محمود مهدي پور
اهتمام به امور مسلمين
اهتمام به امور مسلمين، يکي از بزرگ ترين فرايض اجتماعي است که نشان دهنده داشتن احساس مسئوليت نسبت به سرنوشت اسلام و مسلمين است. افراد و جوامع اسلامي همانند عموم انسانها در برابر نيازها و خطرهايي قرار دارند که از يک سو دغدغه تأمين نيازهاي امت اسلامي، فکر و ذهنِ هيچ مسلماني را آرام نمي‌گذارد و از سوي ديگر، فرزندان اسلام با خطرهايي مواجه اند که نگراني و بيم از آفات، آسيبها، خطرها و دشمنان، آرامش دروني و خوابِ راحت و آسايشِ زندگي را بر هم مي‌زند.
دربار? اهتمام به امور مسلمانان، ده ها پرسش وجود دارد که جستجوي پاسخ منطقي و متقن براي آنها، شرط موفقيت در انجام وظيفه و قيام به اين فريضه الهي است. برخي از اين پرسشها عبارت اند از:
1. معناي اهتمام چيست؟
2. امور مسلمانان چه اموري است؟
3. چه خطرهايي مسلمين را تهديد مي‌کند؟
4. نيازهاي امروز مسلمانان چيست؟
5. اهتمام به امور مسلمين چند قسم دارد؟
ـ اهتمام به امور فردي؛
- اهتمام به امور دنيوي؛
- اهتمام به امور اخروي؛
- اهتمام به امور خانواده‌ها؛
- اهتمام به نيازهاي اداري؛
- اهتمام به کارآيي ادارات و نهادها؛
- اهتمام به حوادث قلمرو زندگي در روستا، شهر، بخش، کشور و منطقه؛
- اهتمام به امور ملي و فراملي؛
- اهتمام به امور بين المللي امت اسلامي؛
- اهتمام به امور فرهنگي؛
- اهتمام به امور اقتصادي؛
- اهتمام به امور دفاعي.
اهتمام از زاويه هاي گوناگون، شايسته دقت و بررسي است. اهتمام به کدام يک از امور فوق، اولويت دارد و درجه اهميت اين امور چقدر است؟
گستره اهتمام، آفاقِ اهتمام، اعماق آن و ميزان شدت و ضعف اهتمام در موفقيت و ناکامي و انجام وظيفه، نقش فراوان دارد! و بايد عمق، ارتفاع، طول و عرض اهتمام، متناسب با ارزش هدفها، نيازها، خطرها و قلمرو حيات و تلاش مسلمانان باشد.
اهتمام به امور مسلمين، نوعي دغدغ? ديني و سوز مسلماني است که اگر با تدبير و آگاهي همراه گردد، سرنوشت امت اسلامي را به زودي دگرگون مي‌سازد و بشريت را از مشکلات امروز، رهايي مي‌بخشد.
نشانه‌هاي اهتمام به امور مسلمين چيست؟
تلاش و کوشش در جهت عدالت، خدمت رساني، ايثارگري و فداکاري، دوري از رفاه طلبي و خوشگذراني و گريز مسئولان از بازي و سرگرمي، نشانه‌هاي اهتمام به امور مسلمين است.
تمام سرماي? فکر، ذهن، زبان، قلب، جسم، جان، مال، هنر، مهارت، دانش، مديريت و وقت مسئولان عالي کشور اسلامي و امکانات جهان اسلام بايد در دو جهت هزينه گردد:
1. تأمين نيازهاي راستين امت اسلامي؛
2. مقابله با خطرهاي تهديدکننده مسلمانان.
امروزه مشکلات فراوان در زندگي مسلمانان و بسياري از ملتهاي محروم و مظلوم جهان به چشم مي‌خورد. تراکم و تورم معضلات اجتماعي، اقتصادي و فرهنگي، هر روز، زندگي را دشوارتر و رنجها را افزون تر و درگيريها را بيشتر و شديدتر مي‌سازد.
تفکر و تلاش براي شناخت مسلمانان جهان، نيازها، امکانات آنان، حوادث مرتبط و دوستان و دشمنان ايشان و برنامه ريزي براي کمک به آنان، نشان اهتمام به امور مسلمين است.
