سيدجواد حسيني
آثار و برکات زيارت معصومان- عليهم السلام - (4)[امام زين العابدين، امام باقر، امام صادق، امام موسي کاظم، و امام رضا- عليهم السلام - ]
روايات زيادي در ثواب زيارت حضرات معصومين- عليهم السلام - وجود دارد و در آنها به بخشي از اين ثواب عظيم اشاره شده است، همچون ثواب زيارت امام زين العابدين- عليه السلام - که خاک قبر شريف ايشان، شفا بخش جانها است و همچون ثواب زيارت امام باقر و امام صادق- عليهما السلام - که باعث دور شدن درد و بيماري است و زيارت امام کاظم- عليه السلام - که چونان زيارت قبر امام حسين- عليه السلام - است و زيارت امام علي بن موسي الرضا- عليهما السلام - ، که وجوب بهشت را در بردارد.
کليد واژه:
معصومين، زيارت، ثواب.
اشاره
در نوشتارهاي قبل، ثواب زيارت حضرات معصومين- عليهم السلام - را بيان داشتيم و در ادامه، ثواب زيارت امام سجاد، امام باقر، امام صادق، امام کاظم و امام رضا- عليهم السلام - را بيان مي کنيم.
ثواب زيارت امام زين العابدين- عليه السلام - در روايات
الف. «ابو حمزه ثمالي» از امام صادق- عليه السلام - پرسيد: اصحاب را مي بينم که از تربت حائر [امام حسين- عليه السلام - ] و حرمها، براي استشفا برمي دارند، «هَلْ فِي ذَلِكَ شَيْ ءٌ مِمَّا يَقُولُونَ مِنَ الشِّفَاءِ قَالَ قَالَ يُسْتَشْفَى بِمَا بَيْنَهُ وَ بَيْنَ الْقَبْرِ عَلَى رَأْسِ أَرْبَعَةِ أَمْيَالٍ وَ كَذَلِكَ قَبْرُ جَدِّي رَسُولِ اللَّهِ وَ كَذَلِكَ طِينُ قَبْرِ الْحَسَنِ وَ عَلِيٍّ وَ مُحَمَّد؛1 آيا در آن شفايي که مي گويند، وجود دارد؟ فرمود: طلب شفا کنند با خاک اطراف قبر امام حسين تا چهار ميل، و همين طور خاک قبر رسول و حسن و علي بن الحسين و محمد باقر- عليهم السلام -.»
ب. «اِنَّ النبي قالَ لِعَليٍّ: مَنْ زَارَ قُبُورَكُمْ عَدْلُ ذَلِكَ لَهُ ثَوَابُ سَبْعِينَ حَجَّةً بَعْدَ حَجَّةِ الْإِسْلَامِ وَ خَرَجَ مِنْ ذُنُوبِهِ حَتَّى يَرْجِعَ مِنْ زِيَارَتِكُمْ كَيَوْمِ وَلَدَتْهُ أُمُّه ؛2 پيامبر اکرم - صلي الله عليه وآله - به علي- عليه السلام - فرمود: کسي که قبور شما را زيارت کند، براي او به جاي آن، ثواب هفتاد حج بعد از [انجام] حجة الاسلام [واجب] است و از گناهانش پاک مي شود تا زماني که از زيارت شما برمي گردد، همچون روزي که از مادر متولد شده.»
از «زراره» نقل شده است که: به امام باقر- عليه السلام - عرض کردم: چه مي گويي دربار? کسي که پدرت [علي بن الحسين- عليهما السلام -] را با حال ترس زيارت کند؟، فرمود: «يؤمِنُهُ اللهُ يَوْمَ الفَزَعِ الاَکْبَرِ وَ تَلَقّاهُ الْملائِکَ?ُ بِالْبَشَارَةِ وَ يُقَالُ لَهُ لاَ تَخَفْ وَ لاَ تَحْزَن هَذَا يَوْمُکَ الذّي فيهِ فَوْرُکَ؛3 در روز قيامت خداوند به او امان دهد و ملائکه او را با مژده و بشارت استقبال کنند و به او گفته مي شود به خود ترس و اندوه راه مده! اين روز رستگاري [و سعادت] تو است.»
