خوردنيها و آشاميدنيها از نظر پيشوايان علم و دين
سيد محمد تقى حكيم
با همكارى دكتر رهنما چيت ساز
- فهرست -
مقدمه
آب
آلو
انار
انجير
انگور
بادنجان
باقلا
بالنگ
برنج
به
پنير
پياز
تخم مرغ
ترب
تره
چغندر
خربزه
خرفه
خرما
خيار
ذرت
روغن
روغن زيتون
ريحان
زيتون
سبزى خوردن
سركه
سنجد
سيب
سير
شكر
شلغم
شير
عدس
عسل
قارچ
كاسنى
كاهو
كدو
كرفس
گردو
گشنيز
گلابى
گوشت
كباب
مـــاسـت
ماش
ماهى
مرزه
موز
مويز
نان
نخود
نمك
هويج
******************
مقدمه
اكـنـون كـه بـه بـركـت انـقلاب شكوهمند اسلامى ، دست دشمنان را از كشور خود كوتاه نموده ايم مى بايست براى قطع كامل وابستگى ، وضع اقتصاد خود را سر و سامان داده با تـوسـعـه كشاورزى و صنايع به مرحله (خود كفائى ) برسيم بديهى است كه براى نـيـل بـه اين هدف بايد از رشد جسمى و روانى برخوردار باشيم و هنگامى اين رشد ميسر مـى گـردد كـه اصـول بـهـداشـتـى را رعـايـت كـرده و بـا آگـاهـى از مسائل غذاشناسى مواد لازم جهت سلامت جسم و نتيجا سلامت روح را تاءمين و از مواد زياد بخش پرهيز نمائيم . و در عين حال صرفه جوئى و ميانه روى در امر خوراك را كه خود يكى از عـوامـل تـنـدرسـتـى و ضـمـنـا يـكى از راههاى مبارزه با وابستگى است از نظر دور نداشته باشيم .
چگونه ؟
مرورى بر سر گذشت جوامع دربند كشيده نشان مى دهد كه روزى كه استعمار براى اولين بـار بـه سراغ آنان رفت از بازوان نيرومند آنها سيلى خورد پس به فكر چاره افتاد تا بـا شـيـوه هـاى گوناگون تندرستى را از آنان بگيرد اين بود كه با غذاهاى مصنوعى و ظـاهـر فـريـب در لبـاس دروغـين بهداشت - و از ياد بردن غذاهاى پر انرژى و مغذى سالم سـنـتـى سـلامـت جـسم و فكر را از مردم زايل و با سست نمودن ايمان مردم روحشان را بيمار كرد.
عقل سالم در بدن سالم است
شـكـى نـيـسـت كـه اگـر جـسـمـهـا بـه عـلت سـوء تـغـذيـه رنـجـور شـود قـدرت تـفـكر و تعقل از انسان سلم مى گردد اراده اش ضعيف مى شود. سوء تغذيه چهره هاى شاداب را زرد و جـسـمـهـاى نـيـرومـنـد را نـاتوان مى كند. مردمى كه جسم ، فكر و روحشان بيمار شد آماده پذيرش ‍ هر گونه تسلط بيگانگان و چياولگران از خدا بى خبر مى شوند.
امـروز ديـگـر مطالعه مواد غذايى منحصر به كتاب هاى كلاسيك پزشكى نيست و كتاب هاى فراوانى در اين زمينه به چاپ رسيده و مطالعات ارزنده اى درباره مواد غذايى شده است ، زيـرا مـطـالعـه ايـن مـطـالب ، براى دانستن اين كه (چه بخوريم و چگونه بخوريم تا شادابتر و سالمتر باشيم )براى هر فردى ضرورى است .
خـوشـبـختانه اخيرا توجه مردم به اين موضوع جلب شده و تا حدودى با اهميت تلقى شده است . اميد است با فراهم آمدن امكانات و بكار بستن دستورهاى بهداشتى و در نظر گرفتن خواص خوردنيها و آشاميدنيها، همه بدنى سالم و روانى سرشار از نشاط داشته باشند.
اين كتاب
در كـتـاب حاضر، مختصرى از مطالب بى شمار در زمينه خوراكيها و آشاميدنيها جمع آورى شده و اينك به خواست خدا، در دسترس ‍ خوانندگان عزيز قرار مى گيرد. البته به اندك مـطـالعـه اى مـتـوجـه خـواهـيـد شـد كـه ايـن كـتاب بر ساير كتابهايى كه در اين موضوع نـگـاشـتـه شده ، امتياز دارد، و آن امتياز اين است كه نخست درباره هر خوراكى ، سخنانى از پـيـامـبـر اكـرم صـلى الله عـليـه و آله ، و ائمه اطهار ذكر شده و بعد آخرين تحقيقات علم غذاشناسى به زبانى ساده در پيرامون آن خوراك ، نوشته شده است .
چرا؟
مـمـكـن اسـت ايـن سـؤ ال پـيـش بـيـايـد كـه چرا پيامبر اسلام و ائمه گرامى ما كه وظيفه و مـاءمـوريـت آنـان رسـانـيـده احكام خدا به مردم است ، گاهى به مناسبت ، خواص خوراكيها را بيان فرموده اند؟
جـواب ايـن سـؤ ال ايـن است كه دين مقدس اسلام براى تاءمين سعادت مردم ، از جانب خداوند مـتـعـال آمـده اسـت و هـمـيـشه دنيا و آخرت را منظور داشته و امور مادى و معنوى را به موازات يكديگر مورد توجه قرار داده است .
اين كيش آسمانى ، دنيا را مقدمه و ماديات را وسيله رسيدن به معنويات مى داند.
خوب دقت كنيد كه پيامبر بزرگوار ما درباره نان چه مى فرمايد:
اللهم بارك لنا فى الخبز و لا تفرق بيننا و بينه فلولا الخبز ما صمنا و لا صلينا و لا ادينا فرائض ربنا (1)
(خـدايـا بـراى مـا در نـان بـركت قرار ده و ميان ما و آن جدائى ميانداز چه اگر نان نبود، نيروى نماز خواندن ، روزه گرفتن و ادارى واجبات پروردگارمان را نداشتيم ).
پـيـشـوايـان ديـنـى ما، از يك طرف مردم را به عبادات و مراسم مذهبى و از سوى ديگر به بهره بردارى و از لذايذ حلال و مشروع ، بهداشت ، نظافت ، موجبات تندرستى و آفات آن ، آشنا كرده اند.
روشن بودن و روشن كردند
پـيـشـوايـان مـذهـبـى ما در زمان زندگى مى كرده اند كه علم پزشكى هيچگونه توسعه و تـرقى نداشته ، و اطلاعات طبى بسيار محدود و جزئى بوده است . در آن روزگار، صحبت از عـلمـى بـه نـام غـذاشـنـاسـى در مـيـان نبوده است . با اين همه ، پيشوايان ما با بينايى كـامـل ، خـواص غـذاها و داروها را بيان كرده و مردم را در اين زمينه ، روشن كرده اند. هنگامى كـه سـخـنـان آنـان را بـا تـحـقـيـقـات روز مـقـايـسـه كـنـيـم ، خـواهـيـم ديـد كـه تـطـابـق كـامـل بـيـن آنـهـا مـوجـود اسـت و تـضـادى مـيـان آنـهـا نـيـسـت . روى هـمـيـن اصـل اسـت كـه عـقـيـده داريـم پيشوايان مذهبى ما عالم به همه علوم و آگاه از تمام فنون و رموز بوده اند.
مورد اطمينان
سـخـنـان پـيـغـمـبـر اكـرم و ائمـه مـا، در كـتـاب هـاى مـخـتـلف بـطـور پـراكـنـده نـقـل شـده اسـت كـه هـمـه مـعـتـبـرتـر هـمـان كـتاب اربعه (كتابهاى چهار گانه ): تهذيب ، استبصار، من لايحضره الفقيه و كافى است .
مـرحوم ملا محسن فيض كاشانى كه از علماى بزرگ و مشهور شيعه است ، اين چهار كتاب را در كـتـابـى بـه نـام وافـى گرد آورده است . كتاب وافى در پانزده جزء تنظيم يافته و جزء يازدهم آن درباره (المطاعم و المشارب ) يعنى خوراكيها و آشاميدنيهاست .
نـويـسـنده ، كتاب وافى را مستند خود قرار داده و سخنان پيشوايان دينى را از جزء يازدهم آن انتخاب و ترجمه كرده است . همچنين براى اين كه درباره خوراكيها كلمات جالب ديگرى در مـعـرض مـطـالعـه خـوانـنـدگـان مـحـتـرم قـرار گيرد، از كتاب سفينة البحار و بحار و بحارالانوار نيز استفاده شده است .
سخن پيشوايان
سخن پيشوايان دينى و يا با اصطلاح علمى (اخبار و احاديث )بردو گونه اند:
1- اخبار و احاديثى كه امام در آنها مشخص باشد مانند:
عن ابى عبدالله ، قال لو يعلم الناس ما فى التفاح ماداووا مرضاهم الابه (2)
امام صادق عليه السلام فرمود: اگر مردم فوايد سيب را بدانند، بيماران خود را جز با آن معالجه نمى كنند.
2- اخبار و احاديثى كه از پيامبر يا امام رسيده ولى گوينده آن معين نشده است و مانند:
و روى شرب الماء على الدسم يهيج الداء. (3)
و روايت شده است كه نوشيدن آب بعد از غذاى چرب ، بيمارى مى آورد.
بـنـابـر ايـن ، سـخـنـانـى كه از پيشوايان ، راجع به خوراكيها و آشاميدنيها در اين كتاب مـشـاهـده مـى نـمـايـيـد، هـر كـدام گـويـنـده آن مـشـخـص بـاشـد، در ذيـل آن حـديـث قـيـد شـده ، و هـر كـدام كـه گـويـنـده آن مـعـلوم نـبـاشـد، در ذيل آن اسمى برده نشده است .
همكارى
بـراى هـر يـك از خـوراكيها و آشاميدنيها در اين كتاب ، پس از آن كه سخنان پيشوايان دين آورده شـده اسـت ، مـطـالبـى پـيـرامون فرايد و احيانا زيانهاى آن خوراكى و آشاميدنى از نـظـر عـلم پـزشـكـى روز ذكر شده و تحقيقات اخيرى كه به وسيله دانشمندان و محققان غذا شـنـاس بـعـمـل آمـده توضيح داده شده است . اين مطالب و تحقيقات به قلم نويسنده ارجمند آقـاى دكـتـر احـمـد رهـنـمـا چـيـت سـاز اسـت كـه جـوانـى اهـل قـلم و مـطـالعـه ، پـژوهـشـهـاى وى در زمـيـنـه هـاى مـخـتـلف قابل استفاده است .
اميد
اميد است خوانندگان گرامى دو جهت از اين كتاب استفاده كنند:
1- ايـمـان آنـان بـه پـيـشوايان دينى زيادتر شود و بدانند كه آن بزرگواران ، مردمى عادى نبوده اند و اطلاعات ايشان مختصر و منحصر به رشته هاى مخصوصى نبوده است . از كـسـى استفاده نكرده اند. مكتب نرفته اند و معلم نديده اند، بلكه آنان افرادى فوق العاده بـوده انـد كـه خـداونـد دلهـاى آنـان را روشـن كـرده و بـه آنـان عـلم و فـضـل ، عـنـايـت فـرمـوده است . از اين موضوع تعجب نكنيد، زيرا خدايى كه به بشر قوه بـيـنـايـى ، شـنـوائى ، بـويـائى و سـايـر قـوا را مـرحـمـت فـرمـوده ، بـه افراد منتخب و مـخـصـوصـى ، بدون واسطه نيز نيروى علم و دانش داده است تا آنان راهبر مورد گردند و اجتماع از پرتو فضيلت آنان بهره مند شود.
2- دسـتـورهـاى پـيـشـوايـان را مـورد خوراكيها بكار بندند و متوجه شوند كه هر خوراكى خـاصـيـتـى دارد، هـر غـذائى بـراى بـعـضـى سـودمـنـد و براى برخى زيان آور است . يك خوردنى يا آشاميدنى كه بطور كلى مفيد و پر خاصيت است ، امكان دارد براى شخصى كه دستگاه هاضمه او دچار اختلال و ناتوانى است ، ضرر داشته باشد و او را ناراحت كند. به هـر جـهـت خـوانـنـدگـان محترم بايد وضع خود را در نظر بگيرند، از اين نعمتهاى بيشمار خوراكى بهره مند شوند و سپاس خدا را بجاى آورند.
مسلمان بر سر سفره
هنگامى كه مشغول نوشتن قسمتهاى مختلف پيشگفتار اين كتاب بودم ، به دستورهائى كه از پـيـشـوايـان مـا راجـع بـه كـيـفـيـت غـذا خـوردن و سـر سفره نشستن در كتاب وافى آمده است برخوردم و متوجه شدم كه پاره اى از آنها جنبه بهداشتى دارد و پيغمبر يا امام كه آنها را فرموده اند، مسلما منظور آنان رعايت آن جنبه بوده است و برخى از آنها جنبه معنوى دارد كه بـه مـنـظـور تـقـويـت روح ايـمـان و خـداشـنـاسـى در افـراد، بـيـان شـده اسـت . بـه هـر حـال خـوش نـداشـتم كه از آنها چشم پوشى كنم و آنها را ناگفته بگذارم و بگذارم . اينك فـهـرسـت وار بـه آنـهـا اشـاره مـى كـنـم و تـوفـيـق هـمـگـان را در عمل كردن به آنها از خداوند متعال مسئلت مى نمايم :
1- پيش از غذا خوردن دستها را بشوييد.
2- پس از غذا خوردن دستها را بشوييد.
3- هنگامى شروع به غذا نام خدا را ببريد و (بسم الله )بگوييد.
4- مـوقـعـى كـه بـر سر سفره نشستيد، دعا كنيد كه خداوند نعمتهايش را بر شما و ساير مسلمانان بيشتر و پايدار گرداند.
5- در پايان غذا خوردن ، خدا را بر نعمتهايش سپاس گوييد.
6- ميوه ها را پيش از خوردن بشوئيد.
7- ميوه را با پوست بخوريد.
8- بر سر سفره شما سبزى خوردن باشد.
9- غذاى داغ مخوريد و بگذاريد تا خنك شود.
10- هنگامى كه سير هستيد و اشتها به غذا نداريد، غذا مخوريد.
11- هنوز اشتها به غذا داريد، از غذا خوردن دست بكشيد.
12- پرخورى مكنيد.
13- شب حتما غذاى سبكى بخوريد.
14- در حال راه رفتن غذا مخوريد.
15- بعد از غذا خوردن با خلال لاى دندانهاى خود را تميز كنيد.
16- بعد از غذا خوردن دهانتان را بشوييد.
ياد خدا و نعمتهاى او
انـسـان مـؤ مـن و خـدا پرست حقيقى ، در قبال مواهب بى شمار پروردگار، از آن جمله غذاهاى گـونـاگـون و خـوراكى هاى لذيذ، وظيفه دارد هميشه خدا و نعمتهاى او را ياد كند و الطاف پروردگار را فراموش ننمايد. تفكر كند كه حقيقتا مقصود از آفرينش جهان هستى چيست ، و اين همه نعمت ها كه خداوند آفريده و در اختيار انسان قرار داده است براى چيست ؟
در قرآن خداوند متعال مى فرمايد:
يا ايها الناس اذكروا نعمة الله عليكم هل من خالق غير الله يرزقكم من السماء و الارض . (4)
اى مردم ! نعمت هايى كه خدا به شما مرحمت فرموده به ياد آوريد، آيا آفريدگارى غير از خداوند هست كه شما را از آسمان و زمين روزى دهد؟
و نيز خداوند مى فرمايد:
فـليـنظر الانسان الى طعامه . انا صببنا الماء صبا. ثم شققناالارض شقا. فانبتنا فيها حـبـا. و عـنـبا و قضبا و زيتونا و نخلا و حدائق غلبا. و فاكهة و ابا. متاعا لكم و لانعامكم . (5)
بـايد انسان به غذاى خود بينديشد. ما باران را فرو ريختيم پس از آن زمين را شكافتيم ، و حـبـوبـات ، انـگـور، سـبـزى ، درخـت هـاى زيـتون و خرما، باغ هاى پر از درخت بزرگ و تنومند، ساير ميوه ها و گياه زار را رويانيديم تا شما از آن ها استفاده كنيد و چهار پايان شما بهره مند شوند.
ولى افـسوس كه هميشه مؤ منان و مردان خدا كم بوده اند و در هر دوره و زمانه كوشيده اند كه مردم را از ياد خدا غافل كنند. و هنگامى كه توجه به خدا كم شد و خدا فراموش گرديد معنويت رو به زوال مى رود.
شكر خدا
انسان غرق در نعمت هاى الهى است . موجوديت او نعمت است . استفاده او از مواهب الهى نعمت است . رزقـى كـه خداوند به او عنايت مى فرمايد نعمت است . خلاصه به هر سو كه رو آورد و بـه هـر چـه بـنـگـرد، نـعـمـت مـى بـيـنـد. از ايـن جـهـت خـداونـد متعال در قرآن كريم فرموده است .
وان تعدوا نعمة الله لا تحصوها. (6)
اگر بخواهيد نعمتهاى خدا را بشماريد، نخواهيد توانست .
شـخـص بـاايـمـان و حـق شـنـاس بـا توجه به اين مسائل ، بايد شكر پروردگار را بجا بـيـاورد. بـه ايـن تـرتـيـب كـه هر نعمتى را در جايى كه خداوند فرموده بكار ببرد و در موردى كه آن را نهى فرموده است صرف ننمايد.
در قرآن كريم آمده است :
فكلوا مما رزقكم الله حلالا طيبا واشكروا نعمة الله ان كنتم اياه (7) تعبدون .
آنـچـه را كـه خـداونـد بـه شـمـا روزى داده و بـراى شـمـا حـلال و پـاكـيـزه گـردانـيـده اسـت بـخـوريد و شكر نعمت خدا را بجا بياوريد، اگر او را پرستش مى كنيد.
و در جاى ديگر قرآن آمده است :
كلوا من رزق ربكم و اشكروا له (8)
روزى پروردگارتان بخوريد و شكر او را بجا بياوريد.
حلال
شـخـص مـسـلمان بايد كسب حلال داشته باشد، و در آمدى كه از راه كار و پيشه خود بدست مى آورد مشروع باشد تا خوراك و پوشاك و ساير لوازم و احتياجاتى كه از در آمد خويش تهيه مى كند حلال ، و استفاده از آنها براى او روا باشد.
خداوند متعال در قرآن مجيد مى فرمايد.
و كلوا مما رزقكم الله حلالا طيبا (9)
از آنچه خداوند به شما روزى داد و حلال و پاكيزه است ، بخوريد. پيامبر اكرم فرمود:
من اكل من الحال القوت صفا قلبه و رق و دمعت عيناه ولم يكن لدعوته حجاب (10)
كسى كه خوراكش حلال باشد، قلبش با صفا و نازك مى شود.
چشمهاى او از خوف خدا اشكبار مى گردد و دعاى او به اجابت مى رسد.
اسراف
انـسـان بـايـد در زنـدگـى و مـخـارج خـويش حد اعتدال را رعايت كند، و پا از دايره اقتصاد بيرون ننهد. اشخاصى كه ميانه رو باشند، هيچگاه مشكلات مالى براى آنان پيش نمى آيد و بـر عـكـس كسانى كه زياده روى كنند، خود را در زحمت مى اندازند و سرانجام به فقر و نادارى دچار خواهند شد.
امام صادق عليه السلام فرمود:
ضمن لمن اقتصد ان لا يفتقر (11)
مـن ضـامـن مى شوم كه اگر كسى ميانه روى كند، فقير نشود. در امر خوردن و آشاميدن نيز انسان بايد حد وسط را نگاه دارد و و زياده روى ننمايد.
خداوند متعال در قرآن مجيد مى فرمايد:
كلوا و اشرابوا و لاتسرفوا انه لا يحب المسرفين . (12) بخوريد و بيا شاميد و زياده روى مكنيد، زيرا خداوند افرادى را كه زياده روى مى كنند دوست ندارد.
انفاق
انـسـان طـبـعـا مـايـل است : 1- مال و دارايى داشته باشد تا به وسيله آن به آرزوهاى خود بـرسـد. 2- وسـايل زندگى او كامل باشد. 3- غذاهاى لذيذ و متنوع براى او فراهم شود. 4- زندگى راحت و خاطرى آسوده داشته باشد.
ولى شـخـص مـسلمان نبايد اينها را فقط براى خود و خانواده اش بخواهد، بلكه بايد به فـكـر برادران دينى خود نيز باشد و بينديشد كه ديگران نيز مانند او مزاياى نامبرده را خواهانند و اگر آنها را نداشته باشند ناراحت هستند.
بنابر اين اگر مى تواند و قدرت مالى دارد بايد به نيازمندان كمك كند تا از اين رهگذر شكر نعمتهاى الهى را بجا آورده باشد.
