقيقه مفيد است .
َََ
8 - درمان يبوست و خشكى مزاج با زبان گنجشك
بـرگـهـاى درخـت زبـان گـنـجـشـك خـاصـيت ملين و مسهل دارد . مصرف كم دم كرده يا پودر برگهاى اين گياه ملين معده بوده و مصرف زياد آن خاصيت مسهلى دارد .
9 - نقش زبان گنجشك در درمان نازايى خانمها
خـمـدان هـا سالم و عمل تخمك سازى به حال طبيعى انجام مى شود، اما كيسه رحم به عللى آمـادگـى پـرورش جـنـين را ندارد و يا لوله هاى اويدوكت كه تخمك از آنها به رحم مى آيد نـاراحـتيهايى دارد، يكى از داروهايى كه اين قبيل زنها مى توانند به خود بگيرند، پودر مـيـوه زبـان گـنـجـشـك اسـت كـه پس از پاك شدن از خون حيض بخود مى گيرند و بعد از نزديكى امكان باردار شدن را افزايش مى دهد .
10 - رفع گرفتگى عضلات با زبان گنجشك
قـرار دادن عـضـله گـرفـتـه در آب صـاف شـده جـوشـانـده بـرگ زبان گنجشك يا ضماد بـرگـهـاى تـر و تـازه كه آنرا كوبيده و با سركه مخلوط كرده باشند و همچنين ماليدن روغـن آن بـه مـحل گرفتگى عضلات اثر قاطعى در تسكين درد و رفع گرفتگى عضلات دارد .
11 - درمان سرفه و تنگى نفس با زبان گنجشك
خوردن شربت يا آب جوشانده برگهاى زبان گنجشك در دو نوبت صبح و عصر، سرفه و تـنـگـى نـفس را كه منشاء سردى و رطوبت داشته باشد برطرف مى سازد. همچنين كفلمه پودر برگ زبان گنجشك مفيد و موثر است .
َََ
12 - درمان اسهال مزمن با زبان گنجشك
يـك مـشـت از پـوسـت سـاقه زبان گنجشك را در يك ليتر آب بريزيد، بعد از دم كردن يا جـوشـانـدن ، قـبـل از دو وعـده غـذا و هـر بـار يـك فـنـجـان ميل كنيد جهت رفع اسهال نافع است .
نوع ديگر
دو مـشـت از پـوسـت سـاقـه زبـان گـنـجـشـك را در يـك ليـتـر آب بـريزيد و بعد از تهيه محلول دو بار در روز جهت رفع اسهال با آب آن حمام كنيد.
13 - خواص طبى و مصارف درمانى روغن با زبان گنجشك
زبـان گنجشك به پهلو، درد پهلو را تسكين مى بخشد . ماليدن آن به قضيب و اطراف آن مـوجـب تحريك قضيب شده و قواى جنسى و شهوانى را تقويت مى كند . ضماد آن به ماهيچه ها و عضلات علاوه بر رفع گرفتگى آنها بعنوان دارويى معرق (عرق آور) بكار مى رود. ماليدن آن به مفاصل و عضلات درد آنها را تسكين داده و در درمان بيماريهاى مفصلى بويژه نقرس و روماتيسم بسيار موثر است . تقريبا از تمام قسمتهاى اين گياه نظير پوست درخت ، برگ ، شاخه و ميوه آن روغن تهيه مى كنند .
َََ
طرز تهيه روغن زبان گنجشك
طرز تهيه اين روغن شبيه طرز تهيه روغن آويشن است . (به صفحه 30 رجوع شود)
14 - درمان لكنت زبان با زبان گنجشك
50 گـرم پـودر مـيـوه زبـان گـنـجشك را با 20 گرم پودر خولنجان مخلوط كرده ، 200 گـرم عـسـل را نـيـز بـه آن اضـافـه نـمـايـيـد و خـوب بـهـم بـزنـيـد و خـمـيـر حـاصـل را بـه شـكـل حـب هـايـى در آورده و روزى سـه حـب در سـه وعـده صـبح ، ظهر و شب ميل كنيد.
15 - فرآورده هاى گياهى و دارويى زبان گنجشك
درخت زبان گنجشك بيش از آنكه تنها يك درخت زينتى در خانه ها و برخى پاركها و بيشه ها باشد، يك درخت دارويى است و تقريبا تمام اجزاى آن به مصارف درمانى مى رسد. به هـمـيـن دليـل از آن فـرآورده هـاى بـيـشمارى تهيه مى كنند كه در زير تنها به چند مورد آن اشاره مى كنيم :
الف - پودر قاووت ضد آرتروز زبان گنجشك
جـهـت درمـان آرتـروز 65 تـا 80 گـرم مـيوه زبان گنجشك را نرم ساييده ، با كمى پودر نـبـات مـخـلوط كـرده ، بـه تـنـهـايـى يـا همراه با يك فنجان چاى كمرنگ هر دو روز يكبار ميل كنيد.
َََ
ب - عرق زبان گنجشك
از بـرگـها، ميوه و پوست درخت زبان گنجشك عرق تهيه مى كنند كه تقريبا تمام خواص زبان گنجشك را دارا مى باشد ولى خاصت آن نسبت به آب خيسانده اجزاى گياه كمتر است . از ايـن عـرق بـايـد روزانـه يـك اسـتـكـان بـه تـنهايى يا بصورت شيرين شده با كمى عسل يا شكر مصرف نمود .
پ - شربت زبان گنجشك
از شـربـت زبـان گنجشك بيشتر جهت درمان نقرس ، رفع نارسايى كبد و درمان سرفه و سردردهاى رطوبتى استفاده مى شود و مقدار مصرف آن يك قاشق مرباخورى از آن بصورت مـحـلول در يـك ليـوان آب اسـت . طـرز تهيه شربت زبان گنجشك شبيه طرز تهيه شربت آويشن است . (به صفحه 31 رجوع شود )
ت - محلول ضد درد مفاصل با زبان گنجشك
100 گـرم بـرگ ، شـاخـه ، مـيـوه و پـوسـت درخـت زبـان گـنـجـشـك را در محلول نيم ليتر الكل 60 درجه و يك ليتر آب بمدت دو هفته بخيسانيد يا در 5/1 ليتر آب بـمـدت 10 دقـيـقـه بـجـوشـانـيـد، سـپـس مـحـل درد بـويـژه نـاحـيـه مفاصل را با آن شستشو داده و تفاله آنرا ضماد كنيد .
َََ
ث - پماد مسكن درد با زبان گنجشك
25 گـرم پـوسـت درخـت زبان گنجشك را با 20 گرم آن ، 20 گرم خولنجان ، 20 گرم زنجفيل ، 20 گرم برگ انغوزه و 20 گرم پوست درخت سيب يا برگ آن مخلوط كرده ، نرم سـايـيـده ، در 200 گـرم روغـن كـوهـان شـتـر بـپـزيـد و هـر بـار كـمـى از آنـرا بـه محل درد بماليد .
ج - روغن ماساژ زبان گنجشك
رفـع گـرفـتـگـى عـضـلات و مـاهـيـچـه هـا، تـسـكـيـن درد مفاصل ، رفع ضعف نيروى جنسى و تسكين درد روماتيسم از مصارف عمده روغن ماساژ زبان گنجشك است .
تركيبات
نصف قاشق چايخورى اسانس معطر روغنى ميوه و برگ زبان گنجشك
نصف قاشق چايخورى اسانس معطر روغنى زنجبيل
2 قاشق غذاخورى روغن زيتون
روش تهيه روغن
طرز تهيه اين روغن شبيه طرز تهيه روغن ماساژ آويشن (صفحه 36 ) است .
چ - شربت ضد سياه سرفه زبان گنجشك
تركيبات
30 گرم ميوه زبان گنجشك خشك يا 60 گرم ميوه تازه آن
750 ميلى ليتر آب
500 گرم عسل
روش تهيه شربت
روش تـهـيـه شربت ضد سياه سرفه زبان گنجشك شبيه روش تهيه شربت مركب آويشن (صفحه 31 ) است .
ح - لوسيون محرك نيروى جنسى زبان گنجشك
تركيبات
نصف قاشق غذاخورى تنطور برگ يا ميوه زبان گنجشك
2 قاشق غذاخورى عرق برگ يا ميوه زبان گنجشك
نصف قاشق غذاخورى تنطور سيسنبر (نعناع فلفلى )
2 قاشق غذاخورى عرق دارچين
روش تهيه لوسيون
روش تهيه اين لوسيون شبيه روش تهيه لوسيون آويشن (صفحه 39 ) است .
َََ
خ - ضماد ضد تب پوست و برگ زبان گنجشك
لوازم موردنياز
مقدارى جوشانده يا دم كرده پوست و برگ درخت زبان گنجشك
1 عدد تابه كاسه اى
كمى باند نخى يا پنبه اى
روش تهيه ضماد
روش تهيه ضماد تب زبان گنجشك شبيه طرز تهيه ضماد آويشن (صفحه 34 ) است .
دـ شياف تقويت كننده رحم زبان گنجشك
تركيبات
20 گرم كره كاكائو
10 گرم پودر ميوه زبان گنجشك
30 گرم قطره روغن ميوه زبان گنجشك
روش تهيه شياف
طرز تهيه اين شياف شبيه طرز تهيه شياف بادرنجبويه (صفحه 65) است .
ذـ چاى ضد رطوبت و سردى معده زبان گنجشك
تركيبات
25 گرم ميوه زبان گنجشك
5 گرم دارچين
5 گرم هل غرابى
5 گرم تخم شويد (اختيارى )
مقدارى آب
روش تهيه چاى
گـيـاهان فوق را مخلوط كرده ، در يك فنجان شيشه دهانه گشاد تيره رنگ نگهدارى كنيد . هر بار يك تا دو قاشق چايخورى از آنرا در يك فنجان مخصوص دم كردن ، چاى يا قورى كوچك ريخته ، روى آن يك فنجان آب تازه جوش بريزيد 5 تا 10 دم كرده ، سپس صاف كنيد و ميل نماييد .
رـ حمام دارويى اجزاء درخت زبان گنجشك
از حـمـام دارويـى پـوست و شاخه هاى درخت زبان گنجشك جهت پايين آوردن تب (بخصوص تـب نـوبـه ) اسـتـفـاده مـى شـود . همچنين حمام دارويى برگ درخت زبان گنجشك جهت درمان تشنج (گرفتگى ) عضلانى بسيار مفيد است .
تركيبات
5 قطره اسانس معطر روغنى برگ و پوست درخت زبان گنجشك
روش تهيه حمام دارويى
روش تـهـيـه حـمـام دارويى اجزاء درخت زبان گنجشك شبيه روش تهيه حمام دارويى آويشن (صفحه 40 ) است .
َََ
فصل هفتم : سيب communis malus
َََ
اسامى گوناگون سيب
فـارسـى ايـن ميوه سيب است ولى به آلما نيز شهرت دارد عربى آن تفاح است و در زبان هندى ياسو ناميده مى شود .
سـيـب در زبـان لاتين به spp malus، در زبان انگليسى به apple، در زبان فرانسه به pomme و در زبان آلمانى به apfel شهرت دارد .
مشخصات كلى سيب
از خانواده زاسه بوده و به تيره گل سرخيان تعلق دارد و گلهاى آن گلى رنگ است . سيب داراى دو رنـگ زرد و قـرمـز بـوده و هـم به حالت وحشى و هم به حالت باغبانى رشد مى كـنـد. درخـت سـيـب وحـشـى كه سيب بيشه يا سيب جنگل ناميده مى شود و در بسيارى از جنگلها وجـود دارد . تـقـريبا تمام متهاى درخت سيب مورد استفاده دارويى قرار مى گيرد . طبيعت سيب گرم است . سيب را موقعى كه خوب رسيده است از درخت بچينيد، پوست سيب كه در واقع با ارزش تـريـن قـسـمـت سيب است را نكنيد و آنرا همراه با خود سيب بخوريد . زمان استفاده از بـرگ ، غـنـچـه ، گـل و هـمـچـنـيـن پـوسـت سـاقـه درخـت سـيـب در فصل بهار بوده و بايد در سايه خشك گردد . از لحاظ ميزان خواص دارويى و ارزش مواد مغزى سيب سرخ شيرين نسبت به سيبهاى ديگر داراى ارزش بيشترى است .
تركيبات شيميايى سيب
ر حـدود يـك درصـد گلوكز فلورى زين و در تخم ان علاوه بر آميگدالين ، گلوكز فلورى زيـن وجـود دارد . در بـررسـى هـاى عـلمـى در بـرگ سـيـب وجود يك ماده ضد باكترى بنام فلورين phloretin وجود دارد . اين ماده ضد باكترى ، از رشد باكترى گرام مثبت و گرام مـنفى جلوگيرى مى نمايد .در ميوه ه مقدار قابل ملاحظه اى هيدارت كربن و قندهايى از نوع فـروكتوز و گلوكز و سوكروز وجود دارد . در دانه هاى سيب هورمون رشد و نمو يافت مى شـود. در قـسـمت قابل خوردن سيب پكتين بصورت پكتات كلسيم وجود دارد . در سيب رسيده وجـود 50 درصـد مـواد ازتـه غـيـر پـروتـيـن را اسـپـارژيـن تشكيل مى دهد.
******************
يـنـهـاى مـخـتـلف وجـود دارد . و عـمـدتـا عـبـارتـنـد از ويـتـامين ، ريبوفامين ، نياسين ، اسيد اسـكـوربـيـك ، اسيد لاتيك ، اسيد سوكسينيك و بيشتر اسيدهاى سيب اسيد در سيب آنزيمهاى آمـيـلاژ، پـروتـئاز، پـروكسى داز، الكلهاى متليك اتليك ، پروپليك ، بوتيليك به اثبت رسيدهاست . در 100 گرم سيب 5 /0 رم مواد هيدروكربنه و بين 51 تا 59 كالرى انرژى وجـود دارد . بـطـور مـتـوسـط سـيب 3 تا 8 درصد گلوكز دارد و اسيد ماليك آن زيادتر از سـايـر اسـيـدهـاسـت . مـيـزان كـلر و سـديـم (نمك طعام ) آن خيلى كم است . (30 /0 گرم در كـيلوگرم ) در 1 كيلو ميوه خشك شده سيب 11 گرم پتاس و 13 / 0 گرم آهن كمى يد وجود دارد .
َََ
نسخه هاى شفابخش سيب
1 - درمان نقرس با سيب
خوردن روزى چند عدد سيب خام يا پخته مانع تشكيل اسيد اوريك در بدن و دفع اسيد فرميك مى شود. اين خاصيت سيب بواسطه مواد قليايى موجود در آن است . همچنين خوردن آب صاف شـده جـوشـانـده پـوست خشك سيب يا استفاده از پودر سيب خشك شده جهت دفع سموم ، اسيد اوريك و درمان نقرس مفيد و موثر است .
2 - رفع يبوست مزمن با سيب
بـراى افـرادى كـه از يبوست هاى مزمن رنج مى برند هيچ دارويى موثرتر از سيب نيست . بـه هـمـيـن مـنـظـور خـوردن يـك عـدد سـيـب خـام تازه در موقع خواب براى رفع يبوست به اينگونه افراد توصيه مى شود.
3 - التيام زخم معده با سيب
سـيـب خـام اثر معجزه آسايى در درمان و التيام زخمهاى دستگاه گوارشى بويژه زخم معده دارد . كسانى كه زخم معده دارند يك عدد سيب را رنده نموده يا آب آنرا گرفته و بنوشند.
َََ
4 - معالجه ورم روده با سيب
رم سـيـب خـامـا تـكـه تكه شده يا 20 گرم پوست خشك سيب را با 15 گرم ريشه شيرين بـيـان مـخـلوط كـرده ، در يـك ليـتـر آب جـوشـانـده و آب صـاف شـده آنـرا مـيل نماييد جهت تحليل ورم روده نافع است . (تذكر: افرادى كه مبتلا به فشار خون هستند بهتر است ريشه شيرين بيان را اضافه ننمايند )
5 - درمان روماتيسم با سيب
اسـتفاده از جوشانده پوست سيب درختى داروى مفيد جهت درمان روماتيسم مى باشد . به همين مـنظور روزانه 30 گرم پوست سيب را در نيم ليتر آب جوشانده و آب صاف شده آنرا در دو وعده صبح و عصر ميل نماييد .
6 - معالجه قولنج و درد كمر با سيب
جهت تسكين درد كمر و معالجه قولنج يك عدد سيب خام را با پوست قطعه قطعه نموده ، در نـيـم ليـتـر آب گـرم بـمـدت 15 دقـيـقـه جـوشـانـده و آب صـاف شـده آنـرا مـيـل نـمـايـيـد . هـمـچـنـيـن خـوردن روزى يـك فـنـجـان از محلول يك قاشق سوپخورى پودر پوست سيب در آب جوش مفيد است .
7 - درمان زكام و سياه سرفه با سيب
خوردن روزى دو قاشق مرباخورى از شربت غليظ سيب جهت درمان زكام و رفع سياه سرفه نافع است .
طرز تهيه شربت سيب
4 عـدد سـيـب را بـا پـوسـت قطعه قطعه نموده با 50 گرم كشمش و 15 گرم عناب بدون دانـه و يـك ليـتـر آب بـمـدت يـك ساعت حرارت داده بقدرى كه بقوام آيد و شربت غليظى حاصل شود.
َََ
8 - معالجه گريپ با سيب
جـهـت درمـان گـريـپ روزى دو عـدد سـيـب خـام را رنـده كـرده و مـيـل كـنـيـد و از مـصـرف غـذايـى ديـگـر خـوددارى نـمـوده و ايـن عمل را تا سه روز تكرار كنيد.
9 - درمان بيماريهاى مجارى ادرارى با سيب
نـوشـسـيـدن روزى چـند فنجان از آب صاف شده جوشانده پوست سيب علاوه بر باز شدن مـجـارى ادرارى و رفـع بـنـد آمـدگـى ادرار، مـوجـب زه كشى و رسوب زدايى كليه و مثانه گريدده و در رفع سنگ و شن آن موثر است .
10 - خواص طبى برگ درخت سيب
مايشگاهى حاصل از تجزيه برگ درخت سيب نشان مى دهد كه برگ درخت سيب حاوى ماده اى به نام ايزوفلوريدزين است كه داراى اثر تب بر، ضد روماتيسم و ضد التهاب كليه و مـثـانـه مـى بـاشـد. جـهـت درمـان امـراض مـذكـور بـهـتـر اسـت 25 مـثـقـال بـرگ درخـت سـيـب را در يـك ليـتـر آب دم كـرده يـا جـوشـانـده و بـتـدريـج در خلال 24 ساعت با كمى شكر شيرين نموده و ميل نماييد.
