محمد سبحاني يامچي
پيامدهاي اخروي اسراف و تبذير
كساني كه از ذكر خدا روي گردانده، آيات او را فراموش كنند همچنين آنهايي كه نعمتهاي خدادادي چون چشم و گوش و عقل را در مسير نادرست به كار گرفته، آنها را بيهوده برباد دهند، نه تنها گرفتار فقر و تنگدستي در دنيا مي‌شوند، بلكه عذاب اخروي نيز در انتظار آنها خواهد بود.
در قرآن و روايات براي اسراف و تبذير آثار اخروي نيز بيان شده كه به برخي از آنها اشاره مي‌شود:
1. خشم الهي
اسراف كار از رحمت خداوند دور بوده، گرفتار خشم الهي مي‌شود، همان گونه كه در قرآن كريم آمده است: «وَلا تُسْرِفُوا اِنَّهُ لا يحِبُّ الُمسْرِفينَ»؛ 1 «زياده روي نكنيد كه او اسراف كاران را دوست ندارد.‌»
امام جعفر صادق عليه السلام هم در اين زمينه فرمودند: «اِنَّ السَّرَفَ اَمرٌ يبْغِضُهُ اللّه ُ؛ 2 اسراف از اموري است كه مورد غضب خداست.‌»
2. كيفر اخروي
كساني كه از ذكر خدا روي گردانده، آيات او را فراموش كنند همچنين آنهايي كه نعمتهاي خدادادي چون چشم و گوش و عقل را در مسير نادرست به كار گرفته، آنها را بيهوده برباد دهند، نه تنها گرفتار فقر و تنگدستي در دنيا مي‌شوند، بلكه عذاب اخروي نيز در انتظار آنها خواهد بود: «وَكَذلكَ نَجْزي مَنْ أسْرَفَ وَلَمْ يؤْمِنْ بِآياتِ رَبِّه وَلَعذابُ الاخِرَةِ اَشَدُّ وَاَبْقي»؛ 3 «و اين گونه هر كه را به افراط گراييده و به نشانه‌هاي پروردگار ايمان نياورده است، سزا مي‌دهيم و قطعا عذاب آخرت سخت‌تر و پايدارتر است.‌» همچنين فرمود: «وَاَنَّ المُسْرفينَ هُمْ اَصْحابُ النّارِ»؛ 4 «و افراط گران همدمان آتشند.‌»
3. خواري قيامت
وقتي اميرمؤمنان عليه السلام در عطاياي بيت المال رعايت مساوات كردند، عده‌اي از خودخواهان بر حضرت ايراد گرفته، آن را برخلاف سياست دانستند. حضرت ضمن ايراد خطبه‌اي به آنها فرمود:
«... ألا وَاِنَّ اِعْطاءَ الْمالِ في غَيرِ حَقِّهِ تَبْذيرٌ وَاِسْرافٌ وَهُوَ يرْفَعُ صاحِبَهُ فِي الدُّنْيا وَيضَعُهُ فِي الآخِرَةِ وَيكْرِمُهُ فِي النّاسِ وَيهينُهُ عِنْدَ اللّه ِ وَلَمْ يضَعْ امرؤٌ مالَهُ في غَيرِ حَقِّه وَلا عِنْدَ غَيرِ اَهْلِهِ اِلاّ حَرَمَهُ اللّه شُكْرَهُمْ وَكانَ لِغَيرِهِ وُدُّهُمْ...؛ 5 آگاه باشيد كه بخشيدن مال در غير حقش تبذير و اسراف است. اين كار در دنيا انجام دهنده آن را بالا مي‌برد ولي در آخرت موجب سرافكندگي وي مي‌گردد و در ميان مردم گراميش مي‌نمايد ولي در نزد خداوند خوارش مي‌سازد. هيچ كس مال خودش را در غير مورد حقش مصرف نكرد و به غيراهلش نسپرد جز اينكه خداوند او را از سپاس گذاري آنان محروم ساخت و محبتشان با ديگري بود.‌»
4. هلاكت
اسراف از هر نوعي كه باشد، انسان را به نابودي مي‌كشاند؛ به خصوص افرادي كه با انكار آيات الهي و تكذيب پيامبران درباره خويش و جامعه‌اي كه در آن زندگي مي‌كنند اسراف كنند. خداي منان مي‌فرمايد: «ثُمَّ صَدَقْناهُمُ الْوَعْدَ فَأَنْجَيناهُمْ وَمَنْ نَشاءُ وَاَهْلَكْنا الْمُسْرِفينَ»؛ 6 «سپس وعده (خود) به آنان را راست گردانيديم و آنها و هر كه را خواستيم نجات داديم و افراط كاران را به هلاكت رسانديم.‌»
پي نوشت:
1) انعام/141.
2) الكافي، ج4، ص52، ح2.
3) طه/ 127.
4) غافر/43.
5) نهج البلاغه، خطبه 126.
6) انبياء/9
منبع: ماهنامه اطلاع رساني، پژوهشي، آموزشي مبلغان شماره60.