مشکلات امروز
امروز، نگاهي به رسانه‌هاي داخلي و خارجي، فهرستي از مشکلات غم انگيز فراروي انسان قرار مي‌دهد که هر مسلمان غيرتمند و هر انسان خردمندي را به تفکر و چاره جويي فرا مي‌خواند و نظام حاکم بر جهان صنعتي امروز را به شدّت زير سؤال مي‌برد.
- آمار فقيران ونيازمندان جهان؛
- آمار بيکاران و مشاغل کاذب اجتماعي؛
- آمار ترورها، انفجارها و کشته‌هاي روزانه؛
- آمار تفرقه‌ها و خصومت‌هاي محلي و منطقه اي؛
- آمار پرونده‌هاي نظام قضايي کشور؛
- آمار جنگها و جدالهاي کوچک و بزرگ جهاني؛
- آمار بيماريها و بيماران و آسيب ديدگان تصادفها؛
- آمار مستأجران و بي خانمانها و آواره‌ها؛
- آمار معتادان به انواع مواد مخدر؛
- آمار جوانان و دختران و پسران بي همسر؛
- آمار بي سوادي و کم سوادي؛
- آمار اختلاس و انواع و ابزارهاي آن؛
- آمار زندانيان، محکومان و مجرمان؛
- آمار طلاق و اختلافات خانوادگي؛
- آمار فسق و فجور و جرايم اجتماعي؛
- آمار کودکان بي سرپرست و خياباني؛
مشاهده انواع تبعيض و آمار و ارقام آن، هر کدام، گوشه اي از مشکلات اجتماعي امروز جهان را نشان مي‌دهد.
درست است که بشريت امروز، ميليونها پيشرفت علمي، صنعتي و اقتصادي هم دارد که بي توجهي به اين امکانات، تلاشها و موفقيتها عاقلانه و عادلانه نيست. اتفاقاً غم بزرگ، همين است که چرا با اين امکانات جهاني، اين رنجهاي بين المللي وجود دارد.
در اين شرايط، اهتمام به امور مسلمين به معناي تلاش براي شناخت مشکلات، کمبودها، آفتها، آسيبها و آفت زدايي، مشکل گشايي، شناخت نيازها و تأمين آنها است. موفقيتها و پيشرفتها به سوي قله هاي علم و صنعت، حرکتي طبيعي و منطقي است که اگر در خدمت عدالت، سلامت و سعادتِ انسانيت باشد، جاي خوشحالي و سپاسگزاري از خدا و خلق خداست.
گستره اهتمام
اهتمام به امور مسلمين، نوعي آگاهي و احساس مسئوليت اجتماعي و تحمل سختيها و درد و رنجها براي درمان بيماريهاي فردي و گروهي و کاهش رنج و غم امّت اسلامي است.
- اهتمام به معرفت و اطاعت از خدا و اولياي الهي؛
- اهتمام به توليد و خودکفايي مسلمين؛
- اهتمام به صلح و آشتي و مهرورزي بين ملت اسلامي؛
- اهتمام به کار و اشتغال فرزندان اسلام؛
- اهتمام به مسئله فقر و غناي امت و جهان بشريت؛
- اهتمام به توزيع عادلانه امکانات الهي و فقرزدايي؛
- اهتمام به پيشگيري و حفظ جان مسلمانان در برابر حوادث مرگبار طبيعي و اجتماعي؛
- اهتمام به حفظ اموال مسلمين در برابر غارتگران داخلي و خارجي؛
- اهتمام به حفظ حيثيت و آبروي امت اسلام در برابر خودي و بيگانه؛
- اهتمام به رهايي مسلمين از شرّ ديو اعتياد و مواد مخدر؛
- اهتمام به نجات مسلمانان از چنگال جهل و بي سوادي؛
- اهتمام به گسترش علوم، فنون و مهارت‌هاي زندگي؛
- اهتمام به استقلال و آزادي و پاسداري از نظام اسلامي؛
- اهتمام به حل مشکلات بهداشت، درمان و سلامتي؛
- اهتمام به حل نيازهاي علمي و فني مسلمانان؛
- اهتمام به حل مشکلات دولت و دولتمردان مسلمان و مديريت بهتر جامعه؛
- اهتمام به حل مشکلات قانوني، قضايي و اجرايي در روابط امت اسلامي؛
- اهتمام به مسائل فرهنگي و شناخت معارف و قوانين قرآن و سنت نبوي.
