اقتباس از سخنراني حضرت آيت الله مشكيني
ره توشه‏ اي براي مبلغان
همه شيعيان و معتقدين ما در كرانه‌هاي دنيا كه از احكام الهي بي بهره اند، يتيمان ما هستند و هر كس سراغ آن‌ها برود و ...
اشاره
آنچه پيش رو داريد اقتباس از سخنراني حضرت آيت الله مشكيني در جمع مبلغان هجرت بلند مدت حوزه علميه قم است. اين سخنراني در تاريخ 22/3/1381 در محل سالن اجتماعات دارالشفاء قم ايراد گرديده و در آن به مباحثي همچون اهميت تبليغ، پشتيباني خداوند از مبلغان، اهميت هجرت و عوامل معنوي نفوذ كلام پرداخته شده است.
طرح هجرت
اين طرح بسيار خوب و مفيد و مبارك و مقدس كه ريخته شده (طرح هجرت بلند مدت) يكي از پربارترين كارهاي حوزه علميه قم است كه ما در عمر طولانيمان توقع داشتيم آن را ببينيم و الآن مي‌بينيم كه ان شاء الله حوزه، نور علم اهل بيت عليهم السلام را به تدريج صادر مي‌كند.
اهميت تبليغ
امام حسن عسكري عليه السلام فرمود: «رحم الله امرء اخذ بايدي ايتا منا و اوصي لهم الينا؛ خداي رحمت كند كسي را كه دست يتيم‌هاي ما را بگيرد و به ما برساند.‌» گويي راوي مي‌خواهد بگويد: آقا! شما كه بحمدالله يتيم نداريد، شما يك آقازاده داريد كه تا آخر مي‌ماند. امام عليه السلام فرمود: همه شيعيان و معتقدين ما در كرانه‌هاي دنيا كه از احكام الهي بي بهره اند، يتيمان ما هستند و هر كس سراغ آن‌ها برود و يك مساله به آن‌ها ياد بدهد، آن‌ها را يك قدم به ما نزديك كرده است، اين «رحم الله‌» الآن شامل حال شما مي‌شود. چه طرح بسيار خوبي! مبارك باد اين طرح و آفرين بر طراح آن و متصديان اجراي اين طرح و آن‌ها كه مي‌روند و اين طرح را در ميان جامعه پياده مي‌كنند.
در روايت ديگري امام صادق عليه السلام فرمود: هر چه به مردم مي‌گوييد از ما بگوييد، از خودتان نگوييد، از ما بگوييد؛ زيرا در خميره وجود شيعيان ما، شبنمي از عشق ما ريخته شده و به ما علاقه دارند.
مرحوم علامه طباطبايي وقتي كه مي‌خواهد دل را تعريف كند، مي‌گويد:
خاك دل آن روز كه مي‌بيختند // شبنمي از عشق در او ريختند
عشق اهل بيت عليهم السلام به امر الهي در خاك دل ما ريخته شده است، ما به آن‌ها علاقه داريم و خدا را شكر گذاريم. گاهي من فكر مي‌كنم و با خود مي‌گويم: خدايا! چه شد كه در اين دنياي پر از فساد، ما را انتخاب كردي و نعمت محبت اهل بيت عليهم السلام و ايمان و علاقه به قرآن و روحانيت و اين لباس را به ما دادي. من كه در مقابل شكر اين نعمت عاجزم. قدر اين نعمت را بدانيم و شكر گذاري كنيم.

خداوند ياور مبلغان است
امام رضا عليه السلام در اينجا جمله‌اي دارد و مي‌فرمايد: «ان العبد اذا اختاره الله لامور عباده شرح صدره لذلك و اودع قلبه ينابيع الحكمة و الهمه العلم الهاما فلم يعي بعده بجواب؛ 1
وقتي خداوند بنده‌اي را براي كارهاي بندگانش انتخاب كند، براي آن كار به او شرح صدر مي‌دهد. و چشمه‌هاي حكمت را در دلش به وديعه مي‌گذارد و به او به گونه‌اي علم را الهام مي‌كند كه بعد از آن در جواب عاجز نمي‌ماند.‌»
خاطرتان جمع باشد كه خدا در حوادث مختلف براي شما راه چاره‌اي را الهام مي‌كند. با تصميم جدي و مخلصانه برويد و تبليغ كنيد.

پيمان خداوند از عالمان
امام صادق عليه السلام فرمود:
«ما آتي الله عالما علما الا اخذ عليه الميثاق ان يبينه للناس؛ خداوند هيچ عالمي را علمي نداده، مگر اينكه از او پيمان گرفته كه آن را براي مردم بيان كند.‌» شما هيچ فقه و اصول و اخلاقي ياد نگرفته ايد، مگر اينكه در كنار آن از شما پيمان گرفته شده كه آن را به مردم برسانيد. ان شاء الله اين تبيين خيلي اثر دارد و اين كشور را ان شاء الله شماها حفظ خواهيد كرد، تا به حال هم عالم روحانيت اين كشور را حفظ كرده است. اگر دين و اسلام و قرآن در ميان مردم هست، نتيجه زحمات شماست.

