محمد عابدي
مبلغان و تبليغ تلويزيوني
پيشرفت سريع تكنولوژي و ابزار تبليغي در كنار رشد شگفت آور علوم تبليغي و هنري، پنجره‌هاي جديدي را پيش روي مبلّغان گشوده است.
1. تبليغات مدرن، مكمل تبليغات سنّتي
پيشرفت سريع تكنولوژي و ابزار تبليغي در كنار رشد شگفت آور علوم تبليغي و هنري، پنجره‌هاي جديدي را پيش روي مبلّغان گشوده است. هر چند اين صنايع و علوم در ابتدا براي اهداف و مقاصد مادي و تبليغات مصرفي توسعه داده شده اند، اما استفاده مبلغان از آنها براي ارتقاء معنويت و دين دقيقاً استفاده از فرصتهاست. مهم اين است كه تصميم گيران در امر تبليغ و مديران تبليغاتي و مبلغان ديني بدانند هيچ كدام از راههاي تبليغي كشف شده با آمدن شيوه‌ها و فنون جديد به طور كلي از ميدان به در نمي‌روند و همچنان در حوزه‌هاي كارآمد به نقش آفريني خود ادامه مي‌دهند. نمونه رايج آن «منبر» است كه باز هم در حوزه خاص خود كارآيي دارد.
هر راه تبليغي جديد در واقع امكاني نو براي جذب مخاطبان جديد يا مخاطبان رانده شده از نظام تبليغي قبلي است و اين به معناي تفكيك حوزه‌ها و موضوعات است، نه كنار زدن تبليغ سنتي.
با اين مقدمه، تصور اينكه نظامهاي سنّتي تبليغي كارآيي خود را از دست داده اند، چيزي جز خود باختگي در برابر درخشش خيره كننده ابزارهاي مدرن تبليغي نخواهد بود.

2. باز سازي تبليغ سنّتي براي تعامل با تبليغ مدرن
وقتي روشن شد روشهاي گذشته تبليغي همچنان داراي ارزش تبليغي هستند، بايد در مقابل روشهاي جديد، به تقويت آنها پرداخت و از فرصت ايجاد شده توسط فنون جديد، بيشترين استفاده را براي بارور كردن شيوه‌هاي پيشين برد و اين كار با آسيب شناسي، ظرفيت شناسي و شناخت نقاط قوت و ضعف ابزارها و علوم تبليغي پيشيني ممكن است. تنها در چنين صورتي است كه تبليغ سنّتي توان تعامل مثبت با تبليغ مدرن را خواهد داشت و موجب خواهد شد كاركرد آن دو قابل جمع و مديريت واحد باشد و بتوان با نظارت بر آن دو، تبليغ را ساماندهي كرد.

3. از تبليغ تلويزيوني تا تبليغ اينترنتي
امروزه تب تبليغ اينترنتي به سرعت در جهان بالا گرفته است. مبلغان اسلامي نيز به سرعت در حال تجهيز خود به اين ابزار نوين تبليغي هستند تا هم از كيان مسلمين دفاع كنند و هم حوزه‌هاي جديد و افقهاي روشن تري براي تبليغ در عرصه‌ها و مكانهايي كه تا كنون تصورش هم نمي‌شد، بيابند و البته اين قدمي است بسيار مبارك و كاملاً ضروري، ولي بايد ساماندهي شود و با آموزش و برنامه همراه باشد.