اهتمام به انجام وظايف در برابر ديگر انسانها، حيوانات و محيط زندگي، نشانه‌هاي مسلماني، نماد بيداريِ وجدان و فطرتِ الهي و شرطِ زندگي بر پايه ايمان و خردورزي است.
مديريت نيازها، علاقه‌ها، امکانات و برنامه ريزي براي تأمين حوايجِ راستين و اصلاح نيازهاي کاذب، وظيفه دولتها، متفکران و انديشمندان دولت اسلامي است. رسانه‌ها و صدا و سيماي نظام اسلامي نبايد نيازهاي واقعي و جدي زندگي مسلمين را به بازي بگيرند و با تبليغ مصرف گرايي، گزارش و اخبار و تبليغات و مسابقات بي حدّ و مرزِ ورزشي، مردم را از حقايق زندگي و نيازهاي دنياي اسلام و جهان بشريت غافل سازند.
«غفلت آفريني» و «غارتگري» دو مشکل نظام ورزشيِ امروز جهان است. وابستگي و پرداختهاي آنچناني به ورزشکاران از بيت المال در اوج گرفتاري عموميِ مردم، خبط و خطايي بزرگ است که آوردن هيچ مدالي آن را جبران نمي‌کند.
اهتمام به امور مسلمين، اهتمام به تمام امور مسلمين است؛ چرا فقط به ورزش و تفريح، اين قدر اهتمام داريم؛ ولي از اهتمام به علم و ايمان و اخلاق و امنيت جان و مال و آبروي مردم، غفلت مي ورزيم و خدمتگزاران اين ميادين را تجليل و تکريم نمي کنيم.
مهم ترين نيازهاي اوليه انسانها غذا، دارو، لباس، همسر، مسکن، امنيت جان و مال و آبروي اجتماعي است. مهم ترين نيازهاي فرهنگي انسانها کار، مدرسه، عالِم، مسجد، کتاب، قرآن و رسانه هاي سالم است. در شرايطي که هنوز نيازهاي اوليه حياتي و نيازهاي بنيادي و فرهنگي امت اسلامي فراهم نيست، پرداخت بي حد و مرز به مسابقات ورزشي داخلي و خارجي و هزينه کردن اموال عمومي براي تفريح و سرگرمي، گناهي نابخشودني است. با کدام مجوّز شرعي از کارگران، توليدگران و کارمندان که در تأمين نيازهاي اوليه خود مانده اند ماليات مي گيريم و بي حساب و کتاب براي تفريح، خوشگذراني، گردشگري، تبليغات و تشريفات هزينه مي کنيم.
در حالي که محرومان و مستضعفان و به اصطلاح، اقشار آسيب پذير يعني پيران، ازکارافتادگان، بيماران، ايتام و کودکان خياباني و کارتن خواب از حمايت و هدايت لازم بهره مند نيستند و اقشار متوسط جامعه با سختيهاي فراوان، روزگار مي گذرانند، پرداختهاي آن چناني به مربيان و مشاوران خارجي و داخلي و برگزاري بي حد و مرز مسابقات ورزشي از بودجه عمومي، گناهي نابخشودني است.
تبليغ و تشويق و پخش مستقيم و تاج گل و استقبال و تکريم، حق توليدگران و دانشمندان و زحمت کشان صحنه هاي علم و جهاد و خدمت رساني و اختراع و ابتکار و تدريس و بهداشت و درمان و دفاع است.
دشمنان اسلام به آنچه منافع آنان را تأمين مي‌کند، اهتمام فراوان دارند. امروز، مسابقات ورزشي «ميز بزرگ شطرنج جهاني» براي غفلت آفريني از يک سو و غارتگري از سوي ديگر است.
