سيّد جعفر ربّاني
احکام مسجد
آيا سياه‌کوبي مساجد در عزاي سيد الشهداء(عليه السلام) و اقامة عزاي آن حضرت و يا برگزاري کلاسها و انجام کارهاي فرهنگي در مساجد جايز است؟
گلشن احکام (1)
اشاره
سوم شوال، روز جهاني مسجد ناميده شده است. مروري بر احکام مسجد توسط مبلّغان گرامي، جامعه را با احکام خانه خدا بيشتر آشنا مي سازد.
مسجد، احکامي دارد؛ از جمله:
اين امور درباره مسجد، مستحب است:
الف) ساختن؛
ب) تميز کردن؛
ج) روشن کردن چراغهاي آن؛
د) خواندن دو رکعت نماز تحيت هنگام ورود به مسجد؛
ه) اقامة نمازهاي واجب در مسجد (ولي اقامة نمازهاي مستحبي در منزل، بهتر است)؛
و) خوشبو بودن؛
ز)پوشيدن لباسهاي پاکيزه و گرانبها هنگام رفتن به مسجد؛ زيرا قرآن مي‌فرمايد: «خُذُوا زينَتَکُمْ عِندَ کُلِّ مَسْجِدٍ»1 ؛2
انجام اين امور در مسجد مکروه است:
الف) حضور نيافتن در مسجد بدون عذر، مخصوصاً براي همساية آن؛ زيرا در روايت وارد شده است: «لَا صَلاَةَ ِلجَارِ المَسْجِدِ اِلَّا فِي المَسْجِدِ.»3
ب) بدون استفاده گذاشتن مسجد؛ زيرا يکي از سه چيزي که روز قيامت به خداوند شکايت خواهد کرد، مسجدي است که تعطيل شده است
ج) در مسجد از دنيا حرف زدن؛4
اين کارها درباره مسجد، حرام است:
الف) توقف جنب، حائض و نفساء؛ ولي عبور آنها اشکال ندارد، به استثناي مسجد الحرام و مسجد النبي(صلي الله عليه و آله).
ب) گذاشتن چيزي در مسجد توسط اين سه نفر؛ گرچه از پنجرة مسجد، چيزي را در داخل مسجد قرار دهند.
ج) نجس کردن مسجد؛ اگرمسجد، نجس شود، تطهير آن واجب فوري است.
د) طلاکوبي مساجد؛
ه) انتقال و بيرون بردن اموال مسجد به جاي ديگر؛ حتي اگر آن مکان نيز مسجد باشد.5
چنانچه زميني براي ساخت مسجد وقف شود، عمق و ارتفاع آن نيز مسجد خواهد بود؛ مگر آنکه واقف، استثنا کرده باشد و نيز پس از آنکه مسجد ساخته شد، همه جاي آن حکم مسجد را دارد، به همين سبب است که فقها مي‌فرمايند: اعتکاف کردن در پشت بام مسجد نيز جايز است.6
خانه همه
واقف، هيئت امنا، امام جماعت مسجد و نيز هيچ کس ديگر حق ندارند مسلماني را از آمدن به مسجد منع کنند؛ زيرا مسجد، متعلق به تمام مسلمانان است.
چنانچه شخصي در مسجد جا گرفته است، حتي اگر کودک باشد، جايز نيست جاي او را بگيرند يا او را بلند کنند و ديگري را به جاي او بنشانند؛ مگر آنکه نماز، شروع شده و آن شخص نيامده باشد.7
شخصي که وارد مسجد مي شود و مي‌بيند جماعت تمام شده است؛ ولي هنوز صفها به هم نخورده، نبايد براي نماز خود اذان و اقامه بگويد؛ بلکه اذان و اقامه‌اي که براي نماز جماعت گفته اند، براي اين شخص نيز به حساب مي‌آيد.8
مساجد از جهت فضيلت در يک رتبه نيستند. ترتيب فضيلت آنها به اين قرار است: مسجد الحرام، مسجد النبي(صلي الله عليه و آله)، مسجد کوفه، مسجد الاقصي، مسجد جامع هر شهر، مسجد قبيله و مسجد بازار.9
به فتواي بيشتر فقها شخص مسافر در سه مسجد و نيز در حرم امام حسين(عليه السلام) مخير است که نمازهاي چهار رکعتي خود را کامل يا قصر بخواند: مسجد الحرام، مسجد النبي(صلي الله عليه و آله) و مسجد کوفه.10
اعتکاف بايد در مسجد باشد و خروج معتکف از مسجد جايز نيست؛ مگر به ضرورت (پس اعتکاف در منزل و حسينيه، باطل است). آن هم نه هر مسجدي؛ بلکه مساجد اربعه؛ يعني مسجد الحرام، مسجد النبي(صلي الله عليه و آله)، مسجد کوفه و مسجد بصره، و در مسجد جامع شهرهاي ديگر به قصد رجاء اشکال ندارد.11
سؤال: آيا سياه‌کوبي مساجد در عزاي سيد الشهداء(عليه السلام) و اقامة عزاي آن حضرت و يا برگزاري کلاسها و انجام کارهاي فرهنگي در مساجد جايز است؟
جواب: چنانچه لطمه‌اي به مسجد وارد نشود و مزاحم انجام نماز نباشد، اشکال ندارد.
پي نوشت:
1) اعراف/29.
2) تحرير الوسيله، امام خميني(رحمه الله)، جامعه مدرسين، قم، ج 1، ص 138.
3) وسائل الشيعه، شيخ حر عاملي، مؤسسه آل البيت، قم، 1409ق، چاپ اول، ج5، ص194.
4) تحرير الوسيله، امام خميني، ج 1، ص 138.
5) همان، ص 34.
6) همان، ص 280.
7) همان، ص 133.
8) همان، ص 140.
9) همان، ص 137.
10) همان، ص 240.
11) همان، ص 279.
منبع: ماهنامه اطلاع رساني، پژوهشي، آموزشي مبلغان شماره156.