بیشترتوضیحاتافزودن یادداشت جدید
عبدالکريم پاک نيا روز معرفت و عرفان و آزادى از بند شيطان غلام همت آنم كه زير چرخ كبود // زهرچه رنگ تعلق پذيرد آزاد است روز عرفه يكى از روزهاى برگزيده و باعظمت اسلامى است. اين روز گرچه رسماً به عنوان يكى از اعياد اسلامى اعلام نشده، امّا از روايات و احاديث اهل بيت عليهم السلام و دعاهاى اين روز برمى آيد كه خداوند متعال در روز عرفه براى بندگان خود عنايات ويژه اى منظور كرده است. عرفه، همچنانكه از نامش پيداست، روز آشنايى و عرفان و روز نيايش و آرامشِ عارفان حقيقت جو و سالكان عاشق مى باشد. در اين روز دل هاى ناآشنا، با آفريدگار هستى آشنا مى شوند و از بند نفس اماره و وسوسه هاى شياطين رهايى مى يابند. در روز عرفه انسان بايد خود را بشناسد، خداى خود را بشناسد، به هدف آفرينش خويش معرفت پيدا كند، به زندگى گذشته و آينده خود شناخت داشته باشد و در شناسايى دشمن حقيقى انسان يعنى شيطان و وسوسه هاى شيطانى غفلت نكند و بالاخره شناخت انسان هاى والا و اسوه هاى حقيقى كه همان پيشوايان معصوم، پيامبر و اهل بيت او هستند، در برنامه هاى اين روز قرصار دهد و همين معرفت ميانبُرترين راه ايجاد عشق و محبت آن گراميان در دل هاى آماده و مشتاق مى باشد. با مرورى كوتاه به متون دينى و دعاهاى فراوان كه براى روز عرفه وارد شده و احاديث اهل بيت عليهم السلام، مى توان به اين حقيقت پى برد.
امام شناسى در روز عرفه امام صادق عليه السلام با اينكه در محدوديت شديدى از سوى حاكمان جور زمان به سر مى برد، در روز عرفه در ميان جمعيت فراوانى كه در سرزمين عرفات گردآمده بودند بلند شد و با صداى رساى خويش مسأله امامت را مطرح كرد و امامان بعد از رسول خداصلى الله عليه وآله را يك به يك به مردم شناساند. عمرو بن ابى المقدام مى گويد: امام صادق صلى الله عليه وآله را در روز عرفه و در موقف عرفات ديدم كه با بلندترين صداى خويش خطاب به جمعيت حاضر ندا مى داد: يا اَيها النَّاسُ اِنَّ رَسُولَ اللَّهِ كانَ الْاِمامُ، ثُمَّ كانَ عَلِىُّ بْنُ اَبى طالِبٍ، ثُمَّ الْحَسَنُ، ثُمَّ الْحُسَينُ، ثُمَّ عَلِىُّ بْنُ الْحُسَينِ، ثُمَّ مُحَمَّدُ بْنُ عَلِىٍّ...؛ (1) اى مردم! رسول خدا امام بود. سپس على بن ابى طالب، سپس حسن، سپس حسين، آنگاه على بن الحسين و سپس محمد بن على امام بودند... رضى الدين سيد بن طاووس بعد از نقل اين روايت مى فرمايد: ما هم بايد با پيروى از آن حضرت در روز عرفه براى شناخت و شناساندن حضرت امام زمان عليه السلام تلاش نماييم و يكى از مهمترين وظايف اهل ايمان در روز عرفه همين مى باشد. (2)
روز رهايى از بند گناهان خداوند متعال به حضرت موسى عليه السلام فرمود: وَذَكِّرْهُمْ بِاَيامِ اللَّهِ؛ (3) ايام اللَّه را به آنان يادآورى كن. روز عرفه يكى از همين روزهاست. خداوند متعال امتيازهاى ويژه اى در اين روز براى بندگان خود در نظر گرفته است و نعمت هاى خود را در روز عرفه به آنان ارزانى داشته و براى مناجات كنندگان در اين روز عطاياى بى شمارى معين كرده است. امام صادق عليه السلام فرمود: هر كس در اين روز قبل از رفتن به مراسم دعاى عرفه در زير آسمان دو ركعت نماز بخواند و در پيشگاه خداوند متعال به تمام گناهان و خطاهاى خود اعتراف نموده و حقيقتاً از درگاه پروردگار پوزش طلبد، خداوند متعال آنچه كه به اهل عرفات مقدر نموده، او را نيز عطا مى كند و تمام گناهان وى را مى آمرزد. (4)