در حالي که بسياري از انسانها از آرامش روحي، امنيت جاني، حقوق طبيعي و آزادي و حداقل امکانات براي کرامت انساني و پيشرفت علمي و اخلاقي محروم اند، در حالي که در بحرين، ميانمار، سوريه، پاکستان و افغانستان، مسلمانان با انواع تهديدها، تکفيرها، سوءظنها و تحقيرها و ترورها و تحريمها و فشارهاي اجتماعي و اقتصادي مواجه هستند، استکبار جهاني به ورزش و مسابقات المپيک و پاراالمپيک 2012 اهتمام فراوان دارد. مسابقات ورزشي روز به روز گسترده تر و بيشتر و پرهزينه تر برگزار مي‌شود ونمايندگان به اصطلاح کشورهاي اسلامي در مرکز فتنه و فساد جهان (لندن) به بازي و سرگرمي و تفريح مشغول و در ماه رمضان به روزه خواري علني مي پردازند. هنگام ورود آنان به کشور در فرودگاه بين المللي امام خميني و در شب شهادت اميرالمؤمنين عليه السلام جشن پيروزي برگزار مي‌کنند.
بازي در اين ميادين ورزشي و همگامي و همراهي و اطاعت و تبعيّت از سياست گزاران جهاني آن، اشتباهي بزرگ است که منافع اسلام و مسلماني را قرباني منافع استکباري مي‌کند؛ و بازي در زمين دشمن محسوب مي‌شود.
مواضع انسانها در مسئله اهتمام
اصولاً انسانها در زندگي سه حالت دارند:
1. گروهي نسبت به ارزشها و نيازهاي واقعي خود و ملت خويش اهتمام مي‌ورزند و تمام تلاش خود را براي تأمين و پاسداري از آن به کار مي‌گيرند.
2. گروهي نسبت به ارزشها و حق و باطل بي تفاوت و احياناً بي خبر و بي طرف و غافل زندگي مي‌کنند.
3. گروهي نسبت به ضد ارزشها و منافع شخصي و باندي و اهداف توسعه طلبانه خويش اهتمام مي‌ورزند و تمام توان نظامي و رسانه اي و هنري و اقتصادي خويش را براي سلطه بر ديگران به کار مي‌گيرند.
صهيونيزم و استعمارگران جهاني امروز از ورزش به عنوان بهترين راه غفلت آفريني، حجاب زدايي و گسترش فساد مالي و اخلاقي بهره مي‌گيرند و بسياري از کشورهاي اسلامي هم آگاهانه و ناآگاهانه در اين دام بزرگ جهاني گرفتار شده‌اند.
اهتمام به مدال آوري، شهرت و ثروت در نسل جوان، جايگاه اهتمام به «قرآن» و «ايمان» و «علم» و «اخلاق» و «عدالت» و «کار» و «توليد» و «استقلال» و «آزادي» و «بيداري امت اسلامي» را گرفته است و اهتمام به آخرت و معاد و قيامت را به فراموشي سپرده است.
چرا اهتمام به شناخت وظيفه، اهتمام به خدمت رساني، اهتمام به دفاع از حقوق مردم مسلمان جهان و اهتمام به حقوق فلسطين و بحرين و حجاز و سوريه، به ميزان اهتمام به مدال‌هاي طلا ونقره و برنز وجود ندارد؟
آيا اين اهتمامهاي کاذب و دروغين، جاي اهتمام به امور و نيازهاي واقعي امت اسلامي را نگرفته است؟ آيا به راستي، حضور در اين بازيها و مسابقات اهتمام به ايمان و استقلال و عظمت و آخرت دنياي اسلام است؟!
فضاي غير اخلاقي مسابقات ورزشي و تخريبهاي پس از آن نشان مي دهد که اين ورزشها در خدمت انسانيت است يا در خدمت هوسها.
آيا اين اهتمامها، اهتمام مشترک، کفار و منافقان و مسلمانان غفلت زده و فريب خورده نيست؟! آيا مصداق کامل اهتمام به امور دنيا و اهتمام به شهرت و ثروت و راحت و منافع اقتصادي شخصي و گروهي وتيمي و تأمين منافع استکبار جهاني و فساد اخلاقي نيست.
بياييد همه و همه، انديشه و عمل خويش را در ترازوي قرآن وحديث بسنجيم واهتمام به امور مسلمين را از آن بياموزيم.