امام باقر- عليه السلام -
الف. «مَنْ زَارَ الْبَاقِرَيْنِ لَمْ يَشْکُ عَيْنُهُ وَ لَمْ يُصِبْهُ سُقْمٌ وَ لَمْ يَمُتْ فَقِيراً؛4 کسي که امام باقر- عليه السلام - و امام صادق- عليه السلام - را زيارت کند [هيچ گاه] به چشمش شکوه و بيماري نمي رسد و فقير از دنيا نمي رود.»
ب. شخصي خدمت امام صادق- عليه السلام - عرض کرد: «هَل يُزَارُ والِدُک فَقَالَ نَعَمْ قَالَ فَمَا لِمَنْ زَارَهُ قَالَ- عليه السلام - اَلْجَنَّةُ اِنْ کَانَ يَأتَمُّ بِهِ قَالَ فَمَا لِمَن تَرَکَهُ رَغبَةً قَالَ الْحَسرَةُ يَوْمَ الْحَسْرَةِ؛5 آيا مي شود پدرتان- عليه السلام - را زيارت کرد؟ امام- عليه السلام - فرمود: بله، [آن شخص] پرسيد: کسي که او را زيارت کند، چه پاداشي دارد؟ امام- عليه السلام - فرمود: پاداش او بهشت است، به شرطي که امامتش را پذيرفته [و از پيروان او] باشد. [آن شخص] پرسيد: کسي که زيارتش را از روي بي اعتنايي ترک کند، چه عاقبتي دارد؟ امام- عليه السلام - فرمود: روز حسرت [قيامت] اندوه و حسرت خواهد داشت.»
امام صادق- عليه السلام -
الف. «مَنْ زَارَنِي غُفِرَتْ لَهُ ذُنُوبُهُ وَ لَمْ يَمُتْ فَقِيراً؛6 حضرت صادق- عليه السلام - فرمود: کسي که مرا زيارت کند، گناهان او بخشيده مي شود و فقير نمي ميرد.»
ب. امام باقر- عليه السلام - فرمودند: «إِذَا حَجَّ أَحَدُكُمْ فَلْيَخْتِمْ حَجَّهُ بِزِيَارَتِنَا لِأَنَّ ذَلِكَ مِنْ تَمَامِ الْحَج ؛7 هرگاه يکي از شما حج انجام داد، حج را با زيارت ما تمام کند؛ زيرا زيارت ما، کامل کنند? حج است.»
ج. امام صادق- عليه السلام - فرمود: «مَنْ زَارَنَا فِي مَمَاتِنَا فَكَأَنَّمَا زَارَنَا فِي حَيَاتِنَا؛8 هر کسي بعد از مرگ ما، ما را زيارت کند، گويا در دوران زنده بودن ما، ما را زيارت کرده است.»
د. امام حسن عسکري- عليه السلام - فرمود: «مَنْ زَارَ جَعْفَراً وَ أَبَاهُ لَمْ يَشْكُ عَيْنُهُ وَ لَمْ يُصِبْهُ سُقْمٌ وَ لَمْ يَمُتْ مُبْتَلًى؛9 هر کس جعفربن محمد الصادق- عليه السلام - و پدر [بزرگوارش امام باقر- عليه السلام - ] را زيارت کند، چشمانش به درد نيايد و [هيچ گونه] بيماري به او نرسد، و به حالت ابتلا [به حوادث سخت] از دنيا نرود.»
امام کاظم- عليه السلام -
1. مثل زيارت قبر امام حسين- عليه السلام -
«حسن بن علي بن وشّا» مي گويد: به امام رضا- عليه السلام - عرض کردم: «مَا لِمَنْ زَارَ قَبْرَ أَبِيكَ أَبِي الْحَسَنِ- عليه السلام - فَقَالَ زُرْهُ قَالَ فَقُلْتُ فَأَيُّ شَيْ ءٍ فِيهِ مِنَ الْفَضْلِ قَالَ لَهُ مِثْلُ مَنْ زَارَ قَبْرَ الْحُسَيْنِ- عليه السلام - ؛10 چه پاداشي است براي کسي که قبر پدرت ابوالحسن- عليه السلام - را زيارت کند؟ فرمود: او را زيارت کن!