خداوند متعال در قرآن مجيد مى فرمايد:
يا ايها الذين آمنوا انفقوا مما رزقناكم (13)
اى كسانى كه ايمان آورده ايد، از آنچه به شما روزى داده ايم انفاق كنيد.
و نيز خداوند در جاى ديگر مى فرمايد:
الذيـن يـنـفـقـون امـوالهـم فى سبيل الله ثم لايتبعون ما انفقوا منا و لا اذى لهم اجرهم عند ربهم . (14)
كـسـانـى كـه امـوال خـود را در راه خـدا مـى بـخـشـنـد و بـه دنـبـال بـخـشـش خـود، مـنـتـى نـمـى گـذارنـد و آزارى نـمـى رسـانـنـد، پاداش آنان در نزد پروردگارشان خواهد بود.
جـالب ايـن جـا اسـت كـه خـداونـد وعـده فـرمـوده است : اگر انسان چيزى در راه خدا بخشيد، پروردگار عوض آن را به او گرامت فرمايد. اين آيه را ملاحظه بفرمائيد:
و ما انفقتم من شى ء فهو يخلقه و هو خير الرازقين . (15)
و هـر چـه انفاق كرديد او ( خداوند) عوض آن را خواهد داد، و او(خدا) بهترين روزى دهندگان است .
اطعام
يكى از راههاى شكر نعمت خداوند، اطعام ، يعنى غذا دادن به مؤ منان و مستمندان است . خداوند متعال در قرآن مجيد در ستايش ‍ حضرت على و فاطمه و امام حسن و امام حسين عليهم السلام و فضه خدمتكار آنان ، هنگامى كه براى شفاى امام حسن و امام حسين سه روز روزه گرفتند، و مـوقـع غروب و افطار، نانى كه تهيه كرده بودند در آن سه روز به ترتيب به مستمند يتيم و اسير دادند (16) چنين مى فرمايد:
و يـطـعـمـون الطعام على حبه مسكينا و يتيما و اسيرا انما نطعمكم لوجه الله لانريد منكم جزاء و لاشكورا. (17)
غـذاى را بـا آنـكـه دوسـت دارنـد، بـه مـسـتـمـنـد و يـتـيـم و اسـيـر مـى دهـنـد و بـه زبـان حـال مى گويند. ما به خاطر خدا شما را طعام كرديم . نه از شما پاداشى مى خواهيم و نه انتظار سپاسگزارى داريم . پيغمبر اكرم (صلى الله عليه وآله ) فرمود:
ما من مسلم اطعم مسلما على جوع الا اطعمه الله من ثمارالجنة (18)
هـر مـسـلمـانـى كـه مـسـلمان گرسنه اى را طعام و سير كند، خداوند از ميوه هاى بهشت به او بخوراند.
امام صادق عليه السلام فرمود:
من اطعم مؤ منا حتى يشبعه لم يدر احد من خلق الله ماله من الا جرفى الاخرة لامللك مقرب و لا نبى مرسل الاالله رب العالمين (19)
كسى كه مؤ منى را طعام كند تا سير نمايد، هيچيك از مخلوقات خدا، نه فرشته مقرب و نه پـيـامـبـر مـرسـلى ، اجـر اخـروى آن را نمى داند و تنها خدا پروردگار جهانيان است كه از پاداشت آن آگاه است .
نتيجه
در پـايـان پـيـشـگـفـتـار يـاد آورى مـى شـود كـه مـطـالب گـرد آمـده در پـيـشـگـفـتـار و اصل اين كتاب ، تنها گوشه بسيار كوچكى از دستورهاى حيات بخش اسلام و خاصيت آنها ايـجـاد زنـدگـى سـعادتمندانه براى انسان است . انسانى كه ايمان داشته باشد، گوش فرا دهد، آنها را خوب درك كند و بكار بندد.
چـنـانـچـه اجـتـمـاعى در برابر اين دستورهاى سازنده تسليم شود و آنها را ملاك كار خود قرار دهد، ديرى نپايد كه بى عدالتى ها و نابرابرى ها از ميان آن اجتماع رخت بربندد و مواساتى كه اسلام بدان سفارش و تاءكيد كرده است در آن حكمفرما شود.
از خداوند بزرگ ، توفيق همگان را در راه عمل به تعاليم خوشبختى - آفرين اسلام آرزو دارد.
سيد محمد تقى حكيم
خوردنى ها و آشاميدنى ها
آب
آب جوشيده سودمند است و ضررى ندارد
امام موسى كاظم (ع )
آب بـاران (كـه مـسـتقيما از آسمان گرفته شود) بدن را پاك و بيمارى ها را برطرف مى كند
حضرت رضا (ع )
از آشاميدن آب زياد بپرهيزيد. زيرا ريشه هر بيمارى است
امام صادق (ع )
نوشيدن آب ، بعد از غذاى چرب ، بيمارى مى آورد.
پـيـغـمـبـر اكرم (ص ) هر وقت غذاى چربى مى خورد، كمتر آب مى نوشيد، و مى فرمود: در چنين حالى ، غذا گواراتر است (و بهتر جذب مى شود).
آب كـه از دو عنصر اكسيژن و هيدرژن تشكيل شده است ، يكى از ضرورى ترين مواد براى بدن است . انسان مدت چند روز مى تواند بدون غذا بسر برد، و از چربيهاى ذخيره شده در بدن استفاده كند، ولى آب موجود در بدن فقط براى مدت 24 ساعت كافى است .
در اسـهـالهـاى شـديـد كـه اغـلب در تابستان رخ مى دهد آب بدن به سرعت كم مى شود و شـخـص زود نـحـيـف و لاغر مى گردد، به طورى كه هر گونه حركتى برايش غير ممكن مى شـود. در ايـن مـورد بايد به بيمار از طريق مختلف آب رسانيد كه اگر كوتاهى شود در معرض ‍ خطر مرگ قرار مى گيرد. براى اهميت آب همين بس كه در قديم يكى از چهار عنصر اصلى محسوب مى شود.
آلو
يـكـى از اصـحـاب مـى گـويـد: خدمت امام موسى كاظم (ع ) رسيدم ، ديدم ظرف آبى جلو حـضـرت اسـت و در آن آلوى سـيـاه است كه فصلش هم رسيده بود. حضرت فرمود: گرميم كرده است .
آلوى تازه ، حرارت را فرو مى نشاند و صفرا را تسكين مى دهد.
آلوى خشك ، خون را طبيعى مى كند و درد مهلك را از بين مى برد.
آلوى خشك بخوريد؛ زيرا ضرر آن از بين رفته و فايده آن باقى مانده است .
هنگامى كه مى خواهيد آلو بخوريد پوست آن را بكنيد. آلو براى هر نوع صفرا و حرارتى سودمند است .
آلوى تازه در تمام مواردى كه پرهيز از موارد پروتئينى در كار باشد، مانند مبتلايان به رومـاتـيـسم ، نقرس و تصلب شرائين ، مى تواند بسيار مفيد باشد، به ويژه كه انرژى زيادى نيز از آن حاصل مى شود. بعلاوه ميوه اى است ادرار آور. مصرف آلو هنگام صبح به نـاشـتـا، در رفع يبوستها و تقويت اعمال كليه ها بسيار مؤ ثر است ، و لى اشخاصى از مـعـده اى ضعيف دارند نبايد از آن زياد مصرف كنند. آلوى پخته با سهولت بيشترى هضم مى شود و عوارض آلوى تازه را نيز ندارد.
دكـتر لو كلر (Lecierc.H) آلوى خشك را غذايى مناسب و ملين ذكر كرده است و آن را براى مـبتلايان به بواسير و يبوست توصيه مى كند. مصرف آلوى خشك برخلاف ساير ملينها مـوجـب مـى شـود كـه ضـمـن ايجاد لينت ، عمل دفع بدون آنكه ضررى داشته باشد، وضع منظمى پيدا كند.
عـده اى از پـزشـكـان مـانـنـد دكـتر كارتن (Carton.P) معتقدند كه اگر قند آلوى تازه را بـوسـيله چندين مرتبه جوشانيدن با آب نيم گرم كاهش دهند، لينت و دفع صفرا به نحو بهترى انجام خواهد گرفت در 100 گرم آلوى تازه مواد زير يافت مى شود:
پروتيد 1 گرم
گلوسيد 5/17 گرم
ليپيد 5/0 گرم
و مقدارى ويتامينهاى A . B . C
100 گرم آلوى تازه توليد 76 كالرى حرارت مى كند.
و 100 گرم آلوى خشك 302 كالرى حرارت دارد.
انار
انار بخوريد، زيرا انار براى آدم گرسنه غذايى كافى و براى آدم سير ميوه اى است گوارا.
امام صادق (ع )
يـكـصـد و بـيـست نوع (اشاره به گوناگونى و زياد بودن انواع ) ميوه هست كه سرور و بهترين آن ها انار است .
امام صادق (ع )
ميوه اى در روى زمين محبوبتر از انار نزد پيغمبر (ص ) نبود.
امام باقر و امام صادق (ع )
هـر كـس در حـال گـرسـنـگـى (و نـاشـتـا) انـار بـخـورد تـا چهل روز قلب او روشن مى ماند
امام صادق (ع )
انار را با پيه آن (پوست نازكى كه ميان دانه ها قرار دارد) بخوريد زيرا معده را دباغى و ذهن را زياد مى كند.
امام صادق (ع )
انار ملس (ترش و شيرين ) براى معده بهتر است .
امام صادق (ع )
خوردن انار شيرين ، آب (نطفه ) مرد را زياد و فرزند را نيكو مى سازد.
حضرت رضا (ع )
دود ساقه درخت انار، حشرات را از بين مى برد.
امام موسى كاظم (ع )
از گـرددانه انار براى بند آمدن خون قاعدگى استفاده مى شود، التيام دهنده زخمهاى نيز هـست . آب انار بسيار مفرح و مدر است . در بيمارى هاى مجارى ادرار، و در موارد عدم ترشح كافى مجارى صفراوى بسيار مفيد است . پوست ريشه آن نيز به واسطه داشتن ماده اى به نـام پـل له تـيـريـن peiietierine يـك ضـد كـرم بـسيار قوى است . پس از مصرف پوست ريـشـه انـار، كـرم كـدو و انـگـلهـاى ديـگـر بـى حـس و بـى حـركـت شـده بـا مـصـرف مـسـهـل بـه سـهولت دفع مى شوند. براى استفاده از پوست ريشه انار مى توان از روش زير استفاده كرد:
حـدود 80 گـرم پـوسـت خشك شده انار را مدت 24 ساعت در مقدار دو ليوان آب بخيسانيد و سـپـس آن را حـرارت بـدهـيـد تـا حـجـم آن بـه ليـوان كـاهـش يـابـد. مـايـع حـاصـل بـايـد در دو تا سه نوبت مصرف شود. در بعضى موارد بعد از مصرف جوشانده ريـشـه انـار، عـوارضـى نـظـيـر تـهـوع ، سـرگـيـجـه ، اسهال و دل پيچه ديه شده است .
در انار مقدار زيادى ويتامين هاى C.B.B.B PP موجود است .
انجير
ابـاذر مـى گـويـد طـبـق انـجيرى براى پيامبر اكرم (ص ) هديه آوردند. آن حضرت به اصـحـاب خـود فـرمـود: بـخـوريـد. اگـر بـگـويـم مـيـوه اى از بـهـشـت نـازل شـده هـمـين انجير است . زيرا انجير ميوه اى است كه هسته ندارد. بواسير را قطع مى كند و براى نقرس مفيد است .
انـجير تر و خشك را بخوريد. چه انجير قواى جنسى را زياد مى كند و رطوبت و سردى را كه موجب ضعف قواى آميزش است برطرف مى نمايد.
پيامبر اكرم (ص )
انـجـيـر سـده هـا را نرم مى كند و براى باد قولنج مفيد است . در روز از آن زياد بخوريد ولى در شب كم بخوريد.
على (ع )
بر كبد (حزقيل )پيامبر زخمى ظاهر شد كه او را آزار مى داد خداوند به او وحى كرد كه شير انجير را بگير و بر سينه خود بمال اين كار را كرد و بهبودى يافت .
امام محمد باقر (ع )
انجيرى بوى دهان را از بين مى برد، استخوان را محكم مى سازد، مو را مى روياند و درد را بر طرف مى كند. و با بودن انجير ديگر احتياج به دارو نيست .
حضرت رضا (ع )
انجيره ميوه اى است بسيار مغذى و سهل الهضم كه مصرف آن براى بچه ها واشخاصى كه از بـسـتر بيمارى برخاسته اند و دوره نقاهت را طى مى كنند، بسيار مفيد است . انجير يكى از مـيـوه هـاى خـيـلى معروف براى نرم كردن سينه و روده هاست كه براى زكامهاى شديد و تـورم حـنجره و برونشيت مزمن نيز مفيد است . به علاوه به علت داشتن دانه هاى ريز باعث تقويت معده و روده مى شود.
انجير براى بدن مقوى است و محرك قواى جنسى نيز مى باشد. در رفع بواسير و صرع و جنون وسواس اثرات بسيار نيكويى دارد. انجير براى كبدهاى ضعيف زيان آور است .
در 100 گرم انجير خشك مواد زير يافته مى شود.
پروتيد 3/4 گرم
گلوسيد 70 گرم
ليپيد 8/1 گرم
سلولز 7 گرم
مواد معدنى 5/5 گرم
و نيز ويتامين هاى B. C
اين مقدار انجير خشك ، توليد 276 كالرى حرارت مى كند.
انگور
بهار امت (پيروان ) من انگور و خربزه است .
پيامبر اكرم (ص )
چهار ميوه از ميوه هاى بهشتى هستند: انگور، رطب (خرماى تازه ) انار و سيب .
امام محمد باقر (ع )
پس از طوفان نوح كه آب زمين را شست و حضرت نوح در قبرستان ها استخوان مردگان را ديـد، بـى تـابـى شـديـدى را آغـاز نـمـود و بـسـيـار انـدوهـنـاك گـشـت . خـداونـد متعال به او وحى كرد كه : ( انگور سياه بخور تا غم تو از بين برود).
امام صادق (ع )
يـكـى از اصـحـاب مـى گـويـد: ديـدم : امـيـرالمـؤ مـنـيـن (ع ) نـان بـا انـگـور ميل مى فرمود.
هشام مى گويد: امام سجاد (ع ) از انگور خوششان مى آمد.
يكى از اصحاب خدمت حضرت امام محمد باقر (ع ) رسيد، ديد براى آن حضرت انگور آورده انـد. حـضـرت بـه او فرمود: پيرمرد مسن و كودك ، دانه دانه انگور را مى خورند، و كسى كـه گمان مى كند سير نمى شود، سه تا سه تا و چهار تا چهارتا؛ و من دو دانه دو دانه مى خورم ، زيرا مستحب است .
دو ميوه است كه با دست خورده مى شود: انگور و انار.
امام صادق (ع )
بـرگ مـو مـقـوى ، قـابـض و مدر است . در اسهالهاى خونى ، خونريزيها، عدم دفع ادرار، نـقـرس ، اسـتفراغ ، اختلالات گردش خون در موقع بلوغ و يائسگى و واريس ، مصرف مى شـود. در خـونـريـزى از بـيـنـى مـى تـوان گـرد بـرگـهـاى مـو را بـه داخل حفرات بينى كشيد تا خونريزى قطع شود.
آب انگور ملين و مقوى است ، و غذاى خوبى براى مبتلايان به بيمارى اوره خون و اسيدوز است . مصرف آن براى مبتلايان به ورم كليه كه از نمك پرهيز داده مى شوند، بسيار مفيد اسـت . از نـظـر تـوليـد حـرارت ، هـر كـيـلو انـگـور معادل 2 كيلو گوشت است .
چـنـيـن مشهور است كه ره كس زياد چاق است ، علاجش خوردن انگور است ، و هر كس زياد لاغر است ، درمانش خوردن انگور است .
بايد در نظر داشت كه كه مصرف زياد آب انگور ايجاد سنگ كليه و رسوبات در دستگاه دفع ادرار مى كند. از نظر استعمال خارجى آب انگور پوست بدن را نرم مى كند و افزودن آن به ماسكهاى زيبايى فوايد بسيارى دارد.
بادنجان
بادنجان بخوريد. زيرا بادنجان مرض را از بين مى برد و مرضى در آن نيست .
امام صادق (ع )
يـكى از اصحاب مى گويد امام على نقى (ع )، به يكى از پيشكاران خود فرمود: براى ما بادنجان تهيه كن ؛ زيرا بادنجان در وقت احتياج بدن به مواد گرمى ، گرم ، و در موقع نـيـاز بدن به مواد سردى ، سرد (20) است ، و بطور كلى در همه اوقات و در هر حالى معتدل است .
هنگامى كه رطب رسيد و انگور پخته شد، بادنجان ضررى ندارد.
امام صادق (ع )
بادنجان براى سودا مفيد است و ضررى براى صفرا ندارد.
امام صادق (ع )
بادنجان بخوريد، زيرا بادنجان از مرض برص (پيسى ) بدن را ايمن مى كند.
امام صادق (ع )
هـنـگـامـى كـه مـيـوه درخت خرما رسيد، بادنجان بخوريد؛ زيرا بادنجان در آن موقع ، نور صورت را زياد و رگها را ظاهر و آب پشت (نطفه ) را بسيار مى كند.
امام صادق (ع )
مشهور است كه اصل بادنجان از هند است . خاصيت غذايى بادنجان كم ، ولى ملين و مدر است و مـصـرف آن بـراى بـيـمـاران مبتلا به خنازير و زخم معده توصيه شده است . ميوه نارس بـادنـجـان بـه عـلت داشـتـن ماده اى به نام (سولانين ) سمى است و نبايد آن را مصرف كـرد. بـه بـادنجان خام خاصيت كرم كشى نسبت داده مى شود. تخم بادنجان براى نزله و تنگى نفس بسيار مفيد است .
باقلا
تـا هنگامى كه حضرت عيسى به آسمان برده شد (و از انتظار پنهان گرديد) خوراكش باقلا بود، و چيزى كه آتش آن را تغيير داده باشد، نخورد.
پيامبر اكرم (ص )
باقلا ساق را محكم مى كند و مولد خون در بدن است . قوه دماغى را نيز افزايش مى دهد.
امام صادق (ع )
خوردن باقلا ساقها را محكم مى نمايد و خون تازه در بدن توليد مى كند.
حضرت رضا (ع )
يـكـى از اصـحـاب مى گويد: شنيدم كه حضرت صادق (ع ) فرمود: باقلا را با پوستش بخوريد، زيرا پوست باقلا، معده را دباغى مى كند.
بـاقـلا ارزش درمـانـى زيـادى دارد، ولى ديـر هـضـم اسـت كـه ايـن اشكال را مى توان با خيساندن آن در آب برطرف كرد. از مصرف آن در پيلونفريت (عفونت هاى چركين كليه ها و لگنچه ) نتايج ارزنده بدست آمده است .
دكـتـر لوكـلر پزشك عاليقدرى كه در درمان بيماريها با فرآورده هاى گياهى ، تحقيقات زيـادى كـرده اسـت ، اثـر درمـانى قابل ملاحظه اى را براى باقلا در درمان التهاب و ورم مـثـانـه ، نـاشـى از وجـود سنگ قايل شده است . مصرف باقلا به منظور رفع روماتيسم ، نقرس و غيره در بين مردم زياد معمول است .
دانـه آن نـرم كـنـنـده و از بـيـن بـرنـده التـهابات بدن است . جوشانده آن نيز مى تواند اسهالهاى مزمن را متوقف سازد.
مـصـرف بـاقـلاى تازه در اوايل بهار، اغلب باعث بروز مسموميت يا حساسيتى مى شود كه به فابيسم (fabisme) معروف است . عوارض ناشى از اين مسمومين كم خونى ، يرقان ، اخـتلالات روحى ، هذيان ، ناراحتى هاى قلبى وحتى گاهى مرگ است . اين عارضه در زمان هـاى قـديـم اغـلب در سـاردنـى اتـفـاق مـى افـتـاد و اخـيـرا نـيـز در ايـران بـخـصـوص در شمال موارد زيادى از اين نوع مسموميت ، ديده شده است .
در صد گرم باقلا مواد زير يافت مى شود:
پروتيد 11 گرم .
گلوسيد 60 گرم .
ليپيد 5/1 گرم .
و مـقـدارى فـسـفـر، كـلسيم ، آهن و ويتامين هاى A.B.C 100 گرم باقلا مولد 340 كالرى حرارت است .
بالنگ
ابـراهـيـم جـعـفـرى مـى گـويـد: امام صادق (ع ) فرمود: اطباى شما راجع به بالنگ چه دستورى به شما مى دهند؟ عرض كردم به ما امر مى كنند كه پيش از غذا بالنگ بخوريم . آن حضرت فرمود: و من شما را امر مى كنم كه بعد از غذا بالنگ بخوريد.
بالنگ را بعد از غذا بخوريد، زيرا خاندان پيغمبر (ص ) اين كار را مى كنند.