قرآن بارها از اهتمام به آخرت و زندگي جاودانه، سخن گفته و فرموده است:
«بَلْ تُؤْثِرُونَ الْحَيَوةَ الدُّنْيَا*وَ الاَْخِرَةُ خَيرٌْ وَ أَبْقَى1 »
اميرالمؤمنين عليه السلام درباره انسانهاي پارسا چنين مي گويد: «يُمْسِي وَ هَمُّهُ الشُّكْرُ وَ يُصْبِحُ وَ شُغُلُهُ الذِّكْر؛2 هر شامگاه در اين انديشه است که آيا نعمتها را درست استفاده کرده است و هر بامداد، کار اصلي او ياد خداست.»
امام صادق عليه السلام از رسول گرامي صلي الله عليه و آله نقل مي‌کند که فرمود: «مَنْ أَصْبَحَ لَا يَهْتَمُّ بِأُمُورِ الْمُسْلِمِينَ فَلَيْسَ مِنْهُمْ وَ مَنْ يَسْمَعْ رَجُلًا يُنَادِي يَا لَلْمُسْلِمِينَ فَلَمْ يُجِبْهُ فَلَيْسَ بِمُسْلِمٍ؛3 هر کس بامدادان در انديشه امور مسلمانان نباشد از آنان نيست و هر کس فرياد استغاثه کسي را بشنود و به او پاسخ نگويد مسلمان نيست.»
آيا فرياد استغاثه ميانمار و بحرين و حجاز و سوريه و فلسطين به گوش نمي‌رسد؟ بگذريم از مسلمانان و مظلوماني که در ميان رسانه هاي بي حد و مرز استکبار جهاني، امکان فرياد کشيدن هم از آنان سلب شده است.
در کتاب شريف اصول کافي جلد سوم از صفحه 220 تا صفحه 301 ده‌ها باب و بيش از دويست حديث وجود دارد که وظايف اجتماعي مسلمانان و مصاديق «اهتمام بر امور مسلمين» را برشمرده است:
ـ باب صله ارحام 33 حديث؛
ـ باب برّ والدين 21 حديث؛
ـ باب اهتمام به امور مسلمين 11 حديث؛
ـ باب رفتار با مدعيان ايمان يک حديث؛
ـ باب ريشه‌هاي برادري دو حديث؛
ـ باب حق برادران ديني 16 حديث؛
ـ باب مهرباني و عطوفت با يکديگر 4 حديث؛
ـ باب ديدار با برادران ديني 16 حديث؛
ـ باب مصافحه 21 حديث؛
ـ باب معانقه 2 حديث؛
ـ باب روبوسي با خويشان ودوستان و امام 6 حديث؛
ـ باب گفتگو و مذاکره با برادران 7 حديث؛
ـ باب شادکردن مؤمن 16 حديث؛
ـ باب رواسازي حوايج مؤمن 14 حديث؛
ـ باب تلاش براي برآوردن حوايج مؤمن 11 حديث؛
ـ باب غم زدايي از دل مؤمن 5 حديث؛
ـ باب غذا دادن به مؤمن 20 حديث؛
ـ باب مهرباني و احترام به مؤمن 9 حديث؛
ـ باب خدمت به مؤمن يک حديث؛
ـ باب خيرخواهي براي مؤمن 6حديث؛
ـ باب اصلاح ميان مردم 7 حديث؛
ـ باب احياي مؤمن و (هدايت او) 3 حديث؛
ـ باب دعوت خويشان به ايمان و ... .
اهتمام به امور مسلمين شناخت وظيفه خويش نسبت به مسلمانان جهان و اقدام و تلاش براي حمايت و هدايت و دفاع و کمک به آنان است و هر کار و شعاري که ما و نسل جوان را از اين وظايف باز دارد، کجروي و انحراف است.
