سيدعباس رفيعي پور
تقويم تبليغي ماه شعبان
قال رسول اللّه صلي الله عليه و آله : «شَعْبانُ شَهري؛ پيامبر اكرم صلي الله عليه و آله فرموده است: شعبان ماه من است. » 1
اعمال عبادي مخصوص اين ماه
1 ـ استغفار
امام صادق عليه السلام دربار? استغفار در ماهِ شعبان فرموده است:
مَنْ قال في كل يوم مِن شعبان سبعين مرّة: «استغفر الله الَّذي لا اله الاّ هو الرحمن الرحيم، الحي القيوم و اتوب اليه» كتب في الافق المبين. قال: قلت: وما الافق المبين؟ قال قاع بين يدي العرش، فيه انهار تطّرد فيه من القدحان عدد النجوم؛ 2
2 ـ هر روز صد بار «صلوات بر محمّد و آل محمّد» و صد بار «لا حول ولاقوَّة الا باللّه» خوانده شود. 3
3 ـ خواندن مناجات شعبانيه4
4 ـ هر روز صلوات امام سجاد عليه السلام هنگام ظهر خوانده شود.
مطلع اين صلوات چنين است:
«اَللّهُمَّ صَلِّ عَلي مَحَمَّدٍ وَ آلِ مَحَمَّدٍ شَجَرَةٍ النُّبُوَّةٍ وَ مَوْضِعِ الرِّسالَةِ وَ مُخْتَلَفِ الْمَلائِكَةِ وَ مَعْدِنِ الْعِلْمِ وَ اَهْلِ بَيتِ الْوَحْي... » 5
5 ـ روزه
روزه گرفتن در اين ماه هر اندازه كه ممكن باشد، سفارش شده است.
در سخنان گهربار معصومين عليهم السلام از روز? اين ماه به «كفار? گناهان بزرگ» تعبير شده است. 6
بنا به تقاضاي حضرت علي عليه السلام پيامبر اكرم صلي الله عليه و آله در حديث مفصلي ثواب روزه گرفتن در اين ماه را برشمرده است كه به فرازهايي از آن روايت اشاره مي شود:
«من صام اوّل يوم من شعبان كتب اللّه له سبعين حسنة.... من صام خمسة عشر يوما من شعبان، ناداه ربُّ العزَّة: و عزتي و جلالي لا اُحرقك بالنّار... من صام تسعة و عشرين يوما من شعبان، نال رضوان اللّه الاكبر؛ كسي كه روز اوّل از ماه شعبان را روزه بگيرد، خداوند براي او هفتاد حسنه مي نويسد... كسي كه 15 روز از ماه شعبان را روزه بگيرد، خداوند او را ندا مي دهد كه به عزت و جلالم تو را به آتش نسوزانم. كسي كه 29 روز از ماه شعبان را روزه بدارد، به رضوان بزرگ خدا مي رسد.... » 7
6 ـ صدقه
از امام ششم عليه السلام نقل شده است كه: خداوند؛ صدق? اين ماه را پرورش مي دهد و روز قيامت مانند كوه احد ديده مي شود. 8
7 ـ معاشرت خوب با مردم و نيكي به پدر و مادر 9
8 ـ امر به معروف و نهي از منكر10
9 ـ هزار مرتبه ذكر لا اله الا اللّه ولانعبد الاّ اياه مخلصين له الدين و لو كره المشركون، گفته شود. 11
از امام صادق عليه السلام روايت شده است:
«وَ كثروا في شعبان الصلوة علي نبيكم و أهله؛ در ماه شعبان بر پيامبرتان صلي الله عليه و آله و اهل بيت او، بسيار صلوات بفرستيد. » 12
10 ـ به استقبال رمضان رفتن
ابا صلت مي گويد: «در آخرين جمع? شعبان، خدمت حضرت رضا عليه السلام رسيدم؛ فرمود: ابا صلت! بيشتر ماهِ شعبان گذشت و اين آخرين جمع? آن است؛ كوتاهي هاي گذشته را در آن جبران نما. به كارهاي سودمند بپرداز. از جمله دعا، استغفار و تلاوت قرآن را بيشتر كن. از گناهانت توبه نما، تا با اخلاص از ماه (رمضان) استقبال كني.
سپس فرمود: در باقيماند? اين ماه اين ذكر را فراوان بگو: «اَللّهُمَّ اِن لمْ تَكُنْ غَفَرْتَ لَنا فيما مَضي مِنْ شَعْبانَ فاغْفِرْ لَنا فيما بَقِي مِنْهُ» 13