راوي مي گويد: گفتم: چه فضيلتي در زيارت ايشان است؟ امام- عليه السلام - فرمود: براي زائر ايشان، پاداشي مانند پاداش زائر قبر حسين- عليه السلام - است.»، اين تعبير بلندي است که تمام ثوابهاي مترتب بر زيارت قبر امام حسين- عليه السلام - را براي زيارت حضرت موسي بن جعفر به اثبات مي رساند.
2. مثل زيارت پيامبر اکرم - صلي الله عليه وآله - و علي- عليه السلام -
«حسين بن محمد قمي» نقل کرده است که حضرت رضا- عليه السلام - فرمود: «مَنْ زَارَ قَبْرَ أَبِي بِبَغْدَادَ كَمَنْ زَارَ قَبْرَ رَسُولِ اللَّهِ- صلي الله عليه وآله - وَ قَبْرَ أَمِيرِ الْمُؤْمِنِينَ صَلَوَاتُ اللَّهِ عَلَيْهِ إِلَّا أَنَّ لِرَسُولِ اللَّهِ وَ لِأَمِيرِ الْمُؤْمِنِينَ صَلَوَاتُ اللَّهِ عَلَيْهِمَا فَضْلَهُمَا؛11 کسي که پدرم را در بغداد زيارت کند، مانند کسي است که قبر پيامبر اکرم - صلي الله عليه وآله - و قبر اميرالمؤمنين- عليه السلام - را زيارت کرده است؛ جز آنکه رسول خدا - صلي الله عليه وآله - و اميرمؤمنان- عليه السلام - برتري و مقام خود را دارند.»
3. بهشت رفتن
الف. «ابن سنان» مي گويد: به امام رضا- عليه السلام - عرض کردم: پاداش زيارت [قبر] پدر بزرگوارتان چيست؟ «قَالَ الْجَنَّةُ فَزُرْه؛12 امام- عليه السلام - فرمود: بهشت، پس او را زيارت کن!»
ب. «عبدالرحمان بن ابي نجران» مي گويد: از امام باقر- عليه السلام - پرسيدم: کسي که رسول خدا - صلي الله عليه وآله - را [در مدينه] زيارت کند، چه پاداشي دارد؟ فرمود: «لَهُ الْجَنَّةُ وَ مَنْ زَارَ قَبْرَ أَبِي الْحَسَنِ- عليه السلام - فَلَهُ الْجَنَّة؛13 براي او بهشت است، و کسي [هم] که قبر ابوالحسن [موسي بن جعفر- عليهما السلام -] را زيارت کند، پس براي او بهشت است.»
4. برآورده شدن حاجات
الف. «احمد بن جعفر حمدان» مي گويد: از «حسن بن ابراهيم ابو علي خلّال» شنيدم که مي گفت: «مَا اَهَمَّنِي اَمْرٌ فَقَصَدْتُ قَبْرَ مُوسَي بْنِ جَعْفَرٍ- عليهما السلام - فَتَوَسَّلْتُ بِهِ، اِلّا سَهَّلَ اللهُ تَعَالَي لِي مَا اُحِبُّ؛14 کار (و مشکلي) برايم پيش نيامد، مگر نزد قبر موسي بن جعفر- عليهما السلام - رفتم، پس به او متوسل شدم، جز اينکه خداوند آنچه را دوست داشتم، براي من آسان نمود.»
ب. روايت شده است که زني در بغداد با [سرعت و با] حالت هروله مي رفت، گفته شد: کجا مي روي؟
گفت: نزد موسي بن جعفر- عليهما السلام - مي روم براي اينکه پسرم زنداني شده است، يکي از پيروان «احمد حنبل» به او گفت: پسرت در حبس از دنيا رفت. آن زن گفت: [خدايا] به حق کشته شد? در زندان [موسي بن جعفر]، قدرت خويش را به من نشان بده.
