محمود مهدي پور
مديريت شادي حلال(1)
تعيين كميت تفريح، زمان و مكان آن و انتخاب انواع تفريحات سالم براي سنين و مشاغل يا جنسيتهاي مختلف و شناخت ابزار و وسايل گوناگون و هزينة تفريح و صدها نكتة ديگر از مسائل شايستة توجه در برنامه ريزي معقول و مطلوب براي تفريح و شادي جامعه است...
در زمينة غم و شادي، مثل بسياري از امور ديگر، خوب و بد، مفيد و مضرّ، و حلال و حرام وجود دارد و بدون شناخت انواع مثبت و منفي و حلال و حرام آن، نمي توان از هرگونه شادي استقبال كرد و هرگونه غم و غصه را محكوم نمود. دعوت و تشويق به زندگي شاد و خنده درماني يا تفريحات و خوش گذراني بدون توجه به انواع حلال و حرام آن، كاري منطقي و داراي پشتوانة عقلي و شرعي نيست. براي شناخت دقيق و كامل انواع شادي و غم، پرسشهاي فراواني در برابر انسان قرار مي گيرد، که قبل از بررسي ابعاد، انواع، اهداف و ابزارهاي تفريح و شادي يا اندوه و عزاداري هرگونه فراخوان وتشويق يا انتقاد و اعتراض يا حمايت و مهار و كنترل شادي يا غم معقول و منطقي نخواهد بود؛ زيرا نه هر گريه اي ارزش است و نه هر خنده اي ضد ارزش.
چهل پرسش در باب غم و شادي
1. شادي و غم چيست؟
2. شادي چند نوع است؟
3. عوامل و انگيزه هاي خوشحالي و شادماني كدام است؟
4. آيا شادي حلال و حرام دارد؟
5. راه دستيابي به شادي حلال چيست؟
6. شادكردن ديگران چه پاداشي دارد؟
7. ناراحت كردن ديگران چه حكمي دارد؟
8. شادي راستين كدام است و شادي دروغين كدام؟
9. مؤمن از چه اموري غمگين مي شود و شادي كفار و منافقان با چه اموري است؟
10. فايدة غم و اندوه چيست؟
11. كجا جاي اظهار شادي و كجا جايگاه اعلام غم و عزا است؟
12. آيا غم و شادي از امور اختياري و انتخابي است؟
13. غمهاي فردي كدام و غمهاي اجتماعي كدام است؟
14. شاديهاي فردي و اجتماعي با هم چه نسبتي دارند؟
15. شاديهاي ابرار و اشرار با هم چه شباهت و تفاوتي دارند؟
16. پيامدهاي مثبت و منفي شادي و آثار مطلوب و نامطلوب غم و اندوه چيست؟
17. وظيفة ما در برابر غم و شادي ديگران چيست؟
18. غم و شادي با فقر و غنا چه رابطه اي دارد؟
19. تفريح سالم و ناسالم كدام است؟
20. حد اقل و حد اكثر تفريحات لازم براي هر فرد چقدر است؟
21. شادي و غم چه درجاتي دارد و راه تشخيص آن چيست؟
22. «ديدن» چه اموري شادي بخش است؟
23. «شنيدن» چه چيزهايي شادي آفرين است؟
24. نقش لباس در شادي و غم افراد چيست؟
25. نقش رنگ محيط در شادي و غم كدام است؟
26. مصرف كدام غذاها، ميوه ها و داروها شادي آفرين و كدام غم آور است؟
27. رابطة شادي، با تلاش و نشاط چيست؟
28. نقش غم در انزوا و گوشه نشيني و عدم فعاليت كدام است؟
29. نقش عقايد و جهان بيني در شادي و غم چيست؟ نقش اخلاق و رفتار ما در شادي و غم خود و ديگران چيست؟
30. آيا مي توان در جهاني بدون غم و اندوه زندگي كرد؟
31. بزرگ ترين عوامل شادي و خوشحالي چيست؟
32. بزرگ ترين عوامل غم و اندوه كدام است؟
33. نهادها، اماكن و اوقات غم و شادي در جامعه ما كدام است؟
34. ابزارهاي مورد استفاده در غم و شادي چيست؟
35. وظيفة مديران جامعه در غم و شادي مردم چيست؟
36. نقش خداوند در غم و شادي موجودات چيست؟
37. نقش انسان در غم و شادي ديگران چه ميزان است؟
38. آيا اموات نيز شادي و غم دارند؟ چگونه مي توان روح آنان را شاد كرد؟
39. كليدواژة پژوهش دربارة غم و شادي چيست؟
40. منابع تحقيق در زمينة شادي و غم كدام است؟
سؤالات فوق نمونه اي از صدها پرسش مرتبط با مفاهيم غم و شادي، گريه و خنده، تفريح و عزاداري و جشن و سوگواري است که مي تواند هر کدام محور يک پژوهش و سخنراني ديني قرار گيرد. انسان، هم به شاد بودن و شاد كردن ديگران نياز دارد، هم غم و اندوه بخشي از واقعيات نظام آفرينش است و هيچ كس نمي تواند در جهان بدون غم و دغدغه هاي گوناگون زندگي كند. آموزه هاي ديني همان گونه كه انديشه و رفتار انسانها را هدايت مي كند، براي هدايت عواطف و احساسات انسان نيز رهنمودهاي فراواني فراهم آورده است. تفريح در زندگي فردي و اجتماعي به اندازة «زنگ تفريح» در مدرسه براي تغيير فضاي کلاس و رفع خستگي دانش آموزان لازم است تا زمينه تحصيل و کار بهتر و بيشتر فراهم شود.