11 - مصارف درمانى پوست درخت سيب
كـه پـس از قـطـع شـاخـه هـاى درخـت ، آنـرا از شاخه ها جدا نموده و در سايه خشك مى كنند بـدليـل داشـتن فلوريدزين بعنوان دارويى تقويت كننده بدن ، قابض (سفت كننده معده ) و ضـد اسـهـال و ادرار آور بـكار رفته و از قديم الايام مورد توجه اطباى سنتى بوده است . (فـلوريـدزين موجود در پوست درخت سيب در اثر هيدروليز توليد گلوكز و فلورتين مى كند كه فلورتين اثر تب بر دارد و به همين جهت پوست درخت سيب جهت پايين آوردن تب نيز موثر است ) .
12 - تصفيه كردن خون با سيب
افرادى كه از غلظت بالاى خون و كثيف بودن آن رنج مى برند چنانچه هر روز صبح ناشتا يك عدد سيب خام پخته را بخورند و اين عمل را تا سه هفته متوالى تكرار نمايند خون آنها رقيق شده و تصفيه مى گردد.
13 - درمان يرقان (زردى ) با سيب
نـوشـيدن روزى يك ليوان از آب سيب خام يا آب صاف شده جوشانده پوست سيب يا برگ درخت آن در چند روز متوالى بعنوان دارويى مفيد و موثر جهت درمان يرقان (زردى ) بكار مى رود.
14 - رفع بند آمدگى ادرار با سيب
هـمـانـطـور كه در بند 9 ياد آور شديم استفاده از جوشانده پوست درخت سيب يا پودر سيب خـشـك شده در سايه موجب زياد شدن ترشح ادرار گرديده و بعلت خاصيت ضد اوره آن از بالا رفتن اوره نيز جلوگيرى مى كند.
َََ
15 - معالجه اسهال با سيب
تـجـويـز يـك قـاشـق سـوپـخـورى از سـيـب خام رنده شده در هر ساعت در روز و تكرار اين عـمـل بـمـدت 4 روز مـتـوالى بـعـنـوان دارويـى ضـد اسـهـال قـابـض (سـفـت كـنـنـده مـعـده ) بـه افـرادى كـه اسهال دارند، بويژه كودكان ، توصيه مى شود.
16 - تقويت اعصاب و رفع بى خوابى با سيب
نـتـايج تحقيقات آزمايشگاهى از تجزيه سيب خام نشان مى دهد كه سيب حاوى مقادير زيادى فـسـفـر اسـت و ايـن مـاده سلسله اعصاب را تقويت نموده و علاوه بر كمك به فرد در انجام كارهاى فكرى ، او را مستعد خوابيدن مى سازد.
17 - رفع بدبويى دهان با سيب
جهت خوشبو شدن دهان و رفع بدبويى آن بمدت 15 دقيقه كمى جعفرى تازه را بجويد، سـپـس تـفـاله هـاى آنـرا از دهـان بيرون انداخته و يك عدد سيب درختى را در دهان گذاشته ، خوب بجويد و فرو دهيد.
18 - تحليل ورم ضربديدگى چشم با سيب
سـتـفـاده از ضـمـاد سـيـب خام رنده شده به تنهايى يا همراه با كمى آرد جو يا پودر تخم شـلغـم بـر روى چـشـمـى كـه ضـربـه بـه آن وارد شـده عـلاوه بـر تـحـليـل ورم و رفـع كـبـودى آن مـوجب تسكين درد آن نيز مى گردد . همچنين ضماد جوشانده پوست سيب تازه بر محل ورم نتايج شفابخشى خواهد داشت .
19 - تسكين درد گوش با سيب
بـراى تـخـفيف درد گوش ، شب موقعى كه مى خوابيد يك عدد سيب خام را كه در كوره يا در زيـر خـاكـسـتـر داغ پـخـتـه شـده بـه گـوش خـود بـمـاليـد و بـخـوابـيـد، بـا ايـن عمل دردگوش شما فورا ساكت مى شود.
20 - رفع خارش پوست با سيب
استفاده از مرهم سيب پخته شده جهت رفع خارش نافع است .
طرز تهيه اين مرهم بصورت زير است
خـام تـازه را بـه دو قسمت تقسيم كنيد، هسته و پليشه آنرا در آوريد، در وسط آن كه گود شده كمى پودر گوگرد ريخته ، بعد اين قسمت سيب را روى هم بگذاريد و با نخى محكم ببنديد و سپس آنرا در كوره قرار دهيد تا بپزد. وقتى خوب پخته شد آن را له كنيد و به محل خارش بماليد.
َََ
21 - خواص طبى شكوفه درخت سيب
دم كـرده 6 مـثقال شكوفه سيب تازه در يك ليتر آب سرفه و خشونت سينه را برطرف مى نـمايد. ماليدن آب مقطر شكوفه درخت سيب به پوست جهت درمان اختلالات پوستى بويژه از بـيـن بـردن سـرخى صورت موثر است . بخور شكوفه درخت سيب موجب طراوت پوست صورت گرديده و باعث برطرف شدن خشكى و زبرى آن مى گردد.
22 - اثر درمانى سيب در درمان وسواس و ضعف اعصاب
روزى يـك ليـوان از آب سـيـب شـيـريـن رسيده داروى مفيدى جهت رفع ضعف اعصاب و درمان وسـواس در دراز مـدت اسـت . همچنين اگر آب سيب را گرفته و با شكرنى (نيشكر) پخته بقوام آوريد و كمى هل و زعفران و مقدارى گلاب به آن اضافه نماييد و خوب بهم بزنيد شربتى مقوى بدست مى آيد كه در رفع وسواس و ضعف اعصاب بى نظير است .
َََ
23 - درمان استسقاء و عطش مفرط با سيب
نـوشـيـدن روزى يـك فـنـجـان آب سـيب ترش (بر خلاف سيب شيرين ) بعنوان داروى ضد اسـتـسـقـاء بـراى افرادى كه عطش مفرط دارند بسيار مفيد بوده و آنرا بخوبى از بين مى برد .
24 - كاهش كلسترول (چربى ) خون با سيب
بعلت فيبرهاى خوبى كه در سيب وجود دارد بخصوص فيبر پكتين كه در پوست ميوه سيب موجود است كلسترول خون كاهش يافته و موجب افزايش hdl مى گردد
25 - نقش سيب در كاهش فشار خون
تـحـقيقات و مطالعات دكتر kempner و سايرين نشان داد كه نمكهاى پتاسيم آلى موجود در سـيـب بـاعـث شـده كـه سـيـب بـعـنـوان يـك مـدر (ادرار آور) خـوب عمل كرده و سبب كاهش سديم گردد و در نتيجه باعث كاهش فشار خون شود.
26 - نقش سيب در سلامت دندانها
طـبـق گـفـتـه مـعصومين (ع ) در گذشته و همچنين مطالعات دكتر hanks j.j در رشته جراحى دنـدانـهـا در عـصر حاضر، سيب بيش از هر ميوه ديگرى داراى خاصيت تميز كنندگى دهان و دنـدان بـوده و بـاعـث افـزايش ترشح بزاق گرديده و به طرز معجزه آسايى از تخريب دندانها جلوگيرى مى كند.
27 - فرآورده هاى گياهى و دارويى سيب
هـمـانـگـونـه كـه ذكـر شـد خـواص سـيـب بـخصوص سيب شيرين به حدى است كه يكى از معصومين (ع ) مى فرمايند: ما اهل بيت زمانى كه مريض مى شويم با سيب مداوا مى كنيم . به هـمـين دليل از اين ميوه با ارزش فرآورده هاى متعددى تهيه مى كنند كه در زير به تعدادى از آنها اشاره مى كنيم :
الف - گلقند عسلى سيب
يـك مـشـت (حـدود 10 مـثـقـال ) از گـل بـرگـهـاى مـعـطـر گـل سـيـب را جـمـع آورى كـرده ، نـرم سـايـيـده و بـا نـيـشـكـر يـا عـسـل مـخـلوط كـرده و بـعـصـورت گـل قند در آوريد. خوردن روزانه كمى از اين گلقند به افراديكه از ضعف قلب و اعصاب رنج مى برند توصيه مى شود.
َََ
ب - شربت مركب سيب
جـهـت تـهـيـه شـربـت مـركـب سـيـب ، يـك فنجان شربت ساده سيب را با نصف فنجان شربت گـيـاهـانـى چـون گـاوزبـان ، بـرگ سـنـا، بـرگ تـيـول ، بـهـار نـارنـج و زعـفـران مخلوط كرده و صبح يا عصر آنرا بنوشيد . اين شربت داروى مفيدى جهت رفع ضعف قلب و تقويت اعصاب مى باشد.
پ - تهيه شربت آرام بخش اعصاب با سيب
يـك مـشـت (حـدود 50 گرم ) پوست سيب را در نيم ليتر آب جوش بمدت 12 دقيقه ريخته و بـگـذاريـد دم بـكشد، سپس به آن كمى پودر سيب و كمى آبليمو اضافه كنيد، خوب بهم بزنيد و در طول روز از آن بياشاميد . (در صورت لزوم مى توانيد كمى شكر نيز به آن اضافه نماييد )
ت - تهيه مرهم التيام دهنده زخم با سيب
دو عدد سيب خام تازه را رنده كرده با 100 گرم پيه خوك مخلوط نموده ، كمى حرارت دهيد، سپس آنرا صاف نموده و در قوطى پماد بريزيد .
نوع ديگر: يك سيب خام را در هاون انداخته ، بكوبيد و آنرا در شيره خودش بريزيد، بعد آنرا صاف نموده و بر محل زخم ضماد كنيد .
ث - جوشانده پوست سيب
بـراى تـهـيـه جـوشـانـده سـيـب ابـتـدا سـيـب را در سـايـه و در گـرمـاى مـعـتـدل و ثـابت خشك نموده ، بعد 1 تا 2 قاشق غذاخورى از آنرا در سه فنجان آب بمدت 15 دقـيـقـه جـوشـانـده ، كـمـى شـكـر بـه آن افـزوده تـا خـوش طـعـم شـود و نـيـم سـاعـت قبل از غذا ميل كنيد.
ج - محلول ضدجوش سركه سيب
جـهـت تـهـيـه ضـد مـحلول جوش ،، 100 ميلى ليتر سركه را با 400 ميلى ليتر آب مخلوط كرده ، ابتدا پوست را با صابون گل ختمى يا بابونه شسته ، خشك كرده و هر بار كمى از مـحـلول فـوق را بـه پـوسـت بـمـاليـد و خـوب مـاسـاژ دهـيـد و ايـن عمل را تا بهبودى كامل ادامه دهيد.
28 - فرآورده هاى غذايى و نوشيدنى سيب
الف - ژله سيب
عـدد سـيـب سـرخ و شـيـريـن پـر آب را انـتـخـاب كـرده و آنـهـا را از قـسـمـت طـول بـه چـهـار قـطـعه مساوى ببريد ولى پوست نكنيد زيرا پوست آن به ژله شما رنگ زيـبايى مى بخشد . سيب هاى قطعه قطعه شده را در آب بريزيد و در اين هنگام چند قطره آبـليـمـوى تـازه را بـه آن اضـافـه نـمـايـيـد، وقـتـى سـيبها فى انداخته و بدون فشار بـگـذاريـد آب آن كـم گـرفـتـه شـود، بـعـد ايـن آب را وزن نـمـوده و مـعـادل سـه چـهـارم وزن آن شـكـر افزوده و 20 دقيقه ديگر آنرا بجوشانيد، سپس آنرا در ظـرفـى ريـخته و براى مصرف نگهدارى كنيد . ( توجه : مقدارى آبليموى افزودنى به ازاى هر 20 عدد سيب بايد آب يك ليموى بزرگ باشد )
ب - مرباى سيب
را در مـقـدارى آب ريـخـتـه و بـه قدرى حرارت دهيد تا به قوام آيد، سپس 500 گرم سيب تازه (دم و پوست گرفته ) و كمى آب را داخل شربت ساده كه درست كرده ايد بريزيد و خـوب بـهـم بـزنيد، كمى وانيل و جوهر ليمو به آن افزوده و دوباره حرارت دهيد تا سيب پخته شود و به قوام آيد .
نـكـتـه : چون براى تهيه مرباى سيب ناچاريد پوست آنرا بكنيد بهتر است يك دقيقه آنرا در آب جـوش انـداخـتـه و بعد در آوريد و در اين موقع پوست سيب بخوبى كنده مى شود و احتياجى به كندن آن با كارد نيست .
َََ
پ - مرباى شكوفه سيب
100 گـرم گـل يا شكوفه درخت سيب را 6 ساعت در آب خيسانده ، سپس با آتش ملايم آنرا بـجـوشـانـيد بعد به هم وزن آن شكر و كمى وانيل افزوده ، بهم بزنيد و دوباره حرارت دهيد تا بقوام آيد، پس از بقوام آمدن آن را در شيشه اى ريخته و بكار بريد .
ت - پالوده (پوره ) سيب
ده يـا پـوره سـيـب ، چـند عدد سيب تازه و رسيده را رنده نموده ، براى خوش طعمى آن كمى شـكـر و گـلاب بـه آن افـزوده ، خـوب بـهـم زده و مـيـل كـنـيـد . ( در تـهـيـه پـوره سيب بهتر است سيب را پوست نكنيد زيرا پوست سيب داراى ديـاسـتاز و منگنز است و به هضم غذا كمك مى كند، از اينرو داروى خوبى براى كودكان و سالخوردگانى است كه به غذاهاى زود هضم نياز مبرم دارند ) .
ث - سركه سيب
ر سيب توسط مخمر به نوعى الكل تبديل شده و شراب سيب ساخته مى شود، بعد از آنكه شـراب رسـيـد، الكـل آن تـوسـط فـعـاليـت بـاكـتـريـهـا بـه اسـيـد سـيـتـريـك تـبـديل مى گردد، سپس به آن ويتامين c اضافه مى كنند تا از اكسيده شدن آن جلوگيرى نمايد . به اين ترتيب سركه سيب ساخته مى شود كه اثرات درمانى معجزه آسايى دارد .
ج - كمپوت سيب
مواد لازم
1 كيلو سيب
25 گرم شكر
3 ليوان آب
1 قاشق سوپخورى آبليمو
روش تهيه كمپوت
ط دو نـيـم كـنـيـد . هـسته هاى آنرا بيرون آورده و آن را پوست گرفته و در ظرف آب سرد قرار دهيد و آبليمو را اضافه كنيد تا سيب تغيير رنگ ندهد شكر و آب را جوشانده ، سيب را به آن اضافه كنيد و حدود 5 تا 10 دقيقه بجوشانيد. بصورتى كه سيب كمى ملايم تـر شـود . سـپـس سـيـب را در ظـرف مخصوص بريزيد و كمى از شربت خود سيب روى آن بريزيد .
چ - دسر سيب
مواد لازم
6 عدد سيب
3 عدد تخم مرغ
يك چهارم پيمانه آب
يك سوم پيمانه شكر
يك چهارم قاشق چايخورى نمك
5 /1 قاشق چايخورى نشاسته
2 قاشق غذاخورى شير كم چربى
يك چهارم قاشق چايخورى دارچين
يك چهارم قاشق جوزهندى
روش تهيه دسر
و قـاچ كـنـيـد . سـپس آنرا با آب درون ظرف در دارى بپزيد . بطوريكه كاملا بپزد اما له نـگـردد شـكـر و نـمـك را اضـافـه كـرده و هـم بـزنـيـد تـا شـكـر در آب حـل شـود سـيـب را از روى حـرارت بـرداشـتـه و اجازه دهيد تا خنك شود . تخم مرغ ، شير و نـشـاسـتـه را بـا چـنـگال خوب هم بزنيد . سيبها را درون ظرف نسوز چيده و مخلوط شير و تـخـم مـرغ را روى آن بـريـزيد. جوز هندى و دارچين را روى ساير مواد پاشيده و ظرف را داخل و قرار دهيد . اين دسر را در حرارت 325 درجه فارنهايت و بمدت 20 دقيقه بپزند . دسر را گرم صرف نماييد. اين دسر براى پذيرايى 4 نفر است .
ح - مارمالاد سيب
مواد لازم
2 كيلو سيب
1 كيلو شكر
2 ورق ژلاتين
نصف قاشق چايخورى وانيل
روش تهيه مارمالاد
ان آب بگذاريد بپزد . بعد سيبهاى پخته شده را از صافى رد كرده و يا چرخ كنيد. شكر را روى آنـهـا ريـخـتـه و 2 سـاعـت بـگـذاريـد بـمـانـد ژلاتـيـن را در كـمـى آب جـوش حل كرده ، داخل مايه سيب ريخته ، سپس سيبهاى صاف شده و شكر را روى حرارت گذاشته تـا بجوشد و غليظ شود . بعد آنرا از روى حرارت برداشته و بگذاريد سرد شود و در شـيـشـه ريـخـتـه و در جـاى خـنـك نـگـه داريـد . در اواخـر پـخـتـن مـارمـالاد وانيل را اضافه كنيد.
خ - كيك سيب
مواد لازم
يك ليوان سيب رنده شده
2 ليوان آرد سفيد
نصف ليوان شكر
نصف ليوان گردوى (چرخ كرده )
يك فنجان روغن مايع
2 عدد تخم مرغ
نصف قاشق چايخورى وانيل
يك قاشق چايخورى بكينگ پودر
1 قاشق چايخورى جوش شيرين
روش تهيه كيك
را كـمـى چرب كرده و سپس فر را با درجه 180 سانتيگراد روشن كنيد . بعد مايه كيك را آمـاده سـاخته و در يك ظرف تخم مرغها را بشكنيد . روغن و شكر را روى تخم مرغ ريخته و آن را خـوب هـم بـزنـيـد تـا كـامـلا مـخـلوط شـود . جـوش شـيـريـن ، گردو، بكينگ پودر و وانـيـل را داخل تخم مرغ كرده و فه كنيد، كمى بزنيد تا با هم مخلوط شوند . مايه كيك را در قـالب ريـخـتـه و قـالب را بـه مدت 1 ساعت در فر قرار دهيد تا كيك پخته و روى آن طـلايـى گـردد . كـيـك را بـعـد از ايـن مدت از فر در آورده ، بگذاريد سرد شود و بعد از قالب خارج كنيد و روى آن را با مقدارى خاكه قند و پودر پسته تزيين نماييد.