بلافاصله پسرش از زندان آزاد شد و پسر استهزاء کننده [مرد حنبلي] به زندان افتاد.»15
جامع ترين زيارت
«ابراهيم بن عقبه» مي گويد: به امام هادي- عليه السلام - نامه اي نوشتم و: «أَسْأَلُهُ عَنْ زِيَارَةِ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ الْحُسَيْنِ وَ عَنْ زِيَارَةِ أَبِي الْحَسَنِ وَ أَبِي جَعْفَرٍ- عليهما السلام - أَجْمَعِينَ فَكَتَبَ إِلَيَّ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ- عليه السلام - الْمُقَدَّمُ وَ هَذَا أَجْمَعُ وَ أَعْظَم ؛16 از زيارت امام حسين- عليه السلام - و ابي الحسن [امام کاظم] و ابي جعفر [امام جواد]- عليه السلام - سؤال کردم، حضرت- عليه السلام - در جوابم نوشت: زيارت امام حسين- عليه السلام - مقدّم است؛ ولي زيارت اين[دو امام- عليهما السلام -] جامع تر و بزرگ تر است.» براي اين حديث توضيحاتي وارد شده است، از جمله: مراد آن است که زيارت امام حسين- عليه السلام - به تنهايي مقدّم و بهتر است، ولي مجموع زيارت کاظمين جامع تر و افضل است؛ يا آنکه زيارت امام حسين- عليه السلام - مقدّم است و اگر زيارت دو امام اضافه گردد، جامع تر و موجب اجر بيشتر مي شود.17 توجيه ديگر اين است که هر کسي امام هفتم و نهم- عليهما السلام - را زيارت کند، يقيناً دوازده امامي است؛ ولي شش اماميها و... به زيارت کاظمين نمي روند.
امام هشتم علي بن موسي الرضا- عليهما السلام -
بر زيارت امام علي بن موسي الرضا- عليهما السلام - نيز همچون ديگر زيارات آثاري مترتب است که در روايات به آنها اشاره شده است.
1. وجوب بهشت
پيامبر اکرم - صلي الله عليه وآله - فرمود: «سَتُدْفَنُ بَضْعَةٌ مِنِّي بِخُرَاسَانَ لَا يَزُورُهَا مُؤْمِنٌ إِلَّا أَوْجَبَ اللَّهُ لَهُ الْجَنَّةَ وَ حَرَّمَ جَسَدَهُ عَلَى النَّار؛18 به زودي پاره اي از تن من در خراسان دفن مي شود، مؤمني او را زيارت نمي کند، مگر آنکه بهشت براي او واجب و بدنش بر آتش حرام مي شود.»
گاه اين پرسش به ذهن مي آيد که: چگونه يک زيارت باعث بهشت رفتن مي شود؟ آيا ممکن است شخصي سراپا گناه با يک زيارت بهشتي شود؟ جواب اين است که: زيارت امامان از جمله امام هشتم- عليه السلام - آنگاه باعث بهشت رفتن مي شود که زائر شرايط را دارا باشد، از جمله اين که عارف به حق امام باشد.
«حمز? بن حمران» مي گويد: امام صادق- عليه السلام - فرمود: نو? من در خراسان کشته مي شود: «مَنْ زَارَهُ إِلَيْهَا عَارِفاً بِحَقِّهِ أَخَذْتُهُ بِيَدِي يَوْمَ الْقِيَامَةِ وَ أَدْخَلْتُهُ الْجَنَّةَ وَ إِنْ كَانَ مِنْ أَهْلِ الْكَبَائِرِ؛ هر کس او را در آن شهر از سر شناخت نسبت به حقش زيارت کند، من دست او را در روز قيامت گرفته، وارد بهشت مي کنم، هر چند اهل گناهان کبيره باشد.»