تبليغ وسيله حيات زمين
روزي امام كاظم عليه السلام نشسته بود و راوي آيه «اعلموا ان الله يحيي الارض بعد موتها» 2 را خواند و از آن امام معني آيه را پرسيد كه منظور از زنده كردن زمين پس از مرگش چيست؟ در ذهن راوي معناي ظاهري آيه بود كه خداوند زمين را بعد از مرگ و خواب زمستاني با باران زنده و بيدار مي‌كند. ظاهر اين آيه همانند ظاهر آيه ديگري است كه مي‌فرمايد: «و تري الارض هامدة فاذا انزلنا عليها الماء اهتزت و ربت و انبتت من كل زوج بهيج‌» 3 ؛ «زمين را [در فصل زمستان] خشك و مرده مي‌بيني، اما هنگامي كه آب باران بر آن فرود مي‌فرستيم، به حركت درمي آيد و مي‌رويد؛ و از هر نوع گياهان زيبا مي‌روياند.‌» كشاورزها مي‌گويند زمين پائين مي‌آيد. مثل اينكه زمين در زمستان خوابيده است، وقتي كه بهار مي‌شود باران بر آن مي‌بارد و بالا مي‌رود و از اين راه خداوند متعال همه گل‌ها و هر چيزي را كه زوج آفريده با مناظر خوب ايجاد مي‌كند. سؤال راوي اين است كه آيا معناي آيه «اعلموا ان الله يحيي الارض بعد موتها» 4 نيز همين است؟
حضرت مي‌فرمايند: نه، اين يك امر ظاهري است، يحيي الارض بعد موتها بدين معناست كه: خداوند عده‌اي از دوستان خود را برمي انگيزد تا زمين را با عدل زنده كنند.
حقيقت احياي زمين اين است كه عده‌اي روي زمين را با احكام الهي زنده كنند. ان شاء الله شما نيز همانگونه كه تاكنون رفته ايد، مي‌رويد و اين احياء را انجام مي‌دهيد.

عوامل نفوذ كلام
بنده خيلي به ميان مردم براي تبليغ مي‌رفتم و تا حدي بدست آوردم كه انسان چه كند در ميان آن‌ها نفوذ كلمه پيدا كند. چند مورد از اين عوامل عبارتند از:

1- اخلاص
مخلصانه برويد، روح عملتان اخلاص است. امام معصوم در روايتي مي‌فرمايد: «اول الدين الاسلام، وآخر الدين الاخلاص؛ اول دين، اسلام و آخرش اخلاص است.‌» و اخلاص پيدا كردن زحمت دارد، از خدا بخواهيد تا به شما اخلاص بدهد.

2- تواضع
با مردم خيلي متواضع باشيد. تواضع بر اساس روايت از جمله نعمت‌هايي است كه حسود ندارد؛ هر كمالي كه در شما ببينند، يك عده حسد مي‌ورزند، ولي در مورد تواضع حسد نمي‌كنند. تواضع قدر شما را پايين نمي‌آورد، خصوصا با كساني كه در آبادي‌ها درجه و رتبه‌اي دارند.
پيامبر گرامي اسلام صلي الله عليه و آله مي‌فرمايد: «اكرموا كريم كل قوم؛ 5 كريم هر قومي را اكرام كنيد.‌» اين يك مطلب عقلي، اجتماعي و ديني است. در مقابل بزرگان قوم تا مي‌توانيد خضوع كنيد، اگر سوادشان كمتر از شما هم بود باز آن‌ها را مقدم بداريد. حضرت عيسي عليه السلام مي‌فرمايد: خيال نكنيد تواضع تنها در امور تشريعي خوب است كه ما مكلفيم تواضع كنيم، بلكه در امور تكويني هم اثر دارد. آن حضرت انسان‌ها را به مزرعه تشبيه كرده و مي‌گويد: اگر در مزرعه‌اي بعضي از جاها قدري بلندتر باشد و بعضي از جاها قدري پايين تر، هنگام زراعت، در جاهاي بلند محصول كمتر و يا هيچ است، چون دانه و آب در جاي گودتر جمع مي‌شود، آنجا كه زمين تكبر دارد محصولي نيست و آنجا كه تواضع تكويني دارد زراعتش خوب و عالي مي‌شود.

3- پرهيز از گناه
خيلي پرهيز كنيد. چشم، انسان را به گناه مي‌اندازد، اين محل ابتلاي همه است و بزرگ و كوچك نمي‌شناسد. در اين مورد شيطان گفته است: «اصيب و لااخطا؛ اصابت مي‌كنم و خطا نمي‌كنم.‌»
از گناه زبان پرهيز كنيد. زبان شما انشاء الله هميشه گويا باشد و مسائل و احكام بگوئيد. هيچ وقت به كسي نيش نزنيد و تعريف بي جا نيز نكنيد. در روايت است كه: «من مدحك فقد ذبحك بغير سكين؛ هر كس تو را مدح كند، بدون چاقو تو را ذبح كرده است.‌»
پي نوشت:
1) ميزان الحكمه، ج 3، ص 134.
2) حديد/17.
3) حج/5.
4) حديد/17.
5) بحار الانوار، ج 45، ص 330 و ج 46، ص 15.
منبع: ماهنامه اطلاع رساني، پژوهشي، آموزشي مبلغان شماره31