سخنرانى حجة الاسلام دكتر رفيعى
تبليغ دين و بايستگيهاى آن
اشاره
در جلسه اى كه جمعى از اساتيد و فضلاى حوزه هاى علميه به حضور مقام معظم رهبرى رسيدند، تعدادى از ايشان، نقطه نظرات و پيشنهادهاى خود را بيان كردند.
در اين ديدار، بايستگيهاى عرصه تبليغ، توسط حجت الاسلام دكتر رفيعى مورد توجه قرار گرفت. تبيين سياستهاى تبليغى واحد و منسجم، اهتمام به ايجاد وحدت رويه در امر تبليغ در ميان دستگاههاى تبليغات دينى، سطح بندى تبليغ متناسب با ميزان دانش و نياز فراگيران و ساماندهى مبلّغان بر اين اساس، برگزارى دوره هاى آموزشى جهت ارتقاى وضعيت علمى و روشى، توجه به ابزارهاى ديگر تبليغ و تعميم عرصه هاى تبليغ دين و شناسايى و تقويت ظرفيتهاى نو در تبليغ، از جمله مباحث مطرح در اين زمينه بود. گزيده اى از صحبتهاى ايشان در پى مى آيد.
بسم اللَّه الرحمن الرحيم
جهان امروز، جهان تبليغ و ارتباطات است. تأثير رؤيايى انديشه ها و افكار، به مراتب بيش تر از تأثير سلاحهاى نظامى است. اگر شليك يك بمب يا سلاح شيميايى هزاران نفر را مسموم و نابود مى كند، يك دروغ يا تبليغ كاذب، ميليونها انديشه و فكر را دچار مسموميت مى سازد.
امام راحل مى فرمودند: «سلاح تبليغات بُرنده تر از سلاح جنگى است..»
در ميان ابزارهاى گسترده تبليغ، رسانه ديرينه، سنتى و كهنِ منبر همچنان اصالت، قداست و جايگاه خود را حفظ نموده است. توده مردم، باورها و معارف دينى خود را بيش تر از طريق همين رسانه دريافت مى كنند.
هنر مبلّغ و منبرى، كارآمد كردن عميق ترين مباحث دينى و ارايه ساده آن به مخاطبان است. منبر روشمند و علمى، بستر مناسبى براى ترويج معروف، نهى از منكر، زدودن شُبهه ها، مقابله با خرافات، توليد فكر و سرانجام، عرضه صحيح معارف اسلامى است.
به فضل الهى و بركت خون شهدا و با گذشت حدود سه دهه از پيروزى انقلاب، شاهد رشد چشمگيرى در اين عرصه هستيم. حضور هزاران نفر از مردم به ويژه جوانان در برنامه هاى اعتكاف، دعاهاى ندبه و عرفه، جلسات نيايش، گرايش ميليونى به مراكز زيارتى و مذهبى و شكل گيرى صدها هيئت و مجلس خانگى، همه بخشى از اين تلاش گسترده است.
اما با توجه به تبليغات گسترده دشمن از طريق ايجاد سايتها و نوشتن كتابها و كاربرد ابزارهاى مختلفى كه در مبارزه با دين دارند، هنوز اين عرصه نياز به فعاليت بيش ترى دارد.
بنابراين، با ارج نهادن به تلاشهاى انجام شده توسط دستگاه هاى مختلف، به ذكر پنج نكته و پيشنهاد درباره تبليغ و عرصه مغفول عنه منبر مى پردازم:
1. ضرورت هماهنگى بين دستگاه هاى تبليغاتى
هم اكنون مراكز مختلف، اقدام به اعزام و فعاليت تبليغى مى نمايند. پيشنهاد مى شود شوراى عالى تبليغات با محوريت حوزه مقدسه قم و با حضور نمايندگان و متوليان امور فرهنگى كشور و شخصيتهاى حقيقى و حقوقى تشكيل گردد كه در بحث تبليغات مصوبات نافذ داشته باشد.
2. تبيين سياست تبليغى واحد و منسجم در كشور
گاه شاهد پراكندگى و تعارض در امر تبليغ هستيم؛ تا حدى كه موجب سر درگمى مردم مى شود. گاه اتفاق مى افتد كه دو سخنران يا دو فيلم يا دو شبكه همزمان يا دو نشريه و يا دو نهاد تبليغى، سياستى كاملا متضاد دارند و مخاطب را با افراط و تفريط دچار تزلزل مى كنند.
