غلام رضا گلي زواره
سرمايه‌هاي فكري مبلغ
آگاهي مبلغ بايد نسبت به معارف اسلامي بنياني، علمي، انتقادي باشد. علامه طباطبايي رحمه الله مي‌فرمود: «آنچه را كه ما درك مي‌كنيم از معارف ديني، مي‌بايستي با قواعد علمي، عقلي و... اينها را نزديك كنيم.‌» 1
امّا منابعي كه لازم است، مبلغ به آنها توجه كند، عبارت است از:
1. كتب تفسير: تفاسيري همچون تفسير نمونه، تسنيم، روشن، كاشف، كوثر، نور، راهنما، و جوان مي‌تواند در اين خصوص مفيد باشد.
2. منابع روايي: دومين منبع كه مي‌توان معارف، علوم اعتقادي، اخلاقي، فقهي و اجتماعي را از آن برداشت نمود، حديث است. روايت در حقيقت رهنمودها، سفارشهاي زباني و قولي و به عبارت ديگر، سنّت گفتاري پيامبر و ائمه هدي عليهم السلام مي‌باشد.
3. كتابهاي تاريخي و سيره: اگرچه در منابع روايي، نكته‌هاي تاريخي، فضائل و مناقب اهل بيت عليهم السلام و مانند آن آورده شده است، اما مراجعه به كتابهاي تاريخ و شرح حال، براي فعاليتهاي تبليغي ضرورت دارد. شيعيان عصر ائمه عليهم السلام به نگارش نكات تاريخي و سيره پرداخته اند كه قديمي‌ترين آنها اصبغ بن نُباته است و آثاري را پديد آورده اند كه غالبا به سيره نبي اكرم صلي الله عليه و آله، غزوات، تاريخ انبياء عليهم السلام و مانند آن اختصاص دارد.
4. احكام و مسائل شرعي: مبلّغ بايد از يك طرف به كتابها و منابع اشراف داشته باشد و از سوي ديگر، ميزان نيازهاي مردم، موقعيت اقليمي و فرهنگي و نوع ظرفيتهاي آنان را در نظر بگيرد. همچنين شغل شنوندگان، جنس و طبقات سني در مطرح كردن احكام شرعي و موازين فقهي دخالت دارد. خوشبختانه امروزه رساله‌هاي تخصصي چندي نوشته شده است كه مي‌توان از آنها استفاده كرد و احكام شرعي را به صورت دقيق براي مردم بيان كرد.
قرآن كريم مي‌فرمايد: «وَلا تَقُولُوا لِما تَصِفُ اَلْسِنَتُكُمُ الْكَذِبَ هذا حَلالٌ وَ هذا حَرامٌ لِتَفْتَرُوا عَلَي اللّهِ الْكَذِبَ اِنَّ الَّذينَ يفْتَرُونَ عَلَي اللّهِ الْكَذِبَ لا يفْلِحوُنَ مَتاعٌ قَليلٌ وَلَهُمْ عَذابٌ اَليمٌ؛ 2 براي هر سخن غير واقعي (دروغي) كه بر زبانتان مي‌آيد، مگوييد كه اين حلال است و اين حرام تا بر خدا افترا بنديد. كساني كه به خداوند دروغ مي‌بندند، رستگار نمي‌شوند، اندك بهره‌اي مي‌برند و [در عوض] به عذابي دردناك گرفتار خواهند شد.‌»
به علاوه، بخشي از مسائل فقهي تحت عنوان حقوق مطرح مي‌گردند كه انواع مختلفي دارند و شنوندگان و علاقه مندان را مي‌توان بر حسب مقتضيات و نيازها با اين مسائل آشنا نمود.
و حقوق اسلامي عناصر زنده و سازنده‌اي دارد و اگر به درستي بازشناسي و تحليل گردند، براي رسيدن به كمال مطلوب، پاسخ گوي خوبي به شمار مي‌آيند؛ امّا مطرح كردن اين گونه مباحث، به نبوغ فكري و تواناييهاي ذهني مبلغ بستگي دارد؛ زيرا او مي‌تواند اين نكات را به گونه‌اي طرح نمايد كه به گره گشايي از گرفتاريهاي مردم كمك كند و روابط اجتماعي و مناسبات آنان را اصلاح نمايد.
مبلّغ پاسدار اين ميراث گران قدر است و بايد با گرايشهاي انحرافي و زمزمه‌هاي گمراه كننده كه به صورت افراط و تفريط جلوه مي‌يابند، به ستيز برخيزد. اگرچه مقتضيات زمان و برخي واقعيتهاي اجتماعي و اقتصادي مي‌تواند در احكام ديني تحول ايجاد كند، اما اين برنامه به معني دگرگون شدن معيارها و موازين و بنيانهاي فقهي نمي‌باشد.
پي نوشت:
1) مجله ارم، بهمن 1376، ص 58.
2) نحل / 117 ـ 116.
منبع: ماهنامه اطلاع رساني، پژوهشي، آموزشي مبلغان شماره66