صدا و سيما و دولت و مجلس و نهادها بيش از آنچه دغدغه ورزش و مسابقات ورزشي بي پايان داشته باشند بايد به فکر تأمين نيازهاي راستين ملت و ايمان و اخلاق و آزادي و استقلال و راحتي مسلمانان باشند؛ چراکه پيروزي و شکست تيمهاي داخلي و خارجي، هيچ مشکلي از امت اسلامي و مظلومان جهان را حل نمي‌کند چه رسد که با کمک مربيان و مشاوران خارجي به دست آيد و يا غالبا نتيجه را به تيم رقيب واگذار نمايند.
در عهدنامه اميرالمؤمنين عليه السلام به مالک اشتر چنين آمده است: «ثُمَّ اللَّهَ اللَّهَ فِي الطَّبَقَةِ السُّفْلَى مِنَ الَّذِينَ لَا حِيلَةَ لَهُمْ وَ الْمَسَاكِينِ وَ الْمُحْتَاجِينَ وَ ذَوِي الْبُؤْسَي وَ الْزَمْنَى فَإِنَّ فِي هَذِهِ الطَّبَقَةِ قَانِعاً وَ مُعْتَرّاً فَاحْفَظِ اللَّهَ مَا اسْتَحْفَظَكَ مِنْ حَقِّهِ فِيهَا وَ اجْعَلْ لَهُمْ قِسْماً مِنْ غَلَّاتِ صَوَافِي الْإِسْلَامِ فِي كُلِّ بَلَدٍ فَإِنَّ لِلْأَقْصَى مِنْهُمْ مِثْلَ الَّذِي لِلْأَدْنَى وَ كُلًّا قَدِ اسْتُرْعِيتَ حَقَّهُ فَلَا يَشْغَلَنَّكَ عَنْهُمْ بَطَرٌ فَإِنَّكَ لَا تُعْذَرُ بِتَضْيِيعِ الصَّغِيرِ لِإِحْكَامِكَ الْكَبِيرَ الْمُهِمَّ فَلَا تُشْخِصْ هَمَّكَ عَنْهُمْ وَ لَا تُصَعِّرْ خَدَّكَ لَهُم؛4 خدا را، خدا را درباره طبقه پايين جامعه در نظر داشته باش، آنان که راه چاره اي ندارند، نيازمندان و گرفتاران و بيماران که برخي روي اظهار نياز و حاجت دارند و گروهي ندارند. وظيفه خويش را درباره آنان پاس بدار و بخشي از بيت المال را و بخشي از درآمد اموال نظام را در هر شهر به آنان اختصاص ده. مناطق دور از مرکز حکومت همان حق را دارند که مناطق نزديک. تو به رعايت حقوق آنان مأموري پس رفاه زدگي، تو را از رسيدگي به آنان باز ندارد، رسيدگي به امور مهم، عذري در عدم رسيدگي به امور کوچک نيست. مبادا از اهتمام به امور آنان به کار ديگر بپردازي و رخ از آنان برتابي.»
در نامه اميرالمؤمنين عليه السلام به مالک اشتر به عنوان استاندار مصر، يک هزارم آنچه بر رسيدگي به محرومان ومستضعفان تأکيد شده به حمايت و صرف بودجه براي ورزش نيامده است. در قرآن و ساير منابع حديثي هم، هيچ گاه اولويت‌ها، حمايت و تبليغ و رسيدگي و هزينه در زمينه ورزشهاي داخلي و خارجي نيست.
دغدغه اصلي مردم هم دغدغه‌هاي ديگري است. سياستها در زمينه ورزش و الگوسازي از ورزشکاران و مسابقات ورزشي و پخش مداوم آن و اخبار آن بايد جاي خود را به اخبار کار و تلاش و اشتغال و دانش و حرفه آموزي و حمايت از ارزشهاي راستين بسپارد و در نظام اسلامي، اهتمام به کار و علم و توليد، جاي اهتمام به بازي و تفريح را بگيرد. به ويژه وقتي برنامه ريزي و سياستگذاري و داوري مسابقات ورزشي در دست استکبار جهاني است.
و السلام
پي نوشت:
1 . اعلي/ 16 و 17.
2 . نهج البلاغه، خطبه 193.
3 . بحارالانوار، ج‏77، ص‏339.
4. نهج البلاغه، دشتي، نامه 53، ص‏299.
منبع: ماهنامه اطلاع رساني، پژوهشي، آموزشي مبلغان شماره157.