دـ شيرينى سيب
مواد لازم
5 /1 كيلو سيب
2 عدد تخم مرغ
250 گرم شير
200 گرم شكر
400 گرم روغن
180 گرم آرد
كمى نمك
روش تهيه شيرينى
نـمـك و آرد را مـخـلوط كـنيد . سفيده تخم مرغ را آنقدر بزنيد تا سفت شود و سپس به مايه اضـافـه نـمـاييد . سيبها را پوست گرفته و هسته هاى آنرا خارج كرده ، بصورت ورقه ورقـه بـرش بـزنـيـد و بعد در مايه آماده شده فرو كنيد و در روغن سرخ نماييد. سيبهاى سرخ شده را در آبكش بگذاريد تا روغن اضافى آن خارج شود و روى آن شكر بپاشيد.
ذ - نوشيدنى مقوى سيب (براى 1 نفر)
مواد لازم
يك چهارم فنجان آب سيب
1 قاشق مرباخورى نارگيل
1 قاشق مرباخورى پوره مغز فندق
2 تكه يخ كوچك
يك چهارم قاشق چايخورى زنجبيل تازه (رنده شده )
روش تهيه نوشيدنى
تمام مواد را در مخلوط كن ريخته ، كاملا مخلوط كرده و بلافاصله پذيرايى كنيد.
س - نوشيدنى اشتها آور سيب (براى 16 نفر )
مواد لازم
2 كيلو و 300 گرم آب سيب
يك چهارم فنجان شكر
2 عدد چوب دارچين (متوسط)
به ميزان لازم گل ميخك
روش تهيه نوشيدنى
دويه و دارچين را در ظرف مناسبى ريخته ، آرام آرام حرارت دهيد تا به درجه حرارت جوش بـرسـد و 3 دقـيـقـه بجوشد . سپس نوشيدنى را صاف كرده ، آنرا داغ با قاچ هاى نازك پـرتـقـال ، ليـمـو بـا سـيـب قـرمـز پـوسـت نـكـنـده كـه يـك گـل مـيـخـك درسـتـه در آن فـرو رفـتـه ، سرد كنيد . مى توانيد نوشيدنى را سرد با يخ ميل نماييد .
ش - سالاد سيب و كلم (براى 4 نفر )
مواد لازم
1 عدد سيب متوسط (خرد شده )
3 پيمانه كلم (خرد شده )
نصف پيمانه سس كم كالرى
يك چهارم پيمانه آبليمو
2 قاشق غذاخورى خيارشور (خرد شده )
يك چهارم قاشق چايخورى نمك
روش تهيه سالاد
تـمـام مـواد را بـا هـم بـه آرامـى مـخـلوط كـنـيـد و سـالاد را بـراى مـدت حـدائقـل يـك سـاعـت در يـخـچـال نـگـهـداريـد تـا خـنـك شـود . مـيـزان كل كالرى اين سالاد 160 كالرى مى باشد و از اين رو مصرف ان براى افرادى كه رژيم ضد چاقى دارند مفيد و موثر است .
ص - چاى نشاط آور سيب (براى 4 نفر )
مواد لازم
1 پيمانه آب سيب
نصف پيمانه شكر
نصف پيمانه آب پرتقال
3 عدد ميخك
يك سوم پيمانه آبليمو
1 پيمانه آب
5 /1 پيمانه چاى آماده سرد
چند حلقه ليمو
4 برگ نعناع تازه پوست رنده شده
1 عدد پرتقال
روش تهيه چاى
پـوسـت پـرتـقال ، آب و ميخك را مخلوط كرده ، روى حرارت قرار دهيد تا بمدت 20 دقيقه بـجـوشـد. سـپـس آن را آبـكش كرده و ساير مواد را با آن مخلوط كنيد . اين نوشيدنى را در ليـوانـهـاى بـلند ريخته و چند قطره يخ در آن بيندازيد روى يك ورقه ليمو و يك برگ نعناع قرار دهيد.
ض - پودينگ سيب (براى 6 نفر )
مواد لازم
4 عدد سيب متوسط
يك سوم پيمانه شكر
يك دوم پيمانه آب سرد
3 پيمانه آب جوش
1 قاشق غذاخورى آبليمو
5 قاشق چايخورى نشاسته
2 قاشق چايخورى پودر پوست ليمو
روش تهيه پودينگ
سـرد ريـخـتـه و هـم بزنيد . 5 دقيقه صبر كرده و سپس آب جوش را به آن اضافه كنيد . نـشـاسـتـه را در شـيـر ريـخـتـه و شـيـرجـوش را در يـك مـحـتـوى ظـرف آب در حـال جوش قرار دهيد . نشاسته را حدود 30 دقيقه حرارت داده و آن را مرتب هم بزنيد. سپس شـكـر را اضـافـه كـرده و هـم بـزنـيـد در نـشـاسـتـه حـل شـود. آبليمو و پودر پوست ليمو را نيز به نشاسته افزوده و آن را از روى حرارت برداريد . سيب را پوست گرفته و حلقه حلقه كنيد. حلقه هاى سب را درون ظرف نسوزى چيده و نشاسته را روى آن بريزيد. ظرف را در فر قرار دهيد و سيب ها را در حرارت 350 درجه فارنهايت بپزيد.
ط - دلمه سيب
مواد لازم
500 گرم سيب
500 گرم گوشت (چرخ كرده )
1 عدد پياز
نصف پيمانه لپه (پخته شده )
مقدارى روغن
2 قاشق غذاخورى شكر
2 قاشق غذاخورى كره
به ميزان لازم نمك و فلفل
روش تهيه دلمه
در روغـن كـمى سرخ كنيد . بعد گوشت چرخ كرده را به آن افزده ، كمى تفت دهيد، لپه ، نـمـك و فـلفـل را بـه آن اضـافـه كرده و كنار بگذاريد. سيب را از قسمت ساقه سوراخى ايـجاد كرده ، دانه و مغز آنرا خارج كرده و به صورت دلمه در آوريد، سپس مواد گوشتى آماده شده را داخل سوراخ سيب ريخته و دلمه سيب را در ظرفى كنار هم بچينيد و با حرارت 350 درجـه به مدت حدود نيم ساعت بپزيد . وقتى كه سيب نيم پز شد آن را از فر خارج كـرده ، سـركـه و شكر را با هم مخلوط نموده و روى آن بريزيد دوباره در فر قرار دهيد تا كاملا پخته شود و ميل كنيد.
ظ - خورش سيب (براى 4 نفر )
مواد لازم
1 كيلو سيب
100 گرم روغن
1 عدد پياز
نصف پيمانه آبليمو
4 قاشق مرباخورى شكر
كمى زعفران
به ميزان لازم نمك و فلفل
500 گرم گوشت (بدون استخوان )
روش تهيه خورش
قيمه كرده و با پياز سرخ شده و 4 پيمانه آب بپزيد . سيب را پوست كنده و خرد نماييد و بـا روغـن كـمـى تفت دهيد و داخل گوشت پخته شده بريزيد . بعد شكر، آبليمو، نمك و زعفران را به گوشت اضافه كرده ، بگذاريد تا حرارت ملايم خورشت چند جوش بزند . طـورى كـه سـيـب له نـشـود . خـورش ‍ پـخـتـه را در ظـرف مـنـاسـب ريـخـتـه و ميل نماييد .
ع - ترشى ليته سيب
مواد لازم
1 كيلو سيب
1 ليتر سركه
1 قاشق سوپخورى شكر
نصف قاشق سوپخورى پودر ميخك
1 پيمانه آب
به ميزان لازم نمك
روش تهيه ترشى
سيب ، آنرا به اندازه هاى دلخواه ريز كرده و با يك پيمانه آب روى حرارت ملايم بپزيد . سپس آنرا خوب آبكش كرده ، بطورى كه آبش خشك شود . بعد دوباره آنرا با نمك ، ميخك و سـركـه بـا حرارت ملايم آنقدر بجوشانيد تا كاملا له شده ، به صورت ژله در آمده و خوب غليظ شود . شكر را به آن اضافه كرده ، خوب هم بزنيد . بعد چرخ كنيد . پس از چرخ كردن كافى است آنرا خنك كرده و در شيشه ريخته و در جاى خنك نگهدارى كنيد.
غ - شربت عسل سيب با خامه
مواد لازم
يك دوم پيمانه شربت سيب
5/1 پيمانه خامه غليظ و سرد
كمى دارچين (براى تزيين )
2 قاشق غذاخورى عسل
تعدادى پوست ليمو (رنده شده )
روش تهيه شربت
درون كـاسـه اى شـربـت و خـامـه را بـا هـم خـوب مـخـلوط كـنـيـد . سـپس اين مخلوط را درون ليـوانـهـاى سـرد بـريزيد و با رنده پوست ليمو دارچين تزيين كرده و بلافاصله آنرا صرف نماييد.
ف - ژله سيب وموز (براى 4 نفر )
مواد لازم
1 پيمانه آب سيب
1 عدد موز (ورقه شده )
نصف پيمانه آب داغ
يك چهارم پيمانه آب سرد
2 قاشق غذاخورى پودر ژلاتين (بدون چاشنى )
1 قاشق غذاخورى شكر
1 قاشق چايخورى وانيل
2 قاشق چايخورى آبليمو
روش تهيه ژله
تـه و هـم بزنيد تا يكنواخت شود . آب داغ را اضافه كرده و مخلوط كنيد تا ژلاتين در آب حـل شـود . شـكـر، آبـليـمـو، آب سـيـب و وانـيـل را افـزوده و هـم بـزنـيـد تـا شـكـر حـل شـود . ژله را در يـخـچـال گـذاشـتـه تـا كـمـى بـبـنـدد . سـپـس آن را از يخچال بيرون آورده و با همزن بزنيد . حلقه هاى موز را نيز به ژله اضافه كرده و ژله را دوباره در يخچال بگذاريد تا سرد شده و كاملا ببندد .
ق - شير تخم مرغ سيب (براى 1 نفر)
مواد لازم
250 گرم آب سيب
100 گرم شير
1 عدد تخم مرغ
1 قاشق چايخورى شكر
1 هشتم قاشق چايخورى وانيل
كمى جوز هندى
2 تكه يخ
روش تهيه شير تخم مرغ
سـفـيـده را از هـم جـدا كـنـيـد . زرده را بـا شـكـر و وانـيـل بـه وسـيـله چنگال خوب بزنيد . زرده ، شير، يخ ، جوزهندى و آب سيب را رد مخلوط كن ريخته و مخلوط كـنـيد تا حالت پف كرده و كش دار پيدا كند .در اين فاصله سفيده را با همزن تميز بزنيد تا سفت شده و فرم بگيرد . زرده را روى سفيده ريخته و به آرامى مخلوط كنيد . اين مخلوط را در ليـوانـهـاى كـوچـك ريـخـتـه و مـقـدار كـمـى جـوز هـنـدى روى آن بـپـاشـيـد و ميل كنيد.
ك - شيرقهوه سيب (براى 2 نفر )
مواد لازم
100 گرم آب سيب
3 قاشق چايخورى شكر
200 گرم آب سرد
4 تكه يخ
يك چهارم پيمانه شير خشك
2 قاشق چايخورى قهوه فورى (نسكافه )
روش تهيه شيرقهوه
تـمـام مواد را در مخلوط كن ريخته و در درجه تند به مدت 1 الى 2 دقيقه خوب مخلوط كنيد تـا غـليـظ شـود . سـپـس آنـرا در ليـوانـهـاى بـلنـد ريـخـتـه و ميل كنيد.
فصل هشتم : صبر زرد vera aloe
َََ
اسامى گوناگون صبر زرد
در مـازنـدران بـه گـيـاه صـبـر انجير بغدادى مى گويند . در لهجه اصفهانى به صبر، چدروا مى گويند . صباده ، صبره ، آلوئه ، آلوئس و ازوا از اسامى ديگر صبر زرد است .
صـبـر زرد در زبان عربى به الوه ، الصبر و صباره ، در زبان لاتين به vera aloe، در زبـان انـگـليـسـى بـه aloes، در زبـان آلمـانـى بـه aloe و در زبـان فرانسه به officinale aloes شهرت دارد .
گونه هاى مختلف گياه صبر زرد
گياه صبر زرد 5 گونه اصلى دارد كه عبارتند از:
1 - صبر زرد، صبر، صبرهندى ، داربو - عود vera aloe
2 - شاخ بزى verrucosa aloe
3 - خرخ vaccillans aloe
4 - صبر فارسى ، صبر سياه caballin aloe
5 - صبر سقوطرى socotrin aloe
مشخصات كلى صبر زرد
گ درخـتـى اسـت بـه بـلنـدى 150 تـا 180 سـانـتـى متر و برگهاى آن شبيه به برگ عنصل است ولى از آن بلندتر و عريضتر و اطراف برگها خارهاى محكم و كوتاه دور از هم وجود دارد .داخل برگ متخلخل است و مملو از ماده لزج بسيار تلخى است كه دهان صبر است . صبر هم بصورت خوراكى و هم با ى مصرف مى شود. طبيعت گياه صبر گرم و خشك است . اين گياه از تيره گل لاله بوده وگلهايى زرد رنگ دارد صبر زرد در نواحى گرم هندوستان و جـزايـر آنـتيل و شمال آفريقا رويش بيشترى دارد . قطعات صبر زرد خشك شده بخوبى بـه صـورت پـودر در مـى آيـنـد و در مـجـاورت ابـتـدا نـرم و ذوب شـده ، سـپـس با شعله درخشانى مى سوزد .
نسخه هاى شفابخش صبر زرد
َََ
1 - التيام زخم گوش و رفع عفونت آن با صبر زرد
جـهـت پـاك كـردن گـوش از عـفـونـت و چـرك و التـيـام زخـم داخل آن ، مقدارى پودر صبر زرد را با كمى زعفران پودر شده و روغن بادام شيرين مخلوط كـرده و داخـل گـوش بـريـزيـد . هـمـچـنـيـن چـكـانـدن آب بـرگ زيـتـون كـه بـا كـمـى عسل مخلوط شده باشد در داخل گوش در درمان امراض مذكور موثر است .
َََ
2 - درمان اگزما (خارش پوست ) با صبر زرد
100 گرم گياه كامل و تازه صبر زرد را در هاون ريخته ، آنرا كوبيده و له نماييد، سپس آنـرا بـر روى پـوسـت بـمـاليد و اثر جالب توجه آنرا در از بين بردن خارش پوست و درمان اگزما ببينيد .
3 - دفع كرم روده با صبر زرد
خـوردن روزى دو نـخـود از پـودر صـبـر زرد كـه در كپسول ريخته باشند در دو وعده صبح و عصر موجب از بين رفتن كرمهاى دستگاه گوارشى بـويـژه كـرم روده مـى گـردد. جـهـت اثـربـخـشـى بـيـشـتر بهتر است همراه با كمى پودر گل بومادران ، برنگ كابلى (يا مغز بادام تلخ رنده شده ) مصرف شود .
4 - درمان يبوست با صبر زرد
وردن 1 تا 5/1 گرم پودر صبر زرد با 1 تا 3 گرم (هر 54 قطره مساوى يك گرم است ) تـنـطور ساده آن بعنوان دارويى مسهل جهت درمان يبوست بكار مى رود . (مصرف زياد اين گياه خاصيتى مسهل و مقوى معده داشته ومصرف كم آن موجب لينت مزاج مى گردد و ملين (نرم كننده معده ) است )
5 - درمان قطع قاعدگى در زنان با صبر زرد
مـصرف مقدار كمى صبر زرد موجب باز شدن و به جريان افتادن خون قاعدگى در زنانى كه عادت ماهانه آنها قطع شده يا به تاءخير افتاده ، مى گردد.
تـذكـر: مصرف صبر زرد براى خانمهاى باردار مضر و خطرناك است ، زيرا عادت ماهانه را به جلو مى اندازد و موجب از بين رفتن و سقط جنين نيز مى گردد.
َََ
6 - رفع بند آمدگى ادرار با صبر زرد
اسـتـفـاده از صـبـر زرد بـه دليـل داشـتـن خـاصـيـت مـليـن و مـسـهـل عـلاوه بر باز نمودن جريان خون حيض در خانمها، موجب رفع بند آمدگى ادرار نيز مى گردد .مقدار مصرف آن 1 تا 5/1 گرم از پودر آن يا 1 تا 3 گرم از تنطور ساده آن است .
7 - نقش صبر زرد در ترشح صفرا
داروسازان سنتى ايران از گياه صبر به عنوان دارويى صفراآور استفاده مى كردند و آنرا در تحريك ترشح صفرا موثر مى دانستند . امروزه نيز استفاده از صبر زرد به ميزان كم (چند نخود) ترشح صفرا را افزايش مى دهد.
8 - ضد عفونى كردن زخمها و درمان سوختگى با صبر زرد
مـاليـدن پـودر صـبـر زرد كه در كمى آب حل شده باشد به مدت چند روز متوالى زخمها و جـراحـات را ضـد عـفـونى كرده و موجب التيام سريع آنها مى گردد . همچنين ضماد له شده بـرگـهـاى تـازه گـيـاه صـبـر و بـسـتـن آن بـمـدت چـنـد سـاعـت سـبـب تحليل ورم سوختگى و التيام زخم آن مى گردد.
َََ
9 - اثر درمانى صبر زرد در درمان ماليخوليا
روسـازان سـنـتـى ايـران از صبر زرد به عنوان دارويى مفيد جهت تقويت حواس پنجگانه ، درمان ماليخوليا و بيشتر امراض دماغى و مغزى استفاده مى كردند . جهت معالجه ماليخوليا مـصـرف 2 گـرم صـبـر زرد پـودر شـده كـه بـا 2 گـرم مـصـطكى مخلوط شده و با كمى عسل خمير شده باشد توصيه مى شود.
َََ
10 - درمان تنگى نفس با صبر زرد
صـبر زرد داروى مفيدى جهت اخراج اخلاط مختلف بدن بويژه اخلاط كهنه ريوى مى باشد . بـه هـمـيـن مـنـظـور اسـتـفـاده از تـركـيـب 2 گرم پودر صبر زرد و 2 گرم پودر غاريقون بصورت كفلمه معالج خوبى جهت نرم كردن سينه و درمان تنگى نفس مى باشد .
