احكام شادي و نشاط
شادي و نشاط همچون ساير نيازها و رفتارهاي انسان داراي احكام و آداب خاصي است. در اين نوشته كوتاه تلاش خواهيم كرد تا به برخي از آنها اشاره كنيم

محمود اکبري
شادي و نشاط همچون ساير نيازها و رفتارهاي انسان داراي احكام و آداب خاصي است. در اين نوشته كوتاه تلاش خواهيم كرد تا به برخي از آنها اشاره كنيم. برخي از شرائط شادي از اين قرار است:

1. پرهيز از گناه
در مجالس شادي بايد از گناه و معصيت پرهيز كرد. امام صادق عليه السلام فرمودند:
«لا ينبغي للمؤمن ان يجلس مجلسا يعصي الله فيه ولايقدر علي تغييره؛ (1) سزاوار نيست مؤمن در مجلسي بنشيند، كه در آن معصيت خدا مي شود و او نمي تواند آن را تغيير دهد. »

2. پرهيز از آزار مؤمنين
يكي از شرائط شادي و تفريح اين است كه با اذيت و آزار ديگران همراه نباشد. متاسفانه امروزه بسياري از شاديها همراه با اذيت و آزار ديگران است، مانند: بلند كردن صداي موسيقي، انفجارهاي تفريحي در شبهاي شادي و...
پيامبر اكرم صلي الله عليه و آله فرمودند: «من آذي مؤمنا فقد آذاني؛ (2) كسي كه مؤمني را آزار دهد، مرا آزار داده است. »
هشام بن سالم گويد، از امام صادق عليه السلام شنيدم كه مي فرمود: خداوند مي فرمايد: «لياذن بحرب مني من آذي عبدي المؤمن؛ (3) آن كس كه بنده مؤمن مرا بيازارد، با من اعلان جنگ مي دهد. »

3. پرهيز از لهو
در آيين اسلام، سرگرميهاي زيانبار و غفلت زا ممنوع است. موسيقي مطرب و غنا يكي از سرگرميهاي زيانبار مي باشد كه آدمي را از توجه به خدا و آخرت باز مي دارد، از اين رو بايسته است كه مؤمنان از آن پرهيز كنند.

مقام معظم رهبري: هر گونه خوانندگي و نوازندگي كه متناسب با مجالس عيش و نوش و خوشگذراني باشد، جايز نيست و از هر كاري كه با شئونات مساجد و حسينيه ها سازگار نباشد، بايد اجتناب كرد.

غنا و موسيقي به مناسبت ميلاد معصومين عليهم السلام و در اماكن مقدسه
سؤال: اخيرا در ميلاد ائمه معصومين عليهم السلام به عنوان جشن ائمه يا مناسبتهاي ديگر تحت عنوان اجراي موسيقي سنتي كنسرتهاي موسيقي را بر پا مي كنند يا سرودهايي همراه با آهنگ به صورت طرب آور با خوانندگيهاي سبك اجرا مي كنند. آيا رواج اين حركت از سوي هر گروه و نهاد در فرهنگسراها يا مساجد و حسينيه ها چه صورت دارد و آيااساسا با توجه به سيره ائمه معصومين عليهم السلام مي توان به نام اهل بيت عليهم السلام به چنين اقداماتي دست زد؟

مقام معظم رهبري: هر گونه خوانندگي و نوازندگي كه متناسب با مجالس عيش و نوش و خوشگذراني باشد، جايز نيست و از هر كاري كه با شئونات مساجد و حسينيه ها سازگار نباشد، بايد اجتناب كرد. (4)

آية الله فاضل لنكراني: به طور كلي هر امري كه هتك و بي احترامي به ائمه اطهار عليهم السلام تلقي شود، جايز نيست و ظاهرا مجموع اين اعمال عرفا هتك محسوب مي شود. (5)

آية الله بهجت: برپايي و شركت در اين مجالس حرام است. (6)

آية الله تبريزي: اجراي موسيقي در مجالس معصومين مطلقا جايز نيست و نواختن موسيقي لهوي و گوش دادن آن هر چند در غير مجالس معصومين باشد حرام است و بين انواع موسيقي لهوي فرقي در حرمت نيست. (7)

آية الله مكارم شيرازي: كليه صداها و آهنگهايي كه مناسب مجالس لهو و فساد است، حرام است. (8)

سؤال: در راديو مدح ائمه طاهرين را با وزن و ساز و با لحن خوب مي خوانند. آيا استماعش جايز است يا خير؟
امام خميني رحمه الله: اگر غنا و موسيقي نباشد، مانع ندارد. (9)

سؤال: آيا مي توان در ولادت امامان معصوم در مسجد نوار آهنگ مذهبي غير حرام گذاشت؟
آية الله مكارم شيرازي: گذاشتن آهنگ مذهبي در مساجد و حسينيه ها مناسب نيست. از آن اجتناب كنيد. (10)

