عبدالکريم پاک نيا
ارزش زيبايي و پاكيزگي در اسلام
دو. ارزش زيبايي و پاكيزگي در اسلام
از امتيازات دين مبين اسلام توجه به زيبايي و آراستگي ظاهري و پاكيزگي در كنار سيرت پاك و آراستگي باطني است. اسلام همچنان كه انسانها را به سوي پاكي و سلامت روح فرا مي‌خواند، همان طور به آنان دستور مي‌دهد كه ظاهري جذاب، با سليقه و زيبا داشته باشند. قرآن كريم در اين زمينه مي‌فرمايد: «إِنَّ اللَّهَ يحِبُّ التَّوَّ ابِينَ وَيحِبُّ الْمُتَطَهِّرِينَ «؛ 7 «خداوند متعال توبه كننده گان [و كساني كه روح و روان خود را از آلودگيهاي گناه شستشو مي‌دهند] و پاكان [كه با طهارت و نظافت، جسم خود را از آلودگيها حفظ مي‌كنند] را دوست دارد.»
علي عليه السلام نيز فرمود: «اَلطُّهْرُ نِصْفُ الْاِيمانِ؛ 8پاكيزگي نيمي از ايمان است.»
و در گفتار ديگري زيبايي در اسلام را در يك جمله خلاصه كرده و فرموده است: «اِنَّ اللَّهَ جَمِيلٌ يحِبُّ الْجَمالَ وَ يحِبُّ أَنْ يري اَثَرَ النِّعْمَةِ عَلي عَبْدِهِ؛ 9خداوند زيباست و زيبايي را دوست دارد و دوست دارد كه اثر نعمت را بر [وجود] بنده‌اش ببيند.»
آن حضرت همچنين به فضل بن عباس فرمود: «فَاَلْبِسْ وَتَجَمَّلْ فَاِنَّ اللَّهَ جَمِيلٌ يحِبُّ الْجَمالَ وَلْيكُنْ مِنْ حَلالٍ؛ 10لباس [زيبا] بپوش و خود را بياراي؛ چرا كه خداوند زيباست و زيبايي را دوست دارد و البته به شرط اينكه از راه حلال باشد.»
رعايت نظافت و پاكيزگي ظاهر، ناخواسته در ديگران جاذبه ايجاد مي‌كند و انسانها به سوي فردي كه ظاهري آراسته و زيبا داشته باشد، به طور ناخودآگاه كشيده مي‌شوند. شايسته است كه يك انسان با ايمان با رسيدگي به وضع ظاهري خويش و مرتب كردن لباس و پوشش مناسب و تميز، خود را در جامعه دوست داشتني و محبوب قرار دهد. اين عمل علاوه بر اينكه موجب عزت و آرامش است، جلوه‌اي از خصلتهاي زيباي انسان نيز مي‌باشد.
اساساً عشق به زيبايي و زيبادوستي از تمايلات فطري بشر است و تمام طبقات مردم، از اقوام و ملتهاي پيشرفته تا عقب افتاده‌ترين افراد جامعه به اين حقيقت اذعان دارند. در روايات اهل بيت عليهم السلام به پوشش ظاهري زيبا و تميز و پاكيزه تأكيد فراوان شده است.
امام مجتبي عليه السلام فرمود: «اِنَّ مِنْ اَخْلاقِ الْمُؤْمِنِينَ... تَجَمُّلاً فِي فاقَةٍ؛ 11ز ويژگيهاي مؤمنين اين است كه... در عين فقر و ناداري، ظاهري آراسته [و پاكيزه] دارند.»
آري، مؤمنين هر چقدر هم فقير و بي چيز باشند، خود را در ظاهر مفلوك و درمانده و كثيف نشان نمي‌دهند. ظاهر فرد با ايمان، جلوه‌اي از ايمان باطني اوست. امام مجتبي عليه السلام خود نيز چنين بود و جمال ظاهري را با جمال باطني درهم آميخته بود و صورت زيبا را با سيرت نيكو يكسان مي‌نمود.
امام صادق عليه السلام در اين زمينه فرموده است: «كانَ رَسُولُ اللَّهِ صلي الله عليه وآله ينْفِقُ عَلَي الطِّيبِ اَكْثَرَ مِمَّا ينْفِقُ عَلَي الطَّعامِ؛ 12رسول خداصلي الله عليه وآله همواره براي عطر بيشتر از غذا پول مي‌پرداخت.» و اين اهميت زيبايي ظاهري را در سيره آن حضرت مي‌رساند. ناگفته نماند كه هميشه آراستگي ظاهري نشانه پاكيزگي و لطافت باطن نيست. به قول پروين اعتصامي:
نه هر پاكيزه رويي، پاكزاد است كه نسل پاك ز اصل پاك‌زاد است
امام خميني رحمه الله و آراستگي ظاهري
در اينجا به سيره امام خميني رحمه الله نيز اشاره مي‌كنيم كه در آراستگي ظاهري و باطني كم نظير بود. امام در سي سالگي از مدرسين نامي قم بود و از همان دوران با ساير طلبه‌ها فرق مي‌كرد. قيافه ايشان خيلي زيبا و لباسشان خيلي تميز و منظم بود. ايشان مقيد بود كه كفش تميز و جوراب مرتبي بپوشد. عمامه خود را مرتب مي‌كرد و در جامعه به صورت يك انسان پاك و منظم ظاهر مي‌شد.
در منزل امام آينه‌اي بر ديوار قرار داشت كه هر وقت بلند مي‌شد، در آينه خود را مرتب مي‌كرد.
به اعتراف بسياري از شاگردان، امام از نفاق و رياكاري متنفر بودند و از حالت فقر نمايي بدشان مي‌آمد. حتي با اينكه مقروض بودند، به وضع ظاهري خودشان مي‌رسيدند.
سالها يك قبا و لباده داشتند؛ ولي همين يك قبا آن قدر تميز بود كه شايد كمتر كسي به نظافت ايشان پيدا مي‌شد. موقع صرف غذا دستمالي بلند را جلوي گردن و سينه قرار مي‌دادند كه احياناً غذا روي لباس ايشان نريزد و لباسشان لك نگيرد. هميشه از چند متري اتاق امام بوي عطر به مشام مي‌رسيد. 13
پي نوشت:
7) بقره/222.
8) دعائم الاسلام، نعمان مغربي، مصر، دار المعارف، 1385 ش، ج 1، ص 100.
9) الكافي، محمد بن يعقوب الكليني، تهران، دار الكتب الاسلامية، 1365 ش، ج 6، ص 438.
10) همان، ص 442.
11) اعلام الدين، حسن ديلمي، قم، مؤسسة آل البيت عليه السلام، 1408 ق، ص 137.
12) مكارم الاخلاق، حسن طبرسي، قم، نشر شريف رضي، 1412 ق، ص 34.
13) برداشتهايي از سيره امام خميني رحمه الله، غلامعلي رجايي، مؤسسه عروج، تهران، 1383 ش، ج 2، صص 153 - 160.
منبع: ماهنامه اطلاع رساني، پژوهشي، آموزشي مبلغان شماره 95.