راوي عرض کرد: فدايت بشوم! شناخت حق او چيست؟ فرمود: «يَعْلَمُ أَنَّهُ إِمَامٌ مُفْتَرَضُ الطَّاعَةِ غَرِيبٌ شَهِيدٌ مَنْ زَارَهُ عَارِفاً بِحَقِّهِ أَعْطَاهُ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ أَجْرَ سَبْعِينَ شَهِيداً مِمَّنِ اسْتُشْهِدَ بَيْنَ يَدَيْ رَسُولِ اللَّهِ- صلي الله عليه وآله - عَلَى حَقِيقَةٍ؛19 بداند او امامي است که اطاعتش واجب و غريب و شهيد است، هر کس «عارفاً بحقّه» او را زيارت کند، خداوند پاداش هفتاد شهيد حقيقي از شهدايي که همراه پيامبر- صلي الله عليه وآله - شهيد شده اند، به او مي دهد.»
2. بخشش گناهان و رفع گرفتاريها
حضرت علي- عليه السلام - از رسول خدا - صلي الله عليه وآله - نقل کرده است که آن حضرت- عليه السلام - فرمود: «سَتُدْفَنُ بَضْعَةٌ مِنِّي بِخُرَاسَانَ، مَا زَارَهَا مَكْرُوبٌ إِلَّا نَفَّسَ اللَّهُ كَرْبَهُ وَ لَا مُذْنِبٌ إِلَّا غَفَرَ اللَّهُ لَهُ ذُنُوبَه ؛20 به زودي پاره تن من در سرزمين خراسان دفن مي شود، هيچ غمگيني او را زيارت نمي کند جز آنکه غمش برطرف مي شود، و گناهکاري او را زيارت نمي کند جز آنکه خداوند گناهان او را مي بخشد.»
3. اجر شهيد
از امام هفتم، موسي بن جعفر- عليهما السلام - نقل شده است که: روزي فرزندش[علي] در حالي که تازه جواني بود بر او گذر کرد و حضرت در جمع فرزندان خود نشسته بود، فرمود: «إِنَّ ابْنِي هَذَا يَمُوتُ فِي أَرْضِ غُرْبَةٍ فَمَنْ زَارَهُ مُسَلِّماً لِأَمْرِهِ عَارِفاً بِحَقِّهِ كَانَ عِنْدَ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ كَشُهَدَاءِ بَدْر؛21 به راستي اين پسرم در سرزمين غربت از دنيا مي رود، پس هر کسي او را زيارت کند، در حالي که تسليم امامت او و آگاه به حق اوست، در نزد خدا اجر شهداي بدر را دارد.»
4. استجابت دعا
«ياسر خادم» مي گويد: امام هشتم، علي بن موسي الرضا- عليهما السلام - فرمود: «لَا تُشَدُّ الرِّحَالُ إِلَى شَيْ ءٍ مِنَ الْقُبُورِ إِلَّا إِلَى قُبُورِنَا أَلَا وَ إِنِّي مَقْتُولٌ بِالسَّمِّ ظُلْماً وَ مَدْفُونٌ فِي مَوْضِعِ غُرْبَةٍ فَمَنْ شَدَّ رَحْلَهُ إِلَى زِيَارَتِي اسْتُجِيبَ دُعَاؤُهُ وَ غُفِرَ لَهُ ذُنُوبُهُ؛22 مسافرت کردن براي زيارت قبور روا نيست، جز قبور ما. بيدار باشيد که من با سمّ از روي ظلم کشته مي شوم و در محل غريبي دفن مي گردم، پس کسي که براي زيارت من کمر سفر ببندد، دعايش مستجاب و گناهانش بخشيده مي شود.»
5. ثواب حج
امام هشتم- عليه السلام - مي فرمايد: «أَلَا فَمَنْ زَارَنِي فِي غُرْبَتِي كَتَبَ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ لَهُ أَجْرَ مِائَةِ أَلْفِ شَهِيدٍ وَ مِائَةِ أَلْفِ صِدِّيقٍ وَ مِائَةِ أَلْفِ حَاجٍّ وَ مُعْتَمِرٍ وَ مِائَةِ أَلْفِ مُجَاهِدٍ وَ حُشِرَ فِي زُمْرَتِنَا وَ جُعِلَ فِي الدَّرَجَاتِ الْعُلَى مِنَ الْجَنَّةِ رَفِيقَنَا؛23 آگاه باشيد! کسي که مرا در حال غربتم زيارت کند، خداوند براي او پاداش صد هزار شهيد، صد هزار صدّيق، صد هزار حج گذار و عمره گذار مي نويسد و در صف ما محشور خواهد شد و در درجات بالاي بهشت، رفيق ما خواهد بود.»