امام صادق (ع )
نان خشك و برشته بالنگ را هضم مى كند.
امام رضا (ع )
ابـى بـصـيـر مـى گـويـد: مـهـمـانـى بـر مـن وارد شـد و از مـن بـالنـگ و عـسـل خـواست . براى او فراهم كردم و خورد و من هم با او خوردم . بعد خدمت امام صادق (ع ) رسيدم و ديدم سفره غذا جلو آن حضرت گسترده است .. آن بزرگوار به من فرمود: نزديك بـيـا و بـخـور. عـرض ‍ كـردم پـيـش از آن كـه خـدمـت شـمـا بـرسـم ، بـالنـگ و عسل خورده ام و احساس سنگينى مى كنم ، چون زياد خورده ام . حضرت به خدمتكارش فرمود: نزد كنيز برو و بگو يك تكه از نان خشكى كه در تنور قرمز مى كنى براى ما بفرست . غـلام رفـت و از نـان خـشـك آورد. حـضرت به من فرمود: اى ابى بصير ! از اين نان خشك و برشته بخور، زيرا بالنگ را هضم مى كند. من از آن خوردم و بلند شدم گويى هيچ چيزى نخورده بودم .
يـكـى از اصـحـاب مـى گويد به حضرت رضا (ع ) عرض كردم مردم چنين مى پندارند كه بـالنـگ در حـال گرسنگى و قبل از غذا بهترين خوراك است . حضرت فرمود: اگر پيش از غذا خوب باشد بعد از غذا بهتر و نيكوتر است .
پيغمبر اكرم (ص ) علاقه داشت كه به بالنگ سبز و سيب سرخ نگاه كند.
حضرت رضا (ع )
بالنگ كه به آن ترنج نيز مى گويند، ميوه اى لطيف و اشتها آور و صفرا آور است و مانع از ريـخـتـن صـفـرا بـه مـعـده مـى شـود، به همين جهت در درمان يرقان (زردى ) و اسهالهاى صفراوى و كبدى بسيار مفيد است .
از بـالنگ بعنوان تقويت كننده معده و كبد استفاده مى شود. بالنگ رفع كننده تشنگى نيز هست .
برنج
بهترين غذاهاى دنيا و آخرت ، گوشت و پس از آن برنج است .
پيامبر اكرم (ص )
يـونـس مـى گـويـد: خدمت امام صادق (ع ) رسيدم . آن حضرت به من فرمود: چيزى بهتر از بـرنج و روغن بنفشه از عراق براى ما نمى آوردند. سپس آن حضرت ادامه داد: درد شديدى داشـتـم ، نـاراحـت بـودم ، بـه مـن الهـام شد برنج بخورم . پس دستور تهيه برنج دادم . بـرنـجـهـا را شـسـتند و خشك كردند، بعد آنها را بريان كردند و آرد نمودند. آن آرد را با روغـن زيـتون مى خوردم ، و همچنين مقدارى از آن برنجها را پختند و از آن خوراكى براى من تهيه كردند و خداوند بوسيله همين برنج ، درد مرا بر طرف كرد.
يـكـى از اصـحـاب مـى گويد: از درد شكمى كه داشتيم نزد امام صادق (ع ) شكايت بردم . حـضـرت بـه مـن فـرمـود: برنج بگير و بشوى بعد آنها را در سايه خشك كن . وقتى كه خشك شد، آنها را نيم كوب كن و هر روز صبح به اندازه گودى كف دستت از آنها بخور.
بـرنـج خـوب غـذايـى اسـت امـعـاء را گـشـاد و بـواسـيـر را بـر طـرف مـى كـنـد و مـن بـه اهل غبطه مى خورم كه برنج مى خورند و آن سرد مى نوشند.
امام صادق (ع )
برنج غذاى بسيار خوبى است . ما آن را براى بيماران خود ذخيره مى كنيم
امام صادق (ع )
يـكـى از اصـحـاب مـى گـويـد: امام صادق (ع ) مبتلا به درد شكم شد. دستور داد براى او بـرنـج پـخـتـنـد و روى آن سـمـاق ريـخـتـنـد. حـضـرت از آن بـرنـج ميل فرمود و بهبود كامل يافت .
خاصيت غذايى برنج 4 برابر سيب زمينى است . برنج صفرا را كم مى كند و باعث ايجاد يـبـوسـت مـى شـود. در بـرنـج پـاك نكرده مقدارى زيادى ويتامينهاى B.PP موجود است كه بـرنـج سـفـيد، فاقد آنها است و خوردن مداوم آن سبب بروز بيمارى پلاگر و برى برى مى شود.
لعـاب بـرنـج براى اسهال كودكان بسيار مفيد است . دستور تهيه برنج پخته براى آن كه باعث ناراحتى دستگاه گوارش نشود، بشرح زير است .
بـرنـج را بـا مـقـمـدار كـافـى آب و نمك آنقدر بايد جوشاند تا آب آن كاملا تبخير شود. برنج تهيه شده را بايد با تاءمل خورد و خوب جويد و در هنگام خوردن برنج يا فاصله بـعـد از آن نـبـايد آب سرد نوشيد. برنج براى افراد مبتلا به مرض قند و يبوست مضر است .
در 100 گرم برنج مواد زير يافته مى شود:
پروتيد 3 گرم .
گلوسيد 80 گرم .
ليپيد 1 گرم .
اين مقدار برنج توليد 350 كالرى حرارت مى كند.
به
كـسـى كـه سـه روز ناشتا به بخورد، ذهن او صاف و حلم و علم او بسيار مى شود و از مكر شيطان و شيطانيان محفوظ مى ماند.
پيغمبر اكرم (ص )
به بخوريد و آن را به يكديگر هديه بدهيد. زيرا به ، ديد را روشن مى نمايد و محبت در قلب ايجاد مى كند. به زنان آبستن خود به بخورانيد تا فرزندان آنان نيكو شود.
پيامبر اكرم (ص )
پـيـغـمـبـر اكـرم (ص ) فـرمـود: بـه ، دل را شـاد و بـا نـشـاط، شـخـص بخيل را سخاوتمند و آدم ترسو را دلير مى كند.
امام صادق (ع )
امام صادق (ع ) پسر زيبايى ديد فرمود: ممكن است پدر اين پسر به خورده باشد.
عـلى (ع ) فـرمود: خوردن به براى ضعف قلب بسيار مفيد است . معده را پاك ، ذهن را زياد. آدم ترسو را شجاع مى كند.
امام صادق (ع )
جـعـفـر بـن ابـيـطـالب در خدمت پيغمبر اكرم (ص ) بود يك عدد به براى آن حضرت هديه آوردنـد. پـيغمبر يك تكه از آن را بريد و به او فرمود: به را بگير و بخور، زيرا به ذهن را ياد، ترسو را شجاع ، رنگ را صاف و فرزند را نيكو مى كند.
امام صادق (ع )
كسى كه در حال گرسنگى (ناشتا) به بخورد، آب (نطفه ) او پاك و فرزند او نيكو مى شود.
امام صادق (ع )
كسى كه به بخورد، خداوند متعال تا چهل روز حكمت را بر زبان او جارى مى سازد.
امام صادق (ع )
خداوند هرگز پيغمبرى را مبعوث نكرده ، مگر آنكه بوى به با او باشد.
امام صادق (ع )
سفيان مى گويد: از امام صادق (ع ) شنيدم كه آن حضرت فرمود: به ، غم شخص اندوهناك را از بين مى برد، همچنان كه دست ، عرق پيشانى را مى زدايد.
به مقوى معده و متوقف كننده اسهالهاى ساده و خونى است . در ورم حاد روده ها، خونريزيهاى قـاعـدگـى و بـو اسـيـرى ، اثـر بسيار مفيد دارد. بهترين روشن براى رساندن تانن به مـسلولين به است . به ضمن تقويت اعمال دستگاه گوارشى ، هيچگونه ناراحتى براى آن بوجود نمى آورد.
دانه به ، به علت داشتن مقدار زيادى موسيلاژ، در رفع التهابات داخلى مخاط و سرفه بكار مى رود. مصرف آن از خارج اثر نرم كننده دارد، به همين جهت خيسانده آن در سوختگى ، سـرمـازدگـى ، تـرك پوست بدن ، مخصوصا ترك پستان و لب و نيز درمان بو اسير بسيار مفيد است .
در 100 گرم ميوه به مواد زير يافته مى شود:
پروتيد 1 گرم
گلوسيد 26 گرم
ليپيد 5/0 گرم
آب 78 گرم
به سرشار از ويتامين هاى B.A و املاح آهكى و تانن است .
100 گرم آن توليد 112 كالرى حرارت مى كند.
پنير
يـكـى از اصـحـاب مـى گـويـد: از امـام مـحـمـد بـاقـر (ع ) راجـع بـه پـنـيـر سـؤ ال كـردم . آن حـضـرت فـرمـود: از غـذايـى كـه مـن خـوشـم مـى آيـد از مـن سـؤ ال كرده اى ! سپس به خادمش در همى داد و به او فرمود: براى ما پنير بخر، خادم پنير را آورد. آنگاه با هم ناهار خورديم . آن بزرگوار پنير خورد و ما هم پنير خورديم . وقتى كه ناهار تمام شد؛ خدمت امام باقر (ع ) عرض كردم شما درباره پنير چه مى فرماييد؟
حـضـرت فـرمـود: مـگـر نـديـدى كـه از آن خـوردم ؟ عـرض كـردم بـلى ديـدم ، ولى ميل دارم از زبان شما بشنوم .
آن حـضـرت فرمود: بطور كلى درباره پنير و هرچيز ديگر به تو مى گويم : هر چيزى كـه نـوعـى حـلال و نـوعـى حـرام داشـتـه بـاشـد، بـراى تـو حـلال اسـت تـا ايـن كه نوع حرام آن بعينه براى تو مشخص شود، كه در آن صورت آن را بايد ترك كنى .
علت اين سؤ ال وجود مايه پنير در پنير است كه گاهى آن را از حيوان ميته تهيه مى كنند. و مـنـظـور امـام ايـن است كه هر وقت بر تو ثابت شد كه مايه پنير از حيوان ميته گرفته شده ، بايد از آن پنير اجتناب كنى و مادامى كه اين مطلب بر تو ثابت نشده است ، خوردن پنير حلال است و اشكالى ندارد.
خـوب لقـمـه اى اسـت لقـمـه اى كـه در آن پـنـيـر بـاشـد. دهـن را خـوش بـو و غـذاى قـبـل را هـم هـضـم مـى كـنـد. پـنـيـر اشـتـهـاآور اسـت ؛ و كـسـى كـه در اول ماه پنير بخورد حاجت او برآورده مى شود.
امام صادق (ع )
پـنـيـر در نـتـيـجـه مـنـعـقـد شـدن شـيـر يـا خـامـه ، تـحـت اثـر مـايـه پـنـيـر، حـاصـل مى شود. پنير به علت داشتن ويتامين هاى مختلف براى فقرا و كسانى كه در نقاط دور افتاده زندگى مى كنند و از داشتن انواع و اقسام غذاها محرومند، غذاى بسيار مفيدى است . مـايـه پـنـيـر موجود در آن نيز، در بالا بردن ارزش غذايى آن تاءثير به سزايى دارد. شـرط اسـاسـى استفاده از پنير، تازه بودن آن است . زيرا دياستازها در آن زنده اند و در امـعاء به زندگانى خود ادامه مى دهند و تا مدتى تاءثير آنها باقى مى ماند. پنيرى كه مـدتـى در آب نـمـك بماند، استفاده چندانى ندارد، مخصوصا پنيرى كه شور شده باشد و براى گرفتن شورى آن ، مدتى آن را در آب انداخته باشند.
پياز
پياز بوى بد دهان را كه ناشى از بدكار كردن معده است برطرف مى كند. بلغم را از بين مى برد و محرك قواى جنسى است .
امام صادق (ع )
پـيـامـبـر خـستگى را برطرف ، اعصاب را قوى ، قوه راه رفتن را زياد، آب مرد (نطفه ) را افزون و تب را از بين مى برد.
امام صادق (ع )
پياز لثه را محكم ، پشت را قوى و پوست بدن را لطيف مى كند.
امام صادق (ع )
پـيـغـمبر اكرم (ص ) فرمود: وقتى كه وارد شهر و محلى شديد، از پياز آنجا بخوريد تا مرض آن محل را از شما دور كند.
امام صادق (ع )
پـيـاز بـه عـلت مـدربـودن ، در مـوارد آب آوردن شـكـم (اسـتـسقاء) تشمع كبدى (Hopatic Cirrohse) و آلبـو مـيـنورى مؤ ثر است . بعلاوه درمان كننده ذات الريه و ذات الجنب نيز مى باشد. طبق تحقيقات فلم (FIamm) پياز اشتها آور و كاهش ‍ دهنده ناراحتى هاى مربوط به نفخ شكم و غيره است . به علاوه پياز به علت داشتن مقدار زيادى انسولين گياهى به نـام (گـلو كـوكـينين )، كم كننده قند خون نيز هست و اين اثر پياز با انجام دادن آزمايش هاى زياد بطور قاطع مورد تاءييد قرار گرفته است .
در استعمال خارجى ، پياز نيمه پخته ، تسكين دهنده سوختگيها و بواسير است .
پـيـاز داراى هـورمون و دياستازى است كه غدد اشك و آميزش و گوارشى را تقويت مى كند. ايـن مـواد در اثر حرارت از بين مى روند و پياز پخته تاءثيرى در قواى جنسى و هاضمه ندارد و اشك آور هم نيست .
پياز درمان كننده كوه گرفتگى است .
در 100 گرم پياز مواد زير يافته مى شود:
پروتيد 3گرم
گلوسيد 12گرم
ليپيد 3/0 گرم
و مقدارى فسفات و استات و سيترات دو كلسيم و ويتامين هاى A.B.C
تخم مرغ
تخم مرغ سبك است و ميل به گوشت را از بين مى برد و اذيت گوشت را نيز ندارد.
امام صادق (ع )
عـمـر مـى گـويـد: نزد حضرت موسى بن جعفر (ع ) از كمى اولاد شكايت كردم . آن حضرت فرمود: از خداوند طلب آمرزش كن و تخم مرغ و پياز بخور.
پـيـغـمـبـرى از پـيـغـمـبـران خـدا، بـه خـداونـد مـتـعـال از كـمـى نسل شكوه نمود. خداوند به او خطاب فرمود: گوشت با تخم مرغ بخور.
امام صادق (ع )
مـوسـى پسر بكر مى گويد: شنيدم كه حضرت موسى بن جعفر (ع ) فرمود: زياد خوردن تخم مرغ قواى جنسى ، و در نتيجه توليد مثل را زياد مى كند.
زده تخم مرغ سبك و سفيده آن سنگين است .
امام صادق (ع )
زده تخم مرغ براى گوارا بودن غذا سودمند است .
امام رضا (ع )
تـخـم مـرغ را بـايـد يـك نـوع غـذاى ازت دارمـتـراكـم دانـسـت كـه 75 درصـد وزن آن را آب تـشـكـيـل مـى دهـد. غـيـر از آب در تـخـم مـرغ پـروتـئيـن ، ليـپـيـد، گـلوسـيـد، لسـتـيـن ، كـلسـتـرول ، مـواد رنـگـى ، مـواد مـعـدنـى (مـقـدار زيادى فسفر و 13 ويتامين مختلف از جمله ويتامينهاىA .D.B.B.PP.B، هورمونها و آنزيمهاى مختلف موجود است .
از نـظـر قـابـليـت هـضـم كـه در مـورد تـخـم مـرغ تـوجـه زيـادى بـه آن مـبـذول مـى شـود؛ بـايـد خـاطـر نـشـان كـرد كـه تـخـم مـرغ يـكـى از قـابـل هـضمترين مواد غذايى است و كليه موارد پروتئينى و چربى آن جذب بدن مى شود. طبق عقيده لانگورتى قابليت هضم تخم مرغ را مى توان مطابق زير تعريف كرد:
قابليت هضم زرده تخم مرغ خام ، نيم بند و سفت ، كاملا يكسان است ، ولى سفيده تخم مرغ خـام ، قـابـل هضمتر از تخم مرغ نيم بند است ، و چون سفيده تخم مرغ سفت شده معمولا به خوبى جويده نمى شود، در برابر شيره هاى گوارشى مقاومت زيادى مى كند.
بـطور خلاصه بايد گفت كه تخم مرغ ، غذاى كاملى است كه نطفه (موجود در تخم مرغ ) در نـتـيـجـه اسـتـفـاده از آن ، رشـد و نـمـو مـى كـنـد و بـه جـوجـه تبديل مى شود. در تغذيه انسان علاوه بر آن كه براى سلامتى بدن ضرورى است ، رشد بـلوغـى را تـسـريـع مـى كـنـد و شـيـر مـادران شـيـرده را افـزايش مى دهد و براى تغذيه بيمارانى كه دوره نقاهت را طى مى كنند. ارزش غذايى بسيار زياد دارد.
يـك تـخـم مـرغ 58 گـرمـى ، 4/92 كـالرى حرارت توليد مى كند. امروزه تخم مرغ خشك كرده و مصرف زيادى - خصوصا در كشورهاى غربى - دارد.
ترب
ريشه ترب بلغم را قطع مى كند، غذا را هضم مى نمايد و برگ آن مدر است .
على (ع )
حـنـان مـى گـويـد: با امام صادق (ع ) سر يك سفره غذا مى خورديم . حضرت به من ترب مرحمت كرد و فرمود: اى حنان ! ترب بخور، كه سه خاصيت دارد: برگ آن نفخ شكم را از بين مى برد؛ مغز آن ادرار را زياد مى كند و ريشه آن بلغم را قطع مى نمايد.
مصرف ترب از نظر درمانى به زمان هاى قبل از ميلاد مسيح مى رسد. شيره تازه ترب در رفـع نـزله هـاى شـش ، سـيـاه سـرفـه ، بـيمارى هاى كلوى و مثانه ، قولنج هاى كبدى و رومـاتـيـسـم مـصـرف مـى شـود. بـراى اسـتـفـاده از اثـر درمـانـى تـرب ، بـايـد داخل آن را خالى كرد، بطورى كه حفره اى در آن بوجود آيد، سپس درته آن سوراخ كوچكى ايـجاد و داخل حفره را پر از شكر كرد، و مجموعه را دردهانه ظرفى قرار داد. آبى كه به اين ترتيب از انتهاى ترب مى چكد جمع آورى مى كنند اين مايع در بر طرف كردن عوارض فوق و رفع سنگهاى صفراوى اثرى معجزه آسا دارد.
جوشانده ترب سرمازدگى را برطرف مى كند.
ترب خام چون دير هضم است نبايد زياد مصرف شود، زيرا ايجاد ناراحتيهاى معدى مى كند.
در 100 گرم ترب مواد زير يافته مى شود:
پروتيد 1 گرم
گلوسيد 5/6 گرم
آب 87 گرم
مواد معدنى 7/0 گرم
و مقدار ويتامينهاى A.B.C
تره
خـدمـت حـضـرت مـوسـى بـن جـعـفـر (ع ) از مريض شدن شخصى شكايت بردند. حضرت پـرسـيـد: (مـرض او چـيـسـت ؟) عـرض ‍ كـردنـد: (از طحال ناراحتى دارد.) آن بزرگوار فرمود: (سه روز به او تره بخورانيد).
به دستور امام به او تره دادند، خون او بند آمد و بيماريش بهبود يافت .
حـضـرت مـوسى بن جعفر (ع ) را ديدند كه از زمينى كه در آن تره كاشته شده بود، تره مى بريد. با آن مى شست و مى خورد.
از امـام صـادق (ع ) خـواص تـره را پـرسـيـدنـد. حـضرت فرمود: خدمت پيغمبر اكرم (ص ) صـحـبـت از سـبـزيـها شد. آن حضرت فرمود: (تره بخوريد، زيرا تره در ميان سبزيها مانند نان در ميان ساير خوراكيها است .)
يـكـى از اصـحاب مى گويد: با امام صادق (ع ) سر سفره نشسته بودم ، خواستم كاسنى بـخورم حضرت به من فرمود: چرا تره نمى خورى ؟ عرض كردم : به خاطر خواصى كه از شـمـا دربـاره كـاسـنـى روايت شده ، مى خواهم كاسنى بخورم . حضرت فرمود: از ماچه نـقـل شده ؟ عرض كردم گفته شده است كه فرموده ايد: هر روز يك قطره از آب بهشت روى كـاسـنـى مـى ريـزد. آن امـام فـرمـود بـا ايـن حـال برتره هفت قطره مى ريزد. عرض كردم چگونه تره بخورم ؟ فرمود: ريشه هاى تره را ببر و سرهاى آن را دور بريز و بقيه آن را بـخـور. امـيـرالمـؤ مـنـيـن (ع ) تـره را بـا نـمـك نـيـم كـوب ميل مى فرمود.