گرچه اصلاح اين امر در همه مراتب غيرممكن است؛ اما مى توان در بسيارى جنبه ها به وجه مشتركى رسيد و آن را به عنوان يك سياست واحد ابلاغ كرد.
3. عمق بخشيدن به فرايند تبليغ و فعاليت مبلغان
در همه مراكز آموزشى و فرهنگى براى تدريس و حضور علمى، حدود و ثغورى وجود دارد. حتى در مدارس ابتدايى حداقلهايى براى سطح معلومات مدرسين تعريف مى شود.
در گذشته حوزه هاى علميه نيز چنين بوده است. اجازه نقل حديث، اجازه نقل فتوا و گذراندن مراحل علمى مشخص براى حضور در عرصه منبر و سخنرانى وجود داشته است.
متأسفانه امروز عرصه منبر و تبليغ على رغم نقش آفرينى صدها مبلغ، از اين جهت دچار آسيب جدّى است.
معين نبودن حد و مرز حضور در اين رسانه، موجب شده است گاه مطالب بى پايه طرح شود، يا نقل غلط روايت و يا برداشت غلط تفسيرى پيش آيد. امروزه در دور افتاده ترين نقاط كه افرادى تحصيل كرده با مدرك دانشگاهى حضور دارند، توقع مطالب ضعيف غير علمى و خرافى را ندارند. در ذيل اين ماده پيشنهادهايى دارم:
الف. سطوح و مراتب تبليغ، تعريف شود و براى هر سطحى حداقلى از معلومات معين گردد. منبرى رسانه، منبرى دانشگاه، دبيرستان و منبرى عمومى مشخص و تعريف شود.
ب. متون درسى ويژه منبر تدوين گردد. گرچه صدها متن قوى و متقن و مجلات تخصصى در كشور منتشر مى شود، اما هنوز ما متن درسى درباره منبر نداريم.
ج. كارگاه هايى ويژه امر تبليغ متناسب با سطوح مختلف برگزار گردد.
د. امروز صدها جلسه خانگى در كشور وجود دارد. بيش تر هم مبلغين در اين جلسات حضور دارند؛ اما هيچ ساماندهى نشده اند.
اينها را دست كم نگيريد. اينها بر روابط خانواده ها اثر دارند و خيليها مطالبى را كه از اين جلسات فرا مى گيرند، در زندگى به كار مى برند.
شايسته است مركزى، اين طيف وسيع منابر را سامان دهد.
4. تعميم عرصه هاى تبليغ
ابزار تبليغ در زمان حاضر گسترش فراوانى يافته است كه منبر يكى از آنهاست. آشنايى روحانيان و حوزويان با ساير شيوه هاى تبليغ ضرورى است.
لازم است حوزه هاى علميه در فن مناظره، فيلم نامه نويسى، سينماى دينى، قصه گويى، گرافيك، طنز، شعر، خط، داستان نويسى و ديگر ابزارهاى تبليغ، حرفى براى گفتن داشته باشند.
5. شناسايى و تقويت ظرفيتهاى جديد تبليغى
انحصار تبليغ در افراد و شخصيتهاى خاص و كنار كشيدن بسيارى از فضلا از سنگر وعظ و خطابه به دليل گمنامى يا گاه نامناسب تلقى كردن حضور در اين ميدان، متأسفانه موجب شده است كه بخش تبليغ دچار افت شود.
پيشنهاد مى شود با پيگيرى مراكز اعزام مبلغ و متولى امر تبليغ، فضلا و فرهيختگان حوزوى با حضور جدى در اين سنگر ارتباط با توده مردم را حفظ نموده، و موجب ارتقاى جايگاه منبر شوند.
هنوز منبرهاى مرحوم آقاى فلسفى و تأثيراتش در شبهه زدايى و جريان آفرينى در كمك به نهضت يادمان نرفته است!
شنيده ايم كه در قديم علما و بزرگان و بسيارى از شخصيتها در اين عرصه حضور فعال داشته اند.
متأسفانه جايگاه اين رسانه، كه نزديك ترين ارتباط را با توده مردم دارد، به دلايلى كه عرض كردم، أفت پيدا كرده است.
منبع: ماهنامه اطلاع رساني، پژوهشي، آموزشي مبلغان شماره101.