6. شفاعت روز قيامت
امام هشتم- عليه السلام - فرمود: «مَن شَدَّ رَحَلَهُ الي زيارتي، استجيبَ دُعاؤُهُ... وَ کُنتُ انا و آبائي شَفَعاءَهُ يَوم القيامه؛24 کسي که براي زيارت من کمر مسافرت ببندد، دعايش مستجاب مي شود ... و من و پدرانم او را در روز قيامت شفاعت مي کنيم.»
«حسن بن علي بن فضال» از امام علي بن موسي الرضا- عليهما السلام - نقل کرده است که آن حضرت فرمود: در خراسان سرزميني است که در آينده محل رفت و آمد ملائکه مي شود، هميشه گروهي از آسمان فرود آمده، تا روز قيامت گروهي به آسمان صعود مي کنند.
گفته شد: اي پسر رسول خدا - صلي الله عليه وآله - آن کدام بقعه است؟ فرمود: «هِيَ بِأَرْضِ طُوسَ- وَ هِيَ وَ اللَّهِ رَوْضَةٌ مِنْ رِيَاضِ الْجَنَّةِ- مَنْ زَارَنِي فِي تِلْكَ الْبُقْعَةِ كَانَ كَمَنْ زَارَ رَسُولَ اللَّهِ - صلي الله عليه وآله وَ كَتَبَ اللَّهُ تَعَالَى لَهُ ثَوَابَ أَلْفِ حَجَّةٍ مَبْرُورَةٍ وَ أَلْفِ عُمْرَةٍ مَقْبُولَةٍ وَ كُنْتُ أَنَا وَ آبَائِي شُفَعَاءَهُ يَوْمَ الْقِيَامَةِ؛25 آن بقعه زمين طوس است. به خدا آن زمين باغي از باغهاي بهشت است. کسي که مرا در اين بقعه زيارت کند، گويا رسول خدا - صلي الله عليه وآله - را زيارت کرده است و خداوند ثواب هزار حج و عمر? قبول شده براي او مي نويسد و من و پدرانم روز قيامت او را شفاعت مي کنيم.»
7. فريادرسي در سه جا
از «ابراهيم بن اسحاق نهاوندي» نقل شده است که امام رضا- عليه السلام - فرمود: «مَنْ زَارَنِي عَلَى بُعْدِ دَارِي وَ مَزَارِي أَتَيْتُهُ يَوْمَ الْقِيَامَةِ فِي ثَلَاثَةِ مَوَاطِنَ حَتَّى أُخَلِّصَهُ مِنْ أَهْوَالِهَا إِذَا تَطَايَرَتِ الْكُتُبُ يَمِيناً وَ شِمَالًا وَ عِنْدَ الصِّرَاطِ وَ الْمِيزَان ؛26 کسي که مرا با دوري منزل و مزارم زيارت کند، در روز قيامت در سه جا نزد او مي آيم تا او را از سختي رهايي بخشم: هنگام تحويل پرونده به دست راست يا چپ، وقت گذشتن از پل صراط و کنار ميزان [اعمال]».
8. برتر از زيارت امام حسين- عليه السلام -
در روايات متعددي، زيارت امام هشتم- عليه السلام - برتر از زيارت امام حسين- عليه السلام - دانسته شده و راز آن نيز بيان گرديده است؛ که تمام اقشار و گروهها براي زيارت امام حسين- عليه السلام - مي روند [چهار امامي، شش امامي، هفت امامي و...]؛ ولي براي زيارت امام هشتم- عليه السلام - جز دوازده امامي نمي روند.