امام صادق (ع )
كـسى كه اين دو سبزى : يعنى سير و تره را بخورد، نزديك مسجد ما نيايد (تا بوى آنها كسى را اذيت نكند)
پيغمبر اكرم (ص )
تـره مـدر، خـلط آور و نـرم كـنـنده است . جوشانده آن در دفع ذرات و رسوبات ادرارى كمك زيـاد مـى كـنـد. بـه هـمـيـن جـهـت مـصـرف آن در مـبـتـلايـان بـه رومـاتـيـسـم و نـقـرس مـعـمـول اسـت . مـصـرف جـوشانده و شربت آن ، در موارد گرفتگى صدا، زكام ، سرفه ، بـرنشيت و كليه اختلالات حاد دستگاه تنفسى مؤ ثر است . در تره مقدارى زيادى ويتامين C و نيز ويتامينهاى ب يك و ب دو با هم ديده مى شود.
در اسـتـعـمـال خـارجـى اگـر بـه صـورت له شـده ، بـر روى محل گزيدگى زنبور معمولى و زنبور عسل قرار گيرد، ناراحتى را تسكين مى دهد.
تره به علت داشتن سلولز توليد نفخ مى كند و براى اشخاصى كه مبتلا به بواسير و بيماريهاى روده اى هستند، چندان مفيد نيست .
چغندر
خـداوند متعال مرض جذام را از يهود برداشت ، بواسطه آن كه يهود چغندر مى خوردند و رگهاى گوشت را دور مى ريختند.
امام صادق (ع )
بـنـى اسـرائيـل به خداوند متعال و به حضرت موسى از لكه هاى سفيدى (پيسى ) كه در بـدن خـود مـشـاهـده مـى كـردنـد، شـكايت نمودند. حضرت موسى هم اين مطلب را به خداوند عـرض كـرد. خـداونـد بـه مـوسـى وحـى كـرد كـه بـنـى اسرائيل را امر كن گوشت گاو با چغندر بخورند (تا شفا يابند)
امام باقر (ع )
به بيماران خود برگ چغندر بخورانيد، چه در برگ چغندر شفاست و درد و ضررى در آن نيست و به مريض خواب آرامى مى دهد. اما از ريشه چغندر اجتناب كنيد زيرا سودا را تحريك مى كند.
حضرت رضا (ع )
خـوردن چـغـنـدر شـمـا را از مـرض جـذام ايـمـن مـى كـنـد. عـقـل را زيـاد و خـون را تـصـفـيه مى كند. چغندر شفاى درد است . استخوان را محكم مى كند و گوشت را مى روياند.
حضرت رضا (ع )
چـغـنـدر بـه عـلت داشـتـن اثـر راديـواكـتـيـو، عـمـل آن در دسـتـگـاه گـوارش قابل اهميت است .
چـغـنـدر مـليـن ، مـدر و آرام كـنـنده است . به علاوه جوشانده آن براى درمان التهاب مثانه ، يبوست ، بواسير و بيماريهاى پوست مصرف مى شود.
چـغـنـدر خـام را نـمـى شـود خـورد، به همين جهت اغلب آن را پخته مصرف مى كنند كه داراى انواع ويتامين ها و مواد معدنى ديگر است .
در 100 گرم چغندر مواد زير موجود است :
پروتيد 2 گرم
گلوسيد 14 گرم
ليپيد 2/0 گرم
سلولز، فسفر، كلسيم ، آهن و ويتامينهاى C.B.A نيز در آن يافته مى شود.
******************
خربزه
از طـايـف بـراى پـيـغـمـبـر اكـرم (ص ) خـربزه اى هديه آوردند. حضرت آن را گرفت ، بـويـيـد و بـوسـيـد. سـپـس فـرمـود: خـربزه از زينت هاى زمين است . آب آن از رحمت الهى و شيرينى آن از بهشت است .
خربزه پيش از غذا، بدن را مى شويد و مرض را ريشه كن مى كند
پيامبر اكرم (ص )
خربزه مثانه را مى شويد، ادرار را زياد مى كند و سنگ مثانه را آب مى نمايد.
خـربـزه پـيـه زمـين است . و مرض و بدى در آن نيست و ده خاصيت در آن وجود دارد: خوردنى اسـت ، آشـاميدنى است ، ميوه است ، گل است ، شيرينى است ، انسان است (21) قاتق است ، ختمى (22) است ، سبزى است و دو است .
على (ع )
پيغمبر اكرم (ص ) رطب را با خربزه ميل مى فرمود.
امام صادق (ع )
گـوشـت مـيـوه خـربـزه ، مـخصوصا در انواعى كه آبدار است ، اثر ملين دارد، تخم آن نيز داراى اثر ضد كرم است . خربزه را نبايد زياد مصرف كرد، زيرا موجب تخمير در روده مى شود و ايجاد نفخ مى كند كه نتيجه درد در ناحيه معده و روده است .
خـربـزه بـه عـلت داشـتـن مـقـدار زيـادى قـنـد قـابـل جـذب ، بـراى اشـخـاص مـبـتـلا بـه سـل ريـوى و كـم خـونـى بـسـيـار مـفـيـد اسـت . ويـتـامـيـن A مـوجـود در آن ، سـلول هـاى بـدن را تـرمـيـم و تـجـديـد مـى كـنـد و يـكـى از عـوامـل جـوان مـاندن است . خربزه ادرار و عرق و شير را زياد مى كند و هميشه بايد بعد از غـذا مـصـرف شـود، زيـرا در غـيـر ايـن صـورت تـوليـد اسهال و ورم روده مى كند.
در سوختگيهاى گوشت خربزه به صورت له كرده ، يكى از داروهاى مفيد است .
در 100 گرم خربزه موارد زير يافته مى شود:
پروتيد 1 گرم
گلوسيد 9 گرم
ليپيد 2/0 گرم
و مقدار زيادى ويتامين هاى C.B.A كه توليد 34 كالرى حرارت مى كند.
خرفه
خرفه بخوريد. خرفه زيركى مى آورد.
پيغمبر اكرم (ص )
در روى زمـيـن سـبـزيـى بـهـتـر و سودمندتر از خرفه نيست ، در آن سبزى حضرت فاطمه عـليـه السـلام اسـت . بـنـى اميه بواسطه كينه اى كه با ما و دشمنى كه با فاطمه زهرا داشتند، خرفه را (سبزى مردم احمق )مى ناميدند.
امام صادق (ع )
پاى پيغمبر خدا به واسطه ريگهاى سوزان بيابان سوخته بود. آن حضرت پاى خود را روى سـبـزى خـرفـه گـذاشـت ، حـرارت و سـوزش ‍ آن بـر طـرف شـد. از اين جهت پيغمبر درباره آن سبزى دعا كرد و فرمود: چه سبزى پر بركتى است .
امام صادق (ع )
خـرفـه به علت داشتن مقدار زيادى آب (095/0) مدر، تب بر، تصفيه كننده خون و تسكين دهـنـده تـشـنـگـى اسـت . مـصـرف خـام يـا پخته آن كمك زيادى به رفع التهابات دستگاه هاضمه و ادارى مى كند. مصرف خرفه در مواقعى كه برگشت غذا از معده به مرى ، ايجاد سـوزش مـى كـنـد، بـسـيـار مـفـيـد اسـت . ضـمـنـا در مـوارد اختلاط خونى ، سرفه هاى مقاوم بـيـخـوابى و خونروى بين دو قاعدگى ، اثر قاطعى دارد. خرفه سرشار از ويتامين هاى B.C است .
تـاز بـرگـهـاى له شـده خـرفـه ، در رفـع سـوخـتگى ، ميخچه پا، سردردهاى يكطرفه (مـيـگـرن )، ورم چـشـم و غـيـره استفاده مى شود. در وقت خونريزى هاى لثه - كه معمولا در بيمارى اسكوربوت ديده مى شود - جويدن برگ خرفه به آهستگى در بهبودى آن مؤ ثر است .
بـايـد در نـظـر داشـت كـه ايـن گـيـاه سـودمند اگر يك بار در زمينى كشت گردد، نه فقط سـاليـان مـتـمـادى در آن ناحيه بطور خودرو مى رويد، بلكه در بسيارى از نواحى اطراف نيز مى رويد و منتشر مى شود.
خرما
شـيـريـنـى پـيـغـمـبـر اكـرم خـرمـا بـود. اگـر سـر سـفـره اى خـرمـا بـود، اول از خـرمـا ميل مى فرمود. در موقع افطار، چنانچه وقت رطب (خرماى تازه ) بود، با رطب وگرنه با خرما افطار مى كرد.
يـكـى از اصـحـاب مـى گويد: امام زين العابدين (ع ) علاقه داشت كه اشخاص خرما دوست داشته باشند؛ زيرا كه پيغمبر (ص ) خرما دوست داشت .
شـخـصـى مـى گـويـد: خدمت امام محمد باقر (ع ) بوديم ، حضرت دستور داد براى ما خرما آوردنـد. مـا مقدار زيادى از آن خرما خورديم . سپس آن بزرگوار گفت كه پيغمبر خدا (ص ) مى فرمود. من از كسى كه خرما را دوست داشته باشد خوشم مى آيد.
يـكـى از اصـحـاب از امـام بـاقـر (ع ) روايـت مـى كـنـد: آن حـضـرت دربـاره گـفته خداوند متعال
فلينظر ايها از كى طعاما فلياتكم برزق منه (23)
(پس بايد بنگرد چه غذائى پاكيزه تر است ، از آن غذا رزق و روزى براى شما بياورد).
فـرمـود: مـنظور از بهترين و پاكيزه ترين غذاها خرماست كسى كه هفت دانه خرماى (عجوه )(24) هنگام خواب بخورد، كرمهاى شكم او كشته مى شوند.
امام صادق (ع )
بهترين نوع خرما (برنى )(25) است كه مرض را از بين مى برد و مرض در آن نيست . خستگى را برطرف مى كند و بلغم را نابود مى نمايد.
امام صادق (ع )
خرما يكى از مواد غذايى است كه از زمان هاى بسيار قديم در اغلب نقاط زمين ، جزو مايحتاج روزانـه بـوده و مـصـرف زيـاد داشـتـه اسـت ، زيـرا غـذايـى كامل ، طبيعى و مطبوع است كه بسيار سهل الهضم و مفيد مى باشد.
خـرمـا حاوى مقدار زيادى قند است . ايرانيان و اعراب آن را از نعم بزرگ مى شمارند. خرما ميوه اى شيرين و خوش طعم است كه داراى ويتامينهاى
C .E و به مقدار بسيار جزئى حاوى ويتامينهاى ديگر است . خرماداراى گوگرد، فسفرر، كـلسـيـم ، مـنيزيم و مقدار زيادى آهن است . خوردن آن با ماست بسيار مفيد و مغذى است . خرما نرم كننده سينه و ضد كم خونى نيز هست .
در هر 100 گرم خرما مواد زير يافت مى شود:
پروتيد 9/2 گرم
گلوسيد 60 گرم
ليپيد 4/0 گرم
آب 34 گرم
مواد معدنى 3/3 گرم
خيار
پيغمبر اكرم (ص ) خيار را با نمك ميل مى فرمود.
امام صادق (ع )
پيغمبر اكرم (ص ) رطب را با خيار مى خوردند (26)
خيار علاوه بر آن كه به صورت خام خورده مى شود، در پزشكى نيز داراى مصارفى است . با ساييدن دانه خيار در مقدار كمى آب ، محلولى تهيه شود كه داراى اثر آرام كننده است . با آب خيار نوعى پماد مسكن خارش تهيه مى شود كه اگر بر روى بدن ماليده شود. در رفـع خـارش و تـحـريـكـات جـلدى بـسـيـار مـؤ ثـر اسـت . مـخـلوط آب خـيـار بـا مـوم و عـسـل ، در لطافت پوست بدن و رفع جوش و زيبا نمودن پوست اثر فراوان دارد. مصرف زيـاد خـيـار، ايجاد ناراحتى مى كند، مخصوصا در اشخاصى كه داراى معده اى ضعيف هستند. حـتـى المـقـدور بايد خيار را بانمك خورد، زيرا نمك دفع آب فراوان موجود در خيار، آسان مى كند و ناراحتى معده را كاهش مى دهد. خيارادراررازيان و تبهاى صفراوى ويرقان را درمان مى كند.
در 100 گرم خيار مواد زير موجود است :
پروتيد 2 گرم
گلوسيد 4 گرم
ليپيد 4/0 گرم
آب 90 گرم
و نيز ويتامينهاى A.B.C و 10 نوع ماده معدنى ديگر
ذرت
يكى از اصحاب مى گويد: با امام موسى كاظم (ع ) حليمى كه از ذرت درست شده بود، خـوردم و آن حـضـرت فـرمـود: ايـن غذايى است كه سنگينى و ضررى در آن نيست و من از آن خوشم مى آيد، از اين جهت دستور دادم كه آن را براى من درست كنند، و اگر اين غذا با شير باشد، سودمندتر و لينت آن در معده بيشتر است .
شـخـصـى مـى گـويـد: من در مدينه مريض شدم و اسهال گرفتم . امام صادق (ع ) را مطلع سـاخـتـم . حضرت امر فرمود كه قاووت ذرت تهيه كنم و با آب زيره بخورم . اين كار را كردم اسهال قطع و حالم خوب شد.
آرد ذرت داراى مـصـارف مـخـتـلف اسـت ، و بـعـلت فـراوانـى مـواد چـربى آن براى تغذيه مـسـلوليـن بـسـيـار مـفـيـد اسـت . از جوانه ذرت روغنى بدست مى آيد كه در رفع اگر ما و بـيـمـاريـهـاى جـلدى مـخـتـلف اطفال ، داراى اثر قاطعى است ، مشروط بر آن كه مدت چندين سال بطور مداوم استعمال گردد.
كـاكـل ذرت مـدر است و نه تنها مجارى ادرار را تحريك نمى كند، بلكه ناراحتيهاى مربوط بـه آن را نـير تسكين مى دهد؛ به همين جهت براى مبتلايان به سنگ مثانه ، التهاب ، درد و ورم مثانه ، نزله مثانه ، آلبومينورى و نقرس مفيد است .
كـاكـل ذرت ادرار روزانـه را بـه مـقـدار زيـادى افـزايش مى دهد و از جمله مدرهايى است كه رسـوبـات ادرارى را از هـر نـوع كـه بـاشـد، دفـع مـى كـنـد. بـنابراين يكى از بهترين مدرهايى است كه تاكنون شناخته شده است .
در 100 گرم ذرت مواد زير يافته مى شود:
پروتيد 10 گرم
گلوسيد 70 گرم
ليپيد 2 گرم
و مـقدارى سلولز، فسفر، كلسيم و ويتامين B كه اين مقدار توليد 340 كالرى حرارت مى كند.
روغن
اميرالمؤ منين على (ع ) فرمود: روغن گاو شفاست .
امام صادق (ع )
امـيـرالمـؤ منين على (ع ) فرمود: روغن دواست و روغن تابستان بهتر از روغن زمستان است ، و هيچ خوراكى بخوبى روغن در شكم وارد نشده است .
امام صادق (ع )
روغن قاتق خوبى است
امام صادق (ع )
كسى كه به پنجاه سالگى رسيد، در شب هنگام خواب نبايد در شكمش روغن باشد.
امام صادق (ع )
يـكـى از اصـحـاب مـى گـويـد: خـدمـت امـام صـادق بـودم ، پـيـر مـردى از اهـل عـراق نـزد آن حـضـرت آمـد. حـضرت به او فرمود: چرا سخن گفتن تو غير عادى است ؟ پـيـرمـرد عرض كرد دندان هاى پيشين من افتاده و در تكلم من نقصى وارد شده است . حضرت صـادق بـه او فـرمـود: مـنـهـم هـمـيـنـطور، بعضى از دندان هايم افتاده است ، تا جايى كه شـيـطـان مـرا وسـوسـه مـى كـند و به من مى گويد اگر بقيه دندان هاى تو بيفتد با چه چيزى غذا مى خورى ؟ و من مى گويم لا حول و لا قوة الا بالله
(نيست قدرت و قوه اى جز بوسيله خداوند).
سـپـس امـام فرمود: تريد بخور كه غذايى خوب و بى ضرر است و از روغن اجتناب كن كه با مزاج پيرمرد سازگار نيست .
روغنها موادى هستند جامع يا مايع ، به رنگ مايل به زرد كه داراى حالت دهنى مخصوص ، و اغـلب بـى مـزه هستند. روغنها را به دو دسته گياهى و حيوانى تقسيم مى كنند. بايد دانست كـه يـك گـرم گـلوسـيـد 5/9 كـالرى ، و يـك گرم ليپيدو يا پروتيد، 4 كالرى حرارت توليد مى كند. حداكثر مواد چربى كه بايد در 24 ساعت مصرف شود، 70 گرم است و هر چه از اين مقدار كمتر باشد، بهتر است . دانشمندان امروزه معتقدند كه بهتر است كالرى لازم از مواد پروتيدى تاءمين گردد، زيرا مازاد آنها در بدن ، به مصرف سازندگى مى رسد، ولى زيادى چربى اگر در بدن توليد بيمارى تصلب شرائين (آرتريواسكلروز) نكند، دفع مى شود.
هر چه سن بالاتر مى رود، مصرف چربى بايد كمتر شود، و براى اشخاص مسن ، حداكثر 40 گـرم چـربـى در 24 سـاعـت كـافـى اسـت كـه ايـن مـقـدار از مـصـرف غـذاهـايـى از قـبـيـل گـوشت ، پنير، ماهى شير، بادام و ساير مواد چربى دار تاءمين مى شود. عده اى از متخصصان مواد غذايى معتقدند كه روغنهاى نباتى به علت داشتن اسيدهاى چرب اشباع شده ، قـابـليـت جـذب نـدارنـد و بـراى اشـخـاص مـسـن روغـنـهـاى حـيـوانـى كـه داراى چـربـى قابل جذب هستند برترى دارند.
روغن زيتون
روغـن زيـتـون بـخـوريـد، زيـرا روغـن زيـتـون صـفـرا و سـوداى بـدن را مـتـعـادل مى كند بلغم را از بين مى برد. اعصاب را قوى و انسان را خوش اخلاق و نيك نقس مى كند، و غم و اندوه را برطرف مى نمايد.
پيغمبر اكرم (ص )
پـيـغـمـبـر اكـرم (ص ) فـرمود: روغن زيتون بخوريد، و با آن بدن را چرب كنيد، زيرا از شجره مباركه (درخت مبارك ) است .
امام صادق (ع )
على (ع ) فرمود: با روغن زيتون بدن خود را چرب كنيد و آن را قاتق خود قرار دهيد، زيرا آن ، روغـن نـيـكـان و قـاتـق بـرگـزيـدگـان اسـت . طهارت و بركت آن بسيار است و در هر حال مايع مباركى است .
امام صادق (ع )
يـكـى از اصـحاب مى گويد: بعد از نماز عشا خدمت امام صادق (ع ) رفتم . آن حضرت شام مـيل مى فرمود: غذايى كه براى حضرت آورده بودند عبارت بود از: سركه ، روغن زيتون و گـوشـت . آن بـزرگـوار گـوشـت را بـه مـن داد و خـود از سـر كـه و روغـن زيـتـون مـيـل كـرد. خـدمـت آن امـام عـرض كـردم چـرا تـنـهـا سـر كـه و روغـن زيـتـون مـيـل مى كنيد و از گوشت نمى خوريد؟ حضرت فرمود: سر كه و روغن زيتون ، خوراك ما و پيغمبران است .
روغـن زيـتـون عـلاوه بر مصارف جارى ، اثر نرم كننده ، ملين و صفرا بر دارد، و از آن در رفـع سنگ هاى صفر اوى ، رفع يبوستهاى مزمن ، قولنج هاى ناشى از نفريت استفاده مى شـود. در مـسموميت هاى حاصل از سرب نيز به كار مى رود؛ بنابراين كارگران چاپخانه هـا كـه بـا حـروف سربى كار مى كنند، بايد حتما آن را جزو غذاى روزانه خود قرار دهند. روغن زيتون در رفع سرفه هاى خشك ، همراه با حالات تحريكى و انسداد روده مؤ ثر است .
روغـن زيـتـون در اسـتـعـمـال خـارجـى ، آرام و خنك كننده پوست بدن ، به خصوص در موارد آفتاب زدگى است . در رفع مسموميت هاى ناشى از گزش مار و حشرات نيز اثراتى نيكو دارد.
در بـرخـى مـوارد روغـن زيـتـون بـه عـلت بـاقـى مـى مـانـد در داخل روده ها، تند مى شود و به علت تحريك ، باعث استفراغ مى شود؛ مى شود؛ بنابراين خيلى بهتر است كه آن را مخلوط با آب ليمو يا سركه مصرف كرد.
ريحان
على (ع ) فرمود: پيغمبر خدا (ص ) از ميان سبزى ها از ريحان خوشش مى آمد.