انسان بايد در برنامة روزانه جايگاهي براي تفريح، شادي و استراحت در نظر بگيرد؛ ولي شادي و غم بيش از آنچه از تفريح و استراحت به دست آيد، به ميزان موفقيت در كار، توليد، پيشرفت علمي و اخلاقي و خدمات اجتماعي مربوط است. هميشه و هر روز اگر وظيفة خويش را شناخته و انجام داده ايم، جاي شادي و خوشحالي و شور و شعف است. اگر وظيفه را نشناخته و در انجام آن كوتاهي كرده ايم، خوردن و خوابيدن، گفتن و خنديدن و پايكوبي و شنيدن موسيقي و تماشاي مسابقات ورزشي يا طنز و معمّا و مشاعره يا كوهنوردي و ولگردي در بازار يا وبگردي در اينترنت، دردي از زندگي ما و جامعه را درمان نخواهد كرد. حديث گرانبهاي علوي عليه السلام را به ياد آوريم كه در يكي از اعياد فرمود: «إِنَّمَا هُوَ عِيدٌ لِمَنْ قَبِلَ اللَّهُ صِيَامَهُ وَ شَكَرَ قِيَامَهُ وَ كُلُّ يَوْمٍ لَا يُعْصَى اللَّهُ فِيهِ فَهُوَ يَوْمُ عِيدٍ؛1 به راستي عيد براي كسي عيد است كه خداوند روزه و نمازش را پذيرفته باشد و هر روز كه در آن گناه صورت نگيرد، آن روز عيد است.»
خداي مهربان و انبيا و اولياي الهي جامعه را شاد، اميدوار، خوشبو، خوشرو، خوش بين و بهره مند از سلامت جسم و جان، و اخلاق و ايمان مي خواهند؛ ولي راه تأسيس و تشكيل چنين جامعه اي اشتغال دائم به «لهو و لعب» نيست. جامعه در ميادين مختلف فرهنگ، اقتصاد، اخلاق، عبادت، امنيت، دفاع، علم، هنر و بهداشت و درمان هزاران نياز جدّي و واقعي دارد. و تفريح و استراحت به اندازه نمك در غذاي جامعه مورد نياز است.
دربارة شادي و تفريح نيز مثل هر بخش ديگر، بايد برنامه داشت و افراد براي استراحت و تفريح در زندگي خود و خانوادة خويش بايد «برنامه ريزي» كنند و مديران و مسئولان عالي كشور در نظام كلان برنامه ريزي كشور نيازهاي جامعه از جمله شادي، استراحت و تفريح را در حدّ معقول و نه معمول مورد توجه قرار دهند.
تعيين كميت تفريح، زمان و مكان آن و انتخاب انواع تفريحات سالم براي سنين و مشاغل يا جنسيتهاي مختلف و شناخت ابزار و وسايل گوناگون و هزينة تفريح و صدها نكتة ديگر از مسائل شايستة توجه در برنامه ريزي معقول و مطلوب براي تفريح و شادي جامعه است و مهم آن است كه زمام برنامه ريزي در دست بيگانگان نباشد.
ادامه دارد...
پي نوشت:
1) نهج البلاغه، سيد رضي، نشر هجرت، قم، چاپ اول، 1414ق، حكمت 428.
منبع: ماهنامه اطلاع رساني، پژوهشي، آموزشي مبلغان شماره161.حوزه هاي علميّه مي باشد.