بیشترتوضیحاتافزودن یادداشت جدید
محمدجواد قهرماني(مياندوآبي) آداب و سنتهاي رايج در تركمنستان مقدمه هر ملتي به آداب و سنت هايي پاي بند است كه از آباء و اجداد گذشته براي آنها به ارث رسيده است. در بعضي از جوامع انساني پاي بندي به اين آداب و سنن از اهميت زيادي برخوردار است. و در بعضي ديگر در اثر بي توجهي و گذشت زمان، آداب و سنن رايج در ميان آن قوم به فراموشي سپرده مي شود و اثري از آداب و رسوم و سنت هاي گذشتگان برجاي نمي ماند. هر جامعه اي با آداب و رسوم خاص خودش شناخته مي شود. مثلا در جوامع غربي يك سلسله آداب و سنن حاكم است و در جامعه شرقي - با توجه به روحيه هاي افراد و عوامل فرهنگي گوناگون - نوع خاصي از آداب و سنن جريان دارد. در اين مقاله جهت آشنايي مبلغان محترم به بحث از برخي سنت هاي رايج در ميان جامعه تركمن به ويژه كشور تركمنستان مي پردازيم:
1 - احترام فراوان به قرآن يكي از آداب مردم تركمنستان، احترام بسيار زياد به قرآن و قاري قرآن است. آن ها قرآن را با احترام قرائت مي كنند و قاري قرآن را در صدر مجلس مي نشانند. در همه ميهماني هاي مذهبي و ديني (احسان به آداب و سنت هاي رايج در تركمنستان پدر و مادر و يا نذر و غيره) جهت تبرك و تيمن، قاري قرآن دعوت مي كنند و قبل از انجام هر كاري، آياتي از قرآن را تلاوت مي كنند.
2 - احترام ويژه به روحاني در بين همه مذاهب چهارگانه اهل سنت احترام به روحاني يك امر واجب و ضروري شمرده مي شود، ولي در ميان تركمن ها روحاني از احترام خاصي برخوردار است. در مجالس، روحاني را در صدر مجلس مي نشانند و اداره امور مجلس را به او واگذار مي كنند. روحاني نيز با خواندن قرآن و سخنراني و طرح پرسش و همچنين پاسخ به آن ها، مجالس آن ها را اداره مي كند. گاهي يك مجلس فاتحه خواني هفت روز ادامه پيدا مي كند و در اين مدت، روحاني مشغول تبليغ مي باشد. 3 - سفره نان در ميان تركمن ها نان و سفره نان از احترام فوق العاده اي برخوردار است و هر كس به اين امر مهم توجه نكند، بسيار مورد نكوهش قرار گرفته و سرزنش مي شود. هر مسلماني بايد احترام نان و سفره را نگه دارد، نان را خرد نكند، آن را با كارد نبرد و آن را براي بيرون بردن از سر سفره بر ندارد. نان را زير ظرف غذا قرار ندهد، با نان دهانش را پاك نكند و در سر سفره از نان به عنوان دستمال استفاده نكند، نان را به زمين نريزد و هم چنين آن را پرت نكند و... از آداب سفره - كه تركمن ها در رعايت نمودن آن اهتمام زيادي مي ورزند - عبارتند از: 1 - شستن دست و دهان قبل از غذا و بعد از آن. 2 - در سفره قرار دادن نان و نمك و همچنين استفاده از آن به عنوان اولين غذا. 3 - آن ها نشستن بر سر سفره را طولاني نموده و اين جمله را زياد تكرار مي كنند كه سر سفره بودن جزو عمر محسوب نمي شود! 4 - براي دعاي سر سفره اهميت زيادي قايل هستند و آن را به صورت گروهي و يا فردي مي خوانند؛ حتي فرزندان خردسال خود را به خواندن آن عادت مي دهند. 5 - در هنگام خوردن غذا صحبت نمي كنند، آرام و ساكت نشسته و غذا را با طمانينه ميل مي كنند. 6 - در بيشتر موارد غذا را به صورت دسته جمعي مصرف مي كنند.
4 - احترام به اموات در جامعه تركمنستان اموات از احترام فوق العاده اي برخوردارند. تركمن ها به هر طريق ممكن ياد و خاطره اموات را زنده نگه مي دارند و براي آن ها مجلس يادبود برپا مي كنند. پس از وفات شخص متوفي، هفت روز براي او احسان كرده (مراسم فاتحه خواني برقرار مي كنند) و تا روز چهلم هر روز، روحاني به خانه اش دعوت مي كنند تا براي شادي روح متوفي قرآن تلاوت كند. اهميت زنده نگه داشتن ياد اموات و گذشتگان به حدي است كه قبل از برگزاري هر نوع جشني در يك خانواده، صاحب خانه جهت شادي ارواح گذشتگان، سفره احسان پهن مي كند، روحاني را نيز دعوت مي كند تا به تلاوت قرآن بپردازد و بعد از آن برنامه جشن اجرا مي شود. يكي ديگر از آداب مهم در اين رابطه فرستادن صلوات و ذكر گفتن هنگام عبور از كنار قبرستان و يا قبور اولياء و امامزاده ها مي باشد. ذكر صلوات نيز حتما بايد با كشيدن دست راست به صورت باشد.
5 - پول نگرفتن در هنگام شب در صورت نياز به گرفتن پول در شب، طرف بايد پول را به زمين گذاشته و آن ها پول را از زمين بردارند و مستقيما از دست طرف مقابل نگيرند.