امام صادق (ع )
ريحان سبزى پيغمبران است ، و بدانيد كه هشت خاصيت در آن موجود است : غذا را گوارا مى كـنـد، مـنفذها را باز مى نمايد؛ دهان و آروغ را خوشبو مى كند؛ اشتها به غذا را افزايش مى دهد؛ مرض را از بين مى برد؛ از بيمارى جذام شخص را ايمن مى كند؛ و بالاخره موقعى كه در شكم آدمى قرار گرفت ، همه امراض را ريشه كن مى سازد.
امام صادق (ع )
يكى از اصحاب كه در خدمت امام موسى كاظم (ع ) سر سفره حاضر بوده است : مى گويد، آن حـضـرت ريحان طلبيد و فرمود: دوست دارم كه در ابتداى غذا خوردن ، ريحان بخورم ، زيـرا در آن صورت هيچگونه ترسى از مرض ندارم ؛ و موقعى كه از غذا دست كشيد، باز ريـحـان طـلبـيـد و از آن مـيـل فـرمـود، و ديـدم كـه آن حـضـرت سـفـره را جـسـت و جـو كرد و بـرگـهـايـى را كـه از ريـحان باقى مانده بود بخورد و به من مرحمت فرمود و گفت : در پـايـان غـذا ريـحـان بـخـور، زيـرا غذايى را كه خورده اى گوارا مى كند، و براى خوراك بعدى اشتها مى آورد. سنگينى غذا را از بين مى برد و دهان را خوشبو مى كند.
ريحان مرض سل را از بين مى برد، و اگر در آغاز غذا خوردن ، ريحان بخورم ، باكى از غذاى بعد از آن ندارم ، زيرا مى دانم كه ضررى به من نمى رساند.
امام موسى كاظم (ع )
برگ ريحان براى معطر ساختن غذاها به كار مى رود.دم كرده آن ضد تشنج ، نيرو دهنده ، مـقـوى مـعـده و مـدر اسـت . مـصـرف آن در سـردردهاى يكطرفه (ميگرن ) سردردهاى عصبى ، تـقـويـت عـمـل دسـتـگـاه هـاضـمـه ، از بـيـن بـردن نـفـخ ، سـرگـيـجـه ، دل پـيـچـه ها، سرفه ، آنژين و سياه سرفه بسيار مفيد است . ريحان در افزايش ترشح شير زنان شيرده ، اثر نيكويى دارد.
دانـه ريـحـان بـه عـلت داشـتـن لعـاب فـراوان ، نـرم كـننده است ، و در رفع و رم كليه و تـرشـحات زنانگى و التهابات نزله اى دستگاه مجارى ادرار مصرف مى شود. چكاندن 5 تـا 6 قـطـره اسـانـس ريـحـان بـر روى يك حبه قند، اثر قاطعى در رفع تشنجات معده و سردردهاى ناشى از ضعف عمل دستگاه هاضمه دارد.
زيتون
از جـمـله وصـايـاى حـضرت آدم به فرزندش هبة الله اين بود كه زيتون بخور، زيرا زيتون از شجره مباركه (درخت مبارك ) است .
امام موسى كاظم (ع )
يكى از اصحاب خدمت امام صادق (ع ) عرض كرد: مى گويند زيتون نفخ را تحريك مى كند. حضرت فرمود: زيتون نفخ را برطرف مى كند. زيتون آب مرد (نطفه ) را افزايش مى دهد.
بـرگ زيتون براى پايين آوردن فشار خون مفيد است . براى تهيه جوشانده آن بايد 20 گرم زيتون را در 300 گرم آب جوشاند تا وزن آن به 200 گرم كاهش يابد، و بعد از صاف كردن ، با قند مصرف كرد.
در 100 گرم زيتون مواد زير يافته مى شود:
پروتيد 67/0 گرم
سلولز 81/1 گرم
ليپيد 03/14 گرم
آب 3/73 گرم
مواد معدنى 37/0 گرم
و نيز ويتامين هاى A.C.D كه اين مقدار توليد 224 كالرى حرارت مى كند.
سبزى خوردن
هر چيزى را زينتى است ، زينت سفره ، سبزى است .
امام صادق (ع )
يـكـى از اصـحـاب مـى گـويـد: يـك روز حضرت رضا (ع ) مرا نزد خود خواند و براى غذا خـوردن مـرا نگهداشت . موقعى كه فره آوردند، سبزى در سفره نبود. حضرت از غذا خوردن خـوددارى كـرد و بـه خـدمـتـكار فرمود: مگر نمى دانى كه من از سفره اى كه سبزيى در آن نـبـاشـد غـذا نـمى خورم ! سبزى بياور. آن مرد صحابى مى گويد: خدمتكار رفت و سبزى آورد و روى سفره گذاشت . آنگاه حضرت رضا شروع كرد به غذا خوردن .
امـام صـادق (ع ) به يكى از اصحاب فرمود: مگر نمى دانى كه ره وقت طبق غذا و افطارى بـراى حـضرت اميرالمؤ منين على (ع ) مى آوردند، روى آن سبزى بود ! آن صحابى عرض كـرد: فـدايـت شـوم ، بـراى چـه ؟ حـضـرت صـادق (ع ) فـرمـود: چـون دل هـاى مـؤ مـنـان سـبـز اسـت (سـر سـبـز و خـرمـا بـه حـكـمـتـهـا و مـعـارف ) و بـه سـبـزى مـايـل اسـت . سـبـزى خـوردن كـه تقريبا در سفره بيشتر ايرانى ها وجود دارد، در شهرهاى مـخـتـلف ، از چـنـديـن سـبـزى مـتـفـاوت تـشـكـيـل شـده اسـت . كـه بـه هـر حـال داراى خـاصـيـتـى كلى است ، و آن اين كه به علت داشتن سلولز، در واقع مانند جارو، مواد انباشته شده در روده ها را پاك مى كند، و به اين ترتيب ، اثر شيره دستگاه ها ضمه ، روى مـواد غذايى به سادگى انجام مى گيرد، و هضم غذا آسان مى شود؛ گذشته از اين اثـر مـشـتـرك هـر يـك از سـبزيها، داراى خاصيت اختصاص است كه خود به تغذيه بهتر و سالمتر كمتر مى كند.
در استفاده از سبزى خام آنچه كه خيلى مهم است ، شست و شو و تميز كردن دقيق سبزى است ، زيـرا سـبـزى خام مخفيگاه بسيار مساعدى براى انواع ميكربهاست ، و اگر بنا باشد كه در ايـن زمـيـنه سهل انگارى شود، بهتر است كه از خوردن سبزى خام خوددارى گردد و به قول معروف (عطايش را به لقايش بخشيد).
سركه
بهترين قاتق ها نزد پيغمبر اكرم (ص ) سركه بود.
امام صادق (ع )
سركه قدرت تفكر را فزايش مى دهد.
امام صادق (ع )
عـلى (ع ) فـرمـود: سـركـه سـودارا مـى شـكـنـد و صـفـرا را خـامـوش مـى كـنـد و دل را زنده نگاه مى دارد.
امام صادق (ع )
يـكـى از اصـحـاب مى گويد: مردى خدمت حضرت رضا (ع ) در خراسان بود. سينى غذايى كـه در آن سـركه ميل فرمودند. آن مرد گفت : فدايت شوم ، به ما امر فرموده ايد كه نخست نمك بخوريم . آن حضرت فرمود: (اين مانند اين ) يعنى سركه مانند نمك است . سركه ذهن را محكم و عقل را زياد مى كند.
پـيـغـمـبـر خـدا بـه خـانـه ام سلمه همسر خود رفت . ام سلمه گرده نانى نزد حضرت آورد. پـيـغـمبر به او فرمود: آيا خورشتى در خانه نيست ؟ ام سلمه گفت : نه ، جز سركه چيزى حاضر نيست . آن بزرگوار فرمود: سركه خوب خورشى است ، خانه اى كه در آن سركه باشد هيچوقت خالى از طعام نخواهد شد.
در خـوردن سركه شيره ، مواظبت كن ، زيرا سركه شيره جانورانى را كه در شكم تست مى كشد.
امام صادق (ع )
امـيـرالمـؤ مـنين على (ع ) از لحاظ غذا خوردن شبيه ترين مردم به پيغمبر اكرم (ص ) بود، زيرا خون ، نان سركه و روغن زيتون مى خورد و به مردم نان و گوشت مى خورانيد.
امام صادق (ع )
عـبـدالا على مى گويد: من با امام صادق (ع ) غذا مى خوردم . حضرت به كنيز فرمود: غذاى معروف مرا بياور. كنيز كاسه اى براى آن حضرت آورد كه در آن سركه روغن زيتون بود و منهم از آن خوراك خوردم .
بـهـتـريـن قاتقها نزد پيغمبر اكرم (ص ) سركه و روغن زيتون بود و مى فرمود: سركه قاتق پيغمبران است .
امام صادق (ع )
عـلى (ع ) فـرمـود: خـانـواده اى كـه سـركه و روغن زيتون را قاتق خود قرار دهد، هيچگانه فقير نخواهد شد.
امام صادق (ع )
ابـن بـزيع مى گويد: خدمت امام محمد باقر (ع ) رسيدم و ديدم كه آن بزرگوار سركه و روغن زيتون مى خورد.
سـركـه يـكـى از فـرآورده هـاى مـفـيـد انـگور است كه از تخمير مايعات الكلى ، تحت اثر مخمرى خاص به نام (ميكودرمااستى ) حاصل مى شود. سركه نه تنها طعم مطبوعى به غذاها مى دهد بلكه هضم بسيارى از مواد از جمله گوشت را آسان مى كند.
در استعمال خارجى ، محلولهاى رقيق سركه خارش را تسكين مى دهد و خونريزى هاى كوچك را متوقف مى كند.
سركه مايعى قابض و رفع كننده تشنگى است ، به هضم غذا و تحريك اشتها كمك زيادى مـى كـنـد. سـركـه خـوب دنـدان هـا را كـنـد نـمـى كـنـد و گـلو را نـمـى سـوزانـد. سـركـه قبل از مصرف بايد جوشانده شود تا مخمر ميكودرمااستى آن كشته شود.
سركه بهتر است همراه سالاد مصرف شود، زيرا در اين صورت مؤ ثرتر و اشتها آورتر اسـت . اگـر در خوردن سركه زياده روى نشود، بسيار نافع است ، اما فاقد ويتامين است و توليد انرژى نيز نمى كند.
افـراط در مـصرف سركه توليد سوء هاضمه مى كند، بعلاوه در وقت زكام و بيماريهاى ناشى از ويروس سرماخوردگى نبايد آن را مصرف كرد.
سنجد
پـيـامـبـر اكـرم (ص ) وارد شـد بـر عـلى بن ابيطالب در حالى كه على (ع ) تب داشت . پيامبر به او امر فرمود كه سنجد بخورد.
حضرت رضا (ع )
گـوشـت سـنـجـد، گـوشت ، پوست آن ، پوست و هسته آن ، استخوان را مى روياند و در عين حـال كـليـه هـا را گـرم و مـعده را دباغى مى كند. سنجد از بواسير و بى اختيار آمدن ادرار جلوگيرى مى كند. سنجد ساقها را قوى و عامل بيمارى جذام را از بين مى برد.
بـرگ درخـت سـنـجـد و مـيـوه خـشـك آن قـابـض اسـت ، بـه هـمـيـن جـهـت در درمـان اسـهـال بسيار سودمند است . از گل هاى آن براى معطر ساختن محلولهاى دارويى استفاده مى كنند. اثر تب بر نيز به آن نسبت داده شده است . آردميوه سنجد به علت داشتن مقدار زيادى تا(و قند، در درمان اسهال بكار برده مى شود.
گلهاى سنجد داراى بوى مخصوصى است كه محرك قواى شهوانى است .
سيب
على (ع ) فرمود: سيب بخوريد زيرا سيب معده را دباغى مى كند.
امام صادق (ع )
به بيماران مبتلا به تب ، سيب بخورانيد، زيرا براى آنان چيزى سودمندتر از سيب نيست .
امام صادق (ع )
يـكى از اصحاب مى گويد: وارد شهر مدينه شدم . برادرم سيف همراه من بود. مرض رعاف (خـون آمـدن از بـيـنـى ) در ميان مردم شايع شد، و هر كس كه به اين بيمارى دچار مى شد، پس از دو روز مى مرد. روزى به خانه برگشتم ، ديدم برادرم به خون دماغ شديدى مبتلا شده است . خدمت حضرت امام موسى كاظم (ع ) رفتم . حضرت فرمود: به برادرت سيف سيب بخوران . من نيز چنين كردم و او شفا يافت .
مـفـضـل مى گويد: نزد امام صادق (ع ) صحبت از تب به ميان آمد. حضرت فرمود: ما خانواده اى هستيم كه هنگام بيمارى جز با خوردن سيب ، خود را با چيز ديگرى درمان نمى كنيم .
زيـاد مـى گويد: و با در مكه شايع شد. من در اين باره نامه اى به امام موسى كاظم (ع ) نوشتم و راه درمان را خواستم حضرت در جواب به من نوشت سيب بخوريد.
مردى مى گويد: مفضل مرا خدمت امام صادق (ع ) فرستاد تا هديه اى از طرف او به حضور آن امـام تـقـديـم كـنـم . يـكى از روزهاى گرم تابستان به خانه آن بزرگوار وارد شدم . ديـدم جـلو آن حـضـرت طـبـقى نهاده شده و در آن طبق سيب سبز است . من صبر نكردم و فورا خـدمـت آن حـضـرت عـرض كـردم : قـربـانـت گـردم ، آيـا از ايـن سـيـب سـبـز مـيـل مى كنيد در صورتى كه مردم از آن خوششان نمى آيد؟ حضرت طورى با من سخن گفت كـه گـويـى مـرا مـدتهاست كه مى شناسد، و فرمود: شب گذشته ، تب بر من عارض شد. فرستادم اين سيبهاى سبز را برايم آوردند و خوردم ؛ زيرا سيب سبز، تب را بر طرف مى كند و حرارت را فرو مى نشاند.
سيب ملين ، ضد نزله ، ضد السهال (بواسطه وجود ماده اى به نام تانن ) مدرو آرام كننده اسـت ، و ايـن خـواص بيشتر مربوط به پوست سيب است ؛ بنابراين توصيه مى شود كه حـتـمـا پـس از شـستن كامل سيب ، آن را با پوست ميل كنيد؛ زيرا پوست سيب حاوى ويتامينهاى مـخـتـلف اسـت . سـيـب پـخـته در رفع بى خوابى بسيار مفيد است . سيب خام يا پخته مانع تـشـكـيـل اسـيـد اوريـك در بـدن مـى شود، از اين جهت مصرف آن در درمان روماتيسم ، نقرس تصلب شرائين ، اگر ماهاى مزمن ، چاقى ، بواسير و بيماريهاى پوست بسيار مفيد است . شـيـره شـيـب اثـر بسيار مفيدى در سرماخوردگى ، گرفتگى صدا، سرفه ، بيماريهاى سـيـنـه و حـالات عصبى دارد. بررسيهاى دقيق نشان داده است كه مصرف سيب در بهبود ورم حـاد و مـزمـن روده هـا اثـر مـفـيدى دارد، به همين جهت خوردن سيب خام در موارد ورم حاد روده در اطـفـال ، اسـهـالهـاى خـونى (ديسانترى )، حصبه و شبه حصبه و بالاخره ورم روده بزرگ تـوصـيـه مى شود. امروزه از گرد خشك شده سيب ، غذاى مطبوعى به نام آلپونا به دست مى آورند كه هر 100 گرم آن معادل يك كيلو سيب تازه است .
پوست سيب :
پـوسـت خـشـك شـده سـيـب ، در درمـان ورم مفاصل ، روماتيسم ، نقرس ، و ناراحتيهاى كليوى بـسـيـار مـفـيـد اسـت ، بـنـابـرايـن بـهـتـر اسـت هـمـيـشـه سـيـب بـا پـوسـت ميل شود.
هر 100 گرم سيب توليد 46 كالرى حرارت مى كند و حاوى 10 ميلى گرم فسفر، 5 ميلى گـرم مـنـيزيم ، 3 ميلى گرم كلر، 5 ميلى گرم كلسيم ، تا 2 ميلى گرم سديم ، 3/0 ميلى گرم آهن ، 100 تا 120 ميلى گرم پتاسيم و 12 گرم پروتيد، 10 گرم گلوسيد و 4/0 گرم ليپيد است .
سير
سير بخوريد و خود را با آن معالجه كنيد، زيرا در سير شفاى هفتاد مرض مى باشد.
پيامبر اكرم (ص )
يـكـى از اصـحاب مى گويد: خدمت امام محمد باقر (ع ) رسيدم و از آن حضرت درباره سير سؤ ال كردم . آن بزرگوار فرمود: پيغمبر خدا (ص ) خوردن سير را به سبب بويش نهى مـى كـرد و مـى فـرمود نت كسى كه از اين سبزى بد بو بخورد، نزديك مسجد نيايد، ولى كسى كه سير بخورد و مسجد نيايد اشكالى ندارد.
حـسـن زيـارت مـى گـويـد: اعـمـال حـج را بـجـا آوردم و بـه مـديـنـه رفـتـم . احوال امام باقر (ع ) را پرسيدم . گفتند: در ده منبع است . به آن ده رفتم و خدمت آن حضرت رسيدم . آن بزرگوار فرمود: اى حسن ! اينجا آمده اى ؟ عرض كردم : قربانت گردم ، خوش نـداشـتـم بـه مـديـنـه بيايم و شما را زيارت نكنم . حضرت فرمود من سير خورده بودم و خواستم از مسجد پيامبر خدا دور باشم .
ابـى بـصـيـر مـى گـويـد: از امـام صـادق (ع ) راجـع بـه سـيـر سـؤ ال كردند. حضرت فرمود: خوردن سير تازه و خشك و پخته آن مانعى ندارد و معالجه با آن ، نيز بدون اشكال است ، ولى هر كس سى خورد به مسجد نرود.
عـلاوه بـر آن كـه بـه سـير به صورت خام و يا پخته ، مخلوط در غذاها مصرف مى شود، مـصـارف درمـانـى مـتـعـدد، مـخـصـوصا در طب عوام دارد. براى سير، اثر ضد عفونى كنند، اشتهاآور، ضد كرم و كم كننده فشار خون ذكر شده است .
اثـر ضـد عـفـونـى كـنـنـده سـيـر در بـيـمـاريـهـاى مـخـتـلف ريـوى از قبيل سل ، قانقارياى ريوى و سياه سرفه مورد تاءييد همگان است .
دكـتـر لوكـلر اثـر ضـد كـرم - بـخـصـوص در دفـع آسـكـاريـس اكـسـيـور - بـراى آن قائل است . سير قواى جنسى را تقويت وادار را زياد مى كند و فشار خون را پايين مى آورد. بـا هـمه خواصى كه گفته شد، سير به علت بوى بدش ، مخالفان زياد دارد. براى از بين بردن بوى بد آن ، مى توان آن را با سبزى مصرف كرد. اين اثر سبزى ، به علت داشتن كلروفيل است .
در هر 100 گرم سير مواد زير يافته مى شود:
پروتيد 3 گرم
گلوسيد 12 گرم
ليپيد 2/0 گرم
و نيز مقدارى ويتامينهاى A.C
شكر
موسى پسر بكر مى گويد: بيشتر اوقات امام موسى كاظم (ع ) شكر مى خورد.
مردى از بيماريش نزد امام صادق (ع ) شكايت كرد و گفت : من مردى عليلم . حضرت فرمود: چـرا از (مبارك ) استفاده نمى كنى ؟ آن مرد مى گويد: عرض كردم مبارك چيست ؟ حضرت فرمود: شكر.
مردى از وبا نزد امام صادق (ع ) شكايت برد. حضرت به او فرمود: چرا از يك ماده پاكيزه و مـبـارك غـافلى ؟ آن مرد عرض كرد: پاكيزه و مبارك كدام است ؟ حضرت فرمود: همين شكر سـليـمـانى شما (يعنى شكر تصفيه شده ) است . بعد حضرت صادق (ع ) فرمود: نخستين كسى كه شكر درست كرد، سليمان بن داود بود.
يحيى پسر بشير بنال مى گويد: امام صادق (ع ) به پدر من فرمود: اى بشير ! بيماران خـود را بـا چـه چيزى درمان مى كنى ؟ پدرم عرض ‍ كرد: با همين داروهاى تلخ . آن حضرت فـرمـود: نه ، اين كار را نكنيد، هر وقت يكى از شما مريض شد، شكر سفيد بگيريد، آن را بـكـوبـيد و آب سرد بر آن بريزيد و به مريض بدهيد تا بيا شاميد؛ زيرا آن كسى كه شفا را در تلخى نهاده ، مى تواند آن را در شيرينى هم بوديعت بگذارد.
