سيد جواد حسيني
راههاي درمان تعصّب
براي نابودي تعصّب بايد فرد و يا كساني كه را درمان مي‌كنند توجّه نمايند كه به كدام يك از ريشه‌هاي تعصّب مبتلاست تا آن را از بين ببرند؛ مثلاً جاهل، كسب آگاهي كند و حبّ ذات در آن تعديل گردد و....
براي تعصّب چون ديگر رذائل اخلاقي راههايي براي درمان وجود دارد كه به اهمّ آنها اشاره مي‌شود:
1. توجّه به ريشه‌هاي تعصّب و از بين بردن آنها
براي نابودي تعصّب بايد فرد و يا كساني كه را درمان مي‌كنند توجّه نمايند كه به كدام يك از ريشه‌هاي تعصّب مبتلاست تا آن را از بين ببرند؛ مثلاً جاهل، كسب آگاهي كند و حبّ ذات در آن تعديل گردد و....
2. توجّه به آثار زيانبار تعصّب
انسان اگر كم‌ترين توجّهي به پي آمدها و آثار زيانبار تعصّب داشته باشد كه سعادت دنيا و آخرت انسان را نابود مي‌كند، سعي مي‌كند اين رذيله را از خود دور نمايد.
3. تغيير و تعويض
راه سوّم اين است كه در محتواي آن تغيير ايجاد نماييم؛ به اين صورت كه انگيزه‌ها را از بخشهاي منفي و مذموم به سمت تعصّب ممدوح و مثبت هدايت كنيم؛ يعني تعصّب را نميرانيم، بلكه به آن سمت و سو و جهت صحيح بدهيم.
اين روش همان است كه امير مؤمنان علي عليه السلام فرمود: «اگر بناست تعصّب داشته باشيد، سعي كنيد تعصّب به خاطر مكارم اخلاق و محامد افعال و محاسن امور باشد.» 1
و در جاي ديگر فرمود: «اِنْ كُنْتُمْ لا مَحالَةَ مُتَعَصِّبِينَ فَتَعَصَّبُوا لِنُصْرَةِ الْحَقِّ وَاِغاثَةِ الْمَلْهُوفِ؛ 2 اگر ناگزير بايد متعصّب باشيد، پس تعصّب خود را در مسير ياري حق و فريادرسي به دردمند به كار گيريد.»
اين كار، همان تغيير محتواي تعصّب و جهت صحيح دادن به آن است.
پي نوشت:
1) نهج البلاغة، خطبه 192.
2) غرر الحكم، ح 3738، به نقل از: منتخب ميزان الحكمة، ص 350، ح 4282.
منبع: ماهنامه اطلاع رساني، پژوهشي، آموزشي مبلغان شماره98 .