سيدعلي حسيني مؤذن
شرايط فرهنگي آلمان و هلند
در يك جمله مي‌توان گفت: مردم آسايش بدني دارند ولي فاقد آرامش رواني هستند.
«مشكلات، زمينه‌ هاي فعاليت و راه حل ها»
سفر تبليغي يك ماهه به بيش از ده شهر در كشورهاي آلمان و هلند و مشاهد? آسيب‌هاي تبليغي موجود از سويي و وجود زمينه‌هاي فعاليت از سوي ديگر، انگيزه‌اي شد تا نكات مختصري براي آشنايي مبلّغان گرامي از وضعيت تبليغي موجود در اين كشورها و راه‌هاي دست يابي به وضعيت مطلوب، تقديم كنم. بدان اميد كه مقبول افتد و در نظر آيد.
اشارات
1 ـ از يك سو اين كشورها از نظر طبيعت، آباداني، نظم و انتظام، نهي از منكر ـ منكر از ديدگاه خودشان ـ پايبندي به تعهدات، اعتماد به يكديگر و امور اجتماعي، انواع بيمه‌ها و... مشكل چنداني ندارند. از سوي ديگر گرايش به پوچي و پوچ گرايي، نداشتن آرامش روحي و رواني و كمبود محبت و عواطف نيز به وضوح در اين كشورها ديده مي‌شود و در يك جمله مي‌توان گفت: مردم آسايش بدني دارند ولي فاقد آرامش رواني هستند.
2 ـ ذكر چند نكته دربار? مسلمانان تركيه‌اي، اعم از كرد و ترك ـ كه مد نظر اين گزارشند ـ قابل توجّه است:
الف ـ اين قشر از نظر مليت و فرهنگ، به كرد و ترك و از نظرمذهب و انديشه به چند گروه تقسيم مي‌شوند:
1 ـ اهل سنّت كه اكثريت مسلمانان را تشكيل مي‌دهند، گروه‌هاي مختلفي دارند كه «ملّي گورش ـ جماعت اربكان» در ميان آنان از موقعيت خاصّي برخوردار است و فعاليت‌هاي جماعت قابل توجّه است.
2 ـ علويان حدودا 25 درصد از مسلمانان تركيه‌اي مقيم آلمان را تشكيل مي‌دهند و ظاهرا اكثر آنان «كرد و زازا» مي‌باشند.
3 ـ شيعيان آبا و اجدادي كه اكثر آن‌ها از دو شهر شيعه نشين تركيه (اغدير و قارص) به آلمان رفته اند.
4 ـ شيعيان مستبصر كه از مليت‌هاي مختلف هستند و در بسياري از شهرها پراكنده اند و جمعيت‌هاي كوچك پنج ـ شش نفري تا جمعيت‌هاي متوسط پنجاه ـ شصت نفري را تشكيل مي‌دهند.
از جمله ويژگي بارز اين قشر، پيوند قلبي آنان با انقلاب اسلامي ايران، رهبر و ولايت فقيه است.
ب ـ هر يك از گروه‌هاي فوق، فرهنگ، حسّاسيت‌ها و ذهنيت‌هاي متفاوتي دارند. در صورتي از خدمات تبليغي، نتيج? مورد نظر استحصال خواهد شد كه در فعاليت‌هاي فرهنگي و اعزام مبلّغ جوانب مختلف مدّ نظر قرار گيرد.
نمونه‌ ها:
1 ـ شخصي، هنگام خوردن غذا، وسط نان را ـ كه از ديد او خمير بوده و براي معده ضرر داشته است ـ در آورده و كنار سفره انداخته بود، اين كار در فرهنگ آن جمع بي احترامي به نان تلّقي مي‌شد، طبعا عدم آشنايي آن مبلّغ با فرهنگ آنان در ارتباط با تقدّس نان، تأثير منفي به بار آورده بود.
2 ـ شخص ديگري در پاسخ به يك پرسش دربار? «مقاربت از دبر مرأة» در يك جمع متعصّب سنّي، مانند صاحب جواهر رحمه الله به استدلال پرداخته بود، كه توجّه نداشتن به حساسيت‌هاي مخاطبين آثار منفي بر جاي نهاده بود. شبيه قضيه فوق و توجه نداشتن به حساسيت‌هاي مخاطبين در موارد: متعه، صحابه، زنان پيامبر صلي الله عليه و آله، خلفاي ثلاث و... مشكلاتي ايجاد كرده بود.
3 ـ عدم آشنايي با ذهنيت مخاطب نيز به نحو ديگري آثار منفي دارد، مثلاً كسي در ارتباط با مسأله‌اي كه جواب‌ها و جنبه‌هاي مختلف دارد، پرسشي را مطرح مي‌كند، و پاسخ دهنده به خاطر عدم آشنايي با ذهنيت مخاطب، طوري پاسخ مي‌دهد كه طرف، احساس مي‌كند، ارتباط پرسش و پاسخ از قبيل ارتباط ميان اين مصراع است:
كلنگ از آسمان افتاد و نشكست // وگرنه من همان خاكم كه هستم

زمينه‌هاي فعاليت
1 ـ زمين? انواع فعاليت‌هاي ديني ـ فرهنگي، از قبيل فعاليت‌هاي سمعي بصري، انتشاراتي، ايجاد تشكلّ‌هاي ديني، تشكيل كلاس‌هاي دين شناسي، اخلاقي آموزش قرآن، بر پا كردن نماز جمعه، تشكيل كنفرانس‌ها و سمينارها... در ميان مسلمانان وجود دارد.
2 ـ از جمله كارهاي ضروري كه زمين? مساعدي نيز دارد، كار فرهنگي براي كودكان و نوجوانان است. دغدغ? خاطر والدين در اين مورد، بيشتر از هر چيز ديگر به چشم مي‌خورد، مثلاً اگر كلاس آموزش قرآن برگزار شود، هم سُني و هم شيعه با اشتياق، فرزندان خود را در آن شركت خواهند داد.
3 ـ زنان اين قشر عمدةً خانه دار هستند و بيرون از منزل كار نمي‌كنند و فرصت دارند در كلاس‌هاي گوناگون شركت كنند.
4 ـ ايجاد مراكز فرهنگي به صورت قانوني در شهرهاي مختلف، پاسخ به پرسش‌ها و شبهات از طريق اينترنت و... نيز از جمله راه‌هاي ممكن براي تبليغ است.
5 ـ ايجاد مدارس پيش حوزوي و آماده سازي افراد مستعد براي اعزام به حوز? عملي? قم امكان پذير است.
مي توان با برنامه‌ريزي صحيح و استفاده از نيروهاي كارآمد و با پشتكار و خدمت گزاران دلسوز، از اين زمينه‌ها، براي ترويج دين حق، بهره برداري بهينه كرد.
چه بايد كرد؟
1 ـ بايد حفظ و تقويت نظام اسلامي، آباد كردن‌ام القراي اسلام و زدودن نواقص و ناملايمات از چهر? زيباي آن را در رأس امور قرار داده و اين نظام را به عنوان نمون? حكومت صالحان ارائه كرد. زيرا مردم، تنها با تبيين زباني و تعريف و تمجيد از دين قانع نمي‌شوند، و انتظار دارند، نمون? عملي آن را مشاهده كنند.
خدمت همه جانبه، خالصانه، خستگي ناپذير و توأم با علم و آگاهي، حفظ ارزش‌هاي ديني و انقلابي، محصور نكردن دين و انقلاب و ولايت در محدوده‌هاي خاصّ ملّي و جغرافيايي، پرهيز از تنگ نظري‌ها، اصلاح امور اداري، گسترش روحيه مودّت و اخوّت براساس دين با تمام ملل جهان از جمله مسائل مهمّي هستند كه بايد با جديت دنبال شوند.
در اين صورت مي‌توانيم نمونه‌اي از حكومت اسلامي را به مردم جهان ارائه دهيم و زمينه را براي ظهور حكومت جهاني حضرت ولي عصر (عج) فراهم سازيم.
2 ـ بايد در مناسبت‌هاي مختلف، عالمان آگاه به فرهنگ و حساسيت‌ها و ذهنيت‌هاي مردم آن جا به مناطق مورد نياز اعزام شوند، بحمدالله، كم و بيش اين كار صورت مي‌گيرد ولي خلأها همچنان به وضوح مشهود است.
سزاوار است در اين ارتباط، مراكز ذي ربط با يكديگر هماهنگ شوند و بدون هيچ گونه تنگ نظري عمل نموده، خلأها را پر كنند؛ اگر افرادي به صورت خودجوش دعوت مي‌شوند، بدون هيچ مشكلي با سرعت، آنان را اعزام كنند و در غير اين صورت، خود زمينه‌ها را شناسايي و اقدام كنند.
3 ـ استقرار روحاني در شهرهاي بزرگ از ديگر واجبات تبليغي‌اي ن كشورهاست.
وضعيت و شرايط به گونه‌اي است كه اعزام‌هاي مقطعي در حد مطلوب كارايي ندارند، لذا علاوه بر آن، بايد روحانيت در شهرهاي بزرگ مستقر شود، اين كار موجب آن خواهد شد كه كارها به صورت اساسي دنبال شود.
4 ـ اقام? نماز جمع? منسوبين به اهل بيت عليهم السلام (حداقل در شهرهاي بزرگ) يكي از كارهاي مهمّ است كه بايد روي آن فكر شود.
5 ـ ايجاد و يا پشتيباني و تقويت مراكز فرهنگي و انتشاراتي، هماهنگ كردن جماعت‌هاي مؤمنين، افتتاح دفاتر پاسخ به پرسش‌هاي ديني، ايجاد ارتباط بين جماعت‌هاي مؤمنين در شهرهاي مختلف، از ديگر كارهاي مهم است كه در اين زمينه نيز بايد بيشتر كار شود.
منبع: ماهنامه اطلاع رساني، پژوهشي، آموزشي مبلغان شماره10.