يكى از اصحاب مى گويد: يكى از افراد خانواده ماتب كرد. اطبا داروى تلخ (غافث )را براى او تجويز كردند. ما آن دارو را به او داديم ولى شفا نيافت . اين مطالب را خدمت امام صـادق (ع ) عـرضـه داشـتـيـم . آن حـضرت فرمود: خداوند شفا را تنها در دواى تلخ قرار نـداده اسـت . مـقـدارى شـكر بگير و در ظرفى بگذار و بر روى آن آب بريز تا آب آن را فـراگـيـرد؛ سـپـس يـك تـكـه آهـن داخـل آن بـگـذار و از اول شـب آن را زير آسمان قرار بده . صبح كه شد شب دوم كه شد، مقدار زيادترى شكر، و شب سوم مقدارى بيشتر به همان ترتيبى كه گفته شد، تهيه كن و صبح به او بده تا بياشامد.
صحابى مذكور مى گوييد: اين كار را كردم و خداوند بيمار ما را شفا داد.
شكرى كه به صورت نبات در آيد، بلغم را از بين مى برد.
امام رضا (ع )
شـكـر بـه عنوان شيرين كننده ، نه تنها در بسيارى از خوراكيها مورد استفاده است ، بلكه در محصولات دارويى نيز اهميت زيادى دارد. به علاوه در رفع مسموميت هاى ناشى از سرب و مس نيز مؤ ثر است .
قـنـد مـعمولى كه از چغندر قند يا نيشكر به دست مى آيد، بواسطه جذب سريع از روده ، سبب تقويت كار عضلات مى شود؛ به علاوه باعث مى گردد كه چربى ها و پروتئين ها در بـدن مـصـرف شـوند و براى اشخاصى كه كارهاى خسته كننده انجام مى دهند فوق العاده لازم است .
بـايـد دانـسـت كـه قـنـد براى آن كه مفيد باشد، بايد كاملا در بدن جذب و مصرف شود و براى اين عمل فرمان هاى مخصوص و انسولين و ويتامين C لازم است .
شلغم
يـكـى از اصـحـاب مـى گـويـد: حـضرت امام موسى كاظم (ع ) فرمود: به خوردن شلغم عادت كنيد، زيرا در هر كس رگ جذام باشد آن را آب مى كند.
شـلغـم بـخـوريـد و مـداومت در خوردن آن داشته باشيد؛ زيرا كسى نيست كه رگ جذام در او نباشد، پس به وسيله خوردن شلغم آن را زائل كنيد (27)
امام صادق (ع )
ريـشـه شلغم اثر نرم كنندگى دارد و در رفع سرفه ، سياه سرفه و آسم به صورت جوشانده هاى غليظ، مخلوط با عسل مورد استفاده قرار مى گيرد.
طـرز تـهـيـه شـربـت كه آن كه خلط آور است ، مانند همان طريقه اى است كه در مورد ترب گـفـتـه شـد. رنـده كـرده آن مخلوط با قند يا عسل نيز داراى همين اثر است . جوشانده غليظ شـلغـم به صورت ضماد در تسكين دردهاى مفصلى ، نقرس ، آبسه ها، سرمازدگى و غيره بـه كـار مـى رود. شـلغـم داراى يـك مـاده ضـد مـيـكـربـى قوى است و به همين جهت در درمان سرماخوردگى و بيمارى هاى عفونى تاءثير بسيار زيادى دارد.
شـلغـم حـاوى فـسفر، كلسيم آهن و ويتامين هاى B.C است و باعث افزايش تقواى شهوانى و تقويت عمومى بدن مى گردد.
دانه شلغم داراى روغنى است كه نرم كننده و ملين است و مصرف آن ، از قولنج هاى كبدى و كليوى جلوگيرى مى كند.
شير
پـيغمبر اكرم (ص ) هرگاه چيزى غير از شير مى آشاميد مى گفت : پروردگارا براى ما در ايـن آشـامـيـدنـى بـركـت قـرار ده و بـهـتـر از آن را نـصيب ما فرما، ولى وقتى كه شير آشـامـيـدى ، مـى فرمود: پروردگارا ! براى ما در اين آشاميدنى بركت بگذار و بيشتر از اين نصيب ما فرما.
امام محمد باقر (ع )
مردى به امام صادق (ع ) عرض كرد: من شير خورده ام و به من آزار رسانيده است . حضرت صـادق فـرمـود: شـير هرگز به كسى ضرر نمى رساند، ولى تو با شير چيز ديگرى خـورده اى كـه آن چـيـز بـرايـت ضـرر داشـتـه اسـت و تـو خيال مى كنى كه شير به تو زيان رسانيده است .
پـيـغمبر اكرم (ص ) فرمود: هيچگاه شير در گلوى كسى گير نمى كند و او را ناراحت نمى نـمـايـد؛ زيـرا خداوند متعال فرموده است : لبنا خالصا سائعا للشاربين (شير خالص و گوارا براى كسانى كه آن را مى آشامند).
يـكـى از اصـحاب مى گويد: من خدمت امام صادق (ع ) بودم . شنيدم مردى به آن بزرگوار عـرض كـرد: قـربـانـت گـردم من از نظر جسمى ضعيف و كم طاقتم . حضرت به او فرمود: شير بخور، زيرا گوشت را مى روياند و استخوان را محكم مى كند.
كـسـى كـه آب پـشـت (نـطـفـه ) او تـغـيـيـر كـرد (كـم و غـيـر عـادى شـد)، شـيـر و عسل براى او بسيار سودمند است .
امام موسى كاظم (ع )
ابـوبـصـيـر مـى گـويد: من با امام صادق (ع ) غذا مى خوردم . ابتدا گوشت شتر براى ما آوردنـد. از آن خـورديـم ، بـعـد از ظـرفـى پـر از شـيـر حـاضـر كـردنـد. حـضـرت از آن ميل فرمود و به من فرمود اى ابا محمد ! شير بخور. من از آن چشيدم . حضرت صادق فرمود شير غذايى طبيعى است كه انسان فطرتا از آن مى آشامد، زيرا به هنگام تولد نيز از آن مى خورد.
پيغمبر اكرم (ص ) فرمود: به خوردن شير گاو عادت كنيد، زيرا شير گاو مخلوطى از هر درخت است (عصاره و خاصيت هر گياهى را داراست ).
اميرالمؤ منين (ع ) فرمود: شير گاو دو است .
امام صادق (ع )
شـيـر مـحـصول كامل و بى كم و كاستى است و به هيچ وجه نبايد بعضى از مواد تركيبى شـيرى را كه براى تغذيه بكار برده مى شود بگيرند و يا به آن مواد خارجى اضافه كنند.
شـير غذاى اصلى مبتلايان به بيمارى هاى كليوى ، قلبى ، معدى ، و كبدى است . محسنات شـيـر درواقـع بـه عـلت سـهـولت هـضـم و مـدر بـودن آن اسـت . در عـيـن حـال بـايـد دانـست كه جز در اطفال شيرخوار 8 تا 10 ماهه ، تغذيه منحصر با شير، به هـيـچـگونه درست نيست . هرگاه در انسان بالغ ، رژيم با شير مدت زيادى ادامه پيدا كند، رفـتـه رفـتـه اخـتـلالات مـعـدى و روده اى بـروز مـى كـنـد كـه مـهـمـتـريـن آنـهـا استفراغ ، دل درد، تخمير روده اى ، يبوست و لاغرى است .
عدس
پيغمبر اكرم (ص ) فرمود: عدس بخوريد؛ زيرا عدس دانه مبارك و مقدسى است كه رقت قلب مى آورد و اشك را زياد مى كند، و هفتاد پيغمبر كه آخرين آنها عيسى بن مريم است ، آن را مبارك دانسته اند.
حضرت رضا (ع )
اميرالمؤ منين على (ع ) فرمود: خوردن عدس دل را نازك مى كند و اشك را جاريى مى سازد.
امام صادق (ع )
يـكـى از بـنـى اسـرائيـل از سـنـگـدلى و كـمـى اشـك خـود بـه خـداونـد مـتـعـال شكايت كرد. خداوند به وسيله پيغمبرى براى او وحى فرستاد كه عدس بخور. او نيز چنين كرد. دلش نازك شد و اشكش جارى گرديد.
عـدس داراى مـواد غـذايـى بـا ارزش و كـافـى اسـت ، و بـراى آن كـه به صورت يك غذاى كـامـل در آيـد، احـتـيـاج بـه افـزودن مـواد چـرب بـه آن نـيـسـت . هـضـم عـدس بـه مـراتـب سـهـل تـر از نـخـود اسـت . در عدس فسفر، كلسيم ، آهن و ويتامين هاى A.B.C زياد ديده مى شود.
آرد عدس به صورت ضماد نرم كننده و از بين برنده التهابات سطحى بدن است ، عدس يكى از غذاهاى ضد كم خونى است و شير مادران شيرده را نيز افزايش مى دهد.
بـراى كـسـانـى كـه كـارهـاى فـكـرى زيـاد دارنـد، عـدس غـذايـى سـبـك و در عـيـن حال مطبوع است .
عسل
كـسـى كـه مـى خـواهـد حـافـظـه اش زيـاد شـود، بـايـد عسل بخورد.
پيامبر اكرم (ص )
استعمال بوى خوش ، خوردن عسل ، سوارى و نگاه كردن به سبزه نشاط آور است .
پيامبر اكرم (ص )
كـسـى كـه در هـر مـاه يـك بـار عـسـل بـخـورد، بـه قـصـد شـفـائى كـه قـرآن دربـاره عسل فرموده ، از خطر هفتاد و هفت مرض ، محفوظ مى ماند.
پيامبر اكرم (ص )
سـه چـيـز حـافـظـه را زيـاد مـى كـنـد. قـرائت قـرآن ، خـوردن عسل و جويدن كندر. على (ع )
پيغمبر خدا (ص ) از عسل خوشش مى آمد و آن را دوست مى داشت .
امام صادق (ع )
عـلى (ع ) فـرمـود: عـسـل شـفـاى هـر دردى اسـت . خـداونـد متعال فرموده است :
يخرج من بطونها شراب مختلف الوانه فيه شفاء الناس . (28)
از اندرون زنبور عسل مايعى آشاميدنى به رنگهاى مختلف بيرون مى آيد كه شفاى مردم در آن است .
امام صادق (ع )
هيچ چيز براى مردم مانند عسل شفا بخش نيست .
امام صادق (ع )
عسل بلغم را آب مى كند.
امام صادق (ع )
شيره گلها كه به وسيله زنبورهاى عسل مكيده مى شود، پس از جذب در معده آنها تغييراتى مـى كـنـد و مـجـددا بـه دهـان آنـهـا وارد مـى شـود، و بـه نـام عـسـل بـيـرون مـى ريـزد. عـسـل حاوى آب ، گلوكز ولوولز (70 تا 75 درصد)، كمى اسيد فـرميك ، مواد معطر رنگى ، تركيبات مومى ، مواد پروتيدى ، دياستازها و اندكى ساكارز (در صورت تازه بودن ) و مواد معدنى است .
عـسـل بـه عـلت داشـتـن مـقـدار مساوى گلوكز و لوولز باعث توليد انرژى فورى (در اثر سـوخـتـن كـلوكـز) و انـرژى طـولانـى (دراثـر سـوختن لوولز) مى گردد. بچه هاى مريض وضـعـيـت اگـر عـسـل بـخـورنـد بـاعـث افـزايـش وزنـشـان مـى سـود و عـسـل هـمـوگلوبين خونشان را زياد مى كند و بعلاوه بعلت داشتن ويتامين B در رشد و نمو آنها تاءثير زيادى دارد.
عسل كم خونى بيماران را برطرف مى كند و رنگ طبيعى آنها را باز مى كرداند، بعلاوه از تجمع پيشاب نيز جلوگيرى مى كند.
عـسـل حالت ماليخوليايى ، ناراحتيهاى عصبى و بى خوابى ، حالت زكامى ، درد پهلو و سـيـاتيك ، جوشهاى صورت و اگزما سرفه و برونشيت ، ديفترى ، التهاب معده ، روده ، سينه و سرما زدگى را برطرف مى كند. طبق مطالعات جديد پزشكى ، اگر مبتلايان به بـيـمـارى هـاى قـلبـى روزانـه 10 تـا 140 گـرم عسل را به مدت 1 تا 2 ماه ميل كنند، بهبودى محسوسى خواهند يافت .
هـيـچ غـذايـى مانند عسل پاك و ضد عفونى نيست . زيرا در آن هيچ نوع ميكربى نمى تواند زيـسـت كـنـد. چـنـيـن مـعـروف اسـت كه هنگامى كه گور فرعون مصر را درهرم كئو پس مورد تـجـسـس قـرار دادنـد، كـنـار جـسـد مـومـيـاى شـده قـرون ، يـك ظـرف پـر از عـسـل قـرار داشـت كـه بـعـد از چـنـدين هزار سال بدون آن كه فاسد يا خراب شده باشد، شكل طبيعى خود را حفظ كرده بود.
قارچ
امامه يكى از همسران حضرت اميرالمؤ منين (ع ) پس از فاطمه زهرا (ع ) مى گويد: در ماه مـبـارك رمـضـان عـلى (ع ) نزد من آمد. شام براى آن حضرت آوردند. خرما و قارچ نيز با آن بود، زيرا على (ع ) قارچ را خيلى دوست داشت .
پـيـغـمـبـر خـدا (ص ) فرمود: قارچ از روئيدنى هاى بهشت است و آب آن شفاى ناراحتى هاى چشم است .
امام صادق (ع )
قـارچـهـادسـتـه اى از گـيـاهـان هـستند كه ارزش غذايى و دارويى آن ها از مدتها پيش (هزار سـال پـيـش از مـيـلاد مـسيح ) مورد توجه بوده است . اهميت قارچهاى خوراكى ، به علت مواد پروتيدى آنهاست .
قـارچـهـاى خـوراكى داراى عصاره معطر هستند و به همين جهت غذاهايى كه از قارچ تهيه مى شـونـد، بـسـيار لذيذند. قارچها به هر غذايى كه اضافه شوند، به طعم و كيفيت آن مى افزايند.
هـر وقت نسبت به قارچى مشكوك شديد، فورا آن را دور بيندازيد (سمى بودن قارچ ، به علت وجود ماده اى به نام فالوئيدين است ).
طـرز تشخيص قارچهاى خوراكى از سمى به اين نحو است كه قارچهاى خوراكى معمولا در روى پـايـك خود، يك برآمدگى به نام (Voiva) دارند كه قارچهاى سمى معمولا فاقد آن هستند، بعلاوه قارچهاى سمى هميشه داراى بوى زننده و نامطبوع مى باشند.
قـارچ ، حـاوى مـقدار زيادى مواد پروتئينى ، مقدار كمى مواد چربى ، انواع قندها و نمكهاى معدنى مفيد، اسيد فسفريك و ويتامين هاىpp و ب يك و ب دو است .
آرمـاند گوتيه (Gautier Armand) در صد مواد موجود در قارچ را به شرح زير تعيين كرده است :
آب 91 درصد
مواد معدنى 46 درصد
گلوسيد 31/3 درصد
ليپيد 3 درصد
پروتيد 467 درصد
كاسنى
كـسـى كـه شـب بخوابد و در شكم او هفت برگ كاسنى باشد در آن شب از قولنج ايمن خواهد بود
امام صادق (ع )
كـسـى كـه مـى خـواهد آب نطفه و در نتيجه ، فرزندان او افزون شود، بايد كاسنى زياد بخورد.
امام صادق (ع )
كـاسـنـى سـبزى خوبى است . هيچ برگى از كاسنى نيست مگر آن كه قطره اى از قطرات آب بهشت روى آن باشد.
امام صادق (ع )
كـاسـنـى بـخـوريـد، زيـرا كـاسـنى آب نطفه را زياد و فرزندان را نيكو مى كند، و موجب زيادى اولاد ذكور مى گردد.
امام صادق (ع )
شـمـا خـيـال مـى كـنـيـد كـاسـنـى سـرد اسـت ، در صـورتـى كـه چـنـيـن نـيـسـت كـاسـنـى مـعـتـدل اسـت و بـرتـرى آن بـر سـبـزيـهـا مـانـنـد بـرتـرى مـا (اهل بيت ) بر مردم است .
امام صادق (ع )
پـيـغمبر اكرم (ص ) از سبزيها كاسنى ، و على (ع ) ريحان و فاطمه عليهاالسلام خرفه را دوست مى داشت .
امام صادق (ع )
يـكـى از اصحاب مى گويد كه حضرت رضا (ع ) فرمود: كاسنى شفاى هر دردى است ، و هر مرضى كه در باطن آدمى باشد، كاسنى آن را ريشه كن مى كند.
روزى يكى از خدمتكاران به تب و سردرد مبتلا شد. حضرت دستور داد تا كاسنى آوردند و ضمادى درست كرد، به اين ترتيب كه كاسنى را روى كاغذى پهن كرد و روغن بنفشه روى آن ريـخـت و آن را بـر سـر آن خـدمتكار گذاشت . سپس فرمود: كاسنى تب بر است و براى رفع سردرد، بسيار مفيد.
كـليـه قـسـمـتهاى گياه كاسنى مخصوصا ريشه و برگهاى آن تقويت كننده عمومى ، مقوى معده ، مدر، تصفيه كننده خون ، ملين ، صفرا بر و تب بر است . از كاسنى به عنوان اشتها آور، رافـع قـولنـجـهـاى كـبـدى ، زردى ، نـارسـايـى اعـمـال كـبـدى ، وجـود خـون در ادرار، اخـلاط خـونى ، تبها نوبه بيماريهاى پوستى زياد استفاده مى شود.
له شـده بـرگـهـاى تـازه كاسنى ، براى آرام كردن ناراحتيهاى جلدى ناشى از التهاب و تحريك ، بسيار مؤ ثر و مفيد است .
گـفـتـه مـى شود كه كاسنى حتى در قرون قبل از ميلاد مسيح نيز شناخته شده و مصرف مى شـده اسـت . جـاليـنوس حكيم سالاد كاسنى را مقوى معده مى دانست و شيره آن را براى رفع چـشـم درد و مسموميتها توصيه مى كرد. شهرت درمانى اين گياه بيشتر به خاطر سهولت شـناخت آن و اعتقاد عمومى بر مفيد بودن آن در بيمارى هاى كبدى است ، بطورى كه هنوز هم مردم اثرات درمانى زيادى براى آن قائل هستند. عرق كاسنى يك ماده شناخته شده بين مردم است كه به عنوان خنكى بكار برده مى شود.
كاهو
كاهو خواب آور و براى هضم غذا مفيد است .
پيامبر اكرم (ص )
به خوردن كاهو عادت كنيد، زيرا كاهو خون را تصفيه مى كند
امام صادق (ع )
كـاهـو سـبـزى اشـتـهـاآور و مـمـتازى است كه خواص زيادى به آن نسبت مى دهد. كاهو براى اشـخـاص مـبـتـلا بـه نـفـريت و بيماران عصبى و كبدى توصيه شده . اثر ضد تب ، ضد رومـاتـيسم و ضد خونريزى نيز به آن نسبت داده مى شود. گذشته از خواص فوق ، كاهو بـه سـبـب داشـتـن مـاده اى بـه نام لاكتوكاريوم (Lactucarium) خواب آور است . در درمان بـرونشيت هاى سخت ، سياه سرفه ، تحريكات عصبى و رفع سيلان منى و روماتيسم نيز مؤ ثر است .
كـاهـو بـه عـلت داشـتن مقدار زيادى سلولز، تخليه امعاء را آسان مى كند و براى مبتلايان بـه يـرقـان ، انـسـداد مـجـراى كـيـسـه صـفـرا و حـبـس ‍ البـول ، و نـيـز اشـخـاصـى كـه كـلسترول خونشان زياد است و استعداد چاق شدن دارند، بـسـيـار مـفـيـد اسـت . خـاصـيـت مـهـم ديـگـر كـاهـو تـعـديـل اميال جنسى ، بواسطه داشتن مقدار زيادى ويتامين E (6 ميلى گرم در 100 گرم كاهو) است . مصرف تواءم آن با سركه انگبين مزه آن را مطبوع و هضمش را آسان مى كند.
در 100 گرم كاهو مواد زير موجود است .
پروتيد 2 گرم
گلوسيد 5 گرم
ليپيد 4 / گرم
و مـقـدارى آهن ، مس ، فسفر، كلسيم ، سديم ، منگنز و ويتامينهاى A (به مقدار زياد) B.C.E هر 100 گرم كاهو توليد 30 كالرى حرارت مى كند.
كدو
كدو زياد بخوريد، زيرا كدو غم و اندوه را برطرف مى كند
پيامبر اكرم (ص )
خوردن كدو با عدس ، رقت قلب مى آورد
پيامبر اكرم (ص )
پيغمبر اكرم (ص )، كدو را دوست مى داشت و دست مى برد تا آن را از ميان كاسه غذا جست و جو كند و ميل فرمايد.
امام صادق (ع )
پـيـغـمـبـر اكـرم (ص ) از كـدو خـوشش مى آمد و به زنان خود دستور مى داد تا هر وقت كه گوشت مى پزند، كدو در آن بريزند.
كدو براى قولنج مفيد است .
امام صادق (ع )
از جمله وصاياى پيغمبر (ص ) به على (ع ) اين بود كه فرمود: يا على ! به خوردن كدو عادت كن ؛ زيرا كدو دماغ و عقل را زياد مى كند.