مناسبت ها و اعمال اختصاصي روزهاي ماه شعبان
روز اوّل
اعمالي كه در اين روز به آن ها سفارش شده است عبارتند از:
روزه گرفتن، نماز خواندن، زكات دادن، امر به معروف و نهي از منكر كردن، نيكي به پدر و مادر و خويشان و همسايگان نمودن، صدقه پرداختن به فقرا و مساكين و بين مردم صلح برقرار كردن. 14
از امام صادق عليه السلام روايت شده است: «كسي كه اول شعبان را روزه بدارد، بهشت بر او واجب مي شود. »15

روز سوم
مناسبت
ميلاد امام حسين عليه السلام در سال چهارم ه. ق. 16
اعمال
1 ـ روزه داشتن 17
2 ـ خواندن اين دعا:
اَللّهُمَّ اِنّي اَسْأَلُكَ بِحَقِّ الْمُولُودِ في هذا الْيوْمِ الموعود بِشَهادَتِهِ قَبْلَ اسْتِهْلالِهِ وَ بَكَتْهُ السَّماءُ وَ مَنْ فيها وَ مَنْ عَلَيها.... 18

روز چهارم
ولادت حضرت ابوالفضل عليه السلام در سال بيست و دوم ه. ق. 19

روز پنجم
ولادت حضرت امام زين العابدين عليه السلام در سال سي و هشت ه. ق. 20

شب سيزدهم
اعمال
دو ركعت نماز كه در هر ركعت بعد از حمد، سور? ياسين، ملك و اخلاص خوانده شود. 21

شب چهاردهم
اعمال
چهار ركعت نماز، هر دو ركعت با يك سلام مثل شب سيزدهم رجب 22

روز پانزدهم
ولادت با سعادت منجي عالم بشريت حضرت بقية الله الاعظم امام زمان (عج)

شب پانزدهم
اعمال
1 ـ غسل23
2 ـ احياي اين شب بسيار فضيلت دارد و از جهت عظمت بعد از شب قدر قرار دارد. 24
3 ـ زيارت امام حسين عليه السلام 25
4 ـ شش ركعت نماز مطابق دستور شب سيزدهم ماه رجب و شعبان
5 ـ دعاي مخصوص 26
6 ـ زيارت امام زمان 27
7 ـ خواندن دعاي كميل (حضرت علي عليه السلام اين دعا را در شب نيمه شعبان در سجد? نماز مي خواندند.) 28

روز پانزدهم
اعمال
1 ـ غسل 29 2 ـ زيارت امام زمان (عج) 30

روز بيست و هشتم ماه شعبان
اعمال
روزه.
از ثامن الحج علي بن موسي الرضا عليه السلام نقل شده است: «كسي كه سه روز آخر شعبان را روزه بدارد و آن را به ماه رمضان متصل كند، از گناهان، همانند لحظ? ولادت، پاك مي شود. » 31
شب سي ام
اعمال
خواندن دعاي مخصوص 32
پي نوشت:
1) بحارالانوار، ج 97، ص 68.
2) معاني الاخبار، ص 229؛ خصال، ج 2، ص 139..
3) ارمغان مجلسي، چاپ انتشارات رسالت، چاپ دوم، ص 23.
4) مفاتيح الجنان، ص 156.
5) اين دعا را در مصباح كفعمي، ص 564 مطالعه كنيد.
6) بحار الانوار، ج 97، ص 91، حديث 5.
7) همان، ج 97، ص 70 ـ 69.
8) همان، ج 97، ص 91، ح 3؛ امالي صدوق، ص 373.
9) همان، ج 97، ص 56.
10) همان، ص 59.
11) مفاتيح الجنان، ص 155.
12) بحارالانوار، ج 97، ص 77، ح 38.
13) همان، ج 97، ص 73، ح 17؛ عيون اخبار الرضا، ج 2، ص 51.
14) همان، ص 59.
15) مصباح المتهجد، ص 757.
16) تقويم عبادي، ص 76.
17) مصباح المتهجد، ص 758.
18) همان.
19) تقويم عبادي.
20) همان.
21) مفاتيح الجنان، ص 142.
22) همان.
23) عروة الوثقي، ج 1، ص 461.
24) بحار الانوار، ج 97، ص 85، ح 5.
25) همان، ح 4.
26) مصباح كفعمي ـ ص 545.
27) همان.
28) مصباح المتهجد، ص 774.
29) عروة الوثقي، ج 1، ص 461.
30) مفاتيح الجنان، ص 170.
31) بحار الانوار، ج 97، ص 80، ح 47.
32) مصباح المتهجد، ص 711.
منبع: ماهنامه اطلاع رساني، پژوهشي، آموزشي مبلغان شماره 10