6 - ميهماني اگر كسي به خانه آن ها قدم گذاشت حتما بايد نان و نمك آن ها را بخورد هر چند كه سير باشد؛ آن ها حتما براي هر وارد شونده در هر زمان كه باشد نان و نمك مي آورند! هنگام ورود به خانه تركمن ها، جلوي در ورودي حياط براي احوالپرسي دست دراز نمي كنند، بلكه يا بايد صاحب خانه بيرون بيايد و يا ميهمان به داخل حياطشان قدم بگذارد تا احوالپرسي كنند.
7 - احترام به قبور بزرگان به قبور امامزاده ها و اولياء الهي و مؤمنين سابقه دار احترام زيادي مي گذارند و در كنار قبور آن ها سفره احسان پهن مي كنند، قرباني مي دهند و جهت برآوردن حاجت هايشان به آن ها متوسل مي شوند. در اين ميان اهميت بسيار زيادي براي زيارت امام رضاعليه السلام قائل اند. شايد يكي از بزرگترين آرزوهاي تركمن هاي متدين، زيارت امام رضاعليه السلام باشد.
8 - برپايي مراسم جشن عيد نوروز در اين ايام به ديد و بازديد همديگر مي روند و به يكديگر تبريك مي گويند، سفره عيد پهن نموده و غذاهاي متنوع درست مي كنند و به بچه ها عيدي مي دهند و به شادي و چراغاني مي پردازند. و همچنين به سيزده نوروز اهميت بسياري مي دهند؛ در اين روز با شادي فراوان به صورت دسته جمعي به دامن طبيعت رفته و غذايي آماده نموده و آن را ميل مي كنند.
9 - تعاون و همكاري در كارهاي سنگين اين مساعدت و تعاون در امور مشكل حكم قانون پيدا كرده و همه در برابر اين قانون سر تسليم فرود مي آورند و به كمك و ياري هم مي شتابند. مثلا هنگام فوت يك نفر، همه مردم سريعا در منزل او گرد هم مي آيند و براي دفن و امور ديگرش همكاري مي كنند. به اين صورت كه فردي را به عنوان صندوق دار معرفي نموده و همه افراد (اعم از فاميل و...) وجوه لازم را در اختيار آن صندوق دار قرار مي دهند. او نيز همه مخارج و هزينه هاي آن متوفي را تامين مي كند.
10 - جشن پيامبر اسلام صلي الله عليه وآله اين جشن نيز از اهميت بسياري برخوردار است. نحوه اجراي اين جشن به اين صورت است كه سن هر فرد از افراد خانواده كه به سن مبارك حضرت محمدصلي الله عليه وآله يعني به 63 سالگي برسد، براي او جشني به نام جشن پيامبرصلي الله عليه وآله برگزار مي كنند. همه دوستان و اقوام و خويشان را دعوت كرده و با غذاي مفصلي از آن ها پذيرايي مي كنند. آن ها نيز هر كدام با دادن هديه اي رسيدن آن فرد به سن 63 سالگي را به ايشان و اعضاي خانواده اش تبريك مي گويند.
11 - اطعام هنگام افتتاح هنگام افتتاح هر ساختمان، مؤسسه، اداره و يا مسجدي، در آن اطعام مي كنند و اين كار بسيار با اهميت است. در اين اطعام فقط اعيان و اشراف دعوت نيستند، بلكه همه مردم عادي در آن شركت مي كنند.
12 - وليمه ختنه از ديگر آداب رايج در ميان قوم تركمن اهميت مساله ختنه و وليمه آن است كه اين قوم مسلمان اين جشن را به جهت مبارزه با دشمنان اين سنت اسلامي (به ويژه در زمان حكومت كمونيست ها) بسيار با عظمت و با شكوه فراوان برگزار كرده و در اين مراسم همه اقوام و اطرافيان را جهت صرف غذا دعوت مي نمايند. آن ها نيز با هداياي خويش، اين سنت نبوي را گرامي و پا برجا نگه مي دارند.
13 - اهميت كلاه از آداب رايج در بين تركمن ها مساله كلاه و اهميت آن است كه در مجالس رسمي و خصوصا مجالس ديني و هنگام قرائت قرآن و فاتحه خواني و يا مراسم تدفين و تكفين ميت حتما بايد مردها بر سرشان كلاه داشته باشند و حضور بدون كلاه اهانت محسوب مي شود.
14 - آسان بودن ازدواج از آداب بسيار خوب كه مشكلات بسياري را حل مي كند، آسان بودن امر ازدواج جوانان و غير آنان است و شايد بتوان گفت به بركت سهل و آسان بودن ازدواج در اين كشور، مشكلي به نام ازدواج در ميان نيست و هر كس در هر شاني و مقامي و در هر وقت اراده ازدواج كند، مي تواند اين امر مقدس را انجام دهد. در انجام امر ازدواج شرط اساسي توافق پسر و دختر است و ديگر امور در آن دخالت چنداني ندارند. در اين گونه مراسم، به دليل سنگيني مخارج و هزينه ها، مردم به كمك هم مي شتابند و با جمع آوري پول پدر عروس و داماد را مورد حمايت مالي قرار داده و همه هزينه هاي جشن را تامين مي كنند. تركمن ها معمولا در مراسم عروسي، همه مردم شهر و يا منطقه خود را - به وسيله اعلان عمومي در كوچه و خيابان و توسط بلندگو - به صرف شام دعوت مي كنند.
لطفا منتظر باشید ...