امام موسى كاظم (ع )
مـغـز تـخـمـه كـدو و داراى اثـر ضـد كـرم اسـت . از محاسن آن اين است كه سمى نيست و مى تواند در رفع كرم اطفال مورد استفاده قرار گيرد. براى اين كار مغز تازه تخمه كدو را مـى كـوبـنـد و بـا عـسـل بـا مـربـا مـخـلوط و مـصـرف مـى كـنـنـد. خـوردن يـك مـسـهـل روغـنـى پـس از 4 تـا 5، دفـع كـرم بـى حـركـت را تسهيل مى كند.
كدو ادرار را افزايش مى دهد و يرقان را برطرف مى سازد. و تب بر نيز هست . كدو سينه را نرم و خلط و سرفه را آسان مى كند.
در اسـتـعـمـال خارجى ، اگر كدو حلوايى پخته و گرم گرم ، به صورت ماليده شود، و نـيـم سـاعت در همان حال باقى بماند، رنگ چهره را باز مى كند و صورت را براق و زيبا مى سازد.
روغـن تـخـم كـدو بـراى تـسـكـيـن درد بـو اسـيـر بـسـيـار نـافـع و جـوشـانـده گل آن براى سينه بسيار مفيد است .
كرفس
پـيـغـمـبـر اكـرم (ص ) فـرمـود: بـه خـوردن كرفس عادت كنيد؛ زيرا اين سبزى خوراك پيغمبران خدا بوده است .
امام صادق (ع )
نـادر، خـادم حـضـرت مـوسى بن جعفر مى گويد: آن حضرت يادى از كرفس كرد و فرمود: شـما مردم اشتها به كرفس داريد و آن را مى خوريد و هر حيوان جنبنده اى غير از آدميان نيز از آن استفاده مى كند، به اين ترتيب كه آنها بدنشان را به اين سبزى مى مالند.
كـرفـس حـافـظـه را زيـاد و قلب را پاك مى كند و ديوانگى جذام و پيسى را برطرف مى نمايد.
از ريشه كرفس قرنهاست كه در درمان آب آوردن انسان ، بيمارى نقرس ، روماتيسم ، زياد شدن اسيد اوريك خون ، سنگ كليه ، يرقان ، آسم ، ضعف اعصاب ، نفخ و بيماريهاى مثانه اسـتـفـاده مـى شـود. كـرفس مدر، مقوى معده ، ضد اسكوربوت (به علت داشتن مقدار زيادى ويـتـامـيـن C، نـيـرو دهـنـده ، بادشكن ، صفرا بر و تب بر نيز هست . سابقا از شيره تازه بـرگـهـاى آن ، در رفع تبهاى نوبه استفاده مى شده است . ساقه و برگهاى كرفس را نـبـايـد دور ريخت ، بلكه بايد آن را خشك كرد و براى خوشمزه كردن آش و سوپ استفاده كرد.
اشخاصى كه به ورم كليه مبتلا هستند، نبايد آن را مصرف كنند.
كرفس سرشار از سديم ، پتاسيم ، كلسيم ، فسفر و نيز ويتامين هاى A.B.C است .
گردو
اميرالمؤ منين على (ع ) فرمود: خوردن گردو در موقع شدت گرما، حرارت را در اندرون انـسـان تحريك مى كند و خوردن آن در زمستان كليه ها را گرم مى كند و سرما را برطرف مى نمايد.
امام صادق (ع )
پنير و گردو اگر با هم باشند، در مجموع آنها شفاست .
امام صادق (ع )
خوردن گردو بازنيان مفيد است و نور چشم را زياد مى كند.
امام صادق (ع )
گردو و زنيان با يكديگر بواسير را مى سوزانند، باد را از بين مى برند، رنگ صورت را نيكو مى كنند، معده را نيرو مى دهند و كليه را گرم مى نمايند.
امام صادق (ع )
پـنجاه درصد از وزن گردو از مواد چربى تشكيل شده است و لذا ماده اى بسيار مغذى است ، و بـراى اشـخـاص مسلول يا مبتلا به مرض ‍ قند تجويز شده است . گردو ملين و كرم كش است .
هضم مغز گردو بعلت داشتن روغن زياد مشكل است .
برگ درخت گردو بعلت داشتن روغن زياد مشكل است .
بـرگ مـغـز گـردو، قـابـض مقوى و معرق است و براى درمان خنازير و زخمهاى برفكى و يرقان بسيار مفيد است .
در 100 گرم مغز گردوى خشك مواد زير يافته مى شود:
پروتيد 5/16 گرم
گلوسيد 16 گرم
ليپيد 5/58 گرم
و نـيز حاوى فلزات مس ، روى ، آهن ، فسفر و ويتامينهاى B.C مى باشد. اين مقدار گردوى خشك توليد 620 كالرى حرارت مى كند.
گشنيز
خوردن سيب ترش و گشنيز موجب حالت نسيان و فراموشى مى شود.
امام موسى كاظم (ع )
ميوه گشنيز نيرو دهنده ، هضم كننده غذا، بادشكن ، مدر، ضد تشنج ، ضد كرم و ضد صرع است .
دكـتـر لوكـلر كـه تـجارت فراوانى در درمان بيمارى ها با گياهان دارد، مصرف آن را در معالجه بيمارى هاى عفونى مانند تب تيفوئيد (حصبه )، تب هاى روده اى و دانه اى توصيه كـرده اسـت ، و ايـن بـه عـلت خـاصـيت با كترى كشى شديدى است كه در ميوه گشنيز وجود دارد.
مـصرف مقدار زياد گشنيز، موجب نوعى خستگى مفرط مى شود كه منجر به خوابى عميق مى گـردد، و حـالاتى نظير گنگى و بى حسى پيش مى آورد كه ممكن است به ورم معده و روده منتهى شود.
******************
گلابى
گلابى بخوريد؛ زيرا گلابى قلب را جلا مى دهد و دردهاى اندرون را فرو مى نشاند.
امام صادق (ع )
گلابى معده را دباغى و تقويت مى كند و همان خواصى را دارد كه به نيز داراست . خوردن گـلابـى در حـال سـيـرى سـودمـنـدتـر از خـوردن آن در حـال گـرسنگى است . كسى كه دلش گرفته و اندوهناك است بايد گلابى را بعد از غذا بخورد.
امام صادق (ع )
گلابى داراى مقدار زيادى آب (80 درصد) مواد قندى به جز ساكارز (قند معمولى ) است و به همين جهت براى مبتلايان به بيمارى قند، ميوه بسيار مناسبى است .
از بـرگ درخـت گـلابـى در درمان ورم مثانه و سنگ مجارى ادرار استفاده مى شود، زيرا با مـصرف آن دفع ادرار زياد مى گردد و رنگ آن روشن مى شود. گلابى ميوه اى است بسيار خوش طعم و ادرار آور كه البته در مصرف آن نبايد افراط كرد؛ زيرا معده ضعيف قادر به هضم آن نيست . گلابى پخته سهل الهضمتر و ملين است . گلابى داراى ويتامين هاى C.B و كـمـى A اسـت . در گـلابـى مـقـدارى ، مـنگنز موجود است كه باعث تحرك دياستازهاى بدن انسان مى شود. اگر در هنگام غذا گلابى ميل شود، ادرار فوق العاده زياد خواهد شد.
گوشت
پيغمبر خدا (ص ) فرمود: سرور خوراكى ها در دنيا و آخرت گوشت است .
على (ع )
پيغمبر اكرم (ص ) فرمود: بهترين قاتقهاى بهشت گوشت است .
امام صادق (ع )
هر وقت مسلمان ضعيف شد، بايد گوشت با شير بخورد.
على (ع )
سرور غذاها گوشت است .
امام باقر (ع )
پيغمبر اكرم (ص ) از گوشت ماهيچه دست ، خوشش مى آمد.
امام باقر (ع )
عـبدالاعلى مى گويد: به امام صادق (ع ) عرض كردم براى ما روايت شده كه پيغمبر اكرم (ص ) فرموده است ، خداوند از خانه اى كه در آن ، گوشت بسيار خورده مى شود بدش مى آيـد. امـام صادق فرمود: حديث را خوب نفهميده اند. منظور پيغمبر، خانه اى است كه مردم در آن غيبت مى كنند و غيبت كردن به منزله خوردن گوشت افرادى است كه غيبت آنان را كرده اند. پـدر مـن گـوشـت را دوسـت داشـت و روزى كـه وفات كرد در نزد ماءمور خرج او، سى درهم براى تهيه گوشت بود. پيغمبر خدا (ص ) گوشت را دوست مى داشت .
امام صادق (ع )
يـك زن يـهـودى پيغمبر اكرم (ص ) را به وسيله سمى كه در ماهيچه قرار داده بود، مسموم كـرد، زيـرا پـيـغـمـبـر خدا ماهيچه و شانه را دوست مى داشت و از گوشت ران بدش مى آمد، زيرا نزديك مجراى بول است .
امام صادق (ع )
پـيغمبر از پيغمبران خدا، از ضعف و ناتوانى به خداوند شكايت برد. وحى آمد كه گوشت را با شير طبخ كن و بخور؛ زيرا اين غذا بدن را محكم مى كند.
امام صادق (ع )
آب گوشتى كه با گوشت گاو تهيه شده باشد، پيسى را از بين مى برد.
امام صادق (ع )
گـوشت ، گوشت را مى روياند، و كسى كه يك لقمه پيه در شكم او وارد شده باشد به همان اندازه درد از بدن او بيرون مى رود.
امام موسى كاظم (ع )
به شخص تب دار، گوشت كبك بخورانيد، زيرا گوشت كبك ساقها را قوى مى كند و تب را برطرف مى سازد.
امام موسى كاظم (ع )
اگـر خـداونـد مـتعال گوشتى بهتر از گوشت گوسفند آفريده بود، هر آينه آن را فداى اسماعيل مى كرد.
امام رضا (ع )
گـوشـت ، نـسـوج عـضلانى حيوانات است . به طور كلى سلولها و الياف عضلانى داراى تركيب پيچيده اى از مواد پروتئينى ، ليپيدى ، گلوسيدى ، مواد معدنى و ساير مواد است .
مـقـدار مـس گـوشـت ، فـوق العـاده قـابـل توجه است ؛ بنابراين گوشت خون سازى (Hematopoetigue) قوى است و آهن و مس لازم را براى احيا و توليد گلبولهاى قرمز در دسترس مى گذارد.
در گوشت و ويتامين هاى A ب دو و ب شش ، PP و مقدار كمى ويتامين C.D موجود است .
گـوشـت بـه سـبـب داشـتـن مـقـدار زيـادى پـروتـئيـن ، غـذايـى فـوق العـاده كـامـل اسـت ؛ زيـرا مـواد پروتئينى ، عامل اصلى ساختمان سلولى است و از اجزاى ضرورى ترشحات غدد، آنزيمها و هورمونها محسوب مى شود.
عده اى سعى كرده اند تا انسان به صورت موجود، گياه خوار در آيد، و نه تنها گوشت ، بـلكـه از مـصـرف كـليـه غـذاهـاى حـيـوانـى دورى كـنـد، ولى بـايد گفت كه انسان در عين حـال كـه گـيـاه خـوار است ، بايد از غذاهاى حيوانى نيز حداكثر استفاده را بكند. حقيقت زير احتياج انسان را به غذاهاى حيوانى خيلى روشن مى كند:
احتياج روزانه بدن آدمى به مواد پروتئينى 75/1 گرم براى هر كيلو وزن ، در 24 ساعت اسـت . و اگـر بـخـواهـد ايـن مـقـدار را صـرفـا از غـذاهـاى گـيـاهـى كـسـب كـنـد، بـايـد حـداقـل 25 كـيـلو گـرم از آنـها را در شبانه روز مصرف كند كه طبعا امر محالى است و لذا دچار كمبود مواد پروتئينى خواهد شد.
مـطـلب ديـگـرى كه تذكر آن در اين جا ضرورى است ، مصرف گوشت بدون استخوان است كه متاءسفانه امروزه زياد رايج شده است ، در حالى كه ارزش غذايى آن ، كمتر از گوشت مـعمولى است ، زيرا خود استخوان حاوى مواد متعدى از جمله مقدار زيادى فسفر و كلسيم است كه گوشت بى استخوان فاقد آنهاست .
كباب
مـوسـى پسر بكر مى گويد: در مدينه مبتلا به مرضى شدم كه در اثر آن ضعيف شده بـودم ؛ خـدمـت امـام مـوسـى كاظم (ع ) رسيدم . آن حضرت به من فرمود: مى بينم كه ضعيف شده اى ؟ گفتم آرى فرمود كباب بخور. كباب خوردم و خوب شدم .
مـوسى پسر بكر مى گويد: امام موسى كاظم (ع ) به من فرمود كه چرا رنگ صورت تو زرد شـده اسـت ؟ عرض كردم دچار تب شده بودم . حضرت به من فرمود: گوشت بخور. من گوشت خوردم بعد از يك هفته حضرت مراديد و به من كه همان طور رنگ پريده و زرد رنگ بودم ، فرمود: مگر به تو نگفتم كه گوشت بخورى . عرض كردم از آن وقتى كه به من امر كرده ايد، غير از گوشت چيزى نخورده ام . فرمود چطور گوشت خورده اى ؟ عرض كردم آب پز. حضرت فرمود: نه به صورت كباب بخور. پس من كباب خوردم . بعد از يك هفته حضرت مرا به سوى خود خواند. در حالى كه قرمزى صورت من در اثر خوردن كباب عود كرده بود، آن حضرت فرمود: اكنون حال تو خوب شده است .
مـــاسـت كـسى كه مى خواهد ماست بخورد و ماست به او ضررى نرساند، بايد (زنيان )روى آن بريزد و بعد آن را بخورد.
امام موسى كاظم (ع )
مـاسـت يـا شـير منعقد شده ، در نتيجه اثر مايه بر روى شير، بدست مى آيد. مچنيكف اولين شخصى بود كه ماست را بر ضد تخمير روده اى دستور داد، زيرا ماست بواسطه اسيد و بـاكـتـرى هاى مفيدى كه دارد، از تخمير جلوگيرى مى كند. در بعضى از سوء هاضمه هاى نـاشـى از كـمـى تـرشـح شيره معده ، و در يبوست هاى معمولى ، و در مسموميت هاى خود به خـودى كـه منشاء هاضمه اى دارند، ماست بسيار مؤ ثر و مفيد است . مصرف 300 گرم ماست صبح ناشتا و 300 گرم در وسط روز، تاءثير بسزائى در سلامت دستگاه گوارش ‍ دارد.
خاصيت ماست بيش از شير است ، زيرا در آن يك نوع پروتيد موجود است كه بسرعت هضم و جـذب مـى شـود، بـعـلاوه كـلسـيـم آن براى اشخاص سالخورده بى اندازه مفيد است ، و اين اشـخـاص كـه هـمـيـشه از عفونت روده هاى خود مى نالند، اگر بطور مرتب ماست بخورند، گاز و عفونت روده آنها بكلى زائل خواهد شد.
مشهور است كه مردم بلغارستان كه ماست جزو غذاى روزانه آنهاست ، عمر متوسطى طولانى تر از عمر ساير مردم كره زمين دارند.
مـاست بهترين غذا براى بيماران است ، زيرا معده و روده را شستشو مى دهد و انواع عفونتها و مـيـكـربـهـاى مـضـر آن را دفـع مى كند. بعلاوه باكتريهاى ماست بسيارى از ويتامين هاى گروه B مى سازد و به خون مى فرستد.
ماش
يكى از اصحاب مى گويد : مردى از لك و پيسى به امام موسى كاظم (ع ) شكايت برد. آن حضرت به او امر فرمود: ماش بپز و بخور.
شـخـصـى بـراى لك و پـيـسـى از حـضرت رضا (ع ) درمان خواست حضرت به او فرمود: هنگامى كه ماش تازه بعمل مى آيد، ماش بگير و آن را با برگش بكوب و شيره اش را در مـوقـع گـرسـنـگـى بـخـورد و بـرلك و پـيـس خـود بمال . آن شخص مى گويد اين كار را كردم و شفا يافتم .
دانـه ماش علاوه بر آنكه در درمان آبله و سرخك و بيماريهاى نظير آن تاءثير زياد دارد، ضماد آرد آن براى رفع التهابات سطحى بدن بخصوص لك و پيسى بكار مى رود.
ماش از عدس لطيفتر و نفخ آن از باقلا كمتر است . ماش اشتها آور و خلط آور است .
ماهى
يـكـى از خـادمـان امـام صـادق (ع ) مـى گـويـد: آن حـضـرت خـرمـا طـلبـيـد و مـيـل كرد، و سپس فرمود: من اشتها به خرما نداشتم ولى چون ماهى خورده بودم ، بعد از آن چند دانه خرما خوردم . آنگاه فرمود: كسى كه شب ماهى بخورد و پس از آن چند دانه خرما و يا عسل نخورد، رگ فالج تا صبح بر او مى زند.
هر وقت پيغمبر خدا (ص ) ماهى مى خورد، مى فرمود: پروردگارا ! براى ما در ماهى بركت قرار بده ، و بجاى ماهى بهتر از ماهى نصيب ماكن
امام صادق (ع )
مـعـتـب مـى گـويد كه امام موسى كاظم فرمود: اى معتب ! ماهى هاى تازه براى ما فراهم كن ، زيـرا مـى خـواهـم حـجـامت كنم . سپس من آن قسم ماهى را تهيه كردم و خدمت حضرت آوردم . آن بزرگوار فرمود: مقدارى از آنها را با سر كه بپز و مقدارى را نيز بريان كن . سپس ‍ آن سرور ناهار و شام از آنها ميل فرمود.
مـاهـى بـخـوريـد، زيـرا اگـر آنـرا خـالى (بـدون نان ) بخوريد، غذاى كاملى است و اگر بانان بخوريد براى شما گوارا و سودمند است .
امام موسى كاظم (ع )
امـيـرالمـؤ منين على (ع ) فرمود: سعى كنيد هميشه گوشت ماهى نخوريد، زيرا بدن را لاغر مى كند
امام صادق (ع )
يـكـى از اصـحـاب بـه امـام حـسـن عسكرى (ع ) نامه اى نوشت و در آن نامه از خون و صفرا شـكـايـت كـرد و مـعـروض داشـت كه اگر حجامت كنم ، صفرا شكايت كرد و معروض داشت كه اگـر حـجـامـت كـنم ، صفرا به هيجان مى آيد، و اگر حجامت نكنم خون مرا اذيت مى كند، نظر شـمـا در ايـن بـاره چيست ؟ امام حسن عسكرى (ع ) در جواب نوشت : حجامت كن و پس از حجامت ، مـاهـى تـازه را بـه صـورت كـبـاب بخور. سؤ ال كننده مى گويد: دوباره همين مسئله را از ايـشـان پـرسـيـدم ، آن حـضـرت مـرقـوم فـرود: حـجامت كن و بعد را از ايشان پرسيدم ، آن حـضرت مرقوم فرمود: حجامت كن و بعد از آن ماهى تازه را كباب كن و با آب نمك بخور. من نيز همين كار را كردم و حالم خوب شد و ماهى به اين ترتيب غذاى من گرديد.
از نظر ارزش غذايى ، گوشت ماهى يكى از بهترين مواد پروتئين دار، فسفر دار و ويتامين دار اسـت بـه ويـژه ويتامين هاى A.D بعلاوه تركيبات شيميايى آن كمتر از گوشت گاو و گـوسـفند نيست ، بلكه از برخى جهات بر آنها برترى دارد. بدين جهت كارشناسان مواد غـذايـى ، گـوشـت مـاهـى را يكى از بهترين و با ارزشترين منابع غذايى براى انسان مى دانـنـد. براى مقايسه ارزش غذايى ماهى كافى است كه تركيب شيميايى دامهاى قصابى و ماهى را يكديگر مقايسه كنيم .
نوع گوشت آب چربى آلبومين
گوشت گاو 5/74 درصد 1/3 درصد 2/22 درصد
گوشت گوسفند 60 درصد 19 درصد 20 درصد
گوشت ماهى 5/63 درصد 74/14 درصد 75/21 درصد
تـركـيـب شـيـمـيـايـى بـدن مـاهـيـهـا مـخـتـلف اسـت ، ولى بـه هـر حـال حـاوى آب ، آلبـومـيـن ، مواد چربى و مواد معدنى است . علاوه بر اين درخاويار مقدارى لسـتـيـن و ويـتـامينهاى A.D موجود است . در كيسه صفراى ماهى مقدار نسبتا زيادى انسولين مـوجـود اسـت ، بـطـورى كـه مـقـدار نـسـبـتـا زيادى انسولين موجود است ، بطورى كه مقدار انـسـوليـنـى كـه از يـك نـوع مـاهـى بـه نـام سـفـره ماهى استخراج مى كنند، برابر مقدار انسولين حاصل از غده لوزالمعده 150 گاو است .