«علي بن مهزيار» مي گويد: به ابوجعفر (امام جواد- عليه السلام - ) عرض کردم: فدايت گردم! «زِيَارَةُ الرِّضَا- عليه السلام - أَفْضَلُ أَمْ زِيَارَةُ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ الْحُسَيْنِ- عليه السلام - فَقَالَ زِيَارَةُ أَبِي أَفْضَلُ وَ ذَلِكَ أَنَّ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ- عليه السلام - يَزُورُهُ كُلُّ النَّاسِ وَ أَبِي لَا يَزُورُهُ إِلَّا الْخَوَاصُّ مِنَ الشِّيعَة؛27 زيارت [حضرت] رضا- عليه السلام - برتر است يا زيارت اباعبدالله الحسين- عليه السلام - ؟ فرمود: زيارت پدرم [رضا- عليه السلام - ] برتر است و اين براي آن است که اباعبدالله- عليه السلام - را هم? مردم زيارت مي کنند؛ ولي پدرم را جز خواصي از شيعه [از آنهايي که دوازده امامي هستند] زيارت نمي کنند.»?
فهرست منابع
1. باقرزاده، عبدالرحمن، زيارت در آيينه روايات، سازمان تبليغات اسلامي قم، 1375ش.
2. بهبهاني، محمدباقر، الدمعة الساکبه، مؤسس? الاعلمي، بيروت.
3. خطيب بغدادي، تاريخ بغداد، دارالکتب العلميّه، بيروت، 1417 ق.
4. شيخ حر عاملي، وسائل الشيعه، نشر آل البيت، قم، چاپ اول، 1409ق.
5. شيخ صدوق، الفقيه، مؤسس? نشر الاسلامي، قم، چاپ سوم، 1414ق.
6. خصال، النشر الاسلامي، قم، 1403ق.
7. علل الشرائع، المکتب? الحيدريه، نجف، 1385ق.
8. عيون اخبار الرضا؛ مطبع? الحيدريه، نجف، 1390ق.
9. شيخ طوسي، تهذيب الاحکام، دارالکتب الاسلاميه، تهران، چاپ چهارم، 1365ش.
10. شيخ کفعمي، المصباح، مؤسس? الاعلمي للمطبوعات، بيروت، چاپ دوم، 1395ق.
11. شيخ مفيد، المقنع?، مؤسس? نشر الاسلامي، قم، چاپ چهارم، ص1417ق.
12. قمي، ابن قولويه، کامل الزيارات، دارالفکر، بير7وت، 1409ق.
13. کليني، محمد بن يعقوب، کافي، انتشارات اسلاميه، تهران، چاپ دوم، 1362ش.
14. مؤسس? الامام الهادي- عليه السلام - ، موسوع? الزيارات المعصومين، قم، چاپ اول، 1425ق.
15. مالکي، ابن صبّاغ، الفصول المهمّة في معرف? الائم?، بي جا، بي تا، 1303ق.
16. مجلسي، محمدباقر، بحارالانوار، مؤسس? الوفاء، بيروت، 1403ق.
17. نوري، ميرزا حسين، مستدرک الوسائل، مؤسسه آل البيت، چاپ اول، 1407ق.
ادامه دارد...
پي نوشت:
1) کامل الزيارات، ابن قولويه، ص 280؛ بحارالانوار، علامه مجلسي، ج 101، ص 126.
2) تهذيب، شيخ طوسي، ج 6، ص 22، ح 6.
3) الدمعة الساکب?، محمد باقر بهبهاني، ج5، ص 162.
4) المصباح الکفعمي، ص 475.
5) بحارالانوار، علامه مجلسي، ج 100، ص 145.
6) المقنع?، شيخ مفيد، ص 474؛ تهذيب، شيخ طوسي، ج 6، ص 78؛ بحارالانوار، علامه مجلسي، ج100، ص 145، ح 34.
7) عيون اخبار الرضا- عليه السلام - ، شيخ صدوق، ج 2، ص 265، ح 28.
8) وسائل الشيع?، شيخ حر عاملي، ج 14، ص 332، باب 2؛ بحارالانوار، علامه مجلسي، ج 100، ص124، ح 34؛ مستدرک الوسائل، ميرزاي نوري، ج 10، ص 183، ح 6.