پيام جهانى پيامبر اكرم صلى الله عليه وآله در روز عرفه پيامبر اسلام صلى الله عليه وآله در آخرين حج خويش در روز عرفه و در سرزمين عرفات، نماز ظهر و عصر را با حضور صدهزار تن از مسلمانان بجاى آورد. سپس در اين روز تاريخى پيام جهانى خود را كه داراى نكات بسيار مهم و حياتى در زندگى اجتماعى، سياسى و فردى مسلمانان بود به جهان اسلام ابلاغ نموده و آنان را با قوانين و ارزش هاى دين مبين اسلام آشنا كرد. آن حضرت روى شتر خود قرار داشت و يكى از يارانش سخنان او را با صداى رسا تكرار كرده و به افراد دور دست مى رسانيد. برخى از فرازهاى اين سخنان تاريخى را در ذيل مى آوريم. پيامبر اكرم صلى الله عليه وآله فرمودند: اَيها النَّاسُ اِنَّ دِماءَكُمْ وَاَمْوالَكُمْ عَلَيكُمْ حَرامٌ اِلى اَنْ تَلْقُوا رَبَّكُمْ، كَحُرْمَةِ يوْمِكُمْ هذا وَكَحُرْمَةِ شَهْرِكُمْ هذا وَاِنَّكُمْ سَتَلْقُونَ رَبَّكُمْ فَيسْئَلُكُمْ عَنْ اَعْمالِكُمْ؛ اى مردم! جان و مال شما [محترم است و هرگونه تجاوز به آن ها] حرام است و اين احترام همانند امروز و اين ماه تا روزى كه خداوند را ملاقات كنيد بايد مراعات شود. و شما به زودى با خداى خويش ملاقات مى كنيد و او از اعمالتان خواهد پرسيد. همچنين فرمودند: فَمَنْ كانَتْ عِنْدَهُ اَمانَةٌ فَلْيؤَدِّها اِلى مَنِ ائْتَمَنَهُ عَلَيها؛ هر كس امانتى نزد او باشد بايد آن را به صاحبش برگرداند. و نيز فرمودند: وَاِنَّ كُلَّ رِبا مَوْضُوعٌ وَلكِنَّ لَكُمْ رُؤُوسُ اَمْوالِكُمْ لا تَظْلِمُونَ وَلا تُظْلَمُونَ وَاِنَّ رِبا عَبَّاسُ بْنُ عَبْدِ الْمُطَّلِبِ مَوْضوعٌ كُلُّهُ؛ [اى مسلمانان!] هر ربايى ممنوع است و فقط اصل سرمايه هاى شما مال شما است. نه ظلم كنيد و نه مظلوم واقع شويد و سودى كه عباس [قبل از اسلام ] از طلبكاران خود مى گرفت ديگر حق مطالبه ندارد. آن حضرت در ادامه فرمودند: وَاِنَّ كُلَّ دَمٍ كانَ فِى الْجاهِلِيةِ مَوْضُوعٌ وَ اِنَّ اَوَّلَ دِمائِكُمْ اَضَعُ دَمُ اِبْنِ رَبيعَةِ بْنِ الْحارِثِ بْنِ عَبْدِ الْمُطَّلِبِ؛ [اى مردم!] تمام خون هايى كه در دوران جاهليت ريخته شده همگى بايد فراموش شود [و هيچكس حق ندارد به كينه آن زمان كسى را مورد تعقيب قرار دهد] و من به عنوان اولين قدم خون ابن ربيعه (5) را [از خاندان خودم ] بخشيده و فراموش مى كنم. پيامبر اكرم صلى الله عليه وآله ادامه دادند: اَيها النَّاسُ! اِنَّ الشَّيطانَ قَدْ يئِسَ مِنْ اَنْ يعْبَدَ بِاَرْضِكُمْ هذِهِ اَبَداً وَلكِنَّهُ اِنْ يطَعْ فيما سِوى ذلِكَ فَقَدْ رَضِىَ بِهِ مِمَّا تَحْقِرُونَ مِنْ اَعْمالِكُمْ فَاحْذَرُوهُ عَلى دينِكُمْ؛ اى مردم! شيطان از اينكه شما او را در اين سرزمين پرستش كنيد براى هميشه مأيوس گشته است، امّا اگر در امور ديگر پيروى شود به گناهان كوچك در اعمال شما راضى مى شود. پس براى حفظ دينتان از وى بر حذر باشيد. رسول گرامى اسلام در فرازهاى آخر سخنان خود در اجتماع پرشور روز عرفه، تمام قوانين و رسومات ضدانسانى ايام جاهليت را باطل اعلام نموده و فرمود: اَلا كُلُّ شَىْ ءٍ مِنْ اَمْرِ الْجاهِليةِ تَحْتَ قَدَمى مَوْضُوعٌ؛ [اى مردم!] بدانيد، تمام اعتقادات و رسومات جاهليت را زير پاى خود نهاده و باطل اعلام مى كنم. (6)