مـقـدار ويـتـامـيـن A مـوجود در يك كيلو ماهى ، برابر ويتامين A موجود در 220 كيلو كره با 6500 عـدد تـخـم مـرغ اسـت . يـك كيلو گوشت ماهى آزاد 2500 كالرى حرارت توليد مى كـنـد. مـاهـى مـخـصـوصـا هـنـگـامـى كـه با سبزى تواءم گردد، باعث افزايش فوق العاده تـرشـحـات شـيـره معدى مى شود. پاولوف فيزيولوژيست معروف شوروى ، اثر گوشت مـاهـى را روى تـرشحات معده سگ آزمايش و ثابت كرد كه در اثر مجاورت گوشت ماهى با مـعـده سـگ ، تـرشـحـات مـعـده ، خـيـلى بـيـشـتـر از زمـانـى است كه سگ گوشت گاو خورده باشد.
مرزه
يكى از اصحاب مى گويد كه حضرت موسى بن جعفر (ع ) فرمود: مرزه داروى اميرالمؤ مـنـيـن عـلى (ع ) بـود و آن حـضـرت مـى فرمود: مرزه در معده پرزهايى مانند پرزهاى حوله ايجاد مى كند.
شـخـصـى از رطـوبـت ، خـدمت حضرت موسى بن جعفر شكوه كرد. حضرت به او دستور داد مرزه را بكوبد و ناشتا از آن بخورد.
سـرشـاخـه گـلدار مـرزه ، مـعـطـر و نـيـرو دهـنـده اسـت . مـرزه عـمـل هـضم را آسان مى كند و بعلاوه مقوى معده ، مدر و بادشكن نيز هست . در سوء هاضمه ، زردى ، حـالات بـحـرانـى آسـم و نـفـخ ، اثـر مـعـجزه آسايى دارد. لوسيون (آب حاوى ماده دارويـى ) آن در زخـمـهـاى ديـر علاج ، و جوشانده آن در رفع دردهاى روماتيسمى ، دردهاى عـصـبـى ، و نـيـز تـقويت جسمانى كودكان ضعيف و يا مبتلا به راشيتيم (نرمى استخوآنها) بكار برده مى شود.
مـرزه طـبق تحقيقات شولتزيك اثرى قاطع در رفع اسهالهاى حاد و مزمن دارد. دم كرده يك درصـد آن در رفـع اسـهـالهـاى عـفـونـى و سـبـك ، و نيز و رم و التهاب معده و روده ، اثر درمـانـى زيـادى دارد. پـرورش مـرزه در نـواحـى مـخـتـلف معمول است .
موز
يحيى صنعانى مى گويد: در مكه خدمت حضرت رضا (ع ) رسيدم . ديدم آن حضرت موزى را پوست مى كند و به امام محمد تقى (ع ) مى خوراند. عرض كردم : فدايت شوم اين مولود مبارك است . حضرت فرمود: آرى اى يحيى ، اين مولودى است كه در اسلام پربركتتر از او براى شيعيان نيست .
ابـى اسـامه مى گويد: نزد امام صادق (ع ) رفتم . حضرت درنايت مهربانى موزى به من مرحمت فرمود و من آن را گرفتم و خوردم .
موز ميوه اى بسيار خوش طعم و مطبوع است كه براى همه كسى و در هر رژيم غذايى ، حتى كـسانى كه جهاز هاضمه ضعيف دارند مفيد است . موز بعنوان ملين در سوء هاضمه و يبوست مـصـرف مـى شـود. بـراى ازديـان مـقـاومـت بـدن قـبـل و بـعـد از عـمـل جـراحى بسيار سودمند است . بعلاوه بعلت داشتن مقدار زيادى ويتامينهاى گروه B در تـقـويـت اعصاب اثر زيادى دارد. نيروى بدن مادر را افزايش ‍ مى دهد و مانع از سقط جنين مـى گـردد. مـوز داراى مـقـدار زيـادى فـسـفـر اسـت كـه در افـزايش هوش و حافظه كودكان تاءثير بسزايى دارد.
دكـتـر لابـه رئيـس آزمـايـشگاه دانشكده پزشكى پاريس ، معتقد است كه يك عدد موز تازه و رسيده ، به اندازه يك كيلو گوشت ارزش ‍ غذايى دارد.
در 100 گرم موز، مواد زير يافته مى شود:
پروتيد 87/1 گرم
گلوسيد 05/23 گرم
ليپيد 53/0 گرم
آب 1/73 گرم
مواد معدنى 6/1 گرم
مواد معدنى موز شامل پتاسيم ، كسليم ، فسفر، آهن ، منيزيم و روى است .
مويز
مـويـز بـخوريد؛ زيرا مويز صفرا و بلعم را از بين مى برد، اعصاب را قوى مى كند، خستگى و اندوه را برطرف مى نمايد و انسان را خوش اخلاق مى كند.
پيامبر اكرم (ص )
على (ع ) فرمود: كسى كه صبح ناشنابيست و يك دانه مويز سرخ بخورد، مريض نخواهد شد.
امام صادق (ع )
مويز اعصاب را قوى مى كند، رنج و خستگى را از بين مى برد و نفس را نيكو مى نمايد.
امام صادق (ع )
وقتى كه دچار قحطى و گرسنگى شديد، از مويز بجاى نان استفاده كنيد و خود را با آن راضى نگهداريد.
امام صادق (ع )
مـويز، انگور رسيده اى است كه به درخت خشك شده باشد، و فرق آن باكشمش در اين است كـه كـشـمـش از انـگـورهـاى كـوچـك و مـويـز از انـگـور درشـت حاصل مى شود.
مويز اشتهاآور، خلط آور و ملين است . محركى قوى براى دستگاه تناسلى نيز هست .
نان
پـيـغـمـبـر اكـرم (ص ) فـرمـود: نـان را گـرامـى بـداريـد. عـرض كـردنـد يـا رسـول الله چـگـونه آن را گرامى داريم ؟ فرمود: هر وقت كه نان جلو شما گذاشته شد، انتظار غذاى ديگرى را نكشيد.
امام صادق (ع )
نان را هرگز زير كاسه و بشقاب نگذاريد.
امام صادق (ع )
پيغمبر اكرم (ص ) فرمود نان را با دست تكه كنيد.
امام صادق (ع )
خداوند ! براى ما در نان بركت قرار ده و بين ما و نان جدايى مينداز؛ زيرا اگر نان نبود، نيروى نماز خواندن ، روزه گرفتن و اداى واجبات پروردگارمان را نداشيم .
پيغمبر اكرم (ص )
پـيـغـمـبـر اكرم فرمود: نان را بو مكشيد، همچنان كه درندگان آن را بو مى كشند. چه نان مـبـارك اسـت و خـداونـد بـه سـبـب نـان ، بـاران را از آسـمـان نـازل فـرمـود و زمـيـن را رويـانـيد. به وسيله نان است كه شما نماز مى خوانيد و روزه مى گيريد و حج خانه پروردگارتان را به جاى مى آوريد.
امام صادق (ع )
پـيـغـمـبـر اكـرم (ص ) فـرمـود: وقـتـى كـه نـام و گـوشـت براى شما آوردند، ابتدا شدت گرسنگى خود را با نان برطرف كنيد، آنگاه گوشت بخوريد.
امام صادق (ع )
پيغمبر اكرم به خانه عايشه وارد شد. ديد عايشه نان ها را مى شمرد. حضرت فرمود: اى عايشه نانها را مشمر كه بر تو شمرده مى شود (حساب مى شود).
امام صادق (ع )
كسى كه تكه نانى بيابد و آن را بخورد، حسنه اى براى او خواهد بود، و كسى كه تكه نانى در كثافت ببيند و آن را بشويد و بردارد، هفتاد حسنه براى او خواهد بود.
پيغمبر اكرم (ص )
پـيـغـمبر اكرم (ص ) به خانه عايشه رفت . تكه نانى افتاده ديد كه نزديك بود عايشه پـا روى آن بـنـهـد. حـضرت آنرا برداشت و خورد و سپس فرمود: اى حميرا ! (لقب عايشه ) نـعمتهاى خداوند را گرامى بدار. نان جو، غذاى پيغمبران و خوراك نيكان است و خداوند روا ندانسته است كه خوراك پيغمبران را چيزى جز نان جو قرار دهد.
امام رضا (ع )
در شكم آدم مسلول ، غذايى سودمندتر از نان برنج وارد نمى شود.
امام رضا (ع )
بـه شـخـصى مبتلا به اسهال ، نان برنج بخورانيد، زيرا نان برنج معده را دباغى مى كند و مرض را آسان برطرف مى كند.
امام صادق (ع )
مـواد تـشـكـيـل دهـنـده نـان در حـقـيـقـت هـمـانـهـايـى هـسـتـنـد كـه آرد را تـشـكـيـل مـى دهـنـد، و سـهـم اعـظم تركيبات آرد عبارتند از: آب ، مواد ازته (گلوتن )، مواد چـربـى ، نشاسته و قند، سلولز و مواد معدنى ؛ ولى بايد توجه داشت كه بعضى از اين مواد ضمن پختن ، تغييرات مختلف و گاهى نسبتا عميق مى كنند. مثلا نشاسته در اثر حرارت به درجات متعدد تجزيه مى شود.
نـان حاوى مقدارى ويتامين هاى A.B و دياستازى است كه حاوى منگنز است . نان گندم براى كـسـانـى كـه غـذاهاى كلسيم دار مصرف مى كنند، بسيار مفيد است ؛ زيرا كليسم كهنه را از بـيـن مـى بـرد و كـلسـيـم تـازه و جـانـشـيـن آن مـى كـنـد؛ و بـه هـمـيـن دليل است كه خوردن زياد نان گندم ، باعث مى شود كه شخصى دچار كمبود كلسيم گردد، از اين رو حداكثر مقدار خوراك روزانه نان ، نبايد از 200 گرم تجاوز كند.
در مـيـان نانها بهتر از همه نان سنگ است كه در موقع پختن صدمه زيادى به مواد آن نمى رسـد. نـان و پـنير غذاى بسيار مطبوعى است كه از نظر داشتن پروتئين بسيار غنى است ؛ زيـرا نـان گندم كه مقدار ليزين (يكى از اسيدهاى آمينه توليد كننده مواد پروتئينى ) آن خـيـلى كـم اسـت ، مـخـلوط بـا پـنـيـر كـه ليـزيـن تـقـريـبـا مـكـفـى دارد، غـذايـى را تـشـكـيـل مى دهد كه نياز روزانه بدن را به اسيدهاى آمينه به مقياس وسيعى تاءمين خواهد كرد.
نخود
نخود براى درد سينه مفيد است .
امام صادق (ع )
نـادر خـادم حـضـرت موسى بن جعفر مى گويد: امام موسى كاظم (ع ) هميشه نخود پخته را پيش از غذا و بعد از غذا ميل مى فرمود.
بـزنـطـى مى گويد: حضرت رضا (ع ) فرمود: نخود براى درد پشت خوب است . و هميشه خود آن حضرت پيش و بعد از طعام دستور مى داد تا براى او نخود بياورند.
نخود با همه ارزش غذايى زيادى كه دارد، دير هضم و مولد نفخ است ، ولى از قديم الايام چـنين شهرت دارد كه مدر، قاعده آور و ضد كرم است . سابقا آن را براى رفع قولنج هاى كليوى ، دفع سنگ هاى ادرارى و زردى به كار مى بردند.
در استعمال خارجى باز كننده زخمهاى چركين و التيام دهنده است .
در هر 100 گرم نخود مواد زير يافته مى شود:
پروتيد 20 گرم
گلوسيد 60 گرم
ليپيد 2 گرم
و نـيـز حاوى مقدارى فسفر، كلسيم ، آهن و ويتامين هاى B.C.E است . اين مقدار نخود توليد 350 كالرى حرارت مى كند.
نمك
يا على ! پيش از غذا و بعد از غذا نمك بخور؛ زيرا هر كس اين كار را بكند، خداوند هفتاد و دو مرض را كه از جمله آنها جذام ، جنون و برص است ، از او دور مى كند.
پيغمبر اكرم (ص )
امـام رضـا (ع ) در مـيان جمعى از اصحاب سؤ ال فرمود: كدام قاتق لذيذتر است ؟ بعضى گـفـتـنـد گـوشت ، و بعضى جواب دادند روغن و شير، عده اى ديگر نيز نمك را نام بردند. خـود آن حـضـرت نـمـك را لذيـذتـريـن و گـواراترين قاتقها دانست و در تاءييد اين مطلب فرمود: ما براى گردش به بيرون شهر رفته بوديم . يكى از خدمتكاران فراموش كرده بـود كـه نـمـك هـمـراه بـيـاورد. فربه ترين گوسفندها را براى ما كشتند؛ ولى چون نمك نبود، از آن استفاده اى نكرديم تا برگشتيم .
عـقربى پيغمبر اكرم را نيش زد. حضرت نمك طلبيد و بر موضع درد پاشيد و آن را آنقدر فـشـار داد تـا زهـر از آن مـوضـع خـارج شـد. سـپـس فـرمـود: اگر مردم فرمود: اگر مردم فوايدى را كه در نمك است بدانند، محتاج به هيچ ضد سمى نخواهند بود.
امام صادق (ع )
غـذاى سـفـره اى كـه نـمـك در آن نـبـاشـد، گوارا نيست ، و براى بدن بهتر آن است كه غذا خوردن با نمك شروع شود.
امام صادق (ع )
خـداونـد به موسى بن عمران وحى كرد كه قوم خود را امر كن تا با نمك غذاى خود را آغاز كـنـنـد و بـا نـمـك نيز آن را پايان دهند، و اگر چنين نكردند و به بيمارى مبتلا شدند، جز خودشان كس ديگرى را سرزنش نكنند.
امام محمد باقر (ع )
كـسـى كـه بر روى اولين لقمه غذاى خود نمك بپاشد، لك و پيس و كك و مك صورت او را برطرف مى شود.
امام صادق (ع )
نمك طعام از جمله موادى است كه نمى تواند از راه خوراكيهاى گياهى و يا حيوانى وارد بدن گردد. نمك كه نام شيميايى آن كلرور سديم است . اشتها را زياد مى كند و اين امر مربوط به كلر آن است . بعلاوه مصرف متعادل آن باعث چاقى مى شود.
نمك در ازدياد مقاومت بدن در برابر گرما بسيار مؤ ثر است ، به همين جهت كسانى كه در گـرمـاى زيـاد مجبورند ساعتهاى متمادى كار كنند، روزانه چند قرص نمك مى خورند، زيرا نـمـك مـصـرف شـده ، تـرشـح عـرق را افـزون مى كند و عرق نيز براى تبخير، مقدارى از حرارت بدن را مى گيرد.
نمك باعث سفت و سخت شده قسمت سطحى پوست بدن مى شود.
شنا كردن در آبهاى نمك دار باعث سست شدن پياز مو و ريزش آن مى شود.
اشـخـاصـى كـه كـليه هاى ناسالم دارند، بايد در مصرف نمك احتياط كنند و حتى آن را از رژيـم غـذائى خود حذف كنند؛ زيرا با مصرف نمك مقدار آبى كه بايد از بدن دفع شود، زياد مى شود و اين امر و مستلزم انجام دادن كار اضافى براى كليه هاست .
هويج
هويج انسان را از قولنج و بواسير ايمن مى كند و قواى جنسى را افزايش مى دهد.
امام صادق (ع )
داود مـى گويد، شنيدم امام موسى كاظم (ع ) فرمود: خوردن هويج كليه ها را گرم و قواى جنسى را تقويت مى كند. عرض كردم : فدايت شوم من كه دندان ندارم چطور هويج بخورم ؟ حضرت فرمود: دستور بده آن را براى تو بپزند و پخته آن را بخور.
وجـود ويـتـامـيـنهاى A.B.C.D و نيز مقدارى و ويتامين E كه در افزايش قواى جنسى مؤ ثر است ، باعث گرديده كه ريشه هويج در رديف مهمترين مواد خوراكى قرار گيرد، و به علت وجـود هـمـين مواد ضرورى است كه در رفع بيمارى هاى ناشى از كمبود ويتامينC در بدن ، بـى مـيـلى جـنـسـى ، كـم خـونـى زمان بلوغ ، آب آوردن بافتها، عدم دفع ادرار، تحريك و التـهـاب مـجارى هاضمه و تنفسى ، سرفه هاى مقاوم ، آسم ، اخلاط خونى و حتى در رفع كرم اطفال نيز آن را مفيد مى دانند.
له شـده هـويـج اثـر تـسـكـيـن دهـنده گى بر روى زخمها و قرحه ها دارد، بعلاوه در درمان بيماريهاى جلدى مختلف نظير خارش اگزما و سوختگيها نيز بسيار سودمند است .
هـويـج پـخـته نيز داراى مواد مشابه هويج خام است با اين تفاوت كه ويتامين C آن در اثر پـخـتـه شـدن بـه مـقدار زياد كاهش مى يابد. ذكر اين نكته ضرورى است كه ويتامين A در هـويـج بـه صـورت كـاروتـن اسـت و ايـن وظـيـفـه كـبـد اسـت كـه كاروتن را به ويتامين A تبديل كند، بنابر اين اشخاصى كه به بيمارى هاى كبدى مبتلا هستند نبايد در مصرف آن افراط كنند، زيرا كبد ضعيف آنها قدرت چنين تبديلى را ندارد.
در 100 گرم هويج مواد زير يافته مى شود:
پروتيد 2/1 گرم
گلوسيد 6 تا 9 گرم
ليپيد 2/0 گرم
آب 88 گرم
و نـيـز حـاوى مـقـدارى پتاسيم ، منيزيم ، كلسيم ، آهن و ويتامين هاى C و B و B2، PP و K است . 100 گرم هويج توليد 48 كالرى حرارت مى كند.
******************
خوردنيها و آشاميدنيها از نظر پيشوايان علم و دين
سيد محمد تقى حكيم
با همكارى دكتر رهنما چيت ساز
- پى‏نوشت‏ها -
1- وافى جزء يازدهم صفحه 40
2- وافى . جزء يازدهم ، صفحه 55.
3- سفينة البحار. جلد دوم ، صفحه 559.
4- قرآن ، 3 35.
5- قرآن ، 32 - 24، 80.
6- قرآن ، 34، 14.
7- قرآن ، 114، 16.
8- قرآن ، 15، 34.
9- قرآن ، 88، 5.
10- مجمع البحرين ، جلد پنجم ، ص 353.
11- سفينة البحار، جلد دوم ، صفحه 431.
12- قرآن ، 31. 7
13- قرآن ، 254: 2
14- قرآن ، 262: 2.
15- قرآن ، 39: 34
16- مجمع البيان جلد دهم ، ص 404: 17- قرآن ، 9 و 8، 76.
18- مجمع البيان . جلد دهم ، صفحه 407.
19- اصول كافى . جلد دوم ، صفحه 201.
20- از نظر طب جديد، هر ماده غذايى كه جريان خون را تسريع كند گرمى ، و آنچه حركت خون را بتاءخير افكند، سردى است .
21- اشـنان ماده اى است مانند چوبك كه لباس را با آن مى شويند، يعنى همان طورى كه اشنان لباس ‍ را تميز مى كند، خربزه نيز معده و روده ها را شست و شو مى دهد.
22- خربزه مانند ختمى - كه در مورد پاك شدن روده ها از آن استفاده مى شود - معده و روده را پاكيزه مى كند.
23- اين آيه مربوط به اصحاب كهف است ، در زمانى كه بيدار مى شوند و گرسنه هستند، يك نفر از خودشان را ماءمور مى كنند كه به شهر برود و براى آنان غذايى تهيه كند
24- يـك نـوع خـرمـاى عـالى و مـرغـوب كـه در مـديـنـه بـه عمل مى آيد.
25- معرب بر نيك فارسى ، و آن نوعى از بهترين انواع خرماست .
26- برادران اهل سنت ما در كتابهاى (صحاح ) كه اخبار و احاديث در آنها جمع آورى شـده اين حديث را نقل كرده اند. (قرطبى ) كه يكى از علماى مشهور در قرائتهاى قرآن ، عـلوم قـرآن ، حديث ، نحو، لغت و غيره است در ذيل اين حديث گفته است از اين حديث معلوم مى شود كه جايز است صفات و طبيعتهاى خوراكى ها رعايت و طبق موازين علم طب از آنها استفاده مـى شـود زيـرا رطـب گـرم و خـيـار سـردد اسـت و چـون بـاهم خورده شوند تعادلى در آنها بعمل مى آيد و اين اصل مهمى است كه دردداروهاى تركيبى بايد موجود باشد.
27- در كتاب (بحارالانوار) جلد چهاردهم چاپ قديم (كه متاءسفانه شماره صفحه نـدارد) در ذيـل ايـن دو حديث نوشته است . فيروز آبادى گفته است منظور از رگ جذام سود اسـت . زيـرا زيـادى و فـسـاد سـودا مـوجـب بـيمارى جذام مى شود. طبيعت شلغم گرم وتر و مخالف طبيعت سود است از اين جهت از طغيان سودا جلوگيرى مى كند.
28- قرآن ، 69؛ 16