9) بحارالانوار، علامه مجلسي، ج 97، ص 145، ح 35؛ وسائل الشيعه، شيخ حر عاملي، ج 10، ص426.
10) کامل الزيارات، ابن قولويه، ص 499، باب 99، ح 3.
11) کافي، شيخ کليني، ج 4، ص 583؛ بحارالانوار، علامه مجلسي، ج 102، ص 4 و 20؛ مستدرک الوسائل، ميرزاي نوري، ج 10، ص 352، ح 2؛ وسائل الشيعه، شيخ حر عاملي، ج 14، ص 545.
12) تهذيب، شيخ طوسي، ج 6، ص82، ح 3؛ وسائل الشيعه، شيخ حرعاملي، ج 14، ص 545، باب 80، ح 3؛ بحارالانوار، علامه مجلسي، ج 102، ص 5، ح 22 و23.
13) کامل الزيارات، ابن قولويه، ص 299، ح 7، وسائل الشيعه، شيخ حر عاملي، ج 14، ص 547، باب 80، ح 8؛ بحارالانوار، علامه مجلسي، ج 102، ص 5، ح 22 و23.
14) بحارالانوار، علامه مجلسي، ج 102، ص1، ح1؛ تاريخ بغداد، خطيب بغدادي، ج 1، ص 133.
15) بحارالانوار، علامه مجلسي، ج 102، ص1، ح 2.
16) کافي، شيخ کليني، ج 4، ص 583، ح 3.
17) زيارت در آيين? روايات، عبدالرحمن باقر زاده، ص 71.
18) بحارالانوار، علامه مجلسي، ج 102، ص 31، ح 1؛ وسائل الشيعه، شيخ حرّ عاملي، ج 14، ص 555، باب 82، ح 2؛ الفقيه، شيخ صدوق- رحمه الله -، ج 2، ص 585، ح 3192.
19) وسائل الشيعه، شيخ حر عاملي، ج 14، ص 554، ح 10؛ بحارالانوار، علامه مجلسي، ج 102، ص35، ح 17 و 18.
20) وسائل الشيعه، شيخ حر عاملي، ج 14، ص 553؛ بحارالانوار، علامه مجلسي، ج 102، ص 33، ح10.
21) کامل الزيارات، ابن قولويه، ج5، ص 304؛ بحارالانوار، علامه مجلسي، ج 102، ص 41، ح 43؛ مستدرک الوسائل، ميرزاي نوري، ج 10، ص 356، ح 4.
22) وسائل الشيعه، شيخ حر عاملي، ج 14، ص 562؛ بحارالانوار، علامه مجلسي، ج 102، ص 36، ح21.
23) وسائل الشيعه، شيخ حر عاملي، ج 14، ص 568؛ الفقيه، شيخ صدوق، ج 2، ص 585، ح 3194؛ بحارالانوار، علامه مجلسي، ج 102، ص 32، ح 2.
24) بحارالانوار، علامه مجلسي، ج 102، ص 44، ح 51.
25) وسائل الشيعه، شيخ حر عاملي، ج 14، ص 567، ح 4؛ بحارالانوار، علامه مجلسي، ج 102، ص 31، ح 2؛ الفقيه، شيخ صدوق، ج 2، ص 585، ح 3195.
26) تهذيب الاحکام، شيخ طوسي، ج 6، ص 85، ح 5؛ کامل الزيارات، ابن قولويه، ص 304، باب 101، ح4؛ وسائل الشيعه، شيخ حر عاملي، ج 14، ص 551، باب 82، ح 2؛ بحارالانوار، علامه مجلسي، ج102، ص 34، ح 13 و 14؛ خصال، شيخ صدوق، ص 168.
27) کافي، شيخ کليني، ج 4، ص 584، ح 1؛ وسائل الشيعه، شيخ حر عاملي، ج 14، ص 56، باب 85، ح1؛ بحارالانوار، علامه مجلسي، ج 102، ص 38، ح 34؛ کامل الزيارات، ابن قولويه، ص 306، ب 101، ح11.

منبع: ماهنامه اطلاع رساني، پژوهشي، آموزشي مبلغان شماره151.