11 - معالجه يرقان (زردى ) با صبر زرد
افرادى كه از بيمارى يرقان (زردى ) رنج مى برند چنانچه كمى پودر صبر زرد (حدود 2 گرم ) را در كمى آب خنك حل كرده و ميل كنند نتايج رضايت بخشى از آن خواهند ديد .
12 - رفع رطوبت معده و روده با صبر زرد
ن بيشترين خاصيتى كه براى گياه صبر قائل شـده انـد تـاثـيـر ايـن گـياه بر روى بيماريهاى معده و روده بويژه رفع يبوست ، رفع رطـوبـت و سردى آن و همچنين نابود كردن انگلهاى گوارشى مى باشد . جهت رفع امراض مـذكـور 2 گـرم صـبـر زرد را بـا 2 گـرم گـلبـرگ گـل سـرخ و 2 گـرم مـصـطـكى مخلوط كرده ، نرم ساييده و اين مقدار را در 3 وعده روزانه ميل كنيد.
َََ
13 - درمان سردردهاى سرد مزاج با صبر زرد
خوردن 1 گرم پودر صبر زرد با 1 مثقال از پودر مصطكى كه در 2 نوبت (صبح و عصر ) جهت رفع سردردهايى كه در افراد سرد مزاج بوجود مى آيد، مفيد است .
14 - خواص طبى و مصارف دارويى روغن صبر زرد
از جـوشـانـدن گياه صبر تازه در روغن زيتون بدست مى آيد خواص طبى فراوان در مورد بـيـمـاريـهـاى پـوستى دارد. از جمله : ماليدن آن بر روى جراحات و زخمها سرعت التيام و بـهـبـود را در آنـهـا بـالا مـى بـرد . ضـمـاد آن بـه مـحـل سـوخـتـه شـده در روى پـوسـت اثـر قـاطـعـى در درمـان و بـهـبـود محل سوختگى دارد . چكاندن آن در گوش ، دردگوش را تسكين داده و در صورت وجود عفونت ، عفونت آنرا از بين مى برد . كسانى كه از بيمارى اگزما (خارش پوست ) رنج مى برند از استعمال روغن صبر دريغ نورزند .
َََ
15 - فرآورده هاى گياهى و دارويى صبر زرد
از گـيـاه صـبـر بـه تـنـهايى يا بصورت تركيب با داروهاى ديگر فرآورده هاى گياهى مـتـعـددى تهيه مى كنند كه در صورت مصرف مداوم به موقع و صحيح آنها نتايج رضايت بـخـشـى در درمـان بـيـمـاريـهاى مربوطه از آن خواهند ديد. در زير به چند نمونه از آنها اشاره مى كنيم .
الف - تهيه قرص ضد سوزش معده با صبر زرد
جـهـت تهيه قرص ضد سوزش معده كافى است 40 گرم پودر صبر زرد را در كمى لعاب تـخـم خـتـمـى حـل كـرده تـا بـصـورت خـمـيـر در آيـد. سـپـس خـمـيـر حاصل را به شكل قرصهايى كوچك در آورده (حدود 30 عدد قر(ص ) و روزى 2 قرص آنرا در موقع سوزش معده همراه با كمى آب ميل كنيد.
ب - تهيه قرص ضد كرم روده با صبر زرد
را بـا 10 گـرم گـل سـرخ ، 10 گـرم بـرنـگ كـابـلى و 10 گـرم كـتـيـراى گل مخلوط كرده ، نرم ساييده ، با كمى آب يا لعاب اسفرزه خمير كرده ، خمير را بصورت قـرصـهـاى كـوچكى در آورده و روزى 2 قرص ميل نماييد. همچنين مى توانيد از قرص ساده ضـد كرم و انگل روده كه دستور تهيه آن در بند قبلى (قرص ضد سوزش معده ) ذكر شده ، استفاده كنيد.
َََ
پ - تهيه مرهم معالج سل پوستى با صبر زرد
جـهـت تـهـيـه ايـن مـرهـم 1 مـثـقـال صـبـر زرد را بـا 1 مـثـقـال گـلنـار و 1 مـثـقـال اكـسـيد دوزنگ (سبنكاء ) مخلوط كرده ، 3 مثقال تخم خرفه را نيز به آنها افزوده و نـرم بـكـوبـيـد، سـپـس بـا كـمى آب نارنج خمير نماييد و پس از خوب بهم زدن بر روى زخمهاى بماليد و ببنديد .
ت - تهيه پماد پايين آورنده فشار خون بالا با صبر زرد
15 گـرم پودر صبر زرد را با 20 گرم پودر حنا مخلوط نماييد، با كمى آب خمير كرده و پـس از مـدتـى گـذاشـتـن ، آنـرا بـه كـف پـاهـا بـمـاليـد و ايـن عمل را چندين مرتبه ديگر تكرار كنيد و اثر آنرا در پايين آوردن فشار خون بالا ببينيد.
ث - تهيه قرص ضد ديابت با صبر زرد
1 مـثـقـال صـبـر زرد را بـا 1 مـثـقـال پـوسـت گـنـه گـنـه ، 1 مـثـقـال كـلمـبـو و 1 مـثـقال پوست بيد مخلوط كرده ، نرم ساييده ، با كمى لعاب اسفرزه يا گـل ختمى خمير نموده و خمير حاصل را به شكل قرصهاى كوچك در آورده و هر شب در موقع خواب يك قرص ميل كنيد.
ج - تهيه مرهم ضد بواسير با صبر زرد
جـهـت تـهـيـه ايـن مـرهـم ، 2 مـثـقـال صـبـر زرد را بـا 2 مـثـقـال عـنـاب ، 2 مـثـقال انجير خشك و 2 مثقال مقل ازرق مخلوط كرده ، نرم ساييده ، با روغن كـوهـان شـتـر ذوب شـده خـمـيـر نـمـوده ، شـيـاف بـسـازيـد و هـر شـب يـك شـيـاف استعمال كنيد.
چ - تهيه مرهم ضد گال (خارش پوست ) با صبر زرد
1 مـثـقـال صـبـر زرد را بـا 5 / 0 مـثـقـال جـوهـر گـنـه گـنـه و 4 مـثـقـال روغـن بـادام تـلخ مـخـلوط كـرده ، خـوب بـهـم زده و هـر شـب بـر مـحـل خـارش ضـمـاد كـنـيـد و ايـن عـمـل را تـا بـهـبـودى كامل ادامه دهيد .
ح - روغن ماساژ صبر زرد
از روغـن مـاسـاژ گياه صبر زرد جهت رفع خارش پوست و درمان اگزماى پوسستى ، كاهش درد و سوزش پوست كه ناشى از سوختگى باشد و درمان زبرى و ترك استفاده مى شود.
َََ
تركيبات
1 قاشق چايخورى اسانس معطر روغنى گياه صبر
2 قاشق غذاخورى روغن زيتون
كمى پودر صبر زرد
روش تهيه روغن
طرز تهيه اين روغن شبيه طرز تهيه روغن ماساژ آويشن (صفحه 36 ) است .
خ - كرم ضد سوختگى صبر زرد
تركيبات
75 ميلى ليتر روغن كنجد
75 ميلى ليتر روغن استخراج سرد گياه صبر
50 ميلى ليتر تنطور گياه صبر زرد
5 گرم پودر صبر زرد
5 گرم اكسيد دوزنگ
25 گرم موم زنبور عسل
25 گرم لانولين
روش تهيه كرم
طرز تهيه اين نوع كرم شبيه طرز تهيه كرم دارويى آويشن (صفحه 38 ) است .
دـ تنطور صبر زرد
از اين تنطور جهت رفع سوزش معده ، تهيه محلولهاى ضد خارش و سوزش پوست ، تسكين درد گوش و محلولهاى ضد انگل و كرم روده استفاده مى شود .
تركيبات
200 گرم گياه صبر زرد خشك يا 600 گرم گياه صبر تازه
200 ميلى ليتر الكل
750 ميلى ليتر آب
روش تهيه تنطور
روش تهيه اين تنطور شبيه روش تهيه تنطور آويشن (صفحه 33 ) است .
َََ
ذـ شياف ضد انگل و كرم روده صبر زرد
از ايـن لوسـيـون عـلاوه بـر درمـان اگزماى پوست ، جهت از بين بردن جوش و لك و كك مك پوست نيز استفاده مى شود.
تركيبات
2 قـاشـق غـذاخـورى جـوشـانـده غـليـظ گـيـاه صـبـر يا 2 قاشق غذاخورى پودر صبر زرد حل شده در آب گرم
2 قاشق غذاخورى پودر هليله سياه حل شده در آب گرم
1 قاشق غذاخورى تنطور گياه صبر
روش تهيه لوسيون
طرز تهيه اين لوسيون شبيه طرز تهيه لوسيون آويشن (صفحه 39 ) است .
فصل نهم : غازياغى chenopodium
اسامى گوناگون غازياغى
به گياه غازياغى پاكلاغى نيز مى گويند . قازاياقى ، غازاياقى ، غازاياغى ، قازپا، پاقازه و كلاغ پا از اسامى ديگر اين گياه است .
ايـن گـيـاه در زبـان عـربى به رجل الاوز، در زبان لاتين به chenopodium در زبان انـگـليـسـى بـه foot _ goos، در زبان فرانسه به anserine و در زبان آلمانى به gansefuss شهرت دارد .
گونه هاى مختلف غازياغى
1 - قـازايـاقـى سـفـيـد، سـلمـه سـفـيـد، آق پـازى ، فـسـا الكـلاب ، زربـيـح album chenopodium
2 - قازاياقى قرمز rubrum chenopodium
3 - قازاياقى كاذب hybridum chenopodium
4 - قره پازى halimus chenopodium
5 - اسفناج بيابانى henricus bonus chenopodium
6 - زربيح mural chenopodium
7 - جربوز (تيره اسفناج ) blitum chenopodium
مشخصات كلى غازياغى
اسـت عـلفـى كه در روى چمنها و باغها به حالت خودرو مى رويد . ارتفاع آن حدود 20 تا 30 سـانـتـيـمـتـر اسـت و بـرگهاى آن سه قسمت است و به صورت پاى زاغ و كلاغ است . قـسـمـتـهـاى مـورد اسـتـفـاده دارويى و خوراكى آن برگ گياه است . طعم برگها كمى تند، قـابـض و كـمـى شـيـريـن مـزه بـوده و مختصرى رنگ زرد دارد و ريشه آن تقريبا دايره اى شـكـل و گـره دار اسـت و گـره هـا نـيـز دايـره اى شـكـل هـسـتـنـد . رنـگ ظـاهـر ريـشـه گـياه مـايل به زردى است ولى چنانچه ساييده شود بسيار سفيد رنگ مى گردد . طبيعت غازياغى گرم است .
نسخه هاى شفابخش غازياغى
1 - درمان امراض كبدى با غازياغى
ن روزانه 120 گرم آب غازياغى تازه به تنهايى يا همراه با كاسنى وحشى ، آب كاهو و آب گـيـاه دنـدان شـيـر در صـبـح نـاشـتـا داروى بـسـيـار مـفـيـدى جهت درمان امراض كبدى بـخصوص قولنج كبدى مى باشد. بنابراين افرادى كه به نحوى از بيماريهاى كبدى رنج مى برند از مصرف آن دريغ نورزند .
َََ
2 - رفع بند آمدگى ادرار با غازياغى
جهت باز شدن مجارى ادرارى و رفع بند آمدگى ادرار در افرادى كه به آن مبتلا شده اند . 30 تـا 60 گـرم گـيـاه غـازيـاغـى خـشـك را در يـك ليـتـر آب بـمـدت چند دقيقه دمكرده يا جوشانده و آب صاف شده آنرا بنوشند .
3 - تحليل ورم و درد چشم با غازياغى
تـازه را در يـك ليـتـر آب دمـكـرده و ابـتـدا بـا آب صـاف شـده آن پـلكها و اطراف چشم را بـشـويـيـد و سـپـس تفاله آنرا بر محل ورم چشم و پلك ضماد كرده و پس از چند ساعت آنرا بـشـوييد . (تذكر اين دستور بايد 3 مرتبه در روز تكرار شود و در موقع مصرف بايد توجه داشت كه چشمها كاملا بسته باشد تا مايع كمپرس (ضماد) وارد چشم نشود)
4 - رفع درد و سوزش ناشى از گزيدگى حشرات با غازياغى
اگـر فـردى قـسـمتى از بدنش را حشره اى گزنده ، نيش زده باشد كوبيده و له شده آنرا بر محل گزيدگى ضماد نمايد .
5 - درمان بند آمدگى شير در پستان با غازياغى
جـهـت رفـع بـنـد آمدگى شير در پستان مادران كافى است يك مشت از برگهاى تر و تازه غـازيـاغـى را كـوبـيـده و له نـمـايـيـد، سـپـس آنـرا بـه شكل ضماد بر روى پستان آنها بگذاريد، شير آنها را زياد كرده و به جريان مى اندازد.
6 - التيام زخم سوختگى با غازياغى
اسـتـفـاده از مـرهـم بـرگ غـازياغى دارويى مفيد جهت التيام زخم سوختگى و بهبود جراحات سـخـت پـوسـتـى مى گردد . براى تهيه اين مرهم 40 گرم برگ غازياغى تر و تازه را كـوبـيـده بـا كـمـى نـمـك يـا سـركـه مـخـلوط كـرده ، خـوب بـهـم زده و بـر محل سوختگى ضماد كنيد .
7 - درمان آنژيم و ورم و درد گلو با غازياغى
100 گرم برگهاى تر و تازه غازياغى را شسته و در آبكشى قرار دهيد تا آب آن خارج شود، بعد آنرا در دستگاه پرس كوچك يا آب ميوه گيرى دستى ريخته و پس از فشردن و له گـرديـدن ، آب يا شيره آنرا به صورت غرغره كردن در موقع گلو درد و آنژين بكار ببريد.
َََ
8 - نقش غازياغى در دور كردن مورچه و حشرات از محيط
گـياه غازياغى به سبب بوى مطبوعى كه دارد وسيله مناسبى جهت دور كردن و فرارى دادن مـورچـه هـا و حـشـرات از مـحـيـط مـى بـاشـد (زيـرا مـورچـه هـا و حشرات از بوى اين گياه گـريـزانـنـد ) جـهـت اثـر بـخـشـى بـهـتر مى توانيد شاخه غازياغى را با برگ گوجه فرنگى در محل اجتماع مورچه ها قرار دهيد.
9 - درمان نقرس با غازياغى
30 گرم غازياغى خشك يا 60 گرم غازياغى تازه را در يك قابلمه كوچك يا كاسه نسبتا بـزرگ و پـهـن قـرار داده ، روى آن 750 ميلى ليتر آب سرد بريزيد، آن را روى حرارت بـه جوش آوريد بگذاريد به مدت 15 الى 20 دقيقه به آرامى بجوشد تا يك سوم حجم آن كـم شـود، سـپـس آنـرا صـاف نموده و 3 بار در روز، هر بار يك فنجان از آنرا مصرف كنيد.
10 - رفع بى اشتهايى با غازياغى
گياه غازياغى گياهى معطر و خنك بوده و در تحريك اشتها بخصوص در افرادى كه دچار بـى اشـتـهـايـى شـده بسيار مفيد است به همين منظور استفاده از اين گياه به صور مختلف دارويى (جوشانده ، دمكرده ، شيره گياه تازه و شربت آن ) توصيه مى شود.
11 - تصفيه كردن خون با غازياغى
خـوردن روزانـه 3 بار، (هر بار 5 تا 10 ميلى ليتر) از شربت غازياغى تازه يا 3 بار در روز هـر بـار يـك فـنـجـان از دمكرده 25 گرم غازياغى خشك در 500 ميلى ليتر آب به افرادى كه از غلظت بالاى خون رنج مى برند توصيه مى شود.
12 - دفع سنگ كليه و مثانه با غازياغى
بذرهاى غازياغى به دليل داشتن خاصيت ضد عفونى كننده نقشى موثر در زهكشى كردن و پـاك نمودن كليه ، مثانه و مجارى ادرارى دارند. طريقه مصرف آن در بند 9 (درمان نقرس با غازياغى ) ذكر شده است .
َََ
13 - نقش غازياغى در درمان بيماريهاى لثه
نـتـايـج بـررسـى هـاى آزمـايـشگاهى حاصل از تجزيه غازياغى نشان مى دهد كه برگ و سـاقـه غـازيـاغـى حـاوى درصـد بـالايـى از ويـتـامـيـن ث هـسـتـنـد . بـه هـمـيـن دليل نقشى موثر و مفيد در جلوگيرى از فساد لثه ها و تقويت آنها دارند.
طرز مصرف
مـى تـوانـيـد از جـوشـانده يا دمكرده آن استفاده كنيد و يا اينكه كمى از گياه خشك را پودر كرده و بر روى لثه ها بپاشيد.
14 - ضد عفونى و التيام زخمها با غازياغى
در 500 مـيـلى ليتر دم كرده يا جوشانده داغ گياه غازياغى خيس كنيد، سپس آن را بفشاريد تا مايع اضافى آن خارج شود، بعد پارچه كمپرس را روى ناحيه صدمه ديده قرار دهيد، هـنـگـامـى كـه كـمـپـرس سـرد يـا خـشـك شـد مـجـددا بـا اسـتـفـاده از مـحـلول داغ ، كـمـپـرس را تـكـرار كـنـيـد و ايـن عـمـل را تـا بـهـبـودى كامل زخمها ادامه دهيد .
15 - درمان نفخ معده و روده با غازياغى
جـهـت رفـع نفخ معده و روده ، 50 گرم بذر و 20 گرم برگ خشك شده غازياغى را مخلوط كرده ، نرم ساييده و روزانه 2 بار، هر بار يك قاشق مرباخورى از آنرا نيم ساعت بعد از غذا بصورت كفلمه ميل كنيد .
َََ
16 - معالجه برص (لكه هاى سفيد روى پوست ) با غازياغى
جـهـت مـعـالجـه بـرص لازم اسـت ابـتـدا مـعـده و روده هـا را بـا مـسـهـل گـيـاهـى پـاك كـرده و سـپـس هـر روز 2 مـثـقـال پـودر بـذر غـازيـاغـى را بـا عسل مخلوط كرده و ميل نماييد و اين عمل را تا 15 روز متوالى تكرار كنيد.