4. باز تعريف تبليغ تلويزيوني و جايگاه آن
آنچه گفتيم لزوم تهيه كارنامه‌اي از نقاط ضعف و قوت تبليغات ديني ما در تلويزيون طي 27 سال گذشته را به خوبي نشان مي‌دهد؛ كارنامه‌اي كه به دنبال پاسخ به سؤالات ذيل به دست مي‌آيد:
1. عامل رويگرداني برخي از مردم از اكثر تبليغات مستقيم مبلغان در تلويزيون و نيز عامل استقبال روز افزون، از بعضي تبليغات روحانيت در اين رسانه ملي چيست؟
2. چه عواملي به جذب مخاطب تبليغات ديني در دهه اول انقلاب كمك مي‌كرد؟
3. نقش ابزارهاي مدرن تبليغي ما در جمع آوري مخاطبان رانده شده از تبليغات تلويزيوني چگونه و در چه حد است؟
4. عوامل موفقيت و يا عدم موفقيت مبلغان در تلويزيون چيست؟
5. آيا تحقيقات ميداني توسط صدا و سيما براي ارزيابي تبليغات ديني در تلويزيون صورت گرفته است؟ چنانچه انجام گرفته، بهتر است نتيجه تحقيقات در اختيار طلاب قرار گيرد.
6. متوليان تبليغي حوزه تاكنون براي گرفتن نتيجه تحقيقات و نظر سنجيهاي صدا و سيما و غير آن چه تلاشهايي كرده اند؟ و چرا نتايج نظر سنجيها مطرح نشده است؟
7. طي 27 سال گذشته مخاطبان تبليغات ديني تلويزيوني چه روندي داشته اند؟
8. تبليغات ديني از طريق تلويزيون نسبت به تبليغات سنتي چه تفاوتهايي دارد؟
9. رويكردهاي جديد در تبليغات ديني تلويزيوني، با توجه به نقاط ضعف و قوّت، ظهور ابزارهاي مدرن تبليغي، حق انتخات مخاطب در مشاهده برنامه‌هاي ديگر، استفاده از ماهواره، ويدئو و... ، چه مواردي است؟
10. كارنامه تبليغات غير مستقيم مبلغان مسلمان در 27 سال گذشته چگونه بوده است؟
11. آيا مطالعات تطبيقي بين تبليغات ديني مسلمانان و مسيحيان و نيز ساير مذاهب صورت گرفته و عوامل موفقيت هر كدام روشن شده است؟
12. نقش حكومتي بودن تبليغات ديني مسلمانان در موفقيت و يا ناكامي تبليغات اسلامي چيست؟
13. راههاي ايجاد تبليغات ديني غير حكومتي چيست و چگونه مي‌توان تعامل مبلغان تلويزيوني با حكومتها را تعريف كرد؟
14. نقش مبلغان منتقد و مبلغان معرّف حكومت در رويكرد مخاطبان چيست و براي اصلاح آن چه مي‌توان كرد؟
15. الگوهاي موفق مبلغان تلويزيوني چه كساني اند و چه ويژگيهايي دارند؟
16. نقش تحقيقات و پژوهشهاي تبليغي سازمان يافته در موفقيت مبلغان تلويزيوني چيست؟
17. تأثير ديگر برنامه‌هاي تلويزيوني در خنثي سازي تبليغات ديني مبلغان چه نوع و به چه صورتي است؟
18. چه تلاشهاي علمي براي ارائه نظام تبليغي تلويزيوني اسلامي ارائه شده است؟
19. خلأهاي آموزشي و پژوهشي در حوزه تبليغات ديني در تلويزيون كدام است و چگونه قابل رفع كردن مي‌باشد؟
20. فقه تبليغ تلويزيوني چيست و چرا در حوزه، فراموش شده است؟ مگر مورد ابتلا نيست؟
21. نقش هر يك از سازمانهاي تبليغي اسلامي همچون: شوراي انقلاب فرهنگي، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي، سازمان صدا و سيما، وزارت علوم، دفتر تبليغات اسلامي، سازمان تبليغات اسلامي، حوزه علميه و... ، در سامان دادن به تبليغ تلويزيوني چيست؟ چه گامهايي برداشته اند و موانع، آسيبها و كوتاهي هر يك در اين زمينه چه بوده است؟
22. و....
بي‌گمان تشكيل همايشهاي پژوهشي در اين راستا، كمك شاياني به سامان يافتن تبليغات ديني موفق خواهد كرد كه اميدواريم اين مهم مورد توجه مسئولان قرار گيرد.
منبع: ماهنامه اطلاع رساني، پژوهشي، آموزشي مبلغان شماره84.