30 سخنراني با الهام از 30 دعاي ماه مبارک رمضان
سخن بيست و ششم: چشم پوشي از عيب ديگران
شريف‌‌ ترين اخلاق فرد بزرگوار، چشم پوشي او از آنچه [در مورد ديگران و اشتباهاتشان] مي‌‌ داند، است.
قسمت پيشين
زيبايي عيب پوشي
1. زيباترين اخلاقها: عن اميرالمؤمنين عليه السلام أَنَّهُ قالَ: «أشْرَفُ أخْلاقِ الْکَريمِ تَغَافُلُهُ عَمَّا يَعْلَمُ 171شريف‌‌ ترين اخلاق فرد بزرگوار، چشم پوشي او از آنچه [در مورد ديگران و اشتباهاتشان] مي‌‌ داند، است.»
2. عدم شتاب در عيب‌‌ جويي ديگران: عن اميرالمؤمنين عليه السلام أَنَّهُ قالَ: «يا عَبدَاللهِ! لاتَعْجَلْ فِي عَيْبِ عَبْدٍ بِذَنْبِهِ فَلَعَلَّهُ مَغْفُورٌ لَهُ وَ لاتأْمَنْ عَلَي نَفْسِکَ 172ي بنده خدا! در برشمردن عيب کسي به گناهش شتاب مکن شايد گناهش بخشيده شود، و به نفس خودت اطمينان نداشته باش [که بهتر از او باشي].»
3. پيامد چشم پوشي: عن امير المؤمنين عليه السلام أنَّهُ قالَ: «تَغافَلْ يُحْمَدُ اَمْرُکَ 173چشم پوشي کن تا کارت پسنديده شود.»
زشتي عيب‌‌جويي
1. کينه توزترين مردم: عن اميرالمؤمنين عليه السلام أنَّهُ قالَ: «أمقَتُ النَّاسِ الْعَيَّابُ 174کينه توزترين مردم، عيب‌‌ جو است.»
2. عيب‌‌ جويي؛ نشانه خودپسندي: عن اميرالمؤمنين عليه السلام أنَّهُ قالَ: «عَجِبْتُ لِمَنْ ينْكِرَ عُيُوبَ النَّاسِ وَ نَفْسُهُ أکْثَرُ شيْءٍ مَعايباً وَ لايَبْصُرُها 175 در شگفتم از کسي که عيوب مردم را زشت مي‌‌ پندارد در حالي که عيبهاي خودش بيشتر است اما نمي‌‌ بيند.»
3. بزرگترين عيبها: عن اميرالمؤمنين عليه السلام أنَّهُ قالَ: «أکْبَرُ الْعَيْبِ أنْ تَعِيبَ غَيرَکَ بِما هُوَ فِيکَ 176 بزرگترين عيبها اين است که عيبي را در ديگران برشماري که در خودت هم هست.»
4. پيامد سوء عيب‌‌ جويي: عن اميرالمؤمنين عليه السلام أنَّهُ قالَ: «مَنْ لَمْ يَتَغافَلْ وَ لايَغُضُّ عَنْ کَثِيرٍ مِنَ الأمُورِ تَنَغَّصَتْ عِيشَتُهُ 177هر کسي [از اشتباهات ديگران] چشم پوشي نکند و از بسياري [از اشتباهات در] کارها [ي ديگران] نگذرد، زندگيش تباه مي‌‌ شود.
نکوهش عيب‌‌جويي
مردي روستايي، پيوسته خدمت امام صادق عليه السلام مي‌‌آمد، اما مدتي امام او را نديد. حضرت از حال او جويا شد. شخصي که در محضر امام بود خواست از مرد روستايي عيب‌‌ جويي کند و به اين وسيله از ارزش او نزد امام بکاهد. گفت: «آن مرد، دهاتي و بي‌‌سواد است و چندان آدم مهمي نيست.» امام فرمود: «شخصيت انسان در عقل او و شرافتش در دين او و برتري‌‌ اش در تقواي اوست. زيرا مردم از نظر نسل يکسانند و همه از بني‌‌ آدم هستند و مزاياي مادي ارزش آفرين نيست.» آن مرد از سخنانش شرمنده شد و ديگر چيزي نگفت. 178
در گفتن عيب دگران بسته زبان باش // با خوبي خود عيب نماي دگران باش
ادامه دارد...
پي نوشت:
171) غرر الحکم، ج 2، ص 450.
172) همان، ج 6، ص 459.
173) همان، ج 3، ص 315.
174) همان، ج 2، ص 381.
175) همان،ص 416.
176) همان، ص 432.
177) همان، ج 5، ص 455.
178) بحار الانوار، ج 47، ص 215.
منبع: ماهنامه اطلاع رساني، پژوهشي، آموزشي مبلغان.