دستور ديگر
هـا بـا يـك مـسـهـل قـوى ، 4 مـثـقـال بـذر غـازيـاغـى را بـا 5 /0 مـثـقـال عـاقـرقـرحـا، 5/0 مـثـقـال ريـشـه تـريـد يـا ريـشـه درخـت تـوت و 5 /0 مـثـقـال زنـجـفيل مخلوط كرده ، نرم ساييده با عسل (به ميزانى كه خمير شود) مخلوط كرده ، خـوب بـهم زده و هر روز كمى از آنرا ميل نماييد، بعد در آفتاب نشسته و موضع را عريان كنيد تا عرق نمايد و اين عمل را تا چند روز متوالى انجام دهيد.
17 - نقش غازياغى در زيبايى پوست و رفع چروك آن
هـنـد پـوسـتـى زيـبـا، روشـن و خـالى از چـروك داشـته باشند، چنانچه روزانه صورت و پـوسـتـشـان را بـا آب صـاف شـده دمـكـرده 40 گـرم (مـعـادل 8 مـثـقـال ) غـازيـاغـى (در يـك ليـتـر آب ) بـشـويـنـد و ايـن عمل را 2 بار در روز به مدت چند هفته متوالى انجام دهند نتايج رضايت بخشى از آن خواهند ديد.
َََ
18 - رفع گرفتگى ماهيچه ها و درمان كمر درد با غازياغى
ه از غـازيـاغـى چـه بـه صـورت خـوراكـى (جـوشـانـده ، دمـكرده و يا پودر آن ) و چه به صـورت اسـتـعـمـال خـارجـى (ضـمـاد، كـمـپـرس ، روغـن ، تـنـطـور و مـرهـم ) بـه دليـل داشـتـن طبيعتى گرم در درمان كمر درد و رفع گرفتگى ماهيچه ها و تشنج عضلانى بـكـار مـى رود. مـردم قـديـم جـهت مداواى درد كمر و رفع گرفتگى ماهيچه هاى سخت شده ، ضمن انداختن پوست دنبه گرم كرده بر كمر، برگ هاى غازياغى را با كله بزغاله همراه با مغز آن بصورت آبگوشت پخته و مى خوردند مفيد و موثر واقع مى شده است .
19 - تسكين درد عضلات و مفاصل با غازياغى
لات بـخـصـوص در ناحيه مفصلها (نظير زانو، آرنج و مچ دست ها و پاها) تمام اجزاى گياه تـازه غـازيـاغـى (هـمـراه بـا ريـشه ، ساقه ، برگ و ...) را پس از شستن و خشك كردن در سـايـه ، پـودر كـرده و در كـمى آب به قدرى بجوشانيد تا همانند شربت به قوام آيد، سـپـس مـايـع به قوام آمده را در ظرف شيشه اى تيره رنگى ريخته و هر بار كمى از آنرا بـر عـضـو دردنـاك بـمـاليـد و ايـن عـمـل را تـا بـهـبـودى كامل ادامه دهيد .
20 - خواص طبى روغن غازياغى
غـازياغى در درمان انواع امراض پوستى به كار مى رود . از جمله برص ( لكه هاى سفيد روى پوست ) را برطرف ساخته و ماليدن مرتب آن به پوست صورت ، چين و چروك آنها را از بين برده و براى زيبايى پوست مفيد است . ضماد روغن غازياغى به اطراف چشم درد و ورم چشم بخصوص ورم ملتحمه آنرا از بين مى برد . ماليدن روغن غازياغى كه از تمام اجـزاى گـياه به دست آمده باشد به دليل داشتن طبيعت گرم و محرك در تسكين درد عضلات مفاصل كه به علت سردى باشد مفيد و موثر است .
طرز تهيه روغن غازياغى
طرز تهيه روغن غازياغى شبيه طرز تهيه روغن آويشن است (به صفحه 30 رجوع شود )
َََ
21 - فرآورده هاى گياهى و دارويى غازياغى
و دارويـى فراوانى دارد كه در بندهاى فوق به تعدادى از آنها اشاره شد ولى اين گياه در زمـان كـنـونـى خواص طبى و دارويى فراوانى دارد كه در بندهاى فوق به تعدادى از آنـهـا اشاره شد ولى اين گياه در زمان كنونى كمتر شناخته شده و فرآورده هاى گياهى آن كمتر مورد استفاده قرار مى گيرد. در زير جهت آشنايى بيشتر با فرآورده هاى گياهى اين گياه به معدودى از آنها اشاره مى كنيم .
الف - شربت مقوى كبد غازياغى
مواد لازم
15 گرم غازياغى خشك
5 گرم كاسنى خشك
5 گرم كنگر خشك
5 گرم عناب خشك
750 ميلى ليتر آب
500 گرم عسل يا شكر
روش تهيه شربت
سـتـه و در سبد بريزيد تا آب آن برود . سپس آنرا در قابلمه اى ريخته و آب را به آن اضـافـه كرده ، 20 دقيقه بجوشانيد تا آب آن به 500 ميلى ليتر برسد. بعد آب آنرا صـاف كـرده و در ظرف ديگرى بريزيد . عسل را به آرامى به آن اضافه نموده و آنقدر حرارت دهيد تا شربت نيمه غليظى بدست آيد .
******************
ب - عرق غازياغى
غـى هـمـانـنـد جـوشـانـده و دمـكرده آن جهت درمان امراض مختلف بكار مى رود . بيشترين مورد اسـتفاده اين عرق براى درمان نارساييهاى كبد و تصفيه شدن خون است . عرق غازياغى را بـه تـنـهـايـى يـا هـمـراه بـا كـمـى شـكـر تـصـفـيـه نـشـده يـا عسل مخلوط كرده و نصف استكان قبل از غذا ميل نماييد .
پ - محلول زيبايى پوست با غازياغى
جهت تهيه محلول زيبايى پوست يك مشت غازياغى تازه را با نيم مشت بابونه مخلوط كرده ، در حـرارت مـلايـم به مدت 20 تا 40 دقيقه بجوشانيد،سپس آنرا صاف نموده و پس از شـسـتن پوست و صورت با صابون گياهى و خشك نمودن آن ، پوست و صورت را با آن چندين مرتبه شستشو دهيد.
َََ
ت - تهيه بخور ضد تيرگى پوست با غازياغى
ور گياهى ، يك كترى آب بجوشانيد و نصف يك لگن كوچك را با آب جوش پر كنيد، سپس 500 مـيـلى ليـتـر دمـكـرده ، 20 گـرم بـرگ غـازيـاغـى ، 20 گـرم بابونه و 20 گرم اسطوخودوس يا 5 تا 10 قطره اسانس معطر روغنى غازياغى (يا مخلوطى از اسانس معطر روغنى گياهان مذكور ) را به آن بيافزاييد، بعد سر را روى لگن بگيريد و حوله خشك را به گونه اى روى سر بيندازيد كه بخار را در خود نگهدارد . سپس به مدت 15 دقيقه بـه طـور مـداوم و يـكـنواخت پوست و صورتتان را در معرض اين بخور قرار دهيد و در حين بخور پوست و صورتتان را ماساژ دهيد.
ث - تهيه پماد ضد زبرى و ترك پوست با غازياغى
نـفـت يا پارافين نرم و يا موم زنبور عسل را در كاسه بلورى ريخته ، روى يك تابه پر از آب جـوش (يـا در يـك تـابه دو جداره ) ذوب كنيد، 100 گرم گياه غازياغى تازه را با 25 گرم تخم شنبليله تازه ، 25 گرم تخم ختمى و 25 گرم آرد جو مخلوط كرده و به آن اضـافـه كـنـيـد 2 سـاعـت حرارت در اثر حرارت خارج شود و بعد يك كيسه نازك نخى را داخـل يـك پـارچ قرار دهيد و بالاى آنرا به وسيله نخ يا باند كشى محكم به دهانه پارچ وصـل كـنـيـد . بـعـد مـخـلوط فـوق را داخـل آن بـريـزيـد و بـا فـشـار دادن كـيـسـه داخـل پـارچ ، مـخـلوط را صـاف كـنيد و مخلوط صاف شده را هنگامى كه هنوز داغ است فورا داخـل ظـروف در دار ويـژه پـمـاد بريزيد و 2 تا 3 بار در روز، هر بار كمى از آنرا بر روى پوست بماليد .
ج - تهيه پودر قاووت مقوى مغز با غازياغى
ه پـودر قـاووت تـقـويت كننده حافظه و نيرو دهنده قواى فكرى ، 25 گرم گياه غازياغى خـشـك را بـا 20 گرم زنجفيل ، 10 گرم جوز هندى و 15 گرم كندر خوراكى مخلوط كرده ، نرم ساييده با 150 گرم پودر نبات مخلوط كرده و روزى يك قاشق مرباخورى از آنرا 2 ساعت بعد از نهار ميل كنيد.
چ - روغن استخراج سرد غازياغى
از اين روغن جهت تهيه كرم ضد برص ، ضد لك و كك مك ، پماد ضد عفونى كننده و التيام دهنده زخم و مرهم مسكن درد عضلات و ماهيچه هاى متشنج (گرفته ) استفاده مى شود .
تركيبات
1 ليتر روغن زيتون
2 مشت برگ غازياغى تازه يا 1 مشت برگ غازياغى خشك
روش تهيه
روش تهيه اين روغن شبيه روش تهيه روغن استخراج سرد آويشن (صفحه 35 ) است .
َََ
ح - روغن ماساژ غازياغى
تـحـليـل ورم ، افـزايش سرعت تحرك و جريان خون ، تسكين درد كمر، تخفيف درد در ناحيه كـبـد روى پـوسـت و رفـع سـوزش نـاشـى از گـزيـدگى حشرات از مصارف روغن ماساژ غازياغى است .
تركيبات
1 قاشق چايخورى اسانس معطر روغنى برگ غازياغى
2 قاشق غذاخورى روغن بادام شيرين
روش تهيه روغن
طرز تهيه روغن ماساژ غازياغى شبيه طرز تهيه روغن ماساژ آويشن (صفحه 36 ) است .
خ - تنطور غازياغى
از تـنـطور گياه غازياغى جهت تقويت جريان خون در زير پوست در ناحيه كبد ( بصورت استعمال خارجى ) و رفع تشنج (گرفتگى ) عضلانى استفاده مى شود .
تركيبات
200 گرم برگ غازياغى خشك يا 600 گرم برگ غازياغى تازه
250 ميلى ليتر الكل
750 ميلى ليتر آب
روش تهيه تنطور
روش تهيه تنطور غازياغى شبيه روش تهيه آويشن (صفحه 33 ) است .
22 - فرآورده هاى غذايى غازياغى
الف - سالاد برگ غازياغى
بـرگهاى تازه غازياغى ، كاهو و مقدار كمى جوانه گندم تازه يك سالاد درست كنيد، سپس بـرگ كـاسـنـى ، ريـحـان ، جـعـفـرى و اسفناج را به صورت درشت خرد كرده ، به سالاد بـيـفزاييد . بعد كمى سس ، آبليمو و روغن زيتون روى آن بريزيد . اين سالاد جهت درمان بيماران كبدى بسيار مفيد است .
َََ
ب - شربت غازياغى
ى ، 500 مـيـلى ليتر دم كرده يا جوشانده برگ غازياغى را درون يك پارچ با صافى ، صـاف كـرده ، درون قـابـلمـه كـوچـكـى بـريـزيـد، بـعـد بـه آن 500 گـرم عـسـل يـا شـكـر تـصـفـيـه نـشـده اضـافـه كـرده ، مـرتـب بـه هـم زده تـا كـامـلا حل شود قابلمه را روى حرارت قرار داده و به آرامى بجوشانيد تا به غلظت لازم برسد، سپس از روى حرارت برداشته ، بگذاريد تا سرد شود .
پ - مرباى غازياغى
از بـذر تـازه و بـرگـهـاى غـازياغى مربا تهيه مى شود اين مربا خواص طبى فراوانى داشـتـه و بـيـشـتـر جـهـت امـراض كـبـدى ، تـسـكـيـن درد مـفاصل و تقويت حافظه ، مغز بكار مى رود . طرز تهيه اين مربا شبيه طرز تهيه مرباى توت فرنگى است . ( به صفحه رجوع شود)
ت - ترشى غازياغى
راه بـا ريـشـه يـا پـيـاز رازيانه ، گل كلم ، پياز، موسير و سيرترشى تهيه مى شود . اجـزاى نـامبرده را پس از خرد كردن ، در حرارت ملايم پخته و آب آنرا گرفته در ظرفى كـه مـحـتـوى سـركـه انگور يا سركه سيب است ريخته ، روى آنرا با كمى تخم كرفس ، سـيـاهـدانـه و زنيان تزيين كرده ، در ظرف را بسته و پس از چند هفته گذاشتن آنرا بكار ببريد.
ث - سوپ برگ غازياغى
مـصـرف مـداوم ايـن سـوپ عـلاوه بـر تـقـويـت كـبـد و تـصفيه خون ، موجب زياد شدن اشتها گرديده و در رفع نفخ و ورم معده و دستگاه گوارشى بسيار موثر است .
مواد لازم
1 ليوان برگ غازياغى (خرد شده )
1 قاشق غذاخورى آرد
4 عدد زرده تخم مرغ
6 ليوان آب گوشت يا مرغ
مقدارى روغن
1 پيمانه روغن
1 پيمانه خامه
1 قاشق غذاخورى آبليمو
به ميزان لازم نمك و فلفل
روش تهيه سوپ
رفـى ريـخته و بعد برگ غازياغى و پياز را اضافه كنيد تا كاملا بپزد . آرد را با آب مـخـلوط كـرده و بـه سـوپ بـيـافـزايـيـد . بـعـد زرده تـخـم مـرغ را كـم كـم داخـل آن كـرده و روغن و نمك و در آخر خامه و آبليمو را به آن اضافه نماييد. پس از آنكه سوپ پخته شد آنرا در ظرف ريخته و بر سر سفره بياوريد.
َََ
ج - سس برگ غازياغى
مـبـتـلايـان بـه سـيـروز كـبدى يا نارسايى و تنبلى كبد و همچنين افرادى كه رژيم چاقى دارند از مصرف كم كالرى برگ غازياغى دريغ نورزند .
مواد لازم
1 دسته برگ غازياغى تازه
2 قاشق غذاخورى خردل
2 عدد پياز متوسط
100 گرم كره
روش تهيه سس
پـيـاز را رنـده كـرده و بـا كـره كـمـى سـرخ كـنـيـد .بـعـد خـردل و بـرگ غازياغى را داخل كرده و بگذاريد چند جوش بزند و سس كمى غليظ شود . در پـايان دسته برگ غازياغى را از آن خارج كرده و سس را در شيشه ريخته و در مواقع نياز به كار بريد.
َََ
فصل دهم : قره قاط myrtillus vaccinium
اسامى گوناگون قره قاط
گـيـاه آس بـرى (مـورد بـيـابـانـى ) اسـت و قـره قـاط اسـم تركى آن است ولى در بازار شـهـرهـاى بـزرگ ايـران مـثل تهران به آن ، برگ بو مى گويند. قره قاط در كشورهاى مـخـتـلف جـهـان اسـامـى گـونـاگـون دارد . در روسـيه به چرنيكا در هلند به بلوير و در كشورهاى عربى زبان به زقال شهرت دارد .
ايـن گـيـاه در زبـان لاتـين به myrtillus vaccinium و در زبان انگليسى به bilberry معروف است .
َََ
مشخصات كلى قره قاط
ا چـوبـيـن ، پـرپـشـت ، كـوچـك و بـرگ ريـزى بـه طـول 20 تا 50 سانتيمتر است .طول برگهايش تقريبا يك سانتى متر، بيضوى تا نيزه اى بـا حـاشـيـه هـاى دنـدانـه اى ريـز، سـبـز رنـگ و نـازك اسـت . گـلهـاى آن مـايـل بـه سـبـز، جـداگـانـه يـا دوتـايـى و در مـحـور بـزرگـى بـه شـكـل زنگوله و پهناى 5 ميلى متر است و در فاصله ماههاى تير و مرداد ظاهر مى شود. ميوه ايـن گـيـاه بـيـن ماههاى تير تا اوايل مهر مى رسد. قسمت مورد استفاده قره قاط، ميوه خشك و نيز گاهى اوقات برگهاى خشك شده آن مى باشد .
مناطق پرورش و رشد قره قاط
لى ، دشـتها و ارتفاعات تا 2700 مترى مشاهده مى شود در بريتانيا معمولا در جنگلها روى خـاكـهـاى اسـيـدى مـى رويـد. بـرگـهـاى آن را بـيـن مـاهـهـاى خـرداد تـا اوايل شهريور جمع آورى مى كنند . ميوه آنرا در شهريور يعنى هنگامى كه رسيد جمع آورى مـى كـنـنـد. بـرگـها و ميوه آنرا در سايه و يا در حرارت كمتر از 55 درجه سانتيگراد مى خشكانند . قره قاط در ايران در كوهستانهاى دره گز يافت مى شود.
تركيبات شيميايى قره قاط
ن است كه خاصيت ضد اسهال دارد . در ميوه قره قاط علاوه بر تانن ، قند، اسيدهاى آلى و، ويـتـامـيـنـهاى b ، c و همچنين كاروتن نيز وجود دارد . ميوه قره قاط سرشار از اسيد كينيك ، تـانن ، اسيد اسكوربيك و قند است . در هر 100 گرم ميوه قره قاط 6 / 86 گرم آب ، 10 گـرم مـواد ازتـه ، 5 / 6 گرم مواد قندى ، 3/1 گرم سلولز، 3/2 گرم اسيد آلى و حدود 2/0 گرم خاكستر وجود دارد .
نسخه هاى شفابخش قره قاط
1 - درمان ديابت (مرض قند) با قره قاط
3 گرم برگ يا ميوه خشك يا 60 گرم برگ يا ميوه تازه قره قاط را در 750 ميلى ليتر آب سـرد درون قـابـلمـه اى كـوچـك ريـخـتـه و بـمـدت 20 تـا 40 دقـيـقـه آنـرا به آرامى بـجـوشـانيد تا يك سوم حجم آن كم شود . سپس آنرا صاف كرده و 3 بار در روز هر بار يك فنجان از جوشانده مورد نظر را ميل كنيد.
َََ
2 - تقويت قواى بينايى با قره قاط
اسـتـفـاده از پـودر قـره قـاط يـا جـوشـانـده آن بـه دليـل داشـتـن درصد بالايى كاروتن در آن دارويى موثر جهت تقويت قواى بينايى و زياد شدن نور چشم مى باشد .