همگام با امام حسين عليه السلام يكى از زيباترين نيايش هاى روز عرفه، مناجات امام حسين عليه السلام در اين روز شريف و در صحراى عرفات مى باشد. آن بزرگوار با عباراتى شيوا و جملاتى زيبا با آفريدگار هستى راز و نياز مى كند و عاليترين درجات عرفان را در بيابان عرفات به نمايش مى گذارد و در فرازى از نيايش خود عرضه مى دارد: اِلهى تَرَدُّدى فى الْآثارِ يوجِبُ بُعْدَ الْمَزارِ فَاجْمَعْنى عَلَيكَ بِخِدْمَةٍ تُوصِلُنى اِلَيكَ. كَيفَ يسْتَدَلُّ عَلَيكَ بِما هُوَ فى وُجودِهِ مُفْتَقِرٌ اِلَيكَ؟ اَيكُونُ لِغَيرِكَ مِنَ الظُّهُورِ ما لَيسَ لَكَ حَتّى يكُونَ هُوَ الْمُظْهِرُ لَكَ، مَتى غِبْتَ حَتّى تَحْتاجَ اِلى دَليلٍ يدُلُّ عَلَيكَ وَمَتى بَعُدْتَ حَتّى تَكُونَ الْآثارُ هِىَ الَّتى تُوصِلُ اِلَيكَ؟ عَمِيتْ عَينٌ لا تَراكَ عَلَيها رَقيباً وَخَسِرَتْ صَفْقَةُ عَبْدٍ لَمْ تَجْعَلْ لَهُ مِنْ حُبِّكَ نَصيباً؛ پروردگارا! تفكر من در آثار [تو] موجب دورى ديدار مى گردد، پس مرا به خدمتى وادار كه مرا به تو پيوند دهد. چگونه بر وجود تو استدلال شود به آنچه كه در وجودش به تو نيازمند است؟ آيا براى غير تو ظهورى است كه براى تو نيست، تا آن تو را آشكار كند؟! [معبودا!] كى غائب بوده اى كه نيازمند دليلى باشى تا بر تو دلالت كند و كى دور بوده اى تا آثار، [ما را] به تو برساند؟ كور باد چشمى كه تو را نبيند و زيانكار باد معامله بنده اى كه بهره اى از دوستيت را به او نداده اى. كى رفته اى ز دل كه تمنا كنم تو را // كى گشته اى نهفته كه پيدا كنم تو را با صد هزار جلوه برون آمدى كه من // با صد هزار ديده تماشا كنم تو را آرى با زمزمه چنين كلماتى مى توان تمام هستى را با ديده توحيد نگريست و ظهور حق را در پهنه عالم احساس كرد و كام جان را شيرين نمود. زمزمه مناجات حضرت سيد الشهداءعليه السلام در روز عرفه در صحراى عرفات طنين انداز بود و فضاى عرفانى آن لحظات، هر شنونده اى را ناخواسته به سوى خود جذب مى كرد و آن حضرت همچنان با صداى حزين و دلنشين خود دل هاى تشنه را سيراب مى كرد و از چشمان مباركش همانند دو مشك، اشك جارى بود و با آهنگ ملكوتى خويش نداى توحيد سر مى داد: اَنْتَ الَّذى اَزَلْتَ الْاَغْيارَ عَنْ قُلُوبِ اَحِبَّائِكَ حَتّى لَمْ يحِبُّوا سِواكَ وَلَمْ يلْجَئُوا اِلى غَيرِكَ. اَنْتَ الْمُونِسُ لَهُمْ حَيثُ اَوْحَشَتْهُمُ الْعَوالِمُ وَاَنْتَ الَّذى هَدَيتَهُمْ حَيثُ اسْتَبانَتْ لَهُمُ الْمَعالِمُ. ماذا وَجَدَ مَنْ فَقَدَكَ وَمَا الَّذى فَقَدَ مَنْ وَجَدَكَ؟ لَقَدْ خابَ مَنْ رَضِىَ دُونَكَ بَدَلاً وَلَقَدْ خَسِرَ مَنْ بَغى عَنْكَ مُتَحَوِّلاً؛ (7) [معبودا!] تو همان كسى هستى كه ديگران را از دل هاى دوستانت خارج ساختى تا غير تو را دوست نداشته باشند و به غير تو پناه نبرند. تو همدم و مونس آنانى هرگاه كه جهانيان آنان را به وحشت اندازند و تو هدايتگر آنان هستى هرجا كه نشانه هاى توحيد برايشان آشكار شد. چه يافت آنكه تو را گم كرد! و آنكه تو را يافت ديگر چه گم شده اى دارد؟ يقيناً آن كسى كه غير تو را به جاى تو برگزيد زيانكار است و آنكه از تو روى گرداند در خسران [ابدى ] خواهد بود.
