30 سخنراني با الهام از 30 دعاي ماه مبارک رمضان
سخن نهم: توکل بر خداوند
پس هر گاه عزم انجام كاري كردي برخدا توكل كن كه خداوند توكل كنندگان را دوست دارد.
قسمت پيشين
اهميت و ضرورت توکل
1. «وَعَلَي اللهِ فَلْيتَوَكَّلِ المُؤمِنُونَ»؛ 51«و مؤمنين بايد بر خدا توكل كنند.»
2. «فَإذا عَزَمْتَ فَتَوَكَّلْ عَلَي اللهِ إنَّ اللهَ يحِبُّ المُتَوَكِّلِينَ»؛ 52«پس هر گاه عزم انجام كاري كردي برخدا توكل كن كه خداوند توكل كنندگان را دوست دارد.»
3. عن الصادق عليه السلام عن ابيه عن آبائه عن النبي صلي الله عليه و آله أنَّهُ قالَ: «‌شُعَارُ المُسلِمينَ عَلَي الصِّراطِ يوْمَ القِيامَةِ لا إِلهَ إِلاَّ اللهُ وَعَلي اللهِ فَلْيتَوَكَّلِ المُتَوَكِّلونَ؛ شعار مسلمانان در روز قيامت روي پل صراط «‌لا اله الا الله» و «‌علي الله فليتوكل المتوكلون» ميباشد.» 53
آثار توكل
1. كفايت كردن خدا در زندگاني دنيا: «‌وَمَنْ يتَوَكَّلْ عَلَي اللهِ فَهُوَ حَسْبُهُ»؛ 54و هر كس بر خدا توكل نمايد، خدا او را كافي است.»
2. روزي خوردن از مجراي غير منتظره: عن رسول الله صلي الله عليه و آله اَنَّهُ قَالَ: «‌مَنِ انْقَطَعَ إِلَي اللهِ كَفاهُ اللهُ كُلَّ مَؤُونَتِهِ وَرَزَقَهُ مِن حَيثُ لايحْتَسِبُ وَمَنِ انْقَطَعَ إِلَي الدُّنْيا وَكَّلَهُ اللهُ إلَيها؛ 55 كسي كه با [بريدن اميدش از ديگران] به خدا دل ببندد، خدا كفايت امور زندگيش را ميكند و از جايي كه به فكرش نميرسد، روزيش را ميرساند و آن كس كه به دنيا دل ببندد، خدا كارش را به دنيا وا ميگذارد.
ابر مرد متوكّل
«... در عصر طاغوت، امام خميني رحمه الله را ميخواستند از قم به تهران ببرند. دوستان در كنار ماشين گريه ميكردند و امام آنان را دعوت به صبر مينمود. اين سخن خود حضرت امام است كه؛ در بين راه قم و تهران، ناگهان ماشين از جاده اصلي منحرف شد، به سمت خاكي رفت و من يقين كردم كه ميخواهند مرا بكشند، ولي دوباره ماشين به جاده اصلي بازگشت. من در خود مراجعه كردم و ديدم هيچ تغييري در من ايجاد نشده است... و يا در جنگ ايران و عراق هزاران دستگاه تانك و نفربر و هزاران نظامي از سراسر مرزها به ايران حمله ميكنند و اضطراب همه جا را فرا ميگيرد. امام ناگهان بر دريايي از شعلهها و التهابها و تزلزلها، آب اطمينان و صبر و توكل ميپاشد و ميفرمايد: دزدي آمد و سنگي انداخت و رفت.» 56
هيچ كس بي امر او در ملك او // در نيفزايـد سر يك تـار مـو
واحـد اندر ملك او را يـار ني // بندگان را جز به او سالار ني
توكل راستين
عن امير المؤمنين عليه السلام أنَّهُ مَرَّ يوْماً عَلَي قَوْمٍ فَرَآهُم أصِحَّاءَ جالِسِينَ في زاوِيةِ الْمَسْجِدِ فَقالَ عليه السلام: مَنْ أنْتُمْ؟ قالُوا نَحْنُ المُتَوَكِّلُونَ. قال عليه السلام: لا بَل أنتُمُ المُتَأكِّلُونَ فإن كُنتُم مُتَوَكِّلينَ فَمَا بَلَغَ بِكم تَوَكُّلُكُم؟ قالُوا إذا وَجَدنا أَكَلْنا وَإذا فَقَدْنا صَبَرْنا. قالَ عليه السلام: هكَذا تَفْعَلُ الكِلابُ عِندَنا. قالُوا فَمَا نَفْعَلُ؟ قالَ كَما نَفْعَلُ. قالُوا كَيفَ تَفْعَلُ؟ قالَ عليه السلام: إذا وَجَدْنا بَذَلْنا وَإِذا فَقَدْنا شَكَرْنا؛ 57 اميرالمؤمنين عليه السلام روزي از كنار گروهي عبور كرد و ديد كه آنان سالم و تندرست در گوشهاي از مسجد نشستهاند. امام فرمود: شما كيستيد؟ گفتند: ما توكل كنندگان هستيم. حضرت فرمود: بلكه شما خورندگان هستيد [و از كمك مردم استفاده ميكنيد.] اگر متوكل هستيد [بگوييد] توكلتان شما را به كجا رسانيده است؟ گفتند: اگر بيابيم ميخوريم و اگر نيابيم صبر ميكنيم. حضرت فرمود: نزد ما سگها هم چنين ميكنند. گفتند: پس ما چه كنيم؟ حضرت فرمود: آن گونه كه ما ميكنيم. گفتند: شما چه ميكنيد؟ گفت: هر گاه بيابيم ميبخشيم و اگر نيابيم سپاس [خداي را] به جا ميآوريم.»
تلاش و توكل
آن گاه كه عربي باديهنشين شتر خود را رها كرد و گفت: توكل بر خدا ميكنم، پيامبر اكرم صلي الله عليه و آله فرمود: «‌اَعْقِلْهَا وَ تَوَکَّلْ؛ 58ر را ببند آنگاه به خدا توكل كن.»
گفت پيغمبر به آواز بلند // با توكل زانوي اشتر ببند
گر توكل ميكني در كار خود // كشت كن پس تكيه بر جبار كن
ادامه دارد...
پي نوشت:
51) آل عمران / 160.
52) آل عمران / 159.
53) مستدرك الوسائل، ج5، ص 357.
54) طلاق / 3.
55) مجموعه ورام: ج1، ص222.
56) ع. ز. گ، فرازهايي از ابعاد روحي، اخلاقي و عرفاني امام خميني قدس سره، تهران، انتشارات هادي، 1361 ش، ص 121.
57) مستدرك الوسائل، ج 7، ص121.
58) ارشاد القلوب، ج1، ص121.
منبع: ماهنامه اطلاع رساني، پژوهشي، آموزشي مبلغان.