3 - كاهش كلسترول (چربى ) خون با قره قاط
مـصـرف 3 بـار در روز، هر بار 5 تا 10 ميلى ليتر از شربت ميوه قره قاط يا مصرف 3 بـار در روز، هـر بـار يـك فـنـجـان از جـوشـانـده بـرگ يـا مـيـوه قـره قـاط در طول چند هفته متوالى موجب كاهش چربى خون مى گردد .
4 - درمان اسهال خونى با قره قاط
ادى كه به اسهال بويژه از نوع خونى آن دچار شده اند، چنانچه كمى ميوه قره قاط پودر شـده را بـه تـنهايى يا همراه با كمى پودر پوست انار و كمى سكاق مخلوط كرده ، مقدار كـمـى پـودر طـبـاشـيـر را نـيـز بـه آن افـزوده و بـصـورت كـفـلمـه ميل نمايند اثر قاطعى در بند آوردن اسهال دارد .
5 - كاهش فشار خون بالا با قره قاط
استفاده از جوشانده برگ و ميوه قره قاط (12 گرم از برگ يا ميوه خشك در يك ليتر آب ) بـه تنهايى يا همراه با 10 گرم تمر كجرات (چاى مكه ) تاثير فورى در پايين آوردن فشار خون بالا دارد .
6 - ضد عفونى كردن حلق و دهان با قره قاط
مـضـمـضـه كـردن يـا غرغره نمودن آب جوشانده يا خيسانده غليظ برگ و ميوه قره قاط در طـول چـنـد روز متوالى حلق و فضاى داخل دهان را ضد عفونى كرده و در درمان آبسه و آفت داخل دهان نيز بكار ميرود .
7 - درمان آنژيم و ورم گلو با قره قاط
اسـتـفـاده از مـضمضه يا غرغره آب جوشانده غليظ برگ و ريشه گياه قره قاط 3 بار در روز بـيـمـارى آنـژيـن را درمـان كـرده و ورم گـلو را بـرطرف مى سازد . همچنين استفاده از جوشانده يا دمكرده برگ و ريشه قره قاط سرفه را برطرف ساخته و مجارى تنفسى را ضد عفونى مى كند .
8 - درمان بواسير با قره قاط
يـر، 500 مـيـلى ليـتر دم كرده يا جوشانده برگ و ميوه قره قاط را در حالى كه هنوز داغ اسـت داخـل ظـرف بـلورى ريـخـتـه و پـارچـه اى تميز و نرم را در آن خيس كنيد، سپس آن را فشرده تا مايع اضافى آن خارج شود، بعد پارچه كمپرس را روى ناحيه مقعد قرار دهيد. هـنـگـامـى كـه كـمـپـرس خـشـك شـد، مـجـددا بـا اسـتـفـاده از مـحـلول داغ ، كـمـپـرس را تـكـرار كـنـيـد و ايـن عـمـل را تـا بـهـبـودى كامل ادامه دهيد .
9 - قطع خونريزى و ترشحات زنانگى با قره قاط
براى قطع خونريزى و ترشحات زنانگى ، 2 تا 5 قطره اسانس معطر روغنى برگ يا ميوه قره قاط و يا حدود 500 ميلى ليتر جوشانده آنها در آب وان حمام ريخته ، خوب به هم بـزنـيـد تـا ذرات روغـن يـا جـوشانده كاملا پخش شود، سپس در آب وان بنشينيد و واژن را چندين مرتبه شستشو دهيد .
َََ
10 - درمان زكام و گريپ با قره قاط
اسـتـفـاده از بـخـور برگ و ريشه قره قاط و يا چكاندن چند قطره آب غليظ جوشانده آنها زكام را برطرف ساخته و موجب باز شدن مجارى تنفسى و درمان گريپ مى گردد.
11 - درمان اختلالات كليوى با قره قاط
گـرم بـرگ و ميوه خشك قره قاط يا 60 گرم برگ و ميوه تازه آن در 750 ميلى ليتر آب بـه مـدت 20 دقـيـقـه ، 3 بـار در روز، هـر بـار يـك فـنجان مجارى دستگاه ادرارى را ضد عفونى كرده و به عنوان دارويى مدر (ادرار آور) مصرف آن به كليه افرادى كه دچار بند آمدگى ادرار گشته يا كليه آنها سنگ ساز مى باشد، توصيه مى شود .
12 - نقش قره قاط در درمان بيماريهاى پوستى
مـيـوه و بـرگ قـره قـاط بـه عـنوان يك داروى ضد عفونى كننده و تقويت كننده پوست نقش زيـادى در بـرطرف ساختن بيماريها و امراض پوستى داشته و در صورت مصرف مداوم و به موقع نتايج رضايت بخش و شفابخشى از آن خواهيد ديد .
الف - جوشهاى قرمز پوست
استفاده از لوسيون ضد جوش قره قاط جهت برطرف ساختن جوشهاى قرمز پوست مفيد است .
روش تهيه لوسيون :
2 قاشق غذاخورى آب جوشانده غليظ برگ ، ريشه و ميوه قره قاط را با 2 قاشق غذاخورى گـلاب مـخـلوط كـنـيـد . سـپـس بـه آن حـدود يـك قـاشـق غـذاخـورى تـنـطـور گـل ختمى يا قره قاط را اضافه كرده ، خوب بهم بزنيد و روزانه 2 مرتبه به جوشها بماليد .
ب - زخمهاى سطحى :
ى پـوسـت ، 500 مـيلى ليتر جوشانده ريشه گياه قره قاط يا 50 ميلى ليتر (5/2 قاشق غذاخورى ) تنطور رقيق شده آن را با 500 ميلى ليتر آب نيمه گرم درون ظرفى بلورى ريخته ، پارچه اى تميز و نرم را داخل آن بگذاريد، سپس آنرا بفشاريد تا مايع اضافى آن خـارج شـود، بـعـد پـارچـه كـمـپـرس ‍ را روى ناحيه صدمه ديده و زخم شده قرار دهيد . هـنـگـامـى كـه كـمـپـرس سـرد يـا خـشـك شـد، مـجـددا بـا اسـتـفـاده از محلول داغ ، كمپرس را تكرار كنيد.
پ - سوختگى آب و آتش :
ماد جوشانده يا له شده برگ ، ريشه و ميوه قره قاط تاثير زيادى در درمان سوختگى آب و آتـش دارد . هـمـچـنين شستشوى محل سوخته شده در آب وان حمام كه چند قطره اسانس معطر روغـنـى قـره قـاط يـا جـوشـانـده غـليـظ بـرگ يـا مـيـوه آن درون آن حل شده باشد جهت بهبود سوختگى مفيد و موثر است .
ت - اگزما (خارش پوست ):
ا (نـوعـى خـارش پـوسـت ) رنـج مـى بـرنـد، چـنـانـچـه روزانـه چـنـديـن مـرتـبـه مـحـل خـارش را در آب وان حـمام كه چند قطره اسانس روغنى معطر برگ يا ميوه قره قاط را درون آن حـل كـرده بـاشـنـد شستشو دهند يا چندين مرتبه برگها و ميوه له شده قره قاط را به آن ماليده و ماساژ دهند، خارش پوست را برطرف مى كند .
13 - خواص طبى روغن قره قاط
جـهـت بـرطرف ساختن جوشهاى پوستى نافع است . ضماد آن به زير گلو روى پوست ، ورم گـلو را بـرطـرف سـاخـتـه و در درمـان اگـزما به كار مى رود. ضماد آن به مقعد جهت التـيـام زخـم مـقـعـد مـفيد بوده و درد و التهاب بواسير را كاهش مى دهد . چكاندن چند قطره روغن برگ يا ريشه آن در بينى اثرى فورى در باز كردن بينى و مجارى تنفسى داشته و در درمان گريپ به كار مى رود.
طرز تهيه روغن قره قاط
طرز تهيه اين روغن شبيه طرز تهيه روغن آويشن (صفحه 30 ) است .
َََ
14 - فرآورده هاى گياهى و دارويى قره قاط
از مـيـوه و بـرگـهـاى قره قاط فرآورده هاى زيادى براى درمان بيماريهاى مختلف بويژه بـيـمـاريـهاى خون از قبيل كثيفى و غلظت بالاى خون ، فشار زياد خون و نارساييهاى كبدى تهيه مى شود كه در زير به چند نمونه از آنها اشاره مى كنيم .
الف - عرق قره قاط
از برگها، ريشه و ميوه قره قاط عرق تهيه مى كنند . عرق قره قاط تقريبا كليه خواص قـره قـاط را دارا بوده و مصرف آن روزانه 2 فنجان در 2 وعده صبح و عصر به تنهايى يا همراه با كمى شكر يا عسل كه در آن حل كرده باشند، مى باشد .
ب - جوشانده ريشه قره قاط
30 گرم ريشه قره قاط خشك و تميز يا 60 گرم ريشه تر و تازه آنرا با كارد به چند تـكـه تقسيم كرده و درون 750 ميلى ليتر آب سرد ريخته ، بجوشانيد ( به مدت 20 تا 40 دقيقه ) تا به حدود 500 ميلى ليتر كاهش يابد، از اين جوشانده ، 3 بار در روز، هر بار يك فنجان ميل كنيد.
پ - تهيه چاى صاف كننده خون با قره قاط
ى سر پر از ميوه خشك قره قاط نيمكوب شده را با 1 قاشق چايخورى زرشك و كمى پودر شـيـريـن بـيـان مخلوط كرده ، داخل صافى ريخته و صافى را درون فنجان بگذاريد، آب جوش تازه روى گياه بريزيد . درپوش فنجان را بگذاريد و بعد از 10 الى 20 دقيقه چـاى دم مـى كـشـد، بـه آرامـى صـافـى درون فـنـجـان را بـرداريـد و چـاى را ميل كنيد.
ت - پودر قاووت قره قاط
100 گرم ميوه قره قاط را شسته و در سايه بخشكانيد، سپس آنرا نرم ساييده ، روزى 3 مـرتـبـه ، هـر مـرتـبـه حـدود 2 مـثـقـال آنـرا بـا كـمـى عسل يا شير مخلوط كرده و ميل كنيد و اين عمل را بمدت 2 روز تكرار كنيد . از اين پودر جهت ضدعفونى كردن دستگاه گوارشى استفاده مى شود .
ث - محلول ضد چربى پوست با قره قاط
جهت تهيه اين محلول ، 250 ميلى ليتر جوشانده غليظ ميوه قره قاط را با 250 ميلى ليتر جـوشـانـده غـليظ برگ ساييده و مخلوط كرده ، پس از شستن پوست با صابون گياهى ، پوست را با جوشانده هاى فوق چندين مرتبه شستشو دهيد .
ج - لوسيون ضد خارش پوست قره قاط
وه قـره قـاط خـشـك يـا 600 گـرم قـره قـاط تـازه را داخـل يـك شـيـشـه بـزرگ دهـانـه گـشـاد بـريـزيـد سـپـس روى آن يـك ليـتـر مخلوط آب و الكل ( به نسبت 25 الكل و 75 آب ) ريخته ، درب ظرف را بسته و به مدت 2 هفته ظرف را در يك جاى خنك قرار دهيد . در طـى ايـن مـدت هـر از چـنـد گـاه آن را تـكـان يـك كـيـسـه پـارچـه اى را داخـل ظرف دستگاه پرس قرار دهيد و مخلوط را درون بريزيد، مخلوط را پرس كرده و به داخـل پـارچ صـاف كـنـيـد، بـعـد هر بار حدود 2 قاشق غذاخورى آنرا با 2 قاشق غذاخورى جـوشـانـده غـليـظ آن و 2 قـاشـق غـذاخـورى گـلاب مـخـلوط كـرده ، خـوب بـهـم زده و محل خارش پوست را با آن شستشو و ماساژ دهيد.
َََ
چ - روغن ماساژ قره قاط
از روغـن مـاسـاژ قـره قـاط جـهـت رفـع خـارش پـوست و درمان اگزما، رفع جوشهاى قرمز پوست و از بين بردن چربى پوستهاى چرب استفاده دارويى مى شود .
تركيبات
1 قاشق چايخورى اسانس ميوه يا برگ قره قاط
2 قاشق غذاخورى روغن زيتون
روش تهيه روغن
روش تهيه روغن ماساژ قره قاط شبيه روش تهيه روغن ماساژ آويشن (صفحه 36 ) است .
ح - تى بگ (چاى كيسه اى ) ضد فشار خون بالا قره قاط
تركيبات
2 قاشق چايخورى ميوه قره قاط (خشك )
1 قاشق چايخورى برگ جوز (نيمكوب شده )
يك چهارم قاشق چايخورى پودر ريشه شيرين بيان
1 تكه پارچه چيت 4 گوش 10 * 10 سانتيمترى
1 فنجان آب تازه جوش
روش تهيه تى بگ
طرز تهيه اين تى بگ شبيه طرز تهيه تى بگ آويشن (صفحه 32 ) است .
15فرآورده هاى غذايى قره قاط
الف - مرباى قره قاط
اسـتـفـاده از مـربـاى مـيـوه قـره قـاط بـه كـليـه افـرادى كـه بـه دليـل چـاقى زياد رژيم غذايى گرفته اند توصيه مى شود . مرباى قره قاط نقش مهمى در تصفيه خون و كاهش قند و چربى آن دارد .
روش تهيه مربا
رى آب ريـخـتـه و بـه قـدرى حـرارت دهيد تا به قوام آيد، سپس 500 گرم ميوه قره قاط تازه (دم و پوست گرفته ) و كمى آب را داخل شربت ساده كه درست كرده ايد بريزيد و خـوب بـهـم بـزنـيد، كمى وانيل و جوهر ليمو به آن افزوده و دوباره حرارت دهيد تا قره قاط پخته شود و به قوام آيد .
ب - شربت قره قاط
مـيـلى ليـتـر جـوشـانده و يا خيسانده ميوه قره قاط تازه به تنهايى يا همراه با جوشانده تـمـر كـجـرات (چـاى مـكـه ) را تـهـيـه كـرده و آنـرا درون يـك پـارچ صـاف كـرده ، بـعـد داخـل قـابـلمـه كـوچـك ريـخـتـه و بـه آن حـدود 500 گـرم عـسـل يـا شـكـر تـصـفـيـه نـشـده را اضـافـه كـرده ، خـوب بـه هـم بـزنـيـد تـا كـامـلا حـل شـود . قـابـلمـه را روى حـرارت قـرار داده و بـه آرامـى بـجـوشانيد تا به غلظت لازم بـرسـد، سـپـس از روى حـرارت بـرداشته و بگذاريد تا سرد شود . شربت سرد شده را داخـل بـطـرى تـيـره رنـگـى ريـخـتـه و 3 بـار در روز، هـر بار يك قاشق مرباخورى آنرا ميل كنيد .
َََ
پ - ژله قره قاط
جهت تهيه ژله قره قاط، يك قاشق مرباخورى پودر ميوه قره قاط خشك شده را با يك قاشق پـودر ژلاتـيـن مـخـلوط كـرده و بـا كمى شكر و وانيل و كمى آب ژله تهيه كنيد. از اين ژله روزانه به مقدار كم در طول روز مصرف كنيد .
ت - ترشى قره قاط
مواد لازم
500 گرم ميوه قره قاط تازه
مقدارى سركه مقدارى نمك
روش تهيه ترشى
ميوه قره قاط تازه را پاك كرده و دم و هسته آنرا بگيريد . سپس در شيشه دردارى ريخته و روى آنـرا بـا سـركـه و نـمك بپوشانيد . پس از چند هفته ماندن و جا افتادن آنها، ترشى آماده است .
ث - اشكنه قره قاط (براى 6 نفر )
مواد لازم
1 كيلو قره قاط
1 عدد پياز درشت (خرد شده )
6 فنجان آب نصف فنجان تره (خرد شده )
1 قاشق سوپخورى نعناع خشك
2 قاشق سوپخورى شكر
3 عدد تخم مرغ
1 قاشق سوپخورى كره
نصف فنجان آرد
به ميزان لازم نمك و فلفل
روش تهيه اشكنه
را كـم كـرده ، آرد را روى آن بـپـاشـيـد . بـه تـدريـج آب را بـه آن اضافه نموده و بهم بـزنـيـد، بـعـد قـره قاط را هم اضافه كنيد . در قابلمه را گذاشته و به مدت 15 دقيقه بـگـذاريـد قـره قـاط بـپـزد و سـفـت شـود . در ايـن هـنـگـام شـكـر و نـمـك و فـلفـل را هـم بـه مواد اضافه كنيد. چند دقيقه قبل از صرف غذا، سفيده را به آن اضافه كـرده و هـم بـزنـيـد . سـپـس نـعـنـاع داغ را هـم روى آن ريـخـتـه و ميل كنيد .
ج - مارمالاد ميوه قره قاط
از مـيوه قره قاط به سبب طعم ترش و خاصيت قليايى كننده خون همانند آلبالو و گيلاس مربا و مارمالاد تهيه مى شود. مصرف اين مارمالاد براى افراد رژيمى بسيار مفيد است .
َََ
تركيبات
750 گرم ميوه قره قاط تازه (هسته گرفته )
1 قاشق سوپخورى آبليمو
500 گرم شكر
روش تهيه مارمالاد
قـره قاط را شسته و با كمى آب بگذاريد خوب پخته شود . بعد از كمى سرد شدن آنرا از الك سـمـى رد كـرده و بـا شـكـر بـگـذاريـد آنقدر بجوشد تا به قوام آيد . در پايان آبليمو را اضافه نموده و بگذاريد چند جوش ديگر بزند و حالت سفت ژله اى پيدا كند .
چ - كمپوت ميوه قره قاط
بـه جـهـت اسـتـفـاده از مـيـوه قـره قـاط و بـهـره مـنـد شـدن از خـواص دارويـى آن در تـمـام فصول مى توانيد كمپوت آنرا تهيه نموده و در مواقع نياز به كار بريد .
تركيبات
750 گرم ميوه قره قاط تازه
200 گرم شكر
3 ليوان آب
روش تهيه
قره قاط را بعد از تميز كردن و دم گرفتن با آب و شكر روى حرارت بگذاريد تا كمى بـپزد و مقدار آب آن به دو سوم ميزان قبل برسد. بعد از سرد شدن آنرا در شيشه ريخته و در آنرا محكم ببنديد و در يخچال نگهدارى كنيد.
