علي رضوان شهري
صلوات ناقص
بهتر است صلوات با صداي بلند باشد. از پيامبر اكرم صلي الله عليه و آله روايت شده است: «باصداي بلند بر من صلوات بفرستيد كه نفاق را از بين مي‌برد.»
ذكر «اللهم صل علي محمد» بدون «و آله» ناقص و خلاف امر پيامبر صلي الله عليه و آله است؛ چنان كه حضرت مي‌فرمايد: «من صلي علي و لم يصل علي آلي لم يجد ريح الجنة؛ 1 هركه بر من صلوات بفرستد و بر خاندانم درود نفرستد، بوي بهشت را نمي‌يابد.»
امام صادق عليه السلام مي‌فرمايد: مردي به كعبه درآويخته بود و چنين مي‌خواند: «اللهم صل علي محمد». پدرم شنيد و به او فرمود: «يا عبد الله لاتبترها، لا تظلمنا حقنا، قل: اللهم صل علي محمد و اهل بيته؛ 2 بنده خدا! صلوات را ناقص نكن و در حق ما ظلم نكن، بگو: خدايا بر محمد و اهل بيتش درود بفرست.»
در روايات فراواني، حذف «آل محمد» از صلوات - كه كار يزيديان است - نهي شده است. علامه طباطبايي رحمه الله پس از روايتي در اين باره، مي‌نويسد: «جز اين، هيجده حديث ديگر از اهل سنت دلالت دارد بر صلوات كامل و پرهيز از ناقص... و اما روايات شيعه در اين موضوع، فراوان و بي شمار است.»
در صحاح اهل سنت است: «اگر «آل محمد» نباشد، صلوات ابتر است و كسي كه آن را نگويد، دست رد بر سينه‌اش مي‌خورد و به او خطاب مي‌شود: «لا لبيك و لا سعديك.» 3
كيفيت صلوات
مردي به پيامبر صلي الله عليه و آله عرض كرد: دانستيم چگونه بر شما سلام كنيم، ولي صلوات بر شما چگونه است؟ آن حضرت فرمودند: بگو: «اللهم صل علي محمد و علي آل محمد، كما صليت علي ابراهيم و آل ابراهيم انك حميد مجيد، اللهم بارك علي محمد و علي آل محمد كما باركت علي ابراهيم و آل ابراهيم انك حميد مجيد.» 4
حضرت سجاد عليه السلام در پايان دعاي مكارم الاخلاق چنين دعا مي‌كند: «اللهم صل علي محمد و آله، كافضل ما صليت علي احد من خلقك قبله و انت مصل علي احد بعده؛ 5 بارخدايا بر محمد و آلش درود فرست، مانند بهترين درودي كه قبل از او بر هر يك از بندگانت نثار كردي و يا پس از او نثار كسي خواهي كرد.»
بهتر است صلوات با صداي بلند باشد. از پيامبر اكرم صلي الله عليه و آله روايت شده است: «ارفعوا اصواتكم بالصلاة علي فانها تذهب بالنفاق؛ 6 با صداي بلند بر من صلوات بفرستيد كه نفاق را از بين مي‌برد.»
البته برخي از افراد عامي در مشاهد مشرفه مثل رواقهاي حرم حضرت رضا عليه السلام با صداي بلند و پي در پي توصيه به صلوات مي‌كنند كه در آن اماكن، سنت بدي است؛ زيرا مزاحم افرادي است كه دعا، نماز و زيارت مي‌خوانند. بزرگان نيز به حفظ ادب و آهسته خواندن زيارتنامه سفارش كرده اند. 7
پي نوشت:
1) امالي صدوق، ص 167، ح 9؛ بحارالانوار، ج 8، ص 186.
2) اصول كافي، ج 2، ص 495، ح 21؛ عدة الداعي، ص 149.
3) ر. ك: صحيح بخاري، ج 6، ص 651؛ ج 4، ص 1802؛ صحيح مسلم، ج 1، ص 305؛ الغدير، ج 7، ص 7 و الدر المنثور، ذيل آيه 56 سوره احزاب.
4) الميزان، ج 16، ص 344؛ ر. ك: اهل البيت في الكتاب و السنة، ص 380، ح 901 - 902 نقل از بخاري، ج 3، ص 1233، ح 3190؛ و ج 4، ص 1802، 4519.
5) مكارم الاخلاق، دعاي 20 صحيفه سجاديه.
6) الكافي، ج 2، ص 493، باب الصلاة علي النبي، ح 13.
7) تفسير سوره حجرات، آيت الله دستغيب، ذيل آيه فوق.
منبع: ماهنامه اطلاع رساني، پژوهشي، آموزشي مبلغان شماره47.