ابوالفضل هادي منش
حقيقت انجام خيرات
به راستي خدا كار خير را بر مردم دنيا سنگين ساخته است همانند سنگيني آن در ترازوي عملشان در روز رستاخيز و خداوند بلند مرتبه و سترگ كار شر را بر مردم دنيا سبك گردانيده همانند سبكي آن در ترازوي عملشان در روز رستاخيز.
عن ابي جعفر عليه السلام أنَّهُ قالَ: « إنَّ اللهَ ثَقَّلَ الخَيرَ عَلَي أهْلِ الدُّنْيا كَثِقْلِهِ في مَوَازينِهِمْ يوْمَ الْقِيامَةِ وَإنَّ اللهَ عَزَّوَجَلَّ خَفَّفَ الشَّرَّ عَلي أهْلِ الدُّنْيا كَخِفَّتِهِ في مَوَازينِهِمْ يوْمَ الْقِيامَةِ 127؛ به راستي خدا كار خير را بر مردم دنيا سنگين ساخته است همانند سنگيني آن در ترازوي عملشان در روز رستاخيز و خداوند بلند مرتبه و سترگ كار شر را بر مردم دنيا سبك گردانيده همانند سبكي آن در ترازوي عملشان در روز رستاخيز.»
اهميت سبقت بر انجام خيرات
1. « فَاسْتَبِقُوا الْخَيراتِ» 128 ؛ « در كارهاي خير‍ از [يكديگر] پيشي بگيريد.»
2. «إنَهُمْ كانُوا يسارِعُونَ فِي الْخَيراتِ»؛ 129 « آنها (مؤمنان) دركار خير از هم سبقت مي گيرند.»
دلايل شتاب در انجام خيرات
1. بيم از شيطان: عن ابي جعفر عليه السلام أنَّهُ قالَ: « مَنْ هَمَّ بِشَيءٍ مِنَ الخَيرِ فَلْيعَجِّلْهُ فَإنَّ كُلَّ شَيءٍ فيهِ تَأخيرٌ لِلشَّيطانِ فيهِ نَظْرَةٌ 130؛ هر كس قصد انجام كار خيري را دارد پس بايد در آن بشتابد. ، زيرا هر كار خيري كه پس افتد به راستي شيطان را در آن نظري است.»
عن ابي عبدالله عليه السلام أنَّهُ قالَ: « إذا هَمَّ أحَدُكُم بِخَيرٍ أوْ صِلَةٍ فَإنَّ عَنْ يمينِهِ وَشِمالِهِ شَيطانَينِ فَلْيبادِر لايكُفّاهُ عَنْ ذلِكَ 131؛ هرگاه يكي از شما تصميم انجام كار خير يا رساندن نفعي [به كسي] بگيرد، دو شيطان در راست و چپ او قرار مي گيرند [تا منصرفش سازند] ، پس بايد شتاب كند تا مبادا او را از آن باز دارند.»
2. امكان عدم موفقيت: عن ابي عبد الله عليه السلام أنَّهُ قالَ: « كانَ أبي يقُولُ: إِذا هَمَمْتَ بِخَيرٍ فَبادِرْ فَإنَّكَ لاتَدْري ما يحْدُثُ 132 ؛ پدرم هميشه مي فرمود: چون آهنگ كار نيكي كردي شتاب كن. زيرا تو نمي داني چه اتفاقي خواهد افتاد.»
3. امكان عنايت خاص خدا: عن ابي عبد الله عليه السلام أنَّهُ قالَ: « إذا هَمَمْتَ بِشَيءٍ مِنَ الخَيرِ فَلاتُؤَخِّرْهُ فَإنَّ اللهَ عَزَّوَجَلَّ رُبَّما إطَّلَعَ عَلَي العَبدِ وَهُوَ عَلَي شَيءٍ مِنَ الطَّاعَةِ فَيقُولُ وَعِزَّتي وَجَلالِي لا أُعَذِّبُكَ بَعْدَها أبَداً 133 ؛ چون قصد انجام خيري كردي پس آن را به تأخير مينداز؛ زيرا همانا كه خداوند بلند مرتبه چه بسيار باشد كه از بنده اي در حال انجام خيري مطلع مي شود و [به خاطر انجام همان كار خير] مي گويد به بزرگي و شكوهم سوگند كه تو را پس از انجام اين كار خير هرگز عذاب ننمايم.»
ارزش شتاب در خيرات
«صدقه حلواني» مي گويد: « در مسجد الحرام يكي از دوستانم دو درهم از من قرض خواست و من به او گفتم: پس از طواف به او خواهم داد. در حين طواف امام صادق عليه السلام را مشغول طواف ديدم. امام دستش را به جهت كمك خواستن روي شانه من گذاشت و هر دو به طواف پرداختيم. طواف من به پايان رسيد. اما به جهت رعايت وضعيت جسمي امام، ترجيح دادم به ايشان کمک كنم. دوستم كه از من قرض خواسته بود در كناري نشسته و به خيال اينكه من در قرض دادن به او مسامحه مي كنم، هر دور كه از جلوي او رد مي شدم با دست به من اشاره مي کرد که دو درهم به من قرض بده. امام متوجه شد و پرسيد: اين مرد چه مي خواهد؟ عرض كردم: او منتظر من است كه طوافم تمام شود و به او دو درهم قرض بدهم. امام سريع دست از شانه ام برداشت و فرمود: مرا رها كن و برو حاجت او را برآور! وقتي بازگشتم، امام كه طوافش تمام شده بود و با دوستانش صحبت مي كرد به من فرمود: من اگر براي برآوردن حاجت كسي شتاب كنم بهتر است كه هزار بنده را در راه خدا آزاد و هزار نفر را براي جهاد در راه خدا بسيج كنم!» 134
پي نوشت:
127) اصول كافي، ج 4، ص426. (شش جلدي)
128) مائده / 28.
129) انبياء / 9.
130) اصول كافي، ج4، ص 427.
131) همان.
132) همان.
133) همان.
134) محمد باقر يعقوب الكليني، روضه كافي، تهران، بنياد فرهنگ اسلامي، 1396 ق، ج2، ص322.
منبع: ماهنامه اطلاع رساني، پژوهشي، آموزشي مبلغان شماره 71.