ح - رب ميوه قره قاط
اسـتـفـاده مـداوم از رب مـيـوه قـره قـاط هـمـانند رب انار غلظت بالاى خون را كاهش داده و سبب تصفيه شدن خون و رفع نارسايى كبد مى گردد.
مواد لازم
2 كيلو قره قاط
4 ليتر آب
روش تهيه رب قره قاط
پـاك كـرده و دم و هسته آنرا جدا كنيد .سپس آنرا در ظرفى ريخته ، آب را به آن افزوده و بـگـذاريـد 2 روز خـيـس بـخـورد، سـپـس كمى آنرا حرارت داده بعد آب آنرا صاف نموده و دوبـاره بـجـوشانيد تا غليظ شود . بعد در شيشه ريخته و در آنرا محكم بسته و در جاى خنك نگهدارى كنيد ...
خ - لواشك ميوه قره قاط
تركيبات
2 كيلو ميوه قره قاط تازه و رسيده
2 قاشق غذاخورى نمك (اختيارى )
مقدارى آب
روش تهيه لواشك
ك كـرده ، شـسـتـه و در قـابـلمـه اى بـريـزيد، سپس كمى آب به آن اضافه كرده و روى حـرارت اجـاق بـگـذاريـد و پـس از جـوش آمـدن ، نـمك را نيز به آن افزوده و به آرامى هم بـزنـيد تا قره قاطها پخته شوند . بعد از روى اجاق برداشته و پس از كمى سرد شدن آنـرا بـپـالانـيـد و در سـيـنـى كـه قبلا كمى ته آنرا چرب نموده ايد پهن كنيد و در آفتاب بگذاريد تا رطوبت آن كم شود . در اين هنگام لواشك آماده است .
خ - دسر آب ميوه قره قاط
تركيبات
4 فنجان آب ميوه قره قاط تازه
4 قاشق سوپخورى نشاسته
250 گرم شكر
1 قاشق سوپخورى كره
روش تهيه دسر
آب قره قاط مخلوط كرده ، نشاسته را به آن افزوده و روى حرارت قرار دهيد .آنرا خوب هم بزنيد تا غليظ و روشن شود . سپس از روى آتش برداشته ، كره را به آن اضافه كرده و خـوب هـم بـزنيد . بعد آنرا در ظرف مناسبى ريخته ، روى آنرا با ميوه قره قاط تزيين كنيد و ميل نماييد.
دـ پودينگ مرباى قره قاط
مواد لازم
200 گرم مرباى قره قاط
200 گرم آرد
كمى نمك
100 گرم مرباى آلبالو
نيم ليتر شير (نيمه گرم )
150 گرم قند (ساييده )
4 عدد تخم مرغ
روش تهيه پودينگ
م مخلوط كرده ، سپس پودر قند را به آن افزوده و هم بزنيد . آرد را كم كم اضافه كنيد و مـرتـب هـم بـزنـيـد . بـعـد نـمـك را نـيـز اضـافـه نـمـوده و مـواد را داخـل قـالبـى كه قبلا چرب كرده ايد بريزيد و روى حرارت بگذاريد تا زير شيرينى بسته و سفت شود . حال مرباى قره قاط را روى پودينگ ريخته و هم بزنيد . اين پودينگ را هم مى توان در فر پخت و هم مى توان به روش بن مارى تهيه كرد . بعد از سرد شدن ، آنرا در ظرف دلخواه برگردانيد .
ذـ نوشيدنى تصفيه كننده خون قره قاط
مواد لازم
5/1 ليتر آب ميوه قرقاط
1 ليتر آب خيسانده عناب
يك چهارم فنجان شكر
2 عدد چوب دارچين
به ميزان لازم ميخك
هل و جوز هندى
روش تهيه نوشيدنى
آب مـيـوه قـره قاط، آب عناب ، شكر، ادويه معطر و دارچين را در ظرف مناسبى ريخته و آرام آرام حـرارت دهـيـد تـا بـه درجـه حـرارت جـوش برسد و 5 - 3 دقيقه بجوشد . سپس آنرا صـاف كـرده ، بـه تـنـهـايـى يـا بـا قـارچ هـاى سـيـب قـرمـز پـوسـت نـكـنـده ميل كنيد .
رـ خورش ميوه قره قاط (براى 4 تا 6 نفر )
مواد لازم
300 گرم ميوه قره قاط خشك
1 عدد مرغ
1 فنجان لپه
1 قاشق چايخورى زعفران
3 قاشق سوپخورى شكر
به ميزان كافى نمك
3 قاشق سوپخورى پياز (سرخ كرده )
روش تهيه خورش
با 2 ليوان آب بگذاريد بپزد . لپه و نمك را هم به مرغ اضافه كرده و صبر كنيد تا نـيـم پـز شـود . مـيـوه قـره قاط خشك را كه قبلا خيس كرده ايد يا قره قاط تازه در خورش ريـخـتـه و بـگـذاريـد آهـسـتـه آهـسـتـه بـجـوشـد . بـعـد زعـفـران حـل شـده در آبـجـوش را بـا شـكـر داخـل خـورش كـرده و كـمـى صـبـر كـنـيـد تـا حل كنيد تا خورش جا بيافتد و بعد ميل نماييد .
ز - تافى با طعم قره قاط
تركيبات
سه چهارم استكان آب ميوه قره قاط ترش
200 گرم شكر
يك چهارم استكان سركه
نصف فنجان آب
150 گرم روغن
روش تهيه تافى
ركـه را مـخـلوط كـرده و بـگـذاريد قوام بيايد . كف تابه را چرب نموده ، شربت را در آن پهن كرده و روى حرارت ملايم قرار دهيد تا كمى خود را جمع كند . سپس آن را لوله كرده ، كـمـى پـودر ميوه قره قاط خشك را روى آن پاشيده و آنقدر بكشيد تا بصورت لوله اى در آيـد . بـعـد بـه قـطـرهـاى 2 سـانـتى متر آنرا برش زده و بگذاريد سرد شود و به كار بريد .
ع - شكلات بادام با طعم قره قاط
تركيبات
150 گرم مرباى ميوه قره قاط
250 گرم شكلات تخته اى
150 گرم مغز بادام
روش تهيه شكلات
بادام ها را خلال كرده (خيلى نازك ) و كمى حرارت دهيد. مرباى قره قاط و سپس شكلات آب شـده را بـه آن اضـافـه كـنـيـد . بـعـد بـه انـدازه يـك نـقـل بـرداريـد و روى كـاغـذ روغـنى در جاى خنك بگذاريد تا ببندد . بقيه را نيز به همين ترتيب انجام دهيد و پس از بسته شدن آنرا به كار بريد .
فصل يازدهم : كاسنى intybus cichorium
َََ
اسامى گوناگون كاسنى
ع مختلفى دارد ولى 3 نوع آن از همه معروفتر است . كاسنى برى كه به tansy شهرت دارد و در ايـران نـمـى رويـد . كـاسـنـى زرد كـه بـه dandelion و گـل قاصد شهرت دارد و در كتب قديم داروسازى از آن با عنوان ترخشقون ياد كرده اند و نـوع سـوم كـه كـاسـنـى مـعمولى نام دارد به chicory شهرت داشته و در بيشتر نواحى ايـران پـراكـنـدگـى وسـيـع دارد و كـاسنى معرفى شده در اين كتاب نيز از نوع كاسنى معمولى است .
كسنى ، كسناج ، كاسنى تلخ ، كاسنى شامى ، كاسنى وحشى ، صحرايى ، كاسنى دشتى ، سـيـكـوريـا، سـيـكـورى ، شـيـكـوريـا، شـيـكـورى ، شـكـوريـا، شـاقـز گل و هندبا از اسامى ديگر اين گياه است .
ايـن نـوع كـاسـنـى در زبـان عربى به شكوريه و سرس ، در زبان لاتين به intybus cichorium، در زبـان انـگـليـسـى بـه chicory wild و succory، در زبـان فـرانـسـه sauvage chicoree و در زبان آلمانى به cichorie wild شهرت دارد .
گونه هاى مختلف كاسنى
1ـ كاسنى افشان ، كاسنى دشتى ، هندبا برى divaricatum cichorium
2 - كاسنى فرنگى ، كاسنى سالادى ، كاسنى هندى ، آنديو endivia cichorium
مشخصات كلى كاسنى
فـاع 5 /0 تا 5 /1 متر است . ريشه اى قوى و دراز و به رنگ قهوه اى دارد . برگهاى آن مـتـنـاوب و پـوشـيـده از تـارهـاى فـراوان در اطراف گلبرگ ميانى است . برگهاى قاعده سـاقـه عـمـومـا دراز و داراى بـريدگيهاى كه در فاصله تير تا اواخر شهريور و گاهى پرتر ظاهر مى شود .ميوه فندقى شكل آن 4 سطحى نسبتا مسطح و منتهى به مجموعه اى از فلسهاى بسيار كوچك است . قسمتهاى مورد استفاده كاسنى برگ ، ريشه و دانه آن است .
َََ
مناطق پرورش و رشد كاسنى
وب كنار جاده ها، اماكن باير و دامنه هاى كم ارتفاع نواحى مختلف جهان و ايران مى رويد . ( بـه حـالت خـود رو يـا نـيـمـه وحـشـى ) بـراى پـرورش آن دانـه گـيـاه را در اويـل ارديبهشت بر روى خطوطى به فواصل 20 تا 40 سانتيمتر از يكديگر مى كارند و آنرا در آفتاب يا با حرارت مى خشكانند . كاسنى در ايران بيشتر در دامنه هاى كم ارتفاع البرز، تهران و نواحى مختلف گيلان نظير لاهيجان و رشت ، فارس ، بلوچستان و نواحى كوهستانى خراسان مى رويد .
تركيبات شيميايى كاسنى
ر بـرگـهـاى كـاسـنـى گـلكـزيـد كوى راين (cichoriin) يافت مى شود. دو ماده تلخ به نـامـهـاى لاكـتـوسـين و اين تى بين (intybin) و همچنين ارسنيك ، مواد قندى ، رزين ، تانن ، لعـاب اسـانس و پكتين در آن يافت مى شود . در ريشه كاسنى نيز قند اينولين وجود دارد. در كاسنى پروتئين ، مواد چرب ، هيدرات دو كربن ، كلسيم ، فسفر، آهن ، سديم ، پتاسيم ، a و c، تيامين ، ريبوفلاوين و نياسين وجود دارد .
نسخه هاى شفابخش كاسنى
1 - درمان ديفترى و ورم گلو با كاسنى
براى مبتلايان به ديفترى و افرادى كه از ورم گلو و گلو درد رنج مى برند هيچ دارويى بهتر از غرغره جوشانده برگ و بذر كاسنى همراه با آب فلوس و آب گشنيز تازه نيست ، از اين رو مصرف آن به افراد مبتلا به ديفترى توصيه و تجويز مى شود .
2 - معالجه آسم (تنگى نفس ) با كاسنى
مصرف مداوم عرق كاسنى يا ضماد پودر برگ يا تخم كاسنى كه همراه با كمى آرد جو و آب خمير شده باشد بر روى سينه نيز در معالجه آسم (تنگى نفس ) مفيد و موثر است .
َََ
3 - تصفيه كردن خون با كاسنى
جـهـت پـايـيـن آوردن غـلظـت بـالا خـون و تـصـفـيـه نـمـودن آن 2 مـثـقـال بـرگ خشك كاسنى را در يك ليتر آب بمدت 20 الى 40 دقيقه دمكرده ( با حرارت مـلايـم ) و در طـول 3 وعـده روزانـه ، هـر وعـده يـك فـنـجـان آنـرا ميل نماييد.
4 - پايين آوردن تب با كاسنى
اسـتـفـاده از دمـكـرده 15 گـرم بـرگ يـا ريـشه كاسنى به تنهايى يا همراه با 10 گرم گـل بـنفشه 3 بار در روز، هر بار يك فنجان تاثير زيادى در پايين آوردن تب و حرارت بالاى بدن دارد . همچنين خوردن آب برگ كاسنى با سكنجبين جهت رفع تبهاى كهنه اثرى دارد .
َََ
5 - درمان اسهال با كاسنى
خـوردن بـرگـهـاى كـاسـنـى تـازه به تنهايى يا همراه با برگهاى تازه كاهو جهت بند آوردن اسهالهاى كه منشاء گرمى داشته باشند بسيار مفيد است .همچنين استفاده از جوشانده يـا دمـكـرده تـخـم و بـرگ خـشـك كـاسـنـى در درمـان اسهال موثر است .
6 - درمان يرقان (زردى ) با كاسنى
افـرادى كـه از بـيـمـارى يـرقان (زردى ) رنج مى برند بويژه در مورد كودكان و افراد خشك مزاج چنانچه چند روز متوالى از عرق كاسنى يا جوشانده يا دمكرده ريشه ، تخم و يا برگ آن استفاده كنند نتايج شفابخشى خواهند ديد .
دسـتـور ديـگـر: هـر روز نـيـم مـثـقـال شـيـر خـشـت را در يـك اسـتـكـان عـرق كـاسـنـى حل كنيد و به بيمار بخورانيد .
7 - معالجه التهاب معده با كاسنى
جهت درمان التهاب معده و دستگاه گوارشى كافى است هر روز مقدارى از برگهاى كاسنى تازه را در سالاد ريخته و ميل كنيد . همچنين استفاده از جوشانده برگ يا ريشه كاسنى خشك شده ، 3 بار در روز، هر يك فنجان در درمان التهاب معده موثر است .
8 - دفع سنگ كليه و مثانه با كاسنى
ر بـنـد آمـدگـى ادرار مـى شـونـد و كـليـه و مثانه آنها سنگ ساز مى باشد چنانچه مدتى نـوشـيـدنـيـهـايى خود در طول روز را به جوشانده ريشه يا تخم و يا برگ كاسنى به تـنـهـايـى يا همراه با كمى كامل ذرت و خارخسك اختصاص دهند نتايج رضايت بخشى از آن جهت درمان بيمارى خود خواهند ديد .
9 - تسكين درد و تحليل ورم مفصل با كاسنى
طـبـيـعـت گـياه كاسنى خنك است ، از اين رو ضماد جوشانده يا پودر ريشه و برگ كاسنى بـه تـنـهـايى يا همراه با آرد جو بر روى مفاصل و ورم آنها تاءثير زيادى در تسكين درد آنها داشته و موجب تحليل ورمهايى كه به علت گرمى بوجود آمده باشند، مى گردد .
10 - نقش كاسنى در تحليل ورمهاى گرم
ورده و بزرگسالانى كه به علت ناراحتيهاى كبدى كثيفى خون و مزاج گرم در پوست خود احـسـاس سـوزش و حـرارت زيـاد مـى كنند مخصوصا در ناحيه كف پاها و دست ها و يا اينكه پوستشان متورم گرديده ، چنانچه پودر برگ كاسنى را با كمى سفيداب و سركه خمير كـنـنـد و بـر مـحـل سـوزش و ورم بـمـالنـد، سـوزش را بـرطـرف سـاخـتـه و مـوجـب تحليل ورم آنها مى گردد.
َََ
11 - درمان بند آمدگى شير در پستان
ا كـاسـنـى مادران شيرده كه بنا به عللى شيرشان كم شده يا شير در پستانهايشان بند آمـده ، چـنـانـچـه چـنـد روز مـتـوالى هـر روز مـقـدارى ريـشـه كـاسنى را جوشانده و آب آنرا ميل نمايند و تفاله باقيمانده را بروى پستان ضماد كنند، موجب به جريان افتادن شير در پستانهايشان مى گردد .
12 - رفع مسموميت با كاسنى
كـاسـنـى يـكـى از بهترين و مهمترين گياهانى است كه تاثير زيادى در زهركشى كردن و پـاك نـمـودن بـدن از كليه سموم و مواد زائد و مضر خون دارد . به همين منظور، 15 گرم تخم كاسنى را با 10 گرم رازيانه (باديان ) مخلوط كرده و بجوشانيد و روزى 3 بار، يك فنجان ميل نماييد .
13 - پاك كردن سينه از اخلاط با كاسنى
جـهـت بند آمدن سرفه و پاك كردن سينه از اخلاط كهنه ، 20 گرم كاسنى رابا 10 گرم گـل زوفـا، 10 گـرم ريـشـه شـيـريـن بـيـان ، 10 گـرم شـكـر تـيغال ، 10 گرم عناب مخلوط كرده ، در 5/1 ليتر آب جوشانده و 3 بار در روز، هر بار يك فنجان آنرا ميل كنيد .
14 - نقش كاسنى در تولد نوزاد پسر
دق (ع ) و بنا به فرموده امام ششم شيعيان حضرت امام جعفر صادق (ع )، خانواده هايى كه كـاسـنـى زيـاد مـصرف مى كنند . پسر بيش از دختر دارند بررسى هاى آزمايشگاهى در طب جـديـد نيز اين گفته را ثابت مى كنند كه نقش كبد در ساختن كروموزومهاى نر و تا حدودى مـاده نطفه زياد است و چون كاسنى در نوسازى سلولهاى كبدى و تقويت كبد نقش برجسته اى دارد و نمى توان نقش آنرا در تولد نوزاد پسر ناديده گرفت .
15 - تسكين درد دندان با كاسنى
مـضـمـضـه جـوشـانـده غـليـظ بـرگ و تـخـم كـاسـنـى 3 بـار در روز و در طول چند روز متوالى تاثير زيادى در تسكين درد دندان بويژه درد دندانهاى آسياب دارد .
َََ
16 - درمان سردرد با كاسنى
مـاليـدن آب بـرگ كـاسنى (كه از له كردن و فشردن برگ كاسنى تزاه يا از جوشاندن برگ كاسنى خشك حاصل شده باشد )، به تنهايى يا همراه با كمى سركه بر سر موجب تسكين سر دردهايى كه به علت گرمى مزاج بوجود آمده باشد، مى گردد.
17 - تحليل ورم و درد چشم با كاسنى
افـرادى كـه بـه عـلت خـراش يـا در اثر نارساييهاى كبدى و خونى اطراف چشم آنها ورم كـرده و دردنـاك گـرديـده بـاشـد، چـنـانـچه مقدارى (حدود نيم مشت ) برگ كاسنى تازه را كـوبـيـده و له نـمـايـيـد و آنـرا بـر مـحـل مـتـورم و دردنـاك ضـمـاد كـنـنـد مـوجـب تحليل ورم و تسكين درد آن مى گردد .