درس هايى از روز عرفه 1 - همه به سوى او امام چهارم حضرت زين العابدين عليه السلام در روز عرفه مردى تهيدست را مشاهده كرد كه گدايى مى كند و درخواست خود را با مردم در ميان مى گذارد. حضرت به او فرمود: وَيحَكَ! اَغَيرَ اللَّهِ تَسأَلُ فى هذَا الْيوْمِ؟ اِنَّهُ لَيرْجى لِما فى بُطُونِ الْحُبالى فى هذَا الْيوْمِ اَنْ يكُونَ سَعيداً؛ واى بر تو! در چنين روزى از غير خدا طلب حاجت مى كنى؟ در چنين روزى اين اميد هست كه انسان هايى كه در دل مادرانند سعادتمند شوند. (8)
2 - سيره حسنين عليهما السلام مسروق، يكى از ياران اهل بيت عليهما السلام مى گويد: در روز عرفه به حضور امام حسين عليه السلام شرفياب شدم در حالى كه پيش روى آن حضرت و دوستانش كاسه آرد چيده شده و قرآن ها بر دامن هايشان قرار داشت و آنان منتظر افطار بودند. از آن بزرگوار سؤال كردم و پاسخ خود را دريافت نموده و از حضورش بيرون آمدم. سپس به محضر امام حسن عليه السلام رفتم و مشاهده كردم كه مردم بر سفره هاى آماده از طعام وارد مى شدند و مى خوردند و با خود مى بردند. امام حسن عليه السلام مرا آشفته حال ديد و فرمود: اى مسروق! چرا غذا نمى خورى؟ عرضه داشتم: سرورم! من روزه دارم، امّا چيزى به ذهنم رسيد. امام حسن عليه السلام فرمود: هر چه مى خواهى سؤال كن! گفتم: به خدا پناه مى برم كه رفتار شما خاندان نبوت با همديگر تفاوت داشته باشد. بر امام حسين عليه السلام وارد شدم و او را ديدم كه به انتظار افطار نشسته است و بر شما وارد شدم و مى بينم كه روزه نيستيد. امام مجتبى عليه السلام مرا به سينه اش چسبانيده و با مهربانى فرمود: اى فرزند اشرس! آيا نمى دانى كه خداى متعال ما اهل بيت پيامبر را براى تدبير امور امت فراخوانده است؟ اگر همه ما بر چيزى اتفاق كنيم ديگر غير آن بر شما روا نخواهد بود. من در اين روز روزه نگرفته ام به جهت روزه خواران شما و برادرم حسين عليه السلام روزه گرفته است جهت روزه داران شما. (9)
3 - خيرخواهى براى اهل ايمان يونس بن عبدالرحمن مى گويد: عبد اللَّه بن جندب را در روز عرفه در موقف عرفات در يكى از بهترين حالات ديدم. او پيوسته دست ها را به سوى آسمان بلند كرده و اشك چشمانش از گونه هايش بر سنگريزه هاى سرزمين عرفات جارى بود و همچنان در خوشترين حالات عرفانى با خداوند راز و نياز مى كرد. در مراجعت به او گفتم: اى ابا محمد! عجب حال خوشى داشتى و چه زيبا دعا مى كردى، من چنين حالى تا به حال نديده بودم. عبداللَّه پاسخ داد: به خدا قسم يك كلمه براى خودم دعا نكردم و در همه اين مدت براى برادران دينى ام دعا مى كردم، زيرا از مولايم حضرت موسى بن جعفرعليه السلام شنيدم كه فرمود: مَنْ دَعا لِاَخيهِ بِظَهْرِ الْغَيبِ نُودِىَ مِنَ الْعَرْشِ: ها! وَلَكَ مِأَةُ اَلْفِ ضِعْفٍ مِثْلُهُ؛ هر كس برادر مؤمن خود را در غياب او دعا كند، از عرش الهى به او ندا مى رسد: هان! [اى بنده من!] براى تو صدهزار برابر باد. بدين جهت راضى نشدم از صدهزار دعاى تضمين شده و مورد قبول در برابر يك دعا كه معلوم نيست مستجاب گردد صرف نظر كنم. (10)