سؤال: آيا پخش موسيقي شاد به مناسبت ميلاد ائمه معصومين در مسجد شرعا اشكال دارد؟
مقام معظم رهبري: روشن است كه براي مسجد جايگاه شرعي خاصي است و چنانچه پخش موسيقي در مسجد مناسب جايگاه و احترام مسجد نباشد، حرام است؛ حتي اگر موسيقي غير مطرب باشد. (11)

دست زدن در اعياد مذهبي و در اماكن مقدس
سؤال: دست زدن همراه با مداحي در مجالس شادي ائمه معصومين عليهم السلام و روزهاي تولد آنها از نظر شرعي چه حكمي دارد؟
آية الله مكارم شيرازي: دست زدن اگر با امور حرام مقرون نباشد، حرام نيست؛ ولي در مساجد و حسينيه ها از آن پرهيز كنيد. (12)

سؤال: در مواليد حضرات ائمه در مسجد مجلس گرفته، اشعار مي خوانند و موقع خواندن اشعار، كف مي زنند، كف زدن در مسجد چه صورت دارد؟
آية الله گلپايگاني: به نظر اين جانب خالي از اشكال نيست. (13)

سؤال: در اعياد مذهبي و جشن ولادت ائمه در مسجد يا حسينيه مجلس جشن گرفته مي شود و اشعار مذهبي خوانده مي شود، آيا كف زدن در اين مجالس جايز است؟
آية الله فاضل لنكراني: در مساجد و حسينيه ها كف نزنيد. (14)

رقص

يكي از مسائلي كه در ايام مواليد ائمه و اعياد و مناسبتهاي شاد مطرح مي شود مسئله رقص است، به ويژه در برخي از مجالس زنانه مسئول جلسه حاضران را مكلف مي كند كه برخيزند و برقصند تا حاجت خويش را بگيرند و استدلالشان اين است كه خود ائمه به ما گفته اند: در شادي ما شاد و در غم ما غمناك باشيد؛ در حالي كه خشنودي ائمه با عمل حرام محقق نمي گردد.

امام خميني رحمه الله مي فرمايد: رقص منشا فساد است و اشكال دارد، خواه رقص زن براي زن باشد يا رقص مرد براي مرد. تنها رقص زن براي همسر جايز است. (15)

آية الله خامنه اي: رقص به طور كلي اشكال دارد، مگر رقص زن براي همسرش. (16)

آية الله فاضل: رقص زن براي جنس موافق اگر با محرمات همراه نباشد، مانعي ندارد. (17)

سؤال: آيا جايز است زن در ميان زنان برقصد و شادباش (پول) بگيرد؟

آية الله صافي: پول گرفتن در مقابل رقص جايز نيست. (18)

لطيفه گويي
سؤال: گفتن لطيفه هاي رايج در كشور كه حالت تمسخر قشر، قوم يا مناطقي از مردم كشور را در بر مي گيرد، چه حكمي دارد و شنيدن آن چه صورت دارد؟
آية الله خامنه اي: اگر استهزاء آنان محسوب شود جايز نيست. (19)
آية الله مكارم: اگر واقعا تمسخر قومي به طور عام بوده باشد، اشكال دارد. (20)
آية الله فاضل: بهتر آن است كه از اين نوع مزاحها اجتناب شود. (21)
آية الله سيستاني: اگر مستلزم هتك و توهين مؤمنين باشد، جايز نيست. (22)
آية الله صافي: اگر قصد لطيفه گويي باشد و توهين صدق نكند، اشكال ندارد. (23)
آية الله تبريزي: مسخره كردن مؤمن جايز نيست و اگر اين طور نباشد و متضمن كذب هم نباشد، مانعي ندارد. (24)
1) وسائل الشيعه، ج 11، ص 422.
2) بحارالانوار، ج 67، ص 72، ح 13.
3) وسائل الشيعه، ج 12، ص 264، ح 16263.
4) مسائل جديد از ديدگاه علما و مراجع تقليد، ج 2، ص 36، استفتاء از مقام معظم رهبري.
5) مسائل جديد، ج 2، ص 36.
6) همان.
7) همان.
8) مسائل جديد، ج 2، ص 37 و استفتائات جديد، ج 1، ص 145.
9) استفتائات امام، ج 2، ص 16، س 37.
10) استفتائات جديد، ج 2، س 705.
11) اجوبة الاستفتائات، ج 1، ص 122، س 410.
12) استفتائات جديد، ج 1، ص 149، آموزش فقه، فلاح زاده، ص 423.
13) مجمع المسائل، ج 1، ص 155، س 107.
14) جامع المسائل، ج 1، ص 95، س 307.
15) استفتائات امام، ج 2، ص 15.
16) مسائل جديد، ج 1، ص 204.
17) جامع المسائل، ج 1، ص 486، س 1736.
18) جامع الاحكام، آية الله صافي، ج 1، ص 297.
19) مسائل جديد، ج 2، ص 59.
20) همان مدرك.
21) جامع المسائل، ج 1، ص 639.
22) مسائل جديد، ج 2، ص 60.
23) همان مدرك.
24) همان مدرك.
منبع : ماهنامه اطلاع رساني، پژوهشي، آموزشي مبلغان شماره54