18ـ درمان بد آمدگى ادرار با كاسنى
نـوشـيـدن 3 بار در روز، هر بار يك فنجان از آب صاف شده جوشانده ، 20 گرم ريشه كـاسـنـى ، 15 گرم برگ كاسنى و 15 گرم تخم كاسنى همراه با 20 گرم هسته يا دم كرده گيلاس در يك ليتر آب موجب ضد عفونى كردن و زهركشى نمودن مجارى ادرارى شده و ادرار بند آمده را باز مى كند .
19 - درمان يبوست و خشكى مزاج با كاسنى
جـهـت درمان يبوست و رفع خشكى مزاج 25 گرم ريشه كاسنى را به تنهايى يا همراه با 15 گـرم بـرگ يـا تـخـم گـل پـنـيـرك ، 15 گـرم گـل يـا تـخـم خـتـمـى مـخـلوط كـرده ، جـوشـانـده و در طول 3 وعده روزانه ، هر وعده يك فنجان آنرا ميل نماييد .
20 - نقش كاسنى در درمان اختلالات و امراض كبدى
ودن مواد تلخى كه در آن نهفته است گياه بسيار مفيد و گرانبهايى است كه كبد را اصلاح ، تصفيه و تقويت مى نمايد . و هر چه درصد اين مواد تلخ در كاسنى زيادتر باشد براى كـبـد مـفـيـدتـر اسـت . از ايـنـرو مصرف 5 كاسنى به صورت مختلف از جمله سالاد، عرق ، شـربـت ، جـوشانده ، دمكرده و آب گياه تازه به بيماران كبدى توصيه و تجويز مى شود. 21 - درمان بى اشتهايى با كاسنى
افـرادى كـه از بـى اشـتـهـايـى رنـج مـى برند جهت تحريك اشتهاى خود، 20 گرم تخم كـاسنى رابا 20 گرم رازيانه و 20 گرم صندل سفيد مخلوط كرده در ظرفى كه محتوى يـك ليـتـر آب اسـت ريـخـتـه و بـه قدرى حرارت دهند تا پخته شود، سپس آنرا در 2 وعده صبح و عصر ميل نمايند .
22 - خواص طبى روغن كاسنى
سـنـى بـه پـيـشانى و سر، سردرد ناشى از گرمى و حرارت را برطرف مى كند. ضماد روغـن كـاسـنـى بـه پـوسـت در ناحيه كبد، درد كبد را تسكين داده و در درمان نارساييهايى كبدى موثر است .ماليدن آن به كف دست و پا، سوزش و خشكى آنها را از بين برده و نرمى و لطـافـت خـاصـى بـه آنها مى بخشد . چكاندن روغن كاسنى در بينى گرفتگى و خشكى فـضـاى داخـلى بـيـنـى را بـرطـرف مى كند . ماليدن آن بر پيشانى كودكان ، تب آنها را پايين مى آورد.
طرز تهيه روغن كاسنى : طرز تهيه اين روغن ، شبيه طرز تهيه روغن آويشن (صفحه 30 ) است .
23 - فرآورده هاى گياهى و دارويى كاسنى
از جـمـله گـيـاهـانـى اسـت كـه بـه سـبـب تـاثـير فراوان آن در درمان بيماريها بخصوص بـيـمـاريـيـهـاى كـبـدى نـزد اكـثـر مـردم شـنـاخـتـه شـده . بـه هـمـيـن دليـل از ايـن گـياه به صورت مختلف دارويى جهت درمان بيماريهايى خود استفاده مى كنند به در زير به چند نمونه از آنها اشاره اى مختصر مى شود .
َََ
الف - عرق كاسنى
مـصـرف روزانـه 3 فـنجان عرق كاسنى (برگها و ريشه گياه كاسنى تهيه مى شود) 3 وعـده ، تـب را پايين آورده و نقش مهمى در درمان بيمارى يرقان (زردى ) بخصوص در بين نـوزادان و كـودكان بازى مى كند . از عرق كاسنى نيز جهت رفع عطش و استسقاء (تشنگى مفرط ) استفاده مى شود .
ب - شربت برگ كاسنى
بـت بـرگ كـاسـنـى جـهـت رفـع يـبـوسـت و دفـع كـرم و انگل كودكان مورد استفاده قرار مى گيرد . به همين منظور يك فنجان آب برگ كاسنى تر و تازه را گرفته ، 250 گرم شكر تصفيه نشده در آن ريخته ، مدت 5 تا 6 دقيقه روى شـعـله كـوتـاه بـجـوشـانـيـد و روزانـه 2 قـاشـق چـايـخـورى از آنـرا ميل كنيد .
پ - پماد ريشه كاسنى
اسـنـى جـهـت رفع اگزما جوشهاى پوستى و سوزش كف دست و پا به كار مى رود. براى تـهـيـه آن ، 500 گـرم مـوم عسل را در يك بلورى ريخته و به روش بن مارى (حرارت غير مـسـتـقيم ) آنرا ذوب كنيد، سپس حدود 150 گرم ريشه خرد شده و تازه را كه قبلا در كمى آب خيسانده ايد به آن اضافه كرده ، 2 عصاره گياهان در اثر حرارت خارج شود بعد يك كـيـسـه پـارچـه اى نـخـى را داخـل يـك پـارچ قرار داده و بالاى آنرا محكم به دهانه پارچ وصـل كـنـيـد، سـپـس مـخـلوط را بـا فـشـار دادن كـيـسـه پـارچـه اى داخـل پـارچ صـاف كـرده و مـخـلوط را هـنـگـامـى كـه هـنـوز داغ اسـت ، فـورا داخل ظروف پماد بريزيد و 2 تا 3 بار در روز، هر بار كمى از آنرا به پوست بماليد .
ت - شربت ريشه و تخم كاسنى
رابـا 30 گـرم تـخم آن درون 750 ميلى ليتر آب سرد ريخته ، بجوشانيد (به مدت 20 تـا 40 دقـيـقـه ) تـا بـه حدود 500 ميلى متر كاهش يابد، بعد آنرا درون يك پارچ صاف كـرده و داخـل قـابـلمـه اى كوچك بريزيد، سپس به آن حدود 500 گرم شكر تصفيه نشده اضـافـه كـرده ، خـوب بـه هم بزنيد تا كاملا حل شود، بعد قابلمه را روى حرارت قرار داده تـا بـه حـالت شـربـت نـيـمـه غـليـظـى در آيـد . شـربـت را پـس از سـرد شـدن داخـل ظـرف شـيـشـه اى تـيـره رنـگ ريخته ، در آنرا با چوب پنبه بسته و در مواقع لزوم بكار بريد .
ث - سالاد برگ كاسنى
سـالاد تـركـيـبـى بـرگ كـاسـنـى مـخلوطى از گياهان ضد نفخ است كه براى رفع سوء هاضمه و تحريك صفرا و همچنين به كار انداختن دستگاه گوارش به كار مى رود .
روش تهيه سالاد
را خـرد كـرده و بـا چـنـد ورقـه ريـز خـرد شـده پياز رازيانه مخلوط كنيد، سپس چند برگ بـابـونـه و كـمـى برگ بادرنجبويه روى آن ريخته و در آخر كمى سس ، روغن زيتون و آبليمو روى سالاد بريزيد و ميل كنيد (مى توانيد از تخم كرفس يا كنجد پوست گرفته براى تزيين آن استفاده كنيد ) .
ج - چاى طبى كاسنى
گ كـاسـنى ، ابتدا براى گرم شدن قورى ، داخل آن كمى آبى داغ گردانده و خالى كنيد، سپس 25 گرم برگ كاسنى خشك يا 75 گرم برگ كاسنى تازه را درون قورى ريخته و روى آن 500 ميلى ليتر آب جوش بريزيد، قورى را ببنديد و 15 دقيقه صبر كنيد تا دم بكشد سپس آنرا با استفاده از صافى چاى ، در يك فنجان صاف كنيد و 3 بار در روز، هر بـار يـك فـنـجان مصرف كنيد .مصرف اين چاى جهت تقويت كبد و روشن شدن پوست بسيار مفيد است .
چ - ضماد و كمپرس كاسنى
ى جـهـت رفـع نـاراحـتـيـهـاى پـوسـتـى از قـبـيـل سـيـاه زخـم ، دمـل ، ورم و ... بـكـار مـى رود .جـهـت تـهـيـه آن 100 گـرم ريـشـه و گـل كـاسـنـى تازه در يك ليتر آب بمدت 20 الى 40 دقيقه جوشانده ، يك پارچه نرم و نخى را داخل آن گذاشته و بيرون آورده ، آن بفشاريد تا آب آن خارج شود، سپس آنرا روى مـحـل صـدمـه ديـده گـذاشـتـه و هـنـگـامـى كـه پـارچـه سـرد يـا خـشـك شـد مـجـددا آنـرا داخل جوشانده بگذاريد و عمل مذكور را تكرار كنيد .
ح - عصاره كاسنى
صاره گياه كاسنى ، 100 گرم از برگهاى خشك شده كاسنى را نيمكوب كرده و به مدت 12 ساعت در 600 گرم آب مقطر دم كنيد، سپس آنرا بپالانيد و تفاله آنرا در 200 گرم آب مقطر ديگر كه آنرا حرارت اجاق به جوش آورده اند، ريخته و بگذاريد دم بكشد، سپس آب آنـرا صـاف كـرده بـا آب قـبـلى مخلوط كرده و بقدرى بجوشانيد تا به قوام آيد و از آن روزانه تا 2 مثقال ميل كنيد .
خ - حمام دارويى كاسنى
تمام اجزاى گياه كاسنى جهت درمان بيماريهاى پوستى ، آرامش عمومى بدن ، پاك و تميز كردن مجارى تنفسى و بينى هاى گرفته و نارساييهاى كبدى بسيار مفيد است . براى اين مـنـظـور، 2 تـا 5 قـطـره اسـانـس معطر روغنى اجزاى گياه كاسنى را در آب وان حمام گرم ريـخته ، خوب به هم بزنيد تا ذرات روغن كاملا پخش شود . سپس بدن خود را در آب وان قرار داده و خوب شستشو و ماساژ دهيد .
دـ آب برگ كاسنى
سنى ، 200 گرم برگ كاسنى تازه را شسته و در سبدى بريزيد و بگذاريد تا آب آن خـارج شـود، سپس آنرا داخل دستگاه سبزى خرد كنى يا دستگاه پرس كوچك بريزيد و آب آنـرا بـگـيـريـد و 3 بـار در روز، هـر بـار يـك فـنـجـان از آنـرا ميل كنيد . مصرف آب كاسنى براى تحليل ورم لوزه و گلو بسيار مفيد است .
ذ - تهيه جوشانده ضد يرقان با كاسنى
ريـشـه كـاسـنـى را بـا 4 مثقال پوست خيار مخلوط كرده در 750 ميلى ليتر آب جوشانده ، سـپـس آنـرا صـاف كـرده و در كـمـى شـكـر سـرخ حـل نـمـوده و 5 روز صبح ناشتا و عصر مـيـل كـنـيـد .هـمـچـنـيـن اسـتـفـاده از جـوشـانـده 2 مـثـقـال ريـشـه كـاسـنـى و 2 مـثـقـال ريـشـه گـيـاه تـرشك (حماض ) در 500 ميلى ليتر آب در 2 وعده صبح و عصر جهت درمان انواع يرقانها مفيد و موثر است .
ر - مرباى ريشه كاسنى
مصرف مداوم و منظم اين مربا براى افرادى كه از نارسايى كبدى رنج مى برند يا دچار غلظت بالاى خون هستند توصيه مى شود .
مواد لازم
1 كيلو شكر
نصف استكان گلاب
1 قاشق غذاخورى آبليمو
500 گرم ريشه كاسنى تازه (پوست گرفته )
روش تهيه مربا
را در ظـرفـى ريـخـتـه و 15 دقـيقه بجوشانيد زمانى كه جوشيد آب آنرا دور بريزيد و دوبـاره ايـن كـار را انـجام دهيد (تا 3 مرتبه ) . سپس آنرا به قطعات كوچكى بريده و در صـافـى بـريـزيـد تـا آب آن خـارج شـود. شـكـر و آب را روى حرارت بگذاريد تا كمى بـجـوشـد و بـعد ريشه كاسنى خرد شده را نيز اضافه نماييد . بعد آبليمو و گلاب را بيافزاييد .وقتى كه به قوام آمد و غليظ شد، مربا آماده است .
ز - روغن استخراج سرد برگ كاسنى
از ايـن روغـن جـهـت تـسـكـيـن سـردردهـاى گـرم مـزاج ، رفـع خـشكى بينى و گريپ ، درمان آبريزش بينى ، تهيه پمادهاى ضد سوزش كف دست و پا استفاده مى شود .
تركيبات
5 /1 مشت برگ و ريشه كاسنى تازه
نيم مشت كنگر (اختيارى )
1 ليتر روغن زيتون
روش تهيه روغن
طرز تهيه اين روغن شبيه طرز تهيه روغن استخراج سرد آويشن (صفحه 35 ) است .
س - روغن ماساژ اجزاى گياه كاسنى
رفع التهاب و خارش پوست ، تحليل ورمهاى گرم پوستى ، لطيف و شاداب كردن پوست هاى خشك و تحليل ورم ملتحمه چشم از مصارف عمده روغن ماساژ كاسنى است .
تركيبات
يك دوم قاشق چايخورى اسانس معطر روغنى برگ كاسنى
يك دوم قاشق چايخورى اسانس معطر روغنى ريشه كاسنى
2 قاشق غذاخورى روغن بادام شيرين
روش تهيه روغن
طرز تهيه اين روغن شبيه طرز تهيه روغن ماساژ آويشن (صفحه 36 ) است .
ش - چهار تخمه مقوى كبد كاسنى
تركيبات
25 گرم تخم كاسنى
20 گرم تخم شربتى
20 گرم تخم خرفه
مقدارى شكر
20 گرم تخم خيار (خرد شده )
روش تهيه چهار تخمه
گـيـاهـان فـوق را مـخـلوط كـرده ، هـر روز در دو نـوبـت صـبح و عصر، هر نوبت يك قاشق مـربـاخـورى از آنـرا در يـك اسـتـكان آب تازه جوش به مدت 5 دقيقه دم كرده ، لعاب آنرا صاف نموده ، با كمى شكر شيرين نموده و ميل كنيد .
ص - نوشيدنى مقوى كبد كاسنى
تركيبات
1 فنجان آب پرتقال
نصف فنجان سيب يا آناناس (خرد شده )
كمى شكر
1 عدد هلوى رسيده
4 تكه يخ (خرد شده )
روش تهيه نوشيدنى
تـمام مواد به غير از يخ را در مخلوط كن ريخته و چند دقيقه بزنيد تا خوب مخلوط شوند. سـپس يخ را اضافه نموده و پس از چند دقيقه گذاشتن ، آنرا در ليوانهاى بلند ريخته و صرف كنيد .
ض - تنطور كاسنى
از تـنـطـور كـاسـنـى جـهـت تـهـيـه انـواع لوسـيـونـهـاى مـقـوى كـبـد (استعمال خارجى )، و لوسيونهاى ضد خارش و سوزش پوست استفاده دارويى مى شود .
تركيبات
200 گرم ريشه كاسنى خشك يا 600 گرم ريشه و برگ كاسنى تازه
250 ميلى ليتر الكل
750 ميلى ليتر آب
روش تهيه تنطور
روش تهيه اين نوع تنطور شبيه روش تهيه تنطور آويشن (صفحه 33 ) است .
ط - كمپوت ريشه كاسنى
تركيبات
900 گرم ريشه كاسنى تازه (پوست گرفته )
300 گرم شكر
3 ليوان آب
1 قاشق سوپخورى آبليمو
200 گرم كنگر تازه و تيغ گرفته (اختيارى )
روش تهيه كمپوت
ا شـسـتـه و بـه قـطـعـات كـوچـكـى بـبريد و در آب سرد قرار دهيد تا خوب خيس بخورد . آبـليـمـو را بـه آن اضـافـه كـرده و شـكر و آب را بجوشانيد و به آن اضافه نماييد و آنـقـدر بـجـوشـانيد تا ريشه كاسنى و كنگر پخته و ملايم شوند . سپس آنها را در ظرف مـخـصـوص ريـخته و كمى از شربت ساده را روى آن بريزيد تا روى آنها را بپوشاند و بكار بريد .
ظ - پالوده عرق كاسنى
طـبـيـعت خنك و ضد عطش گياه كاسنى سبب شده از آن در تهيه پالوده هاى خنك و رفع كننده عطش استفاده شود .
مواد لازم
400 گرم شكر
1 ليوان عرق كاسنى
كمى گلاب
20 گرم تخم شربتى
400 گرم نشاسته
5 /2 كيلو آب
روش تهيه پالوده
مـخـلوط كـرده و آنـقـدر حـرارت دهـيـد تـا بـه قـوام آيـد، سـپـس نـشـاسـتـه را در آب سـرد حـل كـرده و روى حـرارت بـگـذاريـد تـا جـوش بـيـايد و آنقدر هم بزنيد تا غليظ و پخته شود.بعد آنرا در سينى پهن كرده و پس از سرد شدن آنرا با توجه به صورت نوارهاى بـاريـكـى ببريد. اين نوارها را داخل كاسه كوچك بريزيد . كمى شربت ساده را كه قبلا تـهـيـه كـرده ايد به آن اضافه كنيد و در پايان با افزودن لعاب تخم اسفرزه و گلاب ميل كنيد .
ع - خورش طبى كاسنى
مواد لازم
750 گرم ريشه كاسنى تازه (پوست گرفته )
250 گرم كنگر تازه
500 گرم گوشت
100 گرم پياز
200 گرم روغن
مقدارى زعفران
2 استكان آبغوره
1 استكان آبليمو
روش تهيه خورش
و بـا آب سـرد بـار كـنيد . ريشه كاسنى و كنگر را شسته و در سبد بريزيد تا آب آنها برود . بعد آنها به تكه هاى كوچك 3 سانتى مترى ببريد . پياز را سرخ نموده و كنگر و ريـشـه كاسنى آماده را سرخ كنيد . پياز، كنگر و ريشه كاسنى را در آبگوشت ريخته ، بـا هـم بـجوشانيد و همين كه پخته شد آبغوره به اندازه اى كه مى خواهيد در آن ريخته ، نـمـك و زعـفـران سـايـيـده شـده را در كـمـى آبـليـمـو حل كرده ، به آن اضافه كنيد .وقتى كه به روغن نشست ، خورش آماده است .