ابوالفضل هادي منش
ضرورت نيكوكاري
پس خداوند به آنها (نيكوكاران) ثواب دنيا و پاداش نيك آن جهان را داد و خداوند نيكوكاران را دوست دارد.
1. « أحْسِنُوا إنَّ اللهَ يحِبُّ المُحْسِنينَ»؛59 « نيكي كنيد كه خداوند نيكوكاران را دوست مي دارد.»
2. «أحْسِنْ كَما أحْسَنَ اللهُ إلَيكَ»؛ 60 « نيكي كن همان گونه كه خداوند به تو نيكي كرد.»
3. «إنَّ اللهَ يأمُرُ بِالعَدْلِ وَالاحْسانِ»؛61 « به درستي كه خداوند بر عدالت و نيكوكاري فرمان مي دهد.»
پاداش نيكوكاري
1. دوستي خداوند: « فَأَتاهُمُ اللهُ ثَوابَ الدُّنيا وَحُسْنَ ثَوابِ الاخِرَةِ واللهُ يحِبُّ المُحْسِنينَ»؛ 62« پس خداوند به آنها (نيكوكاران) ثواب دنيا و پاداش نيك آن جهان را داد و خداوند نيكوكاران را دوست دارد.»
2. پاداش دنيايي: « لِلَّذين أَحْسَنُوا في هذِه الدُّنيا حَسَنَة»؛ 63 « براي كساني كه احسان مي كنند در همين دنيا پاداشي است.»
3. پشتيباني الهي: « إنَّ اللهَ لَمَعَ المُحسِنينَ»؛ 64 « خداوند هر آينه با نيكوكاران است.»
شرايط نيكوكاري
1. پاسخگويي با نيكي بيشتر: « وَإذا حُييتُم بِتَحِيةٍ فَحَيوا بِأحْسَنَ مِنها»؛65 « هر گاه با نيكي اي مورد لطف قرار گرفتيد، با نيكي اي برتر از آن پاسخ گوييد.»
2. دوري از منت گذاشتن: عن أمير المؤمنين عليه السلام أنََّهُ قالَ: « تَمامُ الاحسانِ تَرْكُ المَنِّ بِهِ؛66 احسان با دوري از منت گذاشتن [بر ديگران] كامل مي شود.»
3. عدم تبعيض: عن امير المؤمنين عليه السلام أنَّهُ قالَ: « المُحسِنُ مَنْ عَمَّ النَّاسَ بِالْاِحْسانِ؛67 نيكوكار كسي است كه همگان را مورد احسان قرار دهد.»
تو نيكي مي كن و در دجله انداز كـه ايـزد در بيـابـانـت دهــد بــاز
كسي نيك بيند به هر دو سراي كـه نيكي رسانــد بـه خلـق خـداي
خدا را بر آن بنده بخشايش است كه خلق از وجودش در آسايش است
نمونه اي از احسان
روزي « انس» نزد امام مجتبي عليه السلام نشسته بود كه كنيزكي از كنيزكان امام وارد شد و شاخه گلي را به امام مجتبي عليه السلام هديه داد. امام گل را گرفت و لبخندي زد و فرمود: « تو آزادي!» انس عرض كرد: « يا بن رسول الله! آن جاريه فقط يك شاخه گل به شما هديه كرد و شما او را آزاد مي كنيد؟» حضرت فرمود: « خداوند فرموده است: « وَإذا حُييتُم بِتَحِيةٍ فَحَيوا بِأحسَنَ مِنهَا»؛ هرگاه با نيكي اي مورد لطف قرار گرفتيد، با نيكي اي بهتر آن را پاسخ گوييد. اين كنيز مي خواست به من احسان كند و من نيز به او احسان كردم و بهترين احسان به او آزادي اش است.» 68
به روزگار سلامت شكستگان درياب كه خيرخاطر مسكين بلا بگرداند
چو سائل از تو به زاري طلب كند چيزي بده وگر نه ستمگر به زور بستاند
پي نوشت:
59) بقره / 195.
60) القصص / 77.
61) نحل/ 90.
62) آل عمران / 148.
63) زمر / 10.
64) عنكبوت / 69.
65) نساء / 86.
66) غرر الحكم، باب صدقه، حديث 2241.
67) همان، باب حسن.
68) ابن شهرآشوب مازندراني، مناقب آل ابي طالب عليهم السلام، بيروت، دار الاضواء، بي تا، ج4، ص18.
منبع: ماهنامه اطلاع رساني، پژوهشي، آموزشي مبلغان شماره 71.