4 - در عرفات يا كربلا؟! بشير دهّان (روغن فروش) روزى به حضور حضرت صادق عليه السلام شرفياب شده و به آن جناب عرضه داشت: مولاى من! گاهى اتفاق مى افتد كه من در روز عرفه نمى توانم در صحراى عرفات حضور يافته و به عبادت و راز و نياز بپردازم، در آن هنگام من مراسم عرفه را در كنار قبر حضرت سيد الشهداءعليه السلام برگزار مى كنم، به نظر شما چطور است؟! پيشواى ششم فرمود: چه كار نيكويى انجام مى دهى. هرگاه يكى از شيعيان مادر غير ايام عيد به زيارت قبر حضرت حسين عليه السلام برود - در حالى كه معرفت كامل به حق آن حضرت دارد - براى او ثواب بيست حج و بيست عمره و بيست جهاد قبول شده نوشته مى شود و هرگاه مؤمنى در روز عيد براى زيارت حضرت سيد الشهداءعليه السلام حاضر شود، ثواب صد حج و عمره و جهاد خواهد داشت. و امّا اگر شخصى در روز عرفه و با شناخت و معرفت كامل به مقام آن حضرت به زيارت كربلا برود، ثواب هزار حج و هزار عمره و هزار غزوه خواهد داشت. در اين هنگام بشير با لحنى تعجب آميز گفت: زيارت كربلا چگونه مى تواند جايگزين مراسم عرفات در روز عرفه باشد؟! بعد از اداى اين جمله، امام صادق عليه السلام در حالى كه نگاه تند خود را به سوى بشير دوخته بود فرمود: اى بشير! مطمئن باش هر گاه يكى از اهل ايمان در روز عرفه به كربلا بيايد و با آب فرات غسل كند و سپس به زيارت حضرت سيد الشهداعليه السلام مشرف شود، خداوند متعال به تعداد هر قدمى كه وى به سوى حرم امام حسين عليه السلام برمى دارد، برايش ثواب يك حج كامل منظور خواهد كرد. (11) عارف كامل ميرزا جواد آقا ملكى تبريزى در اين مورد مى فرمايد: در اخبار بسيار وارد شده است كه براى زيارت آن حضرت در روز عرفه ثواب بى شمار است. از جمله در روايت صدوق از حضرت ابى عبداللَّه عليه السلام (امام صادق عليه السلام) آن است كه خداوند تبارك و تعالى براى زيارت كنندگان قبر امام حسين عليه السلام قبل از اهل عرفات تجلى مى فرمايد و حوائج آن ها را برمى آورد و گناهان آنان را مى آمرزد و در مسئلت هاى آنان شفاعت امام حسين عليه السلام را مى پذيرد، سپس اهل عرفات مى آيند و همين رفتار با آن ها مى شود و باز از حضرت (امام صادق عليه السلام) روايت شده كه: هر كس روز عرفه، حسين بن على عليه السلام را زيارت كند، خداوند عزّوجلّ هزار هزار حج به همراه قائم عليه السلام و هزار هزار عمره با رسول خداصلى الله عليه وآله و آزاد كردن هزار هزار بنده در راه خدا براى او مى نويسد و خدا او را به نام بنده صدّيق كه ايمان به وعده خدا دارد ، لقب مى دهد. (12)
5 - در مكتب سيد الساجدين عليه السلام امام سجادعليه السلام در چهل و هفتمين دعاى صحيفه سجاديه بعد از شكر و سپاس و ثنا به پيشگاه حضرت بارى تعالى و بعد از تنزيه و تقديس خداوند متعال، بر پيامبر و آل آن حضرت درود فرستاده و بر ضرورت وجود نبى و امام براى هدايت افراد بشر و اجراى قوانين الهى تاكيد مى كند. آنگاه در مورد عظمت روز مقدس عرفه مى فرمايد: اَللَّهُمَّ هذا يوْمُ عَرَفَةَ يوْمٌ شَرَّفْتَهُ وَكَرَّمْتَهُ وَعَظَّمْتَهُ، نَشَرْتَ فيهِ رَحْمَتَكَ، وَمَنَنْتَ فيهِ بِعَفْوِكَ، وَاَجْزَلْتَ فيهِ عَطِيتَكَ وَتَفَضَّلْتَ بِهِ عَلى عِبادِكَ؟ پروردگارا! امروز، روز عرفه است؛ روزى كه به آن شرافت، كرامت و عظمت بخشيده اى، و در آن رحمت خودت را [بر اهل عالم] منتشر ساخته اى و با عفو و گذشت خود در اين روز [بر بندگان ] منت نهادى و عطيه و بخشش خود را در اين روز نيكو گردانيدى و به واسطه اين روز بر بندگانت تفضل فرمودى.
دستآوردهاى عرفه مراسم معنوى و عرفانى روز عرفه در نهم ذى الحجه در وادى عرفات از جمله كانون هاى حياتبخش دنياى اسلام است. در اين مراسم، دلدادگان وادى عشق براى انجام فرمان حضرت حق از اول ظهر روز عرفه تا غروب شرعى در آن صحراى پر رمز و راز توقف نموده و با شناخت زوايايى از عظمت حق، از عشق حضور در محضر يار سرمست مى شوند و قدرت لازم را براى ادامه راه انبياء و اولياء الهى به دست مى آورند. دعاها و اعمال بيداردلان خداجوى در وادى عشق و عرفان، منبع توانايى و قدرت است كه نيروى فوق العاده اى براى مسلمانان اعطا مى كند تا در اجراى حاكميت اللَّه در تمامى صحنه هاى زندگى تلاش نمايند. آرى وقوف در عرفات و اعمال آن اگر به درستى و با توجه به حقيقت آن انجام شود، سه شناخت حياتى را همزمان بدست مى دهد: 1 - شناخت خود؛ 2 - شناخت خداوند؛ 3 - شناخت همديگر. عرفات پايگاه انديشه و تفكر است و توقف در اين مكان و در نيمروز عرفه تا شامگاه، مهمترين ارمغان را براى آدمى به همراه دارد و آن نگرشى تفكرآميز به افق گذشته زندگى مى باشد. اجتماع روز عرفه در عرفات گوياترين جلوه مبارزه با شيطان و نمايش عشق و حُبّ و اخلاص و بندگى است. به همين جهت براى رسيدن به اهداف عالى مراسم عرفه بايد انسان خود را براى خداى خويش خالص گرداند و از تنگناى عالم مادّى بيرون آمده و با سالكان حقيقت طلب سنخيت پيدا كند. همانگونه كه امام صادق عليه السلام به حاجى عازم كعبه سفارش مى كند كه: اِذ اَرَدْتَ الْحَجَّ فَجَرِّدْ قَلْبَكَ للَّهِ تَعالى مِنْ كُلِّ شاغِلٍ وَحِجابِ كُلِّ حاجِبٍ وَفَوِّضْ اُمُورَكَ كُلَّها اِلى خالِقِكَ وَدَعِ الدُّنْيا وَالرَّاحَةَ وَالْخَلْقَ؛ (13) هنگامى كه قصد مى كنى اعمال حج بجاى آورى، قلب خود را به خاطر خداوند تعالى از هر مشغول كننده اى خالى گردان و دل خود را از هر مانع و حجابى آزاد نموده و تمام كارهايت را به آفريدگارت سپرده و دنيا و آسايش طلبى و مردم را رها كن. در اينجا برخى از دستآوردها و نتايج اجتماعى، عرفانى و معنوى وقوف در بيابان عرفات در روز عرفه را يادآور مى شويم: 1 - حضور در عرفات انسان را به ياد رستاخيز و حضور در پيشگاه پروردگار مى اندازد. 2 - وقوف در بيابان عرفات نمايشى راستين از كنگره مذهبى، نژادها، ملت ها و طوائف مختلف مسلمانان مى باشد. 3 - اعمال روز عرفه در صحراى عرفات، جلوه اى از مساوات و برادرى اسلامى در جهت رسيدن به يك هدف مشترك انسانى و معنوى است. 4 - آرامش روح و روان، تقويت روح اميد به زندگى و تلاش بيشتر براى رسيدن به سعادت حقيقى از ديگر نتايج اين حركت مى باشد. 5 - پرورش حس قانونمندى و احترام به قوانين متعالى اسلام. 6 - نمايش رزمى و آمادگى لازم براى مقابله با دشمنان اسلام. 7 - فراهم آمدن زمينه اى مناسب براى تبليغ دين و ترويج معارف و ارزش هاى اسلامى. 8 - تحقير شيطان و دشمنان و مخالفين اسلام و ارزش هاى الهى. امّا با اين حال نمى توان ارتباط حقيقى با حضرت پروردگار را در يك بيابان با فضيلت محصور كرد؛ چرا كه حرم الهى منحصر در سرزمين مكه و خانه كعبه نيست، بلكه قلب آدمى حرم خداست، همچنانكه امام صادق عليه السلام فرمود: اَلْقَلْبُ حَرَمُ اللَّهِ فَلا تُسْكِنْ حَرَمَ اللَّهِ غَيرَ اللَّهِ؛ (14) قلب حرم الهى است، پس در حرم خداوند غير او را جاى نده. دل سراى توست پاكش دارم از آلودگى // كاندرين ويرانه مهمانى، ندانم كيستى هر دل سوزان هزاران راه دارد سوى تو // اين همه ره را تو پايانى، ندانم كيستى همچنين در روايت آمده است: قَلْبُ الْمُؤْمِنْ عَرْشُ الرَّحْمنِ؛ (15) قلب مؤمن عرش خداست. بنابراين در روز عرفه براى انسان هاى بيدار دل اگر ممكن نيست تا براى فيض حضور در بارگاه قدس الهى به بيابان عرفات بشتابند، چه بسا آنان در خلوتگه اُنس با پروردگار، در جاهاى ديگر، حلاوت مناجات را بيشتر احساس كنند و خود را به بارگاه ربوبى نزديكتر ببينند تا آنكه بدون زمينه سازى معنوى به خانه خدا رفته باشد. گرچه لذت انس در عرفات به مراتب براى اهلش مضاعف خواهد بود، امّا حضور قلب در عالم عرفان حقيقى براى خدا باوران سالك عالمى ديگر دارد و آنان عظمت حق را در قلب خود بالعيان حس مى كنند، چنانكه خداوند متعال در حديث قدسى فرمود: لا يسَعُنى اَرْضى وَلا سَمائى وَلكِنْ يسَعُنى قَلْبُ عَبْدِىَ الْمُؤْمِنِ؛ (16) زمين و آسمانم گنجايش مرا ندارد، امّا قلب بنده مؤمن من چنين شايستگى را دارد. آرى اگر با چشم بصيرت بنگريم، خانه حقيقى خدا دل مؤمن است و وادى حقيقى عشقِ الهى در روز عرفه همين جاست و در اين روز بايد در آبادى و پاكيزگى اين منزل الهى تلاش كرد و فهم عظمت خانه كعبه و سرزمين عرفات، در شناخت منزلت اين خانه است. براى همين است كه حاجيان دل باخته حق قبل از تشرف به عرفات، قلب هاى خود را از تمام آلودگى ها پاك نموده و زنگار گناه را از اين آيينه حق نما مى زدايند.
شهيد روز عرفه يكى از مناسبت هاى مهم روز عرفه، شهادت حضرت مسلم بن عقيل عليه السلام در اين روز با فضيلت مى باشد. جناب مسلم بن عقيل از سوى حضرت سيد الشهداءعليه السلام براى بررسى اوضاع كوفه و بيعت گرفتن از مردم به همراه نامه اى و در روز نيمه شعبان از مكه به سوى كوفه اعزام گرديد. آن جناب - كه در پاسخ دعوتنامه هاى مكرر شيعيان و بزرگان كوفه به آن شهر آمده بود - با تلاش وسيع خود مردم را به بيعت با حضرت امام حسين عليه السلام دعوت كرد و در نتيجه حدود 18 هزار نفر به نفع امام حسين عليه السلام با مسلم عليه السلام بيعت كردند. در ايام فعاليت حضرت مسلم عليه السلام در كوفه، عبيد اللَّه بن زياد بر آنجا مسلط شد و با كمك جاسوسان خود، محل اختفاى حضرت مسلم عليه السلام را پيدا كرد. ابن زياد با تهديد و تطميع، سران شهر را با خود همراه نمود و با ايجاد فضايى آكنده از رعب و وحشت، بيم و هراس را بر دل هاى مردم مستولى گردانيد و بدين وسيله اهل كوفه از اطراف جناب مسلم پراكنده شدندو مسلم بن عقيل در كوفه، تنها و غريب و بى پناه ماند. (17) او بعد از مقاومت سرسختانه و رشادت هاى بى نظيرى كه از خود نشان داد و در مقابل نيروهاى ستمگرِ ابن زياد پايدارى نمود، بالاخره در روز چهارشنبه، نهم ذى الحجه سال 60 ه. ق، در روز عرفه به شهادت رسيد. (18) پيامبر گرامى اسلام صلى الله عليه وآله سال ها قبل از شهادت جناب مسلم بن عقيل، از شهادت وى خبر داده و بر مظلوميت اين سفير رشيد و جوانمردِ حضرت حسين عليه السلام گريسته بود. ابن عباس مى گويد: روزى على عليه السلام از رسول خداصلى الله عليه وآله پرسيد: يا رسول اللَّه! آيا عقيل را دوست مى دارى؟! پيامبر فرمود: اى وَاللَّهِ اِنّى لَاُحِبُّهُ حُبَّينِ، حُبّاً لَهُ وَحُبّاً لِحُبِّ اَبى طالِبٍ لَهُ، وَاِنَّ وَلَدَهُ مَقْتُولٌ فى مَحَبَّةِ وَلَدِكَ فَتَدْمَعُ عَلَيهِ عُيونُ الْمُؤْمِنينَ وَتُصَلّى عَلَيهِ الْمَلائِكَةُ الْمُقَرَّبُونَ؛ بلى، به خدا قسم او را از دو جهت دوست دارم: اول به جهت خودش و دوم به خاطر اينكه عمويم ابوطالب او را دوست داشت. و همانا فرزند او (مسلم بن عقيل) در راه محبت پسرت [جانبازى كرده و] كشته مى شود و چشم هاى اهل ايمان در ماتم وى گريان [و اشك ريزان ] خواهد شد و ملائكه مقرب پروردگار بر او درود و سلام مى فرستند. آنگاه رسول اللَّه صلى الله عليه وآله به شدت گريه كرد و قطرات اشك آن حضرت بر سينه مباركش جارى شد، سپس فرمود: به خداوند شكوه مى كنم از غم ها و مصيبت هايى كه بعد از من بر عترتم خواهد رسيد. (19) 1) اقبال الاعمال، ج 2، ص 57. 2) همان. 3) ابراهيم/5. 4) اقبال الاعمال، ج 2، ص 67. 5) ابن ربيعه در دوران شيرخوارگى در قبيله بنى سعد بدست هذيل كشته شده بود. 6) سيره ابن هشام، ج 4، ص 250؛ خصال صدوق، ص 486؛ بحارالانوار، ج 21، ص 405؛ المغنى، ج 3، ص 419؛ فروغ ابديت، ج 2، ص 462. 7) اقبال الاعمال، ج 2، ص 74؛ مستدرك الوسائل، ج 10، ص 23. 8) من لا يحضره الفقيه، ج 2، ص 211. 9) كلمات الامام الحسين عليه السلام، ص 694؛ مستدرك الوسائل، ج 16، ص 338. 10) اختيار معرفة الرجال، ج 2، ص 852 و بحارالانوار، ج 48، ص 172. 11) كامل الزيارات، باب 70، ص 316. 12) المراقبات، ترجمه عليرضا خسروى، ص 434. 13) مصباح الشريعه، ص 47؛ بحارالانوار، ج 96، ص 124. 14) بحارالانوار، ج 67، ص 25. 15) شرح اسماء الحسنى، ج 1، ص 34. 16) عوالى اللئالى، ج 4، ص 7. 17) فرهنگ عاشورا، ص 452. 18) ارشاد مفيد، ج 2، ص 66. 19) معجم رجال الحديث، ج 19، ص 166. منبع : ماهنامه اطلاع رساني، پژوهشي، آموزشي مبلغان شماره38
